Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy

im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich

w Bydgoszczy

Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska

Normowanie i kosztorysowanie

Opracowanie Normy Pracochłonności

Ułożenia kostki brukowej.

Dariusz Chlebicki

Izabela Oktaba

grupa 8

Specjalność tob

semestr V

studia stacjonarne

Bydgoszcz rok ak.2011/2012

Spis treści:

1. Wprowadzenie

2. Opis wybranego procesu roboczego do badań

3. Wybór metody badawczej

4. Wybór miejsca prowadzenia badań

5. Określenie terminów prowadzenia badań

6. Ustalenie niezbędnej liczby pomiarów

7. Prezentacja wyników badań

8. Opracowanie statystyczne wyników pomiarów

9. Ustalenie składników normy pracochłonności, obliczenie jej wartości.

10. Wyliczenie normy pracochłonności Np

11. Podsumowanie i wnioski

1. Wprowadzenie.

Celem projektu jest opracowanie normy pracochłonności roboty budowlanej, murowanie ściany fundamentowej z bloczków betonowych, grubość 25 cm.

Słowo norma pochodzi z języka łacińskiego i odpowiada takim polskim terminom jak: przepis, wzór, reguła, prawidło, miernik, zasada. Z normami można się spotkać w wielu dziedzinach życia i nauki. W dziedzinie produkcji materialnej i związanych z nią naukach ścisłych występują normy techniczne. Porządkują one poszczególne dziedziny techniki i życia gospodarczego. Normy techniczne są to ustalenia określające asortyment wyrobów, cechy jakościowe, wymagania techniczne oraz nakłady niezbędne do ich wytwarzania.

Ogólnym zadaniem technicznego normowania w budownictwie jest ustalenie norm nakładów pracy żywej, materiałowych, pracy maszyn i innego sprzętu zaangażowanego przy wykonywaniu określonego rodzaju procesów budowlany. Normowanie techniczne powinno zapewniać uzyskanie danych potrzebnych do planowania, organizacji i realizacji produkcji oraz rozliczania i kontroli zużycia jej czynników.

1. Opis procesu murowania ścian fundamentowych.

Ściany fundamentowe wykonuje się zarówno w domach niepodpiwniczonych, jak i w domach z piwnicami. Mogą być monolityczne lub murowane z cegły, kamienia czy bloczków betonowych. Zwykle ściany fundamentowe są wykonywane do wysokości 30-50 cm nad poziom terenu. Przed rozpoczęciem prac murowych należy ustawić materiał w dogodnej odległości do murowania i oczyścić ławy fundamentowe. Do murowania ściany fundamentowej używamy zaprawy cementowej. Możemy wykonać ją własnoręcznie na placu budowy lub zamówić w betoniarni. Zamawiając w betoniarni mamy pewność, że zaprawa spełniać będzie wymagane w projekcie parametry, co jest wyjątkowo istotne podczas murowania fundamentów. Spoiny powinna ona wynosić od około 1,5 do 2 cm. Często na placu budowy można zaobserwować, że murarze wyrównują za pomocą spoiny poziomy ścian fundamentowych. Świadczy to o kiepskim wypoziomowaniu ławy fundamentowej. W takim przypadku spoiny mogą być grubsze w niektórych miejscach niż jest to przewidziane, co oczywiście ma wpływ na wytrzymałość ściany fundamentowej. Bardzo ważne jest również to, aby murarze łączyli bloczki na pełną spoinę, czyli zaprawa musi wypełniać całą przestrzeń pomiędzy bloczkami zarówno w spoinach pionowych jak i poziomych. Na ławę fundamentową nakłada się warstwę zaprawy a na nią układa się odpowiednio bloczki, zachowując pion i poziom w celu wyprowadzenia narożników budynku. Po wyprowadzeniu narożników przechodzimy do wypełnienia przestrzeni pomiędzy nimi. Aby to wykonać poprawnie konieczne jest użycie sznurka murarskiego. Umieszczamy go na krawędziach narożników i rozciągamy. Następnie murujemy ścianę warstwa po warstwie umieszczając sznurek coraz wyżej. Sznurek stanowi wyznacznik płaszczyzny zewnętrznej ściany oraz wyznacza poziom kolejnych warstw. Dokładność wykonania ławy fundamentowej ma kluczowe znaczenie dla szybkości przebiegu prac murarskich. Po stawieniu warstwy z bloczków betonowych należy wypełnić fugi pionowe. Do etapu końcowego należy uzupełnienie fug pionowych i poziomych, gdy wykonana jest cała ściana fundamentowa. Przerwa technologiczna występuje po wykonaniu odpowiedniej wysokości ściany, w celu murowania wyższych warstw gdy ściana jest niestabilna. Należy czekać do momentu gdy zwiąże zaprawa.

