Polska i świat po 1989
Najważniejszym wydarzeniem końca XX w., zmieniającym całkowicie układ sił w świecie, stał się błyskawiczny rozpad bloku radzieckiego. Sprawił on, że dwubiegunowy od końca II wojny światowej podział świata na „Zachód” i „Wschód” przestał być aktualny. „Wschód” — jako całość polityczna — przestał istnieć, a formalnym tego wyrazem stało się rozwiązanie Układu Warszawskiego (1 VII 1991).
Konsekwencje rozpadu bloku wschodniego są różnorodne. Część suwerennych państw Europy Wschodniej zgłosiła chęć wejścia do NATO i Unii Europejskiej. W 1999 Czechy, Polska oraz Węgry stały się pełnoprawnymi członkami Paktu. W 2004 do Paktu Północnoatlantyckiego przystąpiły: Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia. Rozmowy na temat integracji wymusiły na państwach postkomunistycznych szybsze tempo przemian prawodawstwa i gospodarki. 1 V 2004 Unia Europejska została rozszerzona o dziesięć państw: Cypr, Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Maltę, Polskę, Słowację, Słowenię i Węgry.
Z innymi problemami borykają się suwerenne byłe republiki radzieckie. W najlepszej sytuacji są państwa nadbałtyckie, Litwa, Łotwa, Estonia. Rosja ciągle aspiruje do politycznej spuścizny po ZSRR, ale jej międzynarodowe notowania obniżają trudności ekonomiczne i nierozwiązana zgodnie z międzynarodowymi standardami kwestia Czeczenii. W Gruzji (2003), na Ukrainie (2004) i w Kirgistanie (2005) miały miejsce pokojowe rewolucje, które doprowadziły do powstania demokratycznych rządów i w pewnym stopniu uniezależnienia się od wpływów rosyjskich. Zupełnie inna jest pozycja Białorusi, której prezydent utrzymuje anachroniczny, komunistyczny system rządów i gospodarki. Problemy narodowościowe i religijne są codziennością republik środkowoazjatyckich i kaukