Lp.	Zagadnienia	Czas	Metoda Nauczania
1.	CZĘŚĆ WSTĘPNA : podanie tematu i celów szkoleniowych, podanie zagadnień szkoleniowych, sprawdzenie obecności,	10 min	Wykład
2	Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości w wyniku urazu przekra­czającego granicę jej elastyczności. Złamania dzieli się na: złamanie zamknięte proste - złamanie lub pęknięcie kości z lub bez jej przemieszczenia w jednej linii; złamanie zamknięte wieloodłamowe - złamanie kości w wielu miej­scach na jedną i wiele części; złamanie zamknięte typu „zielonej gałązki" - u dzieci. Złamani otwarte do których doszło w wyniku przebicia się odłamów kostnych przez skórę. Objawy złamania: - ból, - obrzęk, krwawienie, - utrudnienie ruchów, nienaturalne ruchy, - zmiana kształtu, nieprawidłowe ustawienia kończyny, - zmiana zabarwienia skóry, Zwichnięcie - jest to przemieszczenie powierzchni stawowych wzglę­dem siebie poza obrys stawu, bez powrotu do pozycji fizjologicznej. Zwichnięciu towarzyszy rozer­wanie więzadeł i innych tkanek miękkich. Procedura postępowania przy zwichnięciu jest taka sama, jak przy złamaniach z tą różnicą że unieruchamia się koń­czyny w pozycji zastanej, przy­branej przez poszkodowanego. w przypadku złamań kości długich stabilizacja i unieruchomienie koń­czyny w pozycji zbliżonej do fizjologicznej (z wyciągiem), zgodnie z zasadą Potta (w złamaniu kości długich unieruchamia się dwa sąsiadujące ze złamaniem stawy, a przy urazie w obrębie stawu unie­ruchamia się kości współtworzące ten staw). W razie trudności w uzys­kaniu pozycji fizjologicznej, nie należy próbować uzyskać jej za wszelką cenę, a ustabilizować kończynę w pozycji zastanej; w przypadku deformacji stawów z pozycją przymusową (zwichnięci'/^1) - stabilizacja i unieruchomienie w pozycji zastanej; w przypadku deformacji stawów z zachowaną ruchomością (złamanie, skręcenie) - stabilizacja, a następnie unieruchomienie w pozycji fizjo­logicznej, a w razie konieczności w pozycji zastanej; zabezpieczenie przed infekcją w przypadku złamań otwartych - opa­trunek na ranę(opatrunek stabilizujący); zabezpieczanie poszkodowanego przed utratą ciepła lub przegrzaniem; wsparcie psychiczne (nie pozostawiać poszkodowanego bez opieki): • powiadomienie pogotowia ratunkowego. Uwaga! W razie niemożności nadania pozycji fizjologicznej należy unierucho­mić złamanie w pozycji zastanej, na granicy bólu lub oporu, a zdjęcie obuwia powinno nastąpić dopiero po uzyskaniu pozycji fizjologiczne], ze względu na zmniejszenie doznań bólowych. Podstawowym działaniem ratowniczym w przypadku złamań i podej­rzeń złamań oraz zwichnięć jest stabilizacja. Stabilizacja kończyn, w mia­rę możliwości w pozycji fizjologicznej, ma na celu wykluczenie ryzyka urazów wtórnych oraz zapewnienie optymalnych w danej sytuacji warun­ków krążenia krwi, funkcjonowania układu nerwowego i zmniejszenie do­legliwości bólowych. Amputacja Siła miażdżąca wywołująca poważne zranienia może spowodować, że kończyna lub jej część, na przykład palec ręki lub stopa częściowo lub całkowicie zostanie oddzielona od reszty ciała. Przy zastosowaniu technik mikrochirurgicznych czasami można połączyć oddzielone od siebie części ciała. Postępowanie -Należy zatamować upływ krwi metodą ucisku bezpośredniego oraz uniesienia uszkodzonej części ciała. -Samą ranę opatrujemy tylko opatrunkiem osłonowym z gazy jałowej. -Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji przeciwwstrząsowej. -Wezwać pomoc zawiadamiając ze nastąpiła amputacja urazowa. -Oddzieloną część ciała umieścić w worku foliowym, i szczelnie go zamknąć. -Całość włożyć do drugiego worka wypełnionego zimną wodą, może być z lodem. -Taki pakunek powinien jeszcze zawierać umieszczoną na zewnątrz informację z nazwiskiem i imieniem poszkodowanego oraz dokładną godzinę wypadku. Zmiażdżenia -są one następstwem wypadków drogowych, wypadków na budowach, katastrof kolejowych, eksplozji i wielu innych czynników. Miejscowe uszkodzenia mogą wystąpić z towarzyszącymi złamaniami, krwawieniem wewnętrznym, powstaniem pęcherzy i obrzękiem. Czynniki miażdżące mogą osłabić krążenie powodując drętwienie w miejscu uszkodzenia lub poniżej. W zmiażdżonej kończynie tętno może być niewyczuwalne. Jeśli poszkodowany jest uwięziony przez pewien czas, występuje stan zagrożenia poważnymi komplikacjami: Po pierwsze - u osoby uwięzionej ze zmiażdżonymi częściami ciała występują rozległe uszkodzenia tkanek, szczególnie mięśni. Bezpośrednio po usunięciu czynnika miażdżącego może rozwinąć się wstrząs pourazowy po przedostaniu się płynu tkankowego do uszkodzonego miejsca. Po