Układ nerwowy człowieka

Depolaryzacja błony komórkowej: bodziec, który dostaje się do dendrytu komórki zmienia jej właściwości wywołując zjawisko zwane potencjałem czynnościowym; do wnętrza neuronu przez otwierające się kanały dla prądu jonów sodowych napływają jony sodowe, co powoduje wyrównanie się ładunków elektrycznych pomiędzy wnętrzem komórki a otoczeniem. Jony sodowe początkowo wnikają do wnętrza neuronu ale tylko w miejscu, w którym zadziałał bodziec, z chwilą wyrównania się ładunków elektrycznych w tym miejscu, w którym pojawił się bodziec, depolaryzacja (napływ jonów sodowych) zaczyna się rozszerzać na sąsiednie części błony komórkowej komórki nerwowej. Depolaryzacja przesuwa się wzdłuż aksonu aż do miejsca zakończenia się komórki nerwowej, czyli rozgałęzień neurytu (aksonu). Na końcu każde rozgałęzienie zakończone jest miejscem zwanym synapsą. Błonę komórkową neuronu przekazującego impuls przyjęto nazywać błoną presynaptyczną. Błonę komórkową neuronu odbierającego impuls nazywano błoną postsynaptyczną. Pomiędzy częścią pre- i postsynaptyczną znajduje się szczelina synaptyczna. Z części presynaptycznej pobudzonej impulsem nerwowy wydziela się transmitter, który zanim opuści błonę presynaptyczną zmieni jej właściwości, natomiast po wydostaniu się z jej wnętrza będzie oczekiwał w szczelinie synaptycznej do momentu aż nie połączy się z częścią postsynaptyczną, która rozpoczyna się receptorami. Efektem połączenia się neurotransmittera albo leku z częścią receptorową błony postsynaptycznej może być blokada lub pobudzenie.

Wyróżniamy kilka rodzajów synaps:

• Chemiczne – tu zachodzi wydzielanie neurotransmitterów

• Elektryczne – impuls przechodzi z komórki na komórkę bez udziału neurotransmitterów

Podstawowe funkcje układu nerwowego:

• Odbieranie bodźców pochodzących ze świata zewnętrznego i samego świata

• Przewodzenie tych bodźców w postaci impulsów nerwowych

• Przetwarzanie impulsów

• Przesyłanie pobudzeń nerwowych do narządów całego ciała (efektorów)

Podział układu nerwowego:

1. Ośrodkowy układ nerwowy

2. Obwodowy układ nerwowy

Budowa ośrodkowego układu nerwowego

1. Rdzeń kręgowy

Znajduje się w kanale kręgowym. Kręgi chronią rdzeń i tworzą kręgosłup. Kręgosłup pośredniczy w przekazywaniu pobudzeń czuciowych do mózgu oraz bodźców z mózgu do nerwów) obwodowych. W ciele człowieka występuje odruch rdzeniowy, którym to pomijany jest mózg, a przebieg impulsu nerwowego wygląda następująco:

Komórki włókna rdzeń nerwy efektor

Zmysłowe czuciowe kręgowy ruchowe

W sytuacji fizjologicznej odruch rdzeniowy pozwala szybko reagować na bodźce zewnętrzne.

Opony układu nerwowego:

1. Mózgowie (mózg)

1. Śródmózgowie

2. Most

3. Rdzeń przedłużony

4. Móżdżek

5. Kresomózgowie

Kresomózgowie zbudowane z dwóch półkul połączonych spoidłem wielkim (ciałem modzelowatym), od góry pokryte jest silnie pofałdowaną warstwą komórek szarych tworzących korę mózgową. Kora mózgowa zbudowana jest z ciał komórek nerwowych (dendrytów) o krótkich wypustkach, a aksony (neuryty) tych komórek pokryte są mieliną tworząc istotę białą mózgu, zaś skupiska szarych komórek tworzą jądra podkorowe.