Rys.1. Wyciąganie narożników budynku.

Rys.2. Kolejny etap murowania.

Rys.3. Etap końcowy.

1. Wybór metody badawczej.

   1. Metody ustalania norm pracy

• Metody sumaryczne

• Metody analityczne

• Metody parametryczne

  1. Metoda sumaryczna

Sumaryczna metoda statystyczna polega na ustaleniu normy czasu na podstawie danych statystycznych o zużyciu czasy podczas wykonywania takiej samej pracy w przeszłości. Normę czasu określa się na podstawie ogólnego czasu trwania pracy, liczby zatrudnionych oraz łącznej liczby jednostek produkcji. Dzieląc całkowitą pracochłonność (iloczyn czasu trwania pracy i liczby zatrudnionych pracowników) przez liczbę jednostek produkcji, uzyskuje się wielkość nakładu na jednostkę produkcji. Na podstawie tej metody nie można opracować rzetelnej niezbudzającej wątpliwości normy.

Sumaryczna metoda porównawcza polega na określenia czasu niezbędnego na wykonanie operacji roboczej na podstawie czasu trwania zbliżonej operacji, ustalonego także metodą sumaryczną Metoda sumaryczna we wszystkich swoich odmianach jest prosta, szybka i tania, ale opiera się na dotychczas osiągniętym poziomie techniki i organizacji pracy oraz pozostawia zbyt dużo dowolność przy ustaleniu normy.

1. Metoda analityczna

Metoda analityczna polega na określeniu czasu niezbędnego na wykonanie operacji roboczej z uwzględnieniem nastepujących etapów

• Podział operacji na elementy składowe czynności, ruchy złożone, ruchy proste

• Analiza możliwości produkcyjnych maszyn, urządzeń i narzędzi

• Zaprojektowanie prawidłowej metody wykonania oraz organizacji pracy i stanowiska roboczego

• Doświadczalne sprawdzenie poprawności zaprojektowanej technologii i organizacji robót oraz uwzględnienie ewentualnych uwag

W metodzie analityczno- badawczej czas wykonania wszystkich elementów operacji roboczej określa się bezpośrednio na stanowisku roboczym. Pomiary dokonuje się, uwzględniając zaprojektowaną metodę wykonania pracy i przyjęte warunki techniczno-organizacyjne.

Metodę analityczno-obliczeniową można stosować, ustalając normę czasu potrzebnego do wykonania dowolnej czynności na podstawie normatywów ruchów prostych.

3. Metoda parametryczna

Metoda parametryczna jest obliczenie normy pracy lub jej części na podstawie wzoru określającego zależności istniejące między normą pracy a wielkościami liczbowymi wybranych parametrów, które warunkują poziom wydajności pracy danego stanowiska

1. Metoda obserwacji pomiarów czasu

Metody obserwacji i pomiarów czasu pracy polegają ogólnie na następującym toku badań:

• Analiza szczegółowa normowanego procesu produkcyjnego

• Usprawnienia technologii i organizacji przeanalizowanego prosu

• Dobór odpowiedniej grupy roboczej, maszyn narzędzi, urządzeń pomocniczych, poinstruowanie pracowników w zakresie usprawnionej technologii; powinni być to pracownicy, wyróżniający się wysoką, jakością i wydajnością pracy, jednak nie powinni to być pracownicy najlepsi

• Doświadczalne sprawdzenie usprawnionej technologii i organizacji procesu, uwzględnienie uwag wniesionych przez wykonawców procesu, opracowanie karty technologicznej normowanego procesu.

Metody obserwacji:

- chronometrażowe

-migawkowe

- filmowe i magnetowidowe

1. Obserwacje chronometrażowe

Chronometraż jest to ustalenie czasu potrzebnego do wykonania danej operacji w określonych warunkach techniczno-organizacyjnych, na podstawie określonej liczby pomiarów. Jest przeznaczony głownie do procesów cyklicznych, zwłaszcza zmechanizowanych. Przedmiotem pomiaru jest zwykle czas niezbędny do wykonania czynności podstawowych. Obserwacje chronometrażowe przeprowadza się w sposób ciągły, gdy nie zatrzymuje się sekundomierza przez cały czas trwania obserwacji. Umożliwia to nieprzerwane śledzenie w określonym czasie stanowiska roboczego i rejestrowanie wszystkich zaistniałych zdarzeń i stanów w kolejności ich występowania. Na całość badania składa się:

