Izolacja fundamentów - przeciwwilgociowa i przeciwwodna

Jedne z najważniejszych materiałów budowlanych używanych podczas budowy domu to wszelkie materiały hydroizolacyjne. Od ich grubości i właściwości w dużym stopniu zależy, czy przegrody budowlane zostaną zabezpieczone w wystarczającym stopniu.

Dobór materiałów izolacyjnych nie jest trudny - często różnią się od siebie w niewielkim stopniu, często niemal wszystkim – począwszy od ceny, przez właściwości użytkowe, skończywszy na możliwościach i celowości ich zastosowania.
Dotyczy to również materiałów służących do ochrony fundamentów przed szkodliwym działaniem wilgoci. Właściwe zabezpieczenie podwalin domu ograniczy ryzyko zamakania ław i ścian fundamentowych, a co się z tym wiąże ich przemarzania, czy zagrzybienia.

Sposoby ochrony przed wilgocią:

• wykonywanie izolacji na etapie wznoszenia budynku (izolacje pierwotne);

• chowanie wilgoci i soli (rozwiązanie czasowe);

• stałe obniżanie wilgotności przegrody budowlanej i wilgotności powietrza w pomieszczeniach;

• wykonywanie izolacji wtórnych, tzw. przepon izolacyjnych,

• wykonywanie izolacji o charakterze konstrukcyjnym;

• osuszanie przegród sposobem naturalnym lub sztucznym.

Czym zabezpieczyć fundamenty?

Jeszcze kilkanaście lat temu powszechnym rozwiązaniem stosowanym do izolacji fundamentów były papy i lepiki. Spełniały swoją rolę, jednak wymagały doświadczonego fachowca, wiedzącego jak łączyć pasy papy, by nie powstawały załamania i pęknięcia, a co za tym idzie nieszczelności. Obecnie do zabezpieczania fundamentów stosowane są przede wszystkim folie hydroizolacyjne. Są łatwe w układaniu i łączeniu, a jednocześnie dobrze chronią fundamenty przed wilgocią.

Izolacja pionowa i pozioma

Istnieją dwa rodzaje izolacji chroniącej przed zawilgoceniem ścian - wyróżniamy izolację pionową i poziomą.

Izolacja pozioma – chroni przed tak zwanym podciąganiem kapilarnym, a więc wciąganiem wilgoci przez mury i przenoszeniem jej w górę na ściany budynku. Izolacja, umieszczona poziomo - między ławą a ścianą fundamentową oraz na styku ścian fundamentowych i zewnętrznych ścian budynku – zapobiega podciąganiu wilgoci i pozostawia ją w niższych warstwach fundamentów. Dodatkowo oddziela wyraźnie ściany fundamentowe od nadziemia co sprawia, że nie tworzą one jednorodnej konstrukcji i z wiekiem nie będą tak szybko pękać, powodując osiadanie budynku i szybsze niszczenie fundamentów. Izolacja pozioma wykonywana jest najczęściej z pap na włókninie na lepiku lub pap termozgrzewalnych. Ten rodzaj izolacji powinien być połączona na zakład z izolacją poziomą warstw posadzkowych podłogi na gruncie (parteru lub piwnicy).

Izolacja pozioma warstw posadzkowych podłogi parteru lub piwnicy wykonywana jest najczęściej z folii PE w dwóch lub trzech warstwach o grubości 0,15 do 0,3 mm. Czasem wykonywana jest izolacja z papy termozgrzewalnej.

Izolacja pionowa – izolacja pionowa umieszczona na powierzchni ścian fundamentowych zapobiega dostawaniu się do murów wilgoci z otoczenia, na przykład wód opadowych czy gruntowych. Sama izolacja musi być też prawidłowo zabezpieczona przed wszelkiego rodzaju uszkodzeniami mechanicznymi, by nie stracić swoich właściwości. Wyróżniamy kilka rodzajów hydroizolacji pionowej:

• Lekka – chroni budynek przede wszystkim przed wilgocią z gruntu czy opadami. Stosowana w przypadku gdy grunt na którym stoi dobrze przepuszcza wilgoć, w związku z czym nie naraża fundamentów na zbyt intensywne zawilgocenie. Buduje się ją także, gdy poziom lustra wód gruntowych jest poniżej poziomu fundamentów.

