Temat:

Charakterystyka środowiska pracy pod względem występowania czynników szkodliwych i uciążliwych – czynniki chemiczne, promieniowanie podczerwone, jonizujące i nadfioletowe
Charakterystyka środowiska pracy pod względem występowania czynników szkodliwych i uciążliwych – pole elektromagnetyczne

Czynniki chemiczne: substancje lub preparaty chemiczne oddziaływujące na środowisko i człowieka. Z uwagi na swoje właściwości fizykochemiczne mogą oddziaływać szkodliwie na człowieka. Rozróżnia się działanie: toksyczne, drażniące, uczulające, rakotwórcze, mutagenne itp. W ustawie o substancjach i preparatach chemicznych podana jest klasyfikacja oraz wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń związków chemicznych.

Podczerwień, promieniowanie podczerwone (IR, ang. InfraRed) – promieniowanie elektromagnetyczne odługości fal pomiędzy światłem widzialnym, a falami radiowymi. Oznacza to zakres od 780 nm do 1 mm.

Każde ciało o temperaturze większej od zera bezwzględnego emituje promieniowanie cieplne (zobacz ciało doskonale czarne). Już
w temperaturze kilku kelwinów ciała emitują promieniowanie elektromagnetyczne w zakresie dalekiej podczerwieni, ciała o temperaturze pokojowej emitują najwięcej promieniowania o długości fali rzędu 10 μm. Przedmioty o wyższej temperaturze emitują więcej promieniowania i o mniejszej długości, co pozwala na ich łatwe wykrycie.

Promieniowanie jonizujące – wszystkie rodzaje promieniowania, które wywołują jonizację ośrodka materialnego, tj. oderwanie przynajmniej jednego elektronu od atomu lub cząsteczki albo wybicie go ze struktury krystalicznej. Zapromieniowanie elektromagnetyczne jonizujące uznaje się promieniowanie, którego fotony mają energię większą od energii fotonów światła widzialnego.

Promieniowanie może jonizować materię dwojako:

• bezpośrednio

• pośrednio

Promieniowanie jonizujące bezpośrednio to strumień cząstek obdarzonych ładunkiem elektrycznym jonizujących głównie przez oddziaływanie kulombowskie.

Promieniowanie jonizujące pośrednio to promieniowanie składające się z obiektów nieposiadających ładunku elektrycznego. Jonizuje ono materię poprzez oddziaływania inne niż kulombowskie, np.

• rozpraszanie komptonowskie

• efekt fotoelektryczny

• kreację par elektron - pozyton

Najważniejsze przykłady: promieniowanie neutronowe (n), promieniowanie elektromagnetyczne (promieniowanie rentgenowskie (X), promieniowanie gamma (γ); o energiach wyższych od energii nadfioletu).

Promieniowanie nadfioletowe

Promieniowanie optyczne, w tym również promieniowanie UV, jest ważnym czynnikiem środowiska, niezbędnym do prawidłowego rozwoju i działalności człowieka. Jednak jego nadmiar powoduje wiele niekorzystnych skutków biologicznych, których mechanizmy powstawania i rozwoju nie są jeszcze do końca wyjaśnione. Promieniowanie nadfioletowe może być powodem wielu szkodliwych reakcji fotochemicznych w organizmie człowieka. Pochłonięte w nadmiarze przez skórę może spowodować oparzenia, zmiany pigmentacji, a także zmiany nowotworowe.

W przypadku oczu promieniowanie nadfioletowe krótsze od 290 nm jest całkowicie pochłaniane w nabłonku rogówki i spojówki, natomiast dłuższe fale wnikają głębiej, dochodząc do soczewki, gdzie ulegają pochłonięciu i jedynie bardzo niewielki ich odsetek dociera do siatkówki. Najczęściej spotykanym, ostrym objawem narażenia oka na nadfiolet jest stan zapalny rogówki i spojówek. W świetle najnowszych wymagań obowiązujących w Polsce i świecie, jako kryterium oceny zagrożenia promieniowaniem nadfioletowym uznano niedopuszczenie do powstania rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka, rozwoju zmian nowotworowych skóry i zaćmy soczewki.