• Etap przygotowawczy

• Etap właściwej obserwacji i pomiarów czasu

• Opracowanie wyników

Etap przygotowawczy obejmuje określenie celu badania ,podział badanej operacji roboczej na łatwo rozróżnialne składniki , zapoznanie się z pracą na stanowisku roboczym ,wybór reprezentatywnego robotnika, zaznajomniena go z celem badania oraz sposobem zachowania się w czasie obserwacji i pomiarów , określenie liczby pomiarów oraz przygotowanie pomocy technicznych .Wyniki pomiarów w bardzo dużym stopniu zależy od właściwej współpracy obserwatora z robotnikami ,których trzeba dokładnie poinformować o celu pomiarów .Zastosowanie obserwacji chronometrażowych do opracowania norm czasu pracy jest możliwe tylko wtedy , gdy zawierają one dokładny opis samej pracy i najważniejszych jej okoliczności .Opis pracy oraz rejestracje pomiarów prowadzi się na specjalnych formularzach. Przy badaniu procesów budowlanych metoda obserwacji zarówno ciagłych, jak i wyrywkowych stosuje się najczęściej liczbową (chronografia liczbowa) lub wykresową technikę (chronografia wykreślna )zapisywania wyników obserwacji.

1. Obserwacje migawkowe

Metoda ta polega na przeprowadzeniu obserwacji stanowiska roboczego w losowo ustalonych okresach czasu Badania te odznaczają się dużo niższymi kosztami w porównaniu z badaniami chronometrażowymi . Stosowanie odpowiednio i systematycznie dają przy niewielkim nakładzie pracy wystarczająco dokładne wyniki, określające wielkości zdarzeń zachodzących w procesie wytwarzania. Metoda ta daje prawidłowe wyniki dotyczące struktury czasu , którego analiza pozwala na poprawkę warunków organizacyjnych ,lecz rzadko może posłużyć do wykrycia wadliwej technologii, nieprawidłowości w harmonizacji pracy itp.

Zalety metody migawkowej :

• Możliwość prowadzenia badań i równoczesnego obserwowania kilku pracowników przez jednego obserwatora

• Możliwość przerwania badań w zupełnie dowolnym momencie i podjęcia ich ponowie bez wpływu na wynik końcowy tych badań

• Możliwość dowolnego regulowania okresu i czasu badań ,

• Możliwość uzyskania wyników z dokładnością z góry ustaloną poprzez określenie wielkości błędu oszacowania

• Mniejszą uciążliwość dla obserwatorów oraz robotników spowodowana okresowym pojawieniem się obserwatora na stanowisku pracy.

Metoda ta gwarantuje zbliżony do naturalnego obraz przebiegu pracy, oraz prowadzi się ją bez stosowania jakichkolwiek aparatów czy urządzeń pomiarowych. Podstawą tych obserwacji jest rachunek prawdopodobieństwa , a ściślej stosowana w matematyce metoda reprezentacyjna. Zaletą jest jej to że nie konieczne jest badanie wszystkich zdarzeń , tylko wybiera się jego cześć uogólniając wyniki dla wszystkich.

Podczas badań prowadzonych metodą obserwacji migawkowych wyodrębnia się następujące etapy pracy:

• Przygotowanie badań

• Określenie liczby obserwacji

• Wybór momentów obserwacji

• Prowadzenie obserwacji

• Obliczenie wyników badań

  1. Obserwacje filmowe i magnetowidowe

Obserwacja ta polega na ciągłym filmowaniu realizowanego procesu produkcyjnego. Taka technika prowadzenia badań umożliwia uzyskanie:

• Znacznej dokładności opracowanych norm

• Usprawnień metody pracy

• Pozyskania pełnowartościowych wykonawców poprzez prawidłowo przeprowadzone szkolenia oparte na materiale wizualnym

Film dokumentalny lub chronometrażowy wykonuje się bez żadnej reżyserii , a zdjęcia należy wykonywać przy występujących nieprawidłowościach. Dobór odpowiedniego sprzętu (kamer filmowych , taśmy filmowej itp.)uzależniony jest od celu , któremu służą badania i od wymaganej dokładności zapisu filmowego.

Wyróżnić można również metodę, technikę magnetowidową której zaleta jest możliwość natychmiastowego pokazywania zanotowanego obrazu.

Obserwacje filmowe i magnetowidowe są bardzo dokładne. Szczególna ich zaleta to ilustracja warunków , w jakich przeprowadzany jest badany proces , całokształtu jego przebiegu z możliwością szczegółowego analizowania stosowanej technologii i organizacji . Watą tych obserwacji jest natomiast to iż jest ona kosztowana w porównaniu z pozostałymi.