• Średnia – podobnie jak lekka chroni budynek przed wilgocią z gruntu i opadami, ale stosuje się ją na gruntach nieprzepuszczalnych, na których może odkładać się woda (w gruntach gliniastych i pylasto-ilastych).

• Ciężka – ciężka izolacja chroni budynek w ekstremalnych wypadkach, a więc przed wodą napierającą na budynek. Oprócz idealnej izolacji musi być również odporna na ciśnienie wywierane przez wodę. Taką izolację stosujemy wówczas, gdy poziom lustra wód gruntowych znajduje się powyżej poziomu spodu fundamentowania (okresowo, lub stale).

Materiały wykorzystywane do hydroizolacji

W zależności od tego, jaka hydroizolacja pionowa najlepiej odpowiadać będzie naszym potrzebom, musimy dobrać odpowiedni materiał:

masa bitumiczna – wykorzystuje się ją do hydroizolacji lekkiej, ponieważ chroni wyłącznie przed wilgocią w gruncie. Masa bitumiczna jest bardzo lekka i trwała, choć wymaga przynajmniej dwukrotnego nałożenia, by dobrze spełniać swoje zadanie; najlepiej znane materiały: Abizol R, lub R+P (masa asfaltowo–kauczukowa, czyli roztwór bitumiczny modyfikowany niewielką ilością kauczuku, nakładany powłokowo - 2-3 powłoki na ścianę fundamentową), masa asfaltowo-kauczukowa Dysperbit (bitumiczna masa modyfikowana kauczukiem, nakładana powłokowo - 2-3 warstwy na ścianę), nufoflex – dwuskładnikowa izolacja bitumiczna nakładana natryskowo lub powłokowo.

papa na lepiku – wykorzystywana do hydroizolacji średniej i ciężkiej. Najlepiej w izolacji sprawdzą się papy SBS lub APP, lepik w niej zastosowany umożliwia dobre zabezpieczenie przed wilgocią;

folia polietylenowa – również chętnie wykorzystywana do izolacji fundamentów typu średniego i ciężkiego. Folię przykleja się do ścian za pomocą kleju, w sprzedaży są również folie samoprzylepne. Coraz więszą popularność wśród folii do izolacji ścian fundamentowych i powierzchni poziomych jest folia lub membrana EPDM.

 zaprawa wodoszczelna – wodoszczelne zaprawy doskonale chronią przed wilgocią ściany budynków, dobrze je też wyrównują, co jest istotne przy późniejszych pracach, na przykład tynkowaniu. Najczęściej zaprawy występują jako dwa składniki – płynny i suchy, które należy ze sobą wymieszać by uzyskać pożądaną masę.

folie płaskie - są najczęściej stosowanym materiałem do wykonywania izolacji przeciwwodnej fundamentów. Wyprodukowane z polichlorku winylu (PVC) lub polietylenu (PE), charakteryzują się zdecydowanie większą wytrzymałością od papy i jednocześnie zapewniają odpowiednią hydroizolacyjność w typowych warunkach gruntowych. W zależności od potrzeb i warunków wilgotnościowych konkretnych miejsc fundamentu stosuje się folie o grubości od 0,4 do 2,0 mm. W przypadku rejonów szczególnie narażonych na działanie wilgoci należy stosować kilka warstw zabezpieczenia. Olbrzymią zaletą wszystkich izolacyjnych folii budowlanych jest przede wszystkim możliwość łatwego łączenia warstw - w przypadku folii z pasami samoprzylepnymi nie potrzeba nawet narzędzi. Folie płaskie zwykłe zgrzewane są „na zakładkę” nagrzewnicą.

folie płaskie wzmocnione – to folie płaskie wzmocnione warstwą kauczukowo-bitumiczną, dzięki czemu zwiększeniu ulega ich gęstość. W efekcie materiał jest znacznie mocniejszy i zapewnia lepszą ochronę przed wodą od folii zwykłej. Folie wzmocnione stosuje się w przypadku trudnych warunków gruntowych, bowiem wykazują większą odporność na kwasy organiczne i inne żrące substancje chemiczne znajdujące się w niektórych rodzajach gruntu o niskich współczynnikach pH (np. humus).
Mogą być również używane jako wzmocnienie w newralgicznych miejscach fundamentu posadowionego w przeciętnych warunkach gruntowych, zamiast kilku warstw zwykłej folii.

