W2

System ekonomiczny – Zespół regulacji prawnych i instytucji w ramach ktorych podejmowane są decyzje ekonomiczne i realizowane zadania gospodarcze. Określa zasady funkcjonowania gospodarki.

System gospodarczy w ujęciu szerokim i wąskim:

Ujęcie szerokie – oznacza, że mamy do czynienia z pewną całością do której zalicza sie wszelkie determinanty działalności gospodarczej

Determinanty – instytucje i działalność gospodarcza ( oznacza produkcję, podział, wymiane i konsumpcje)

Ujęcie wąskie – wyodrębniona pewna część z całości np. Mechanizm gospodarczy, czynniki rozwoju gospodarczego.

Mamy 3 grupy systemów gospodarczych:

1. Gospodarka wolnorynkowa – zasoby są w posiadaniu prywatnym, a alokacja zasobów odbywa się wyłącznie w wyniku działania mechanizmu rynkowego.

2. Gospodarka naturalna – to taka w której podstawą są zwyczaje, tradycja. Chodzi o zaspokajanie potrzeb.

3. Gospodarka rynkowa mieszana – dominuje własność prywatna oraz rynkowa alokacja zasobów. Część zasobów jest w rękach państwa i samorządów, podstawowym mechanizmem rozwoju jest mechanizm rynkowy, ale jest on wspomagany przez ingerencję państwa.

4. Gospodarka centralnie sterowana – zasoby są własnością państwa i samorządów, brak własności prywatnej, a alokacja zasobów określona jest planem centralnym rządu. W latach 1949 – 89, ten system był systemem nakazowo – rozdzielczym.. W Polsce w 1990 r. Podjęto działania, zmierzające do zbudowania gospodarki rynkowej, opartej o rynek i prawa ekonomiczne funkcjonujące w gospodarce kapitalistycznej.

Proces budowy gospodarki rynkowej polegał na:

1) Przekształceniach własnościowych (prywatyzacja)

2) Retrustrukturyzacji gospodarki

3) Demonopolizacji.

Reprywatyzacja – zwracanie majątku poprzednim właścicielom.

Nacjonalizacja – upaństwowienie

W latach 1990-91 realizowany był w Polsce tzw. Program Balcerowicza – istotne elementy:

• liberalizacja cen, kontrola dochodów

• zaostrzenie polityki fiskalnej – eliminacja subwencji i ulg podatkowych

• dyscyplinowanie wydatków budżetowych i egzekwowanie dochodów budżetowych

• finansowanie deficytu budżetowego za pomocą oprocentowanego kredytu bankowego

• dostosowanie emisji pieniądza do rozmiarów produkcji dóbr i usług

• wprowadzenie wymienialności złotego

• stosowanie zasady realnej stopy procentowej – powiązana ze stopą inflacji.

Gospodarka rynkowa - działa w oparciu o rynek, który pełni funkcję głównego weryfikatora wszelkich zachowań ekonomicznych.

Cechy gospodarki rynkowej:

• wolność gospodarcza

• wymienialność pieniądza

• działanie mechanizmu rynkowego

Typy gospodarki rynkowej:

• neolibelarna gospodarka rynkowa – procesami ekonomicznymi steruje bank centralny, widoczne było w USA.

• Interwencjonistyczna gospodarka rynkowa – interwencja państwa, była widoczna w krajach skandynawskich i Francji

• społeczna gospodarka rynkowa – uważana za najlepszą, funkcjonowała w niemczech, państwo nie mieszało się w życie gospodarcze, ale ochraniało społeczeństwo.

PODMIOTY GOSPODARCZE

Podmioty gospodarcze – 2 główne:

• Gospodarstwo domowe

• Przedsiębiorstwo

Samodzielnym podmiotem jest też państwo.

Między przedsiębiorstwami, a gospodarstwami domowymi występują dwa strumienie:

1. strumień finansowo – pieniężny

2. przypływy realne

Między strumieniami musi zachodzić równość, jeżeli wielkość strumienia pieniądza jest większa od strumienia towarów, to rosną ceny (inflacja). Kiedy strumień pieniadza jest mniejszy od strumienia towarów, producenci ograniczają produkcję, zwalniają pracowników (bezrobocie)

Przedsiębiorstwo – to jednostka wprowadząca działalność gospodarczą jest nastawiona na osiągnięcie zysku.

3xS (w 1981r.) =

• Samofinansowanie – przychody pokrywają koszty.

• Samodzielność – samodzielne podejmowane decyzje

• Samorządność – samo się rządzi

Każde przedsiębiorstwo ma swoją odrębność organizacyjną(siedziba, nazwa), prawną (nabywa przedsiębiorstwo z chwilą wpisu do rejestru) i ekonomiczną (oznacza, że

1. każde przedsiębiorstwo w momencie powstania jest wyposażone w majątek trwały i obrotowy,

2. każde przedsiębiorstwo ma swój wyodrębniony rachunek w banku,

3. pokrywa koszty osiągniętymi przychodami )

Każde przedsiębiorstwo zyskowne (przychody większe od kosztów) jest przedsiębiorstwem rentownym, nie każde rentowne jest zyskowne.

Funkcje przedsiębiorstwa:

• podażowa – dostarcza na rynek dobra i usługi

• popytowa – nabywanie czynników produkcji

• społeczna – spełniana wewnątrz przedsiębiorstwa, (dofinansowania)

Kryteria klasyfikacji przedsiębiorstw:

1. forma własności – te które należą do sektora prywatnego i sektora państwowego

2. wielkość przedsiębiorstwa – liczba osób zatrudnionych. Małe do 100 osób (50 w Polsce), średnie od 101 – 500 osób, duże powyżej 500 osób. Małe i średnie ok. 90% na świecie.

3. Struktura organizacyjna – jednozakładowe i wielozakładowe. Wśród przedsiębiorstw Wielozakładowych występują następujące możliwości organizacyjne: Holdingi (jest to spółka spółek, częstwo takimi są banki) i Koncerny (jedno przedsiębiorstwo jest wiodącym zwane matką, a reszta to córki które mu podlegają).

4. Pozycja rynkowa – dzieli przedsiębiorstwa następująco:

• doskonale konkurencyjnie

• ograniczonej konkurencyjności

• monopole (jeden wiodący np. Poczta Polska) i monopsony (jeden jedyny odbiorca np. Wojsko)

• oligopole

1. Rodzaj działalności – świadczące usługi i produkujące dobra. W 1998r. Zaczęła w Polsce obowiązywać klasyfikacja przedsiębiorstw według rodzaju działalności – POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD) dostosowana do klasyfikacji w krajach UE (Poziomy, sekcje, podsekcje, działy, grupy, klasy i podklasy).