Jako kryterium oceny zagrożenia promieniowaniem nadfioletowym uznano niedopuszczalne do powstania rumienia skóry, zapalenia rogówki i spojówki oka, rozwoju zmian nowotworowych skóry i zaćmy soczewki.

POLE ELEKTROMAGNETYCZNE

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego, zarówno bezpośrednio na organizm człowieka, jak i na materialne środowisko pracy, może być przyczyną licznych zagrożeń bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, które mogą prowadzić zarówno do utrudnionego wykonywania pracy lub pogorszenia stanu zdrowia, jak i nawet do wypadków śmiertelnych. 

W organizmie człowieka przebywającego w polu elektromagnetycznym występuje pole magnetyczne oraz zaindukowane pole elektrycznego, które indukują prądy elektryczne. Jest to bezpośrednie oddziaływanie pola elektromagnetycznego na człowieka (rys. 1). 

W czasie, kiedy człowiek przebywa w polu elektromagnetycznym w jego organizmie mogą w związku z tym wystąpić następujące skutki biofizyczne: 

• pobudzenie tkanki nerwowej lub mięśniowej (w przypadku oddziaływania pól o częstotliwościach nie przekraczających kilku megaherców)

• wzrost temperatury tkanek (w przypadku oddziaływania pól o częstotliwościach mega- lub gigahercowych) (rys. 2)

• jądrowy rezonans magnetyczny

• zjawisko magnetohydrodynamiczne

• oddziaływanie na procesy przemiany wolnych rodników.

Rys. 1. Indukowanie przepływu prądu elektrycznego wewnątrz organizmu człowieka wskutek odziaływania pola elektrycznego i magnetycznego   

Rys. 2. Wzrost temperatury tkanek na wskutek absorbcji energii pola elektromagnetycznego o częstotliwościach mega- lub gigahercowych (używanie telefonu komórkowego i wzrost temperatury w obrębie głowy)   

Prądy indukowane mogą zakłócać pracę organizmu na skutek zaburzenia naturalnych procesów elektrofizjologicznych w komórkach nerwowych lub mięśniowych, a wzrost temperatury tkanek może wywołać uszkodzenia termiczne różnego stopnia i rozległości, które mogą wystąpić zarówno na powierzchni ciała, jak i wewnątrz - zależnie od częstotliwości promieniowania.   

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego na organizm zwykle nie jest odczuwane zmysłami człowieka.   

Bezpośrednia percepcja pola elektromagnetycznego może wystąpić kiedy człowiek przebywa w silnych polach magnetycznych lub elektrycznych małych częstotliwości, co może wywołać wrażenia wzrokowe, tzw. magneto- lub elektrofosfenów. Oddziaływanie impulsowego pola mikrofalowego może wywołać wrażenia słuchowe, tzw. zjawisko Freya. 

Ponadto poruszanie się w polu magnetostatycznym wywołuje przepływ w organizmie prądów zaindukowanych (podobnie jak oddziaływanie pola zmiennego w czasie) i może powodować takie odczucia jak:   

• zawroty głowy

• nudności

• utrudnioną koordynację wzrokowo-ruchową.

Ustają one po oddaleniu się od źródła pola magnetostatycznego i mają nieustalony dotychczas wpływ na stan zdrowia przy narażeniu wieloletnim, natomiast mogą istotnie ograniczać zdolność do wykonywania precyzyjnej pracy.   

Skutkiem oddziaływania pola elektromagnetycznego mogą być niepożądane zmiany funkcjonowania organizmu (trwałe lub ustające po zakończeniu narażenia na pola).  

Badania naukowe wskazują, że do możliwych odległych skutków oddziaływania pola elektromagnetycznego, szczególnie w przypadku silnych narażeń, należy zaliczyć: 

• zaburzenia układu nerwowego

• zaburzenia układu sercowo-naczyniowego

• zaburzenia układu odpornościowego

• procesy nowotworowe

• dolegliwości subiektywne, takie jak: bóle głowy, zmęczenie, zaburzenia pamięci.