drugie - bardziej niebezpieczne!!! Substancje toksyczne powstałe w mięśniach na skutek ich uszkodzenia przenikają do krwi i mogą spowodować uszkodzenie nerek. Może to doprowadzić do śmierci poszkodowanego !!! Postępowanie -Wezwać odpowiednią pomoc - pogotowie ratunkowe i straż pożarną -Jeśli od wypadku minęło mniej niż 30 minut uwolnić poszkodowanego od czynnika miażdżącego. -Powstrzymać krwawienie i opatrzyć rany. -Usztywnić miejsca, w których mogło nastąpić złamanie. -Obserwować czy u poszkodowanego wystąpią oznaki krwawienia wewnętrznego (twardy brzuch, ofiara skarży się na ból lub drętwienie w tej okolicy) lub wstrząsu. -Jeśli od wypadku minęło ponad pół godziny nie usuwamy czynnika miażdżącego!!!! -Wzywamy tylko służby ratownicze i staramy się zapewnić poszkodowanemu komfort psychiczny oraz cieplny.	20 min	Wykład, Pogadanka
3	Uszkodzenia miednicy są zwykle spowodowane działaniem znaczących sił. Uszkodzeniom miednicy mogą towarzyszyć uszkodzenia tkanek i narządów wewnętrznych, a szczególnie pęcherza i dróg moczowych. W miednicy znajduje się wiele dużych naczyń krwionośnych, dlatego też jej uszkodzenie może spowodować krwawienie wewnętrzne, które jest bardzo obfite i może szybko doprowadzić do rozwoju reakcji wstrząso­wej, a w konsekwencji do zgonu. Zdarzenia, przy których podejrzewamy uraz miednicy: -wypadki komunikacyjne, -upadki z wysokości, -skoki do wody na nogi, -pobicia. Objawy uszkodzenia miednicy: -silny ból w okolicy miednicy, bioder, podbrzusza, pachwiny lub/i pleców, -utrudnione, niemożliwe chodzenie, poruszanie kończynami, -krew w moczu, problemy z oddawaniem moczu (zwłaszcza u mężczyzn), Postępowanie: - ułożenie na desce ortopedycznej z nogami zgiętymi w kolanach i odwiedzonymi na zewnątrz, stopy związane (pozycja ginekologiczna). Uwaga!!! Podczas przekładania na deskę ortopedyczną poszkodowanego z urazem miednicy nigdy nie przetaczamy poszkodowanego tylko unosimy go a deska jest wsuwana pod niego. Przetaczanie zwiększa ryzyko wystąpienie krwotoku wewnętrznego. - tlenoterapia bierna 100% tlenem ; - obserwacja podstawowych czynności życiowych; - wsparcie psychiczne; - zabezpieczenie termiczne; Złamania kości kończyn Objawy złamania kości udowej: ból w okolicy stawu biodrowego: silny ból zwykle wskazuje na złamanie z przemieszczeniem, a ból o umiarkowanym nasileniu na złamanie bez przemieszczenia, ból w stawie kolanowym: udzielony ze stawu biodrowego, może być obecny nawet bez dolegliwości bólowych samego stawu biodrowego, ustawienie uda w rotacji zewnętrznej, skrócenie kończyny dolnej. Objawy złamania kości: Ból - uszkodzenia tkanek i narządów charakteryzują się odczuwaniem bólu. Obrzęk - uszkodzenia tkanek powodują wynaczynienie się krwi. Mogą powstać zasinienia. Zniesienie funkcji - uszkodzona kończyna nie może podjąć prawidłowej funkcji. Przyczyny: upadek, wypadek komunikacyjny, złamanie samoistne zmienionej patologicznie kości. Pierwsza Pomoc: -Oceń stan poszkodowanego. Sprawdź obecność podstawowych czynności życiowych. -Zbierz wywiad. Pomoże to w zlokalizowaniu miejsca urazu bez dodatkowego sprawiania bólu przez badanie. U osób nieprzytomnych wyszukuj obecność urazów badaniem. -Wspieraj rozmową. -Jeśli trzeba - wezwij pomoc. -Wykonaj badanie wskazanego miejsca (badanie miejscowe). Jeśli mechanizm urazu sugeruje, że mogą współistnieć inne urazy wykonaj pełne badanie urazowe. -Zdejmij, jeśli to możliwe obuwie, odzież, a szczególnie biżuterię. -Stosuj regułę Potta: Unieruchamia się uszkodzoną kość oraz przeciwległe stawy, które ta kość tworzy. Odstępstwem od reguły Potta jest złamanie kości udowej. W tym przypadku unieruchamiaj całą kończynę. Najdłuższa szyna powinna sięgać od czubków palców stopy niemal do łopatki. -Kończynę górną możesz zaopatrzyć za pomocą prowizorycznego temblaku wykonanego z odzieży. -Jeśli dysponujesz chustą trójkątną wykonaj temblak. -Jeśli stan poszkodowanego nie jest niepokojący, udaj się z nim do szpitala. W innym przypadku wezwij pomoc. -Złamania kości długich kończyn dolnych mogą być przyczyną zagrażającego życiu krwotoku wewnętrznego. Pamiętaj: Ból urazowy możesz zmniejszyć przez niesprawianie dodatkowego bólu w wyniku poruszania kończyną. Ból można zmniejszyć przez schładzanie miejsca urazu np. chłodnymi okładami. Złamanie otwarte zaopatrz jak ciało obce w ranie okrywając jałowym opatrunkiem ranę i odłam kostny. Wystającą kość stabilizuj opatrunkami.	20 min	Wykład, Pogadanka
4	Ćwiczenia z zakresu unieruchamiania kończyn długich oraz stawów.	20 min	Pokaz z instruktażem
5	Przeprowadzenie ankiety i podziękowanie za zajecia.	5 min