folie kubełkowe (wytłaczane) - alternatywę dla folii płaskich stanowią membrany kubełkowe o dużej gęstości (HDPE) produkowane z polietylenu, dodatkowo wzmocnione siatką z włókna szklanego oraz geowłókniną. Występują w dwóch odmianach – lekkiej (bez geowłókniny) i ciężkiej (z geowłókniną). W przypadku posadowienia fundamentów budynku powyżej poziomu wód gruntowych zazwyczaj stosuje się folię lekką. Druga, znacznie bardziej odporna na bezpośredni nacisk, stosowana jest do zabezpieczania fundamentów posadowionych poniżej poziomu wód gruntowych. Najczęściej używane są folie o grubości od 0,5 do 0,9 mm. Folie wytłaczane często nazywane są hydrowentylacyjnymi, ponieważ, zapewniając dobrą hydroizolację fundamentów, pozostawiają przestrzeń wentylacyjną – ziemia dociska folię do ścian fundamentowych punktowo w „kubełkach” – co zapewnia swobodne „oddychanie” ścian.

folie hybrydowe - są połączeniem folii płaskich i kubełkowych. Ich podstawę stanowi gruba folia z PVC pokryta warstwą granulatu bentonitowego. Folie tego typu są najdroższe i stosowane wówczas, gdy istnieje ryzyko bardzo dużego naporu wód gruntowych na fundamenty. Charakterystyczną cechą folii hybrydowych jest to, że tym mocniej „pracują”, im większe ciśnienie na nie działa. W warunkach gruntowych folia tym ściślej otula fundament, im bardziej wilgoć na nią napiera – w efekcie powstaje niezwykle odporna i wytrzymała warstwa izolująca, która doskonale przylega do wszystkich powierzchni. Jednocześnie duża grubość membrany powoduje, że trudno jest ją przebić. Dzięki takim właściwościom użytkowym folie hybrydowe świetnie nadają się do zabezpieczania fundamentów wznoszonych w najtrudniejszych warunkach – można je układać nawet na podłoża zamarznięte i wilgotne.

Jaką folię wybrać?

Wybór folii hydroizolacyjnej należy przede wszystkim uzależnić do warunków hydrogeologicznych, w jakich ławy i ściany fundamentowe będą pracowały. W przypadku fundamentów nienarażonych na napór dużej ilości wilgoci i wód gruntowych nie ma potrzeby stosowania np. folii kubełkowych. Należy jednak pamiętać, że domu nie budujemy na klika sezonów, zatem na inwestycję trzeba patrzeć w nieco szerszej perspektywie. Ostatnie dwa lata, gdy w Polsce wiosną i latem odnotowywano typowe ulewy tropikalne (prowadzące do powodzi), mogą skłonić do odstąpienia od standardu i zastosowania folii hybrydowej nawet do izolacji fundamentów posadowionych „w pospółce na wyżynach” - najbardziej przepuszczalnym i suchym rodzaju podłoża, na działce budowlanej położonej na wzniesieniu. Być może lepiej zawczasu zabezpieczyć dom niż w przyszłości patrzeć, jak gwałtowne i długotrwałe opady deszczu powodują uszkodzenie fundamentów?

Warunki wykonania izolacji przeciwwilgociowej lub przeciwwodnej

Wszystkie izolacje przeciwwilgociowe powinny być wykonywane w dużym reżimie technologicznym, dokładnie i zgodnie z projektem czy instrukcją producenta. Należy położyć izolacje tak, aby zapewnić dostateczne łączenia poziomej i pionowej izolacji . Najczęstszymi miejscami przedostawania się wilgoci są bowiem narożniki, miejsca mniej dostępne, załamania i łączenia ścian i podłóg na gruncie.

W przypadku izolacji przeciwwodnej konieczny jest dodatkowy projekt, przystosowany konkretnie pod dane warunki geologiczne oraz obsługa fachowej firmy zajmującej się hydroizolacjami ciężkimi. Absolutnie wykonania takiej izolacji nie można powierzyć zwykłym murarzom z budowy.