Niewielka grupa ludzi może ponadto być podatna na objawy nietolerancji oddziaływań środowiskowych, tzw. nadwrażliwość elektromagnetyczną [http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs296/en/index.html].   

Wskutek oddziaływania pola elektromagnetycznego może występować takżepośrednie oddziaływanie na ludzi przejawiając się jako prądy kontaktowe przepływające przez ciało człowieka dotykającego obiektu metalowego, który ma inny potencjał elektryczny w związku z oddziaływaniem na niego pola elektromagnetycznego (rys. 3). 

Prądy kontaktowe mogą wywoływać stymulację tkanek i odczuwanie bólu, podobnie jak prądy indukowane, bądź rażenie prądem przy dotknięciu obiektu pod napięciem instalacji elektrycznej, a przy dużych natężeniach również ciężkie poparzenia. 

Przy obiektach o wysokim potencjale elektrycznym zaindukowanym wskutek oddziaływania pola elektromagnetycznego, tj. najczęściej dużych konstrukcjach metalowych lub urządzeniach może wystąpić również wyładowanie iskrowe i zagrożenie wybuchem lub pożarem w atmosferze wybuchowe   

Rys. 3. Pośrednie oddziaływanie na ludzi energii wtórnych źródeł pól, tzn. energii pól zgromadzonej w eksponowanych obiektach, przejawiając się jako prądy kontaktowe

Pośrednie oddziaływanie pola elektromagnetycznego może prowadzić również do takich zjawisk jak:   

• zakłócenia działania urządzeń elektronicznych, w tym aparatury medycznej, implantów elektronicznych (jak np. stymulatory serca) i urządzeń medycznych do stałego noszenia na ciele (jak. np. pompy infuzyjne),

• zagrożenie dla funkcjonowania metalowych implantów pasywnych,

• uszkodzenia magnetycznych nośników pamięci.

Zjawiska takie są nieobojętne dla bezpieczeństwa ludzi przebywających w pobliżu źródeł pól elektromagnetycznych, ale przeciwdziałanie im jest realizowane poza wymaganiami prawa pracy, m.in. w ramach wymagań dotyczących tzw.kompatybilności elektromagnetycznej (EMC)i ochrony środowiska. 

Bezpośrednią przyczyną bardzo poważnych zagrożeń bezpieczeństwa pracowników może być również porwanie metalowych elementów ferromagnetycznych przez pole magnetostatyczne, występujące np. jako składowa stała przy przepływie prądu prostowanego lub przy magnesach i elektromagnesach, szczególnie przy silnych magnesach nadprzewodzących. Obiekty takie mogą zachowywać się jak lecące w stronę magnesu pociski i z tego powodu stwarzają poważne zagrożenie dla infrastruktury technicznej i życia ludzi. Zagrożenia takie nazywane są zagrożeniami balistycznymi lub „latającymi przedmiotami” (rys. 4). 

Temat: Charakterystyka środowiska pracy pod względem występowania czynników szkodliwych i uciążliwych – energia elektryczna i elektryczność statyczna, mikroklimat środowiska pracy

Elektryczność statyczna jest to zespół zjawisk towarzyszących pojawieniu się niezrównoważonego ładunku elektrycznego na materiałach o małej przewodności elektrycznej (dielektrykach, materiałach izolacyjnych) lub na odizolowanych od ziemi obiektach przewodzących, np. ciele człowieka. Ładunki te wytwarzają wokół siebie pole elektrostatyczne o natężeniu tym większym, im większa jest ich wartość. Jeżeli obiekt znajduje się w polu elektrostatycznym, to może pojawić się na jego powierzchni niezrównoważony ładunek elektryczny.

Elektryzowanie (elektryzacja) jest to wytwarzanie w danym ciele nadmiaru ładunków elektrycznych jednego znaku, które następuje zwykle w warunkach zetknięcia ciał lub ich zbliżenia.