1. Wybór metod

Do opracowania normy pracochłonności murowania ścian fundamentowych w wykonywanym projekcie wybrano jedną z metod badawczych, a mianowicie metodę analityczno- obliczeniową. Wyboru tego dokonano na podstawie tego, iż polega ona na podziale wykonywanych czynności wchodzących w skład danej roboty, obserwacji ich i pomiarów czasu. Analiza ta umożliwia również poznanie i odpowiednie dobranie możliwości produkcyjnych maszyn, urządzeń i narzędzi. Dzięki tej metodzie możliwe jest zaprojektowanie prawidłowej metody wykonania oraz organizacji pracy i stanowiska roboczego.

Do obserwacji pomiaru czasu wybrano natomiast metodę chronometrażową jej zastosowanie do opracowania norm czasu pracy jest możliwe tylko , gdy zawierają one dokładny opis samej pracy i najważniejszych jej okoliczności, który został opracowany w zadanym projekcie.

3. Wybór miejsc prowadzenia badań.

Miejsce: Orłowo, Działka nr 54, 88-100 Inowrocław

3. Określenie terminów prowadzenia badań.

„… Pomiary należy wykonywać w dniach, w których dyspozycje psychiczne i fizyczne pracowników kształtują się wg wszelkiego prawdopodobieństwa na poziomie przeciętnym. Trzeba więc unikać wykonywania pomiarów w dniach przed i po wypłatach oraz w poniedziałki. Prowadzenie badań powinno odbywać się jawnie po uprzednim powiadomieniu pracowników o jego celach… ” J.Bizon-Górecka

Data: 6.05.2013-20.05.2013

3. Ustalenie niezbędej liczby pomiarów

Proces został podzielony na 3 etapy:

I etap:

Układanie warstwy zaprawy.

II etap:

Ułożenie bloczka betonowego na zaprawie i wypoziomowanie.

III etap:

Uzupełniane fugi pionowej.

Liczba pomiarów: 30

Pomiar: Jeden bloczek.

Dla każdej z czynności przeprowadzono 6 próbnych pomiarów prac ręcznych w celu ustalenia niezbędnej liczby pomiarów. Liczbę pomiarów właściwych ustalono wg. Tablicy 4.3 książki J. Bizon-Góreckiej „Normowanie Techniczne w Budownictwie”.

• Dobór liczby n_o

Liczba pomiarów wstępnych no = 5.

• Przeprowadzenie odczytu

  1. Korytowanie-usuniecie warstwy urodzajnej humusu

  t₁₁= 3,5h

  t₁₂= 4,20h

  t₁₃= 4,50h

  t₁₄= 4,30h

  t₁₅= 4,00 h

  

  Ks = 3,50 / 4,50 = 1,29

  Na podstawie no i ks określono niezbędną liczbebność pomiarów wg tab. 4.3, która wynosi n=2

  2. Niwelacja terenu poprzez naniesienie mechaniczne ziemi na wysokości ok. w celu wyrównania powierzchni .

  t₁₁= 7,00

  t₁₂= 8,00

  t₁₃=8,30

  t₁₄=9,20

  t₁₅=10,0

  

  Ks = 10,00/ 7,00 = 1,43

  Na podstawie no i ks określono niezbędną liczbebność pomiarów wg tab. 4.3, która wynosi n=4

  3. Wykonanie podbudowy z kruszywa.

  t₁₁= 15,00

  t₁₂= 14,30

  t₁₃=13,00

  t₁₄=14,50

  t₁₅=13,50

  

  Ks = 15,00 / 13,00 =

  Na podstawie no i ks określono niezbędną liczebność pomiarów wg tab. 4.3, która wynosi n=1

  Na podstawie no i ks określono niezbędną liczbebność pomiarów wg tab. 4.3, która wynosi n=2

Nasze n przyjmuje max wartość równą 4, więc to jest nasza liczba niezbędnych pomiarów.

3. Prezentacja wyników badań.

	Pomiary
	Etap I
1	5,90
2	6,84
3	6,75
4	7,15
5	6,85
6	5,95
7	7,15
8	6,95
9	6,5
10	6,95
11	6,85
12	6,86
13	5,8
14	6,5
15	6,55
16	7,1
17	6,33
18	6,7
19	6,9
20	6,9
21	6,5
22	6,9
23	7,1
24	6,9
25	6,3
26	6,64
27	6,45
28	6,43
29	6,5
30	6

8.Opracowanie statystyczne wyników pomiarów [ wszystkie wartości podane są w jednostce czasu h= 1 sekundach ]

8.1.I etap: Układanie warstwy zaprawy.

