Wos
Polityka zagraniczna – aby zrealizować przyjęte założenia, państwa mogą starać się wywierać wpływ na pozostałe kraje lub z nimi współpracować.
Współpraca międzynarodowa – najważniejszy element polityki zagranicznej, mogą w niej uczestniczyć zarówno władze określonego kraju, jak i różnego rodzaju organizacje. Najważniejszymi celami współpracy jest realizacja wspólnych celów oraz rozwijanie i utrwalanie pokojowych stosunków.
Organy odpowiedzialne za polską politykę zagraniczną:
zewnętrzne (ambasady i konsulowie), zadania:
opieka nad Polakami przebywającymi poza granicami kraju,
rozpowszechnianie za granicą wiedzy o polskiej kulturze i gospodarce (ambasador).
wewnętrzne (Minister Spraw Zagranicznych, rząd + premier, prezydent), zadania:
dbanie o bezpieczeństwo państwa,
umacnianie pozycji państwa na scenie międzynarodowej,
udział w polityce światowej.
Ambasador – odpowiada za relację pomiędzy państwem polskim, a państwem na terenie którego się znajduje. Ambasadorowi przysługuje immunitet.
Konsul – zajmuje się sprawami Polaków na terenie danego państwa. Konsulowi przysługuje immunitet.
Organy odpowiedzialne za politykę zagraniczną powinny kierować się racją stanu, czyli interes państwa polskiego i jego obywateli jest najważniejszy.
Kierunki polityki zagranicznej:
realizacja zadań wynikających z obecności w strukturach Paktu Północnoatlantyckiego (NATO),
realizacja obowiązków wynikających z uczestnictwa w strukturach Unii Europejskiej.
Organy Unii Europejskiej:
Parlament Europejski,
Rada Unii Europejskiej,
Rada Europejska,
Komisja Europejska,
Trybunał Sprawiedliwości.
Rada Europy (1949 r.) to organizacja zrzeszająca kraje Europy Zachodniej, mająca na celu obronę praw człowieka. W 1951 r. powstaje EWWiS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali), do której należeli: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Włochy i Niemcy. Organizacja współpracowała w zakresie wydobycia węgla i stali. W 1957 r. były traktaty rzymskie. Państwa z EWWiS tworzą EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza) oraz Euratom. W latach 70’ kolejne państwa przystępują do EWG i utworzono Parlament Europejski. W 1992 r. traktat z Maastricht, gdzie były trzy filary: gospodarka, bezpieczeństwo i waluta.
Traktat z Nicei – kompetencje Parlamentu Europejskiego i podział mandatów.
Traktat z Lizbony (2007 r.) – podkreślają role Parlamentu Europejskiego i czynią go organem nadrzędnym w Unii.
| NAJWAŻNIEJSZE FUNDUSZE UNIJNE |
|---|
| EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO |
| Współfinansuje projekty dotyczące infrastruktury, ochrony środowiska czy unowocześnienia przedsiębiorstw. |
Od 1999 r. Polska należy do NATO – Polskę do NATO wprowadzali Bronisław Geremek oraz Aleksander Kwaśniewski. Od 2004 r. Polska należy do Unii Europejskiej – Polskę wprowadzał Leszek Miller i Minister Spraw Zewnętrznych, Włodzimierz Cimoszewicz.
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie – cel: dbanie o bezpieczeństwo w Europie i dbanie o prawa człowieka.
Grupa Wyszechradzka – Polska, Słowacja, Węgry i Czechy.
Polska do ONZ przystąpiła w 1945 r.
| ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA ZASIĘG ODDZIAŁYWANIA |
|---|
| UNIWERSALNE |
| Zajmują się sprawami politycznymi, społecznymi oraz gospodarczymi na całym świecie. |
| Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ). |
| ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE – PODZIAŁ ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM CZŁONKOSTWA |
| RZĄDOWE |
| Tworzą je państwa. |
| Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) |
ONZ ma swoją siedzibę na Manhattanie w Nowym Jorku. Organizacja powołana do życia w 1945 r. Polska była jednym z założycieli. W 1948 r. zostaje wydana Deklaracja Praw Człowieka, której Polska nie podpisuje. ONZ nie ma wojska – jego wojska to wojska członków. Zadaniem ONZu jest rozwiązywanie konfliktów na drodze dyplomatycznej, a kiedy jest to niemożliwe, są wysyłane wojska z misjami stabilizacyjnymi (pomaga we wprowadzeniu pokoju i demokracji) i pokojowymi (pomaga nowym władzom – przekształca się z misji stabilizacyjnej).