Elektryzowanie obiektów występuje zwykle w warunkach zetknięcia i następującego po nim rozdzielenia dwóch nie naelektryzowanych ciał, przy czym mogą to być: ciała stałe, ciało stałe i ciecz, ciało stałe i gaz, ciecz i gaz. Warunki takie zachodzą np. przy ślizganiu, toczeniu, uderzaniu, rozdrabnianiu, przepływie, wypływie, mieszaniu ciał. Elektryzacja taka następuje w wyniku tworzenia się na granicy zetknięcia dwóch ciał elektrycznej warstwy podwójnej, składającej się z warstwy ładunków dodatnich i ujemnych. Nośnikami ładunku mogą być elektrony i jony. Na powierzchni granicznej może powstać także warstwa uporządkowanych dipoli.

Elektryzację w warunkach kontaktowania dwóch ciał stałych wyjaśnia się przemieszczeniem elektronów bądź jonów. Model elektronowy elektryzacji opiera się na teorii pasmowej ciała stałego. Mechanizm jonowy elektryzacji jest tłumaczony obecnością na powierzchni dielektryka zaadsorbowanej warstewki wody, częściowo zdysocjowanej i zawierającej rozpuszczone zanieczyszczenia.

Stopień naelektryzowania albo stopień naładowania obiektu charakteryzuje się przez:

• wartość ładunku elektrostatycznego

• gęstość powierzchniową lub objętościową tego ładunku

• wartość wytworzonego napięcia elektrostatycznego

• wartość natężenia pola elektrostatycznego.

Naelektryzowany obiekt z materiału dielektrycznego podlega rozładowaniu na drodze: upływu skrośnego (w objętości obiektu), upływu powierzchniowegooraz upływu przez powietrze.

Przy dużych wartościach natężenia pola elektrycznego występują wyładowania elektrostatyczne niezupełne - ulotowe lub snopiaste, oraz zupełne - iskrowe. Wyładowania ulotowe i snopiaste powstają w warunkach silnie niejednostajnego pola elektrycznego, którego natężenie przekracza wartość krytyczną 3·10⁶ V·m^-1. Dalsze zwiększanie przestrzeni, w której występuje natężenie pola o wartości krytycznej, prowadzi do powstania wyładowania iskrowego. Wyróżnia się następujące wyładowania elektrostatyczne: międzyelektrodowe, elektroda - dielektryk, bezelektrodowe, piorunopodobne. Każde z tych wyładowań może występować jako niezupełne i zupełne.

Wyładowania międzyelektrodowe występują najczęściej pomiędzy odizolowanym a uziemionym elementem metalowym. Wyładowania elektroda - dielektryk są to wyładowania inicjowane pomiędzy naelektryzowanym obiektem z materiału dielektrycznego a zbliżoną do niego uziemioną elektrodą.

Wyładowania bezelektrodowe występują pomiędzy dwoma obiektami z materiałów dielektrycznych w warunkach ich rozdzielania, przy rozdrabnianiu itp. Wyładowania tego rodzaju powstają np. podczas: odwijania folii z bębna, ślizgania taśm przenośników po wałkach z materiałów dielektrycznych, strzepywania filtrów workowych itp.

Wyładowania piorunopodobne są to wyładowania iskrowe, charakteryzujące się znaczną długością kanału iskrowego, inicjowane przez duże chmury naelektryzowanego pyłu.

Energia wyładowań elektrostatycznych z odizolowanych od ziemi materiałów lub obiektów przewodzących jest praktycznie równa energii naładowania, natomiast energia wyładowania z powierzchni materiału nieprzewodzącego stanowi tylko część energii naładowania.

Rodzaje zagrożeń elektrycznością statyczną

Zagrożenia elektrycznością statyczną są spowodowane bezpośrednim oddziaływaniem pola elektrycznego wytwarzanego przez naelektryzowane obiekty lub oddziaływaniem wyładowań elektrostatycznych. Wyróżnia się trzy rodzaje zagrożeń:

• niekorzystne oddziaływanie na człowieka

• zakłócenia procesów technologicznych

• pożarowo-wybuchowe.

Podczas procesów technologicznych, w których występuje elektryzacja, wytwarzane jest pole elektrostatyczne o natężeniu rzędu 10 ÷ 100 kV/m. Izolowane przedmioty metalowe znajdujące się w tym polu oraz same układy technologiczne mogą być źródłem porażeń elektrycznych człowieka, gdy dotknie on tych przedmiotów. Skutki takich porażeń są takie same jak przy rażeniach krótkotrwałymi jednokierunkowymi impulsami prądu stałego. Wpływ pola elektrostatycznego na samopoczucie i zdrowie człowieka nie jest dokładnie zbadany, ale nie jest ono obojętne dla człowieka.

Silne pola elektrostatyczne mogą powodować zakłócenia w działaniu aparatury kontrolno-pomiarowej, komputerów oraz we wszelkich urządzeniach elektronicznych zawierających elementy półprzewodnikowe. Wyładowania elektryczności statycznej mogą uszkadzać elementy półprzewodnikowe. Wyładowania te może powodować sam człowiek, kiedy jest naładowany i dotyka tych elementów.

Zagrożenie pożarowo-wybuchowe sprowadza się do tego, że wyładowanie elektrostatyczne jest jednym z możliwych źródeł inicjacji zapłonu. Przyjmuje się, że zagrożenie występuje, jeśli jest spełniony warunek:

W_w > kW_zmin

gdzie:

W_w - energia wyładowania elektrostatycznego; 
k - współczynnik bezpieczeństwa; 
W_zmin - minimalna energia zapłonu.

Oceny możliwości wystąpienia niebezpiecznego naelektryzowania można dokonać, znajdując odpowiedź na następujące pytania:

• Czy materiał wykazuje zdolność do elektryzowania się?

• Czy materiał zdolny do elektryzowania się może naelektryzować się w procesie produkcji?

• Czy po naelektryzowaniu się materiału może zostać zainicjowane wyładowanie elektrostatyczne lub zostać wytworzone niebezpieczne pole elektryczne?

Negatywna odpowiedź na jedno z tych pytań umożliwia bezpieczne użytkowanie lub prowadzenie procesu technologicznego bez stosowania środków ochrony przed elektrycznością statyczną. W celu uzyskania odpowiedzi na te pytania wykonuje się badania zdolności do elektryzowania i trwałości naelektryzowania materiału.

Do oceny poszczególnych rodzajów zagrożeń elektrycznością statyczną stosuje się różne kryteria. Najczęściej przeprowadza się ocenę zagrożenia na podstawie kryterium rezystywnościowego. Rezystywność determinuje czas utrzymywania się ładunku elektrostatycznego, w związku z czym znajomość tej wielkości daje pośrednio informacje dla oceny stopnia zagrożenia elektrycznością statyczną.

Zagrożenia wywołane elektryzowaniem się ciał stałych w postaci zwartej występują w wielu procesach przemysłowych, np. takich jak: przewijanie, walcowanie, kalandrowanie, powlekanie oraz przy przenoszeniu napędu przez paski klinowe i pasy transmisyjne, tarciu odzieży, toczeniu się kół pojazdów, itp.

Powstawanie ładunku elektrostatycznego na ludziach

Ładunki elektrostatyczne mogą powstawać na ludziach drogą kontaktową w czasie chodzenia, zdejmowania odzieży albo wykonywania czynności domowych lub zawodowych. Elektryzacja ludzi może również nastąpić przez indukcję (fol.4) . Ciało człowieka może gromadzić ładunki elektryczne, jeśli jest odpowiednio odizolowane od ziemi, np. przez nieprzewodzące obuwie lub podłogę. Stopień naelektryzowania w odniesieniu do ludzi określa się zwykle wartością napięciawzględem ziemi: 

fol. nr 4

U = Q/C

gdzie:

Q - ładunek elektrostatyczny na ciele człowieka, 
C - pojemność człowieka względem ziemi.

Pojemność ta zależy od odległości między ciałem człowieka a uziemionymi przedmiotami i podłożem. Przy grubości podeszwy buta 5 ÷10 mm pojemność C wynosi zwykle od ok. 70 do 250 pF. Dla celów obliczeniowych przyjmuje się średnią wartość pojemności człowieka C = 150 pF. Maksymalne napięcia elektrostatyczne występujące zwykle na ludziach może osiągać wartość kilkunastu kilowoltów (fol.4) .