8.1.1. Histogram częstości względnej. Zmienić ni tytuł, 1 zamienic na przedziały ai w exellu

8.1.2 Obliczenia

ai	ni	yi	Dystybuanta	częstość teoretyczna	npi	(ni-npi)2	((ni-npi)2)/np.
6,4	6	-0,63708	0,262036516	0,262036516	7,86109547	3,463676	0,440609883
6,6	7	-0,10618	0,4577198	0,195683284	5,87049851	1,275774	0,217319467
6,8	3	0,42472	0,664479488	0,206759689	6,20279066	10,25787	1,65375048
7	10	0,955619	0,830367701	0,165888213	4,97664638	25,23408	5,070499223
7,2	4	1,486519	0,931429044	0,169632299	5,08896897	1,185853	0,233024298

Średnia: 6,640

Odchylenie standardowe: 0,376719

Chi kwadrat: 5,99146455

8.2. II etap: Ułożenie bloczka betonowego na zaprawie i wypoziomowanie.

8.2.1. Histogram częstości względnej. Zmienić ni tytuł, 1 zamienic na przedziały ai w exellu

8.2.2 Obliczenia

ai	ni	yi	Dystybuanta	częstość teoretyczna	npi	(ni-npi)2	((ni-npi)2)/np.
15	4	-1,30995	0,095106634	0,095106634	2,85319901	1,315153	0,460939631
15,4	8	-0,12715	0,449410541	0,354303907	10,6291172	6,912257	0,650313392
15,6	4	0,464248	0,678765	0,229354459	6,88063378	8,298051	1,206000965
15,8	10	1,055647	0,854435232	0,175670232	5,27010696	22,37189	4,245053918
16	4	1,647046	0,950225686	0,145564768	4,36694305	0,134647	0,030833285

Średnia: 15,443

Odchylenie standardowe: 0,338181

Chi kwadrat: 5,99146455

8.3. III etap: Uzupełniane fugi pionowej.

8.3.1. Histogram częstości względnej. Zmienić ni tytuł, 1 zamienic na przedziały ai w exellu

8.2.2 Obliczenia

ai	ni	yi	Dystybuanta	częstość teoretyczna	npi	(ni-npi)2	((ni-npi)2)/np.
5,6	3	-1,071	0,142063533	0,142063533	4,26190598	1,592407	0,373637218
5,8	8	-0,404	0,343199829	0,201136297	6,0340889	3,864806	0,640495448
6	4	0,264	0,603956933	0,260757104	7,82271313	14,61314	1,868039318
6,2	11	0,931	0,824060558	0,220103625	6,60310875	19,33265	2,927810737
6,6	4	2,266	0,988263525	0,175939442	5,27818325	1,633752	0,309529309

Średnia: 5,921

Odchylenie standardowe: 0,299694

Chi kwadrat: 5,99146455

9. Ustalenie składników normy pracochłonności i wyliczenie jej wartości.

N_p= T_pp + T_pz + T₀ + T_ta [rbh/jedn.]

N_p - norma pracochłonności

T_pp - czas przeznaczony wyłącznie na pracę podstawową i pomocniczą, dającą efekt produkcyjny , przypadający na jednostkę produkcji

T_pz - czas na działania przygotowawcze i zakończeniowe, występujące w okresie zmiany roboczej i przypadające na jednostkę produkcji

T_o - czas odpoczynku niezbędnego fizjologicznie, przypadającego na jednostkę produkcji

T_ta - czas niezbędnych przerw technologiczno-asynchronicznych , przypadający na jednostkę wykonywanej produkcji

, ,

N =100 wyniki przeliczane są na 100 sztuk

Po przekształceniu Np oblicza się :

d_pz - dodatek % na roboty przygotowawczo-zakończeniowe ( 5% )

d_o - dst (cześć stała – 5%) + dzm (cześć zmienna II kat.-10 ) = 15%

d_ta - przerwy technologiczne 25%

d_ta - przerwy przekraczają czas niezbędny na odpoczynek, jednak w czasie ich trwania istnieje możliwość zatrudnienia robotników przy innej pracy, w takich przypadkach nie uwzględnia się tych przerw w wartości normatywu czasu.

Dodatkowo po przeliczeniu na szt :

Np= 0,5 rbh/szt

10. Podsumowanie i wnioski:

Celem projektu było opracowanie normy pracochłonności wykonania posadzki z kostki brukowej betonowej. Stwierdzamy iż cel został osiągnięty. Z powyższych obliczeń wynika ,że norma pracochłonności wynosi 55,425 [rbh/1000m²].

Na otrzymany wynik duży wpływ miał dobór miejsca i czas dokonywania pomiaru oraz dobór pracowników.