Funkcje kory mózgowej:

• Myślenie

• Widzenie

• Słyszenie

• Czucie zapachów

• Kieruje ruchami nad, którymi człowiek panuje

Kora mózgowa dzieli się na płaty:

1. Czołowy – odpowiedzialny za myślenie, planowanie, postrzeganie norm etycznych, aktywność kulturotwórcza, ekspresja mowy, myślenie krytyczne, rozwiązywanie problemów, rozpoznawanie i sterowanie emocjami

2. Skroniowy – analizuje bodźce słuchowe, analizuje rozumienie mowy, koordynuje pamięć, zarządza funkcjami związanymi z ruchami ciała, orientacja, kalkulacja

3. Potyliczny – przekazywanie i koordynacja informacjami wzrokowymi

Międzymózgowie:

1. Wzgórze (Thalamus)

2. Podwzgórze (Hypothalamus)

Wzgórze – najważniejszy podkorowy ośrodek czuciowy, rodzaj filtra dla bodźców obwodowych, z wyłączeniem węchowych. Dzięki wzgórzu jesteśmy w stanie odbierać bodźce i mózg jest w stanie dorabiać do nich kontekst emocjonalny.

Podwzgórze – kierowanie czynnościami autonomicznymi, czyli niezależnymi od naszej woli, jak np. regulacja czynności narządów wewnętrznych, regulacja temperatury ciała, regulacja pobierania pokarmu, regulacja stężenia glukozy, regulacja gospodarki wodnej, regulacja czynności gruczołów, regulacja gospodarki neuronalnej funkcji seksualnej, regulacja agresji, regulacja strachu, regulacja pragnienia, regulacja emocji, regulacja snu.

Półkule mózgu podzielone są na parzyste płaty:

1. Czołowy – ośrodek ruchowy i ruchowy mowy

2. Ciemieniowy – ośrodek słuchu i czuciowy mowy

3. Skroniowy – ośrodek czucia, doznania wzrokowe i słuchowe

4. Potyliczny – ośrodek wzroku

Pień mózgu:

1. Wzgórze

2. Śródmózgowie tzw. wodociąg mózgu, zlokalizowane są tu ośrodki odruchów wzrokowych, słuchowych, koordynuje ruchy głowy i oczu, kontroluje się tu napięcie mięśniowe i postawę ciała

3. Most – funkcja Olega na kontrolowaniu oddychania razem z rdzeniem przedłużonym

4. rdzeń przedłużony – zawiera wszystkie szlaki łączące rdzeń kręgowy z mózgiem oraz szlaki łączące wszystkie obszary mózgu m.in. szlak oddechowy, naczynioruchowy (za zwężanie i rozszerzanie naczyń krwionośnych), regulujący czynności serca, jego uszkodzenie prowadzi do śmierci.

Móżdżek – zbudowany jest z dwóch półkul połączonych robakiem. Odbiera wszystkie informacje wysyłane przez wszystkie receptory ciała. Wszystkie te informacje gromadzi na ułamek sekundy i następnie kontroluje układ ruchowy generując jego odpowiednie zachowanie. Ponadto odpowiedzialny jest za poruszanie się, utrzymywanie wyprostowanej postawy ciała, równowagę, wspinanie, bieganie, precyzję ruchów.

Układ limbiczny ~ układ rąbkowy

Układ odpowiedzialny za emocjonalno – motywującą regulację zachowań, umieszczony jest we wzgórzu wzrokowym, kontroluje ośrodki podwzgórza związane z aktywnością somatyczną (czuciową) i autonomiczną (nie zależnie od naszej woli) – jak wydzielanie wewnętrzne (gruczoły), ponadto uczestniczy w procesie uczenia się, snu, zapamiętywania, pobierania pokarmu i wody, ponadto reguluje czynności seksualne, macierzyńskie, w regulacjach obronnych i agresji.