Oddziaływanie elektryczności statycznej na ludzi jest następujące:

• przebywanie pod wpływem pola elektrostatycznego przez dłuższy czas ma ujemny wpływ na stan zdrowia i samopoczucie ludzi

• wyładowania elektrostatyczne powstają przy zbliżeniu do uziemionego obiektu; poza niemiłym lub groźnym uczuciem, wyładowania mogą prowadzić do urazów mechanicznych przy występujących odruchach. Wyładowanie zwykle jest słabo odczuwalne lub nieodczuwalne, a przy wyższych poziomach napięcia i energii (o energii ok. 250 mJ) może spowodować wystąpienie ciężkiego szoku, niebezpieczeństwo inicjacji wybuchu przy wyładowaniu z człowieka w warunkach zagrożenia wybuchowego lub pożarowego.

Energia związana z naładowaniem elektrostatycznym człowieka wynosi od kilku do kilkudziesięciu mJ. Wartości te znacznie przekraczają minimalne energie zapłonu wielu mieszanin wybuchowych. Przykładowo, wartości minimalnej energii zapłonu wynoszą: 0,011 mJ dla acetylenu i wodoru, a 0,15 mJ dla oparów benzyny.

Środki ochrony przed elektrycznością statyczną

Środki ochrony przed elektrycznością statyczną powinny eliminować możliwość elektryzacji obiektów lub, jeżeli to niemożliwe, zapewniać bezpieczne odprowadzanie ładunków elektrycznych.

W celu odprowadzania ładunków elektryczności statycznej z metalowych i przewodzących części i urządzeń stosuje się uziemienia. Uziemianie powinno zapewnić spływ ładunków bez wystąpienia zagrożenia wybuchowego lub pożarowego. Przykład takiego uziemiania przedstawiono na foliogramie (fol.6) 

fol. nr 6

Czasem zdarza się, że uziemienie nie spełnia roli odprowadzania ładunków elektrostatycznych do ziemi, np. jeżeli spływ ładunków występuje tylko z warstwy cieczy przylegającej do ścianek zbiornika.

Antystatyzacja polega na zmianie właściwości materiałów i substancji w celu zmniejszenia ich elektryzacji i gromadzenia się ładunków. Wprowadzenie do danej substancji odpowiedniej domieszki (tzw. antystatyka) lub naniesienie antystatyka na powierzchnię materiału (wykładziny antyelektrostatyczne) powoduje zwiększenie skrośnej lub powierzchniowej przewodności elektrycznej.

Preparacja antystatyczna objętościowa jest stosowana zwykle do cieczy, ma również zastosowanie do materiałów sypkich oraz tworzyw stałych. Przy produkcji, przetwórstwie i stosowaniu nieprzewodzących materiałów stałych oraz folii, płyt, itp. stosuje się preparację antystatyczną powierzchniową.

Powszechnie stosowana jest antystatyzacja tkanin i odzieży. Antystatyzację trwałą tkanin uzyskuje się przez odpowiedni dobór struktury włókien mieszanin tworzyw sztucznych z bawełną lub lnem. Antystatyzację okresową otrzymuje się przez preparację powierzchniową włókien w procesie produkcji. Po kilkunastu praniach (co najmniej 10) właściwości antystatyczne okresowe zanikają i tkaniny podlegają znowu elektryzacji. Powszechna jest również antystatyzacja doraźna, uzyskiwana przez płukanie tkanin i odzieży.

Zwiększanie wilgotności powietrza jest skutecznym środkiem ochrony przed gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych tylko na tych materiałach, które wykazują właściwości powierzchniowego adsorbowania wody. Dla materiałów niehigroskopijnych, np. większości typowych tworzyw sztucznych, ten środek ochrony jest nieskuteczny.

Zwiększenie wilgotności względnej powietrza (co najmniej do 70%) dokonuje się poprzez nawilżanie pomieszczeń lub stanowisk produkcyjnych (nawilżanie miejscowe).

