Turystyka i rekreacja w Jaworznie

Warto zobaczyć

Do najbardziej interesujących pamiątek przeszłości w Jaworznie należy zaliczyć: 

• Budynek dawnej rzeźni z końca XVIII w. w Ciężkowicach (zabytek techniki)

• Kolegiata Św. Wojciecha i Katarzyny z XVI w.

• Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniu z XVII w.

• Studnia w Jeleniu z XVII w.

• Cmentarz pechnicki z XVIII w.

• Kapliczki z XIX w. 

• Zespół willowo – parkowy przy ul. Grunwaldzkiej z XIX w.

• Budynek przy ul. Mickiewicza 2 – Miejskie Centrum Kultury i Sportu (dawna siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”) z XIX w.

• Cmentarz Żydowski przy Al. Piłsudskiego z XIX w.

• Zabudowa dawnej Huty Szkła Jaworzno – Dąbrowa Narodowa z XX w.

Zabytkowe kapliczki, kościoły i cmentarze

W mieście i jego najbliższej okolicy zachowało się ok. 40 przydrożnych kapliczek pochodzących przeważnie z ubiegłego stulecia. Jaworznianie wznosili je w podzięce za szczęśliwy powrót z wojny czy powstania lub ucieczkę z niewoli. Wewnątrz umieszczano najczęściej figury Matki Boskiej i Świętych: Franciszka, Jana Nepomucena, Jana Kantego.

Wśród zabytkowych kościołów i cmentarzy należy wymienić:

• Kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Szczakowej, powstawał w latach 1890–1903 na podstawie dekretu doktora praw hr. Ponińskiego za zgodą cesarza Franciszka Józefa. Utrzymany jest w stylu neogotyckim, zbudowany z cegieł i kamienia wapiennego, w formie krzyża. W kościele znajduje się grota Matki Bożej z Lourdes.

• Kościółek na Górze Piachu. Zbudowany w 1815 roku. Posiada dwuspadowy dach. Wewnątrz znajduje się ołtarz i ławki. 

• Kościół parafialny w Ciężkowicach. Budowę kościoła rozpoczęto w 1933 roku, a ukończono w 1978 roku. Usytuowany jest na wzniesieniu, gdzie w XV wieku znajdowała się stara osada. Kościół zaplanował wybitny pleban, architekt ksiądz Andrzej Mroczek.

• Kościółek w Dębie. Często nazywany jest przez mieszkańców kapliczką Batorego. Kościółek został spalony przez Szwedów w 1656 roku. Został odbudowany i rozbudowany w 1920 roku. Obecnie należy do parafii w Libiążu.

• Krzyż „Stojałowczyków” na Równej Górze. Przy tym krzyżu, który dobrze widać od strony Rogatki, wielokrotnie organizował swe wiece górnicze ksiądz Stanisław Stojałowski. Krzyż postawili górnicy w 1921r. na cześć ks. S. Stojałowskiego.

• Murowany krzyż braci Pytlów na Równej Górce. Znajduje się on poniżej krzyża księdza Stojałowskiego (w stronę Wilkoszyna). Postawiony został w 1922 roku przez górników jako krzyż dziękczynny dla braci: Jana i Ludwika Pytlów, którzy zginęli w kopalni.

• Parafialny cmentarz z 1920 roku w Byczynie Powstał w 1920 roku w dzielnicy „Nad Potokiem”. Na cmentarzu pochowanych jest kilku żołnierzy poległych w Byczynie w pierwszych dniach września w 1939 roku.

• Cmentarz parafialny w Ciężkowicach. Zaciszny i zadbany cmentarz. Posiada wiele grobów o wyszukanej formie. Zaplanował go ks. Mroczek.

• Cmentarz parafialny w Szczakowej. Cmentarz pochodzi z 1790 r. Potem po wytyczeniu nowych ulic: Polnej i Batorego przestał on istnieć. Około 1815 r. powstał cmentarz przy ul. Sobieskiego i Jaworowej, w jego najstarszych częściach można spotkać groby Austriaków, którzy zmarli w latach 1860 – 1918. 

• Cmentarz pechnicki powstał w 1830 r. i od tej pory chowano tam zmarłych jaworznian. Przed bramą wejściową, na małym przycmentarnym placyku, pochowanych jest 147 radzieckich żołnierzy, którzy polegli w dniach od 17 do 25 stycznia 1945 roku podczas wyzwalania Jaworzna. Na cmentarzu znajduje się wiele zabytkowych figur nagrobnych.