Umowa w prawie cywilnym, jest to zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron (konsens), ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki. Umowy są zawsze co najmniej dwustronnymi czynnościami prawnymi i mogą być zawarte na różne sposoby. Oprócz trybu ofertowego, można ją zakontraktować w drodze negocjacji, bądź poprzez przeprowadzenie aukcji lub przetargu.
Pierwszym i podstawowym sposobem zawierania umów jest tryb ofertowy. Zawarcie umowy następuje przez złożenie oferty przez oferenta i przyjęcie jej przez oblata (adresata oferty). Oferta może być skierowana do konkretnej osoby, do kilku osób albo skierowana publicznie (nieoznaczony krąg adresatów). Ofertą jest złożenie drugiej stronie oświadczenia woli zawarcia umowy, które to oświadczenie określa istotne postanowienia umowy. Istotnymi postanowieniami umowy są takie postanowienia bez określenia których umowa nie może dojść do skutku (np. cena, ilość towaru itp.) Oferta może być złożona w dowolnej formie ( np. ustnej, pisemnej, elektronicznej). Umowa jest zawierana w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Oferent jest ofertą związany. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej przyjęcie.
Strony zamierzające zawrzeć umowę, a postanowienia danej umowy są skomplikowane, mogą przeprowadzić negocjacje, które mają na celu uzgodnienie wszystkich istotnych elementów przyszłej umowy i osiągnięcia porozumienia. Do zawarcia umowy w wyniku negocjacji dochodzi, gdy obie strony porozumieją się co do wszystkich postanowień umowy, które podlegały tym negocjacjom. Należy przy tym zaznaczyć, że sam fakt prowadzenia negocjacji nie jest jeszcze obietnicą późniejszego zawarcia umowy. Jeśli jednak negocjacje prowadzone są przez jedną ze stron wbrew dobrym obyczajom, w szczególności bez zamiaru zawarcia umowy, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego jest ona zobowiązana do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła w związku z niezawarciem umowy, na które liczyła podczas negocjacji.
W przypadku aukcji organizator musi zrobić jej ogłoszenie, w którym określi czas, miejsce, przedmiot oraz warunki aukcji. Stosowana jest w przypadku, gdy przedmiot i jego właściwości są już jednoznacznie określone. W zasadzie tylko jeden element umowy podlega konkurencyjności – jest to cena. Przetarg ustny polega na tym, że licytanci obecni w miejscu aukcji lub komunikując się za pomocą środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość składają oferty słownie lub równorzędnymi znakami. Oferent jest związany ofertą od chwili jej złożenia, przestaje ona jednak wiązać, gdy inny licytant złoży ofertę korzystniejszą. Przybicie jest równocześnie zawarciem umowy pomiędzy licytantem, który przedstawił najkorzystniejszą ofertę, a organizatorem aukcji. Wyjątkiem jest przypadek, gdy ważność umowy zależy od spełnienia szczególnych wymagań co do formy umowy (akt notarialny). W tym przypadku umowa nie zostaje zawarta w wyniku przybicia, a zarówno organizatorowi i zwycięskiemu licytantowi przysługuje roszczenie o zawarcie umowy określonej w ofercie. Gdy zastrzeżono wadium, wyłącznie jest roszczenie z zawarcie umowy. Wadium jest to kwota, którą licytanta musi wpłacić, aby być dopuszczonym do aukcji, gdy dochodzi do zawarcia umowy wadium stanowi część ceny. Licytantom przegranym wadium należy zwrócić. Jeżeli strony nie chcą zawrzeć umowy (forma szczególna umowy)to:
-z winy wpłacającego wadium, traci on wadium,
-z winy organizatora, licytant może żądać dwukrotnej wysokości wadium.
Można unieważnić umowę, gdy strona umowy, inny uczestnik lub osoba działająca w porozumieniu z nią, wpłynęły na wynik aukcji sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami. W tym celu należy wytoczyć powództwo o unieważnienie umowy w terminie 1 m-ca od dowiedzenia się o przyczynach unieważnienia, nie później niż w ciągu roku od zawarcia umowy.
Przetarg tym różni się od aukcji, że oferty składane są organizatorowi pisemnie w określonym przez niego miejscu i wyznaczonym czasie. Następnie organizator rozpatruje przedstawione mu oferty, ale już bez udziału oferentów. Po rozpatrzeniu ofert, organizator może wybrać najkorzystniejszą ofertę lub nie wybrać żadnej i zamknąć przetarg bez zawarcia umowy. Ustawodawca nałożył jednak na organizatora obowiązek niezwłocznego poinformowania oferentów na piśmie o rezultacie przetargu, w którym brali udział. Zawarcie umowy pomiędzy organizatorem przetargu, a oferentem następuje co do zasady z chwilą, gdy organizator poinformuje oferenta na piśmie o wyborze złożonej przez niego oferty. Gdy umowa wymaga formy szczególnej to jest tak samo jak przy aukcji (organizator i uczestnik mają roszczenie do zawarcia umowy). Tak jak przy aukcji może wystąpić wadium i można tak samo unieważnić umowę.
Umowa przedwstępna – jej treścią jest zobowiązanie się do zawarcia w przyszłości umowy przyrzeczonej. Umowa przedwstępna musi określać istotne elementy umowy przyrzeczonej. Gdy nie oznaczono terminu umowy przyrzeczonej to każda ze stron w ciągu roku może wyznaczyć termin. Gdy umowa przyrzeczona zostaje zawarta to umowa przedwstępna wygasa. Gdy strona nie chce zawrzeć umowy przyrzeczonej druga strona może żądać naprawienie szkody, którą poniosła przez to, że liczyła na zawarcie umowy. Nazywa się to odszkodowaniem w granicach negatywnego interesu szkody. Gdy umowa przedwstępna czyni zadość wymaganiom, od której ważność umowy przyrzeczonej, strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej.
Podsumowując, dobór odpowiedniego sposobu zawarcia umowy zależy w głównej mierze od jej charakteru i stopnia skomplikowania, a także od celu, który strona chce poprzez daną umowę osiągnąć. Jeśli stronom zależy na dokładnym uzgodnieniu postanowień umowy, zastosowane mogą zostać negocjacje. Natomiast aukcja lub przetarg mogą zostać przeprowadzone, jeśli oferentowi zależy na wyborze najkorzystniejszej dla niego oferty.