Struktura ONZ:
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości,
Sekretariat.
Organizacje ONZ:
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) – działa w Afryce,
Światowa Organizacja Zdrowia (ONZ),
Organizacja Narodów Zjednoczonych Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO),
Międzynarodowa Organizacja Prawy (ILO),
Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom (UNICEF).
Sekretarz Generalny – Bon Ki Mon (Korea).
Konflikty międzynarodowe:
Izrael – Palestyna,
Indie – Pakistan,
Tybet – Chiny,
Korea Północna – Korea Południowa.
| GŁÓWNE FORMY MIGRACJI |
|---|
| IMIGRACJA |
| Przybycie do danego kraju w celu pozostania w nim na stałe lub przez określony czas. |
Terroryzm – działania naruszające prawo, polegające na użyciu przemocy wobec ludności. Terroryści, stosując przemoc psychiczną i fizyczną dążą do osiągnięcia określonych korzyści. Starają się m.in. zastraszyć władze danego państwa i wymóc na nich konkretne decyzje. Terrorystom zależy również na tym, aby wywołać strach wśród obywateli i zyskiwać rozgłos na świecie.
Trzeci Świat – najbiedniejsze państwa, które dawniej były w większości koloniami mocarstw europejskich.
Bogata Północ – państwa gospodarczo rozwinięte i rozwijające się, zajmujące północną część globu.
Biedne Południe – kraje rozwijające się, leżące na półkuli południowej.
Zimna wojna – wrogie relacje pomiędzy państwami Zachodu, z Związkiem Radzieckim i skupionymi wokół niego krajami, trwające od zakończenia II wojny światowej do rozpadu ZSRR w 1991 r.
| PÓŁNOC | POŁUDNIE |
|---|---|
| KLIMAT | |
(klimat umiarkowany) W krajach rozwiniętej Północy dość rzadko dochodzi do klęsk żywiołowych. Nawet jeśli się zdarzają, bogate państwa potrafią szybko się z nimi uporać. |
(klimat niesprzyjający człowiekowi) Nieurodzaj, susze, powodzie czy huragany występują w państwach Trzeciego Świata dużo częściej niż w krajach bogatej Północy. |
| EDUKACJA | |
(obowiązkowa i zróżnicowana edukacja) W państwach Północy obowiązkowa edukacja obejmuje dzieci już w wieku 5-6 lat. Uczą się w zadbanych szkołach zapewniający wysoki poziom kształcenia. |
(niski poziom edukacji) W wielu krajach Południa do szkół chodzą przede wszystkim chłopcy. Słabo rozwinięty system edukacji powoduje, że utrzymuje się tam wysoki poziom analfabetyzmu. |
| GOSPODARKA | |
(rozwinięte nowoczesne gałęzie przemysłu) Wysoki poziom życia powoduje, że istnieje zapotrzebowanie na coraz większą ilość ciągle unowocześnianych towarów. |
(gospodarka oparta na rolnictwie) W niektórych ubogich państwach w rolnictwie zatrudnionych jest około 70% ludności. |
| OCHRONA ZDROWIA | |
(duże nakłady finansowe państwa na opiekę zdrowotną) W wielu bogatych krajach funkcjonuje system wyspecjalizowanej pomocy medycznej dostępnej dla wszystkich obywateli. |
(słabo rozwinięty system opieki zdrowotnej) W biednych krajach poziom opieki medycznej jest bardzo niski, brakuje także środków na finansowanie szpitali. |
Pomoc humanitarna – akcje na rzecz ludności cierpiącej na skutek klęsk żywiołowych lub konfliktów zbrojnych. Dzięki tym przedsięwzięciom biedne kraje otrzymują m.in. żywność i środki medyczne.
Globalizacja – proces polegający na zwiększeniu obrotów handlu międzynarodowego, nasileniu przepływu kapitały, ludzi i technologii oraz zacieraniu różnic kulturowych.