Neutralizatory ładunku służą do eliminacji ładunków elektrostatycznych występujących na powierzchniach płaskich lub walcowych, pasów napędowych itp. poprzez ich neutralizację zjonizowanym powietrzem. Neutralizatory ładunku mogą działać w sposób bezpośredni, wytwarzając jony w bezpośredniej bliskości deelektryzowanej powierzchni, lub z wymuszonym nadmuchem zjonizowanego powietrza. Ze względu na rodzaj źródła ładunku neutralizatory dzielą się nawysokonapięciowe, indukcyjne i radioizotopowe. Możliwe są też rozwiązania kombinowane.

W neutralizatorach wysokonapięciowych wykorzystuje się do wytwarzania jonów zjawisko ulotu przy elektrodach ostrzowych, zasilanych wysokim napięciem przemiennym o częstotliwości 50 Hz, napięciem stałym lub napięciem o zwiększonej częstotliwości. Neutralizator wytwarza ładunki obydwu znaków. Większa ruchliwość jonów ujemnych zapewnia deelektryzację powierzchni naładowanych dodatnio.

Źródłem jonów w neutralizatorach indukcyjnych jest wyładowanie w polu wytworzonym przez ładunki elektrostatyczne gromadzące się na danym obiekcie. W neutralizatorach radioizotopowych wykorzystuje się do jonizacji powietrza promieniowanie jądrowe pierwiastków promieniotwórczych.

Ekranowanie elektrostatyczne polega na umieszczaniu uziemionej siatki metalowej na powierzchniach izolacyjnych w celu zmniejszenia natężenia pola elektrycznego na stanowisku pracy.

Zmiany procesów technologicznych umożliwiające eliminację zagrożeń to:

• zmniejszenie szybkości procesów, np. zmniejszenie szybkości przepływu cieczy

• zwiększenie pojemności obiektów względem ziemi

• korekta procesów w celu pozbycia się źródeł generacji ładunków, np. eliminacja rozbryzgiwania cieczy, pylenia materiałów sypkich

• prowadzenie procesów w atmosferach obojętnych, np. nie zagrożonych wybuchem

• dobór tworzyw na wykładziny, konstrukcje maszyn i urządzeń produkcyjnych w celu zmniejszenia elektryzacji stykających się z nimi obiektów oraz materiałów.

MIKROKLIMAT ŚRODOWISKA PRACY

Podstawy prawne oceny ryzyka w mikroklimacie gorącym 

Podstawą oceny ryzyka występującego w mikroklimacie gorącym jest rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 217, poz. 1833) ze zm., z którego wynika m.in., że:

• kryterium zaklasyfikowania środowiska termicznego do obszaru mikroklimatu gorącego stanowi wartość wskaźnika PMV  (przewidywana ocena średnia, patrz  w zakresie powyżej +2,0

• obciążenie termiczne w mikroklimacie gorącym określa się za pomocą wskaźnika WBGT, wyrażonego w stopniach Celsjusza (°C).   WBGT (wet bub globe temperaturę) wskaźnik służący do oceny średniego wpływu oddziaływania ciepła na człowieka w okresie reprezentatywnym dla jego pracy, z pominięciem obciążeń termicznych bliskich strefom komfortu termicznego i występujących w ciągu krótkich (kilkuminutowych) okresów. Nazwa wskaźnika WBGT pochodzi od nazw mierników wykorzystywanych do jego określania: czujnika do pomiaru temperatury w stanie wilgotnym (wet bulb) oraz czujnika do pomiaru temperatury poczernionej kuli (globe temperaturę).

• wartości WBGT nie mogą przekraczać w ciągu 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wartości dopuszczalnych podanych w tabeli 1. i w normie PN-EN 27243:2005

Tabela 1. Wartości dopuszczalne WBGT [2]

W rozporządzeniu odwołano się d o norm[3-5]. Jak wynika z przytoczonych zapisów, podstawą oceny ryzyka w mikroklimacie gorącym jest wskaźnik WBGT i PN-EN 27243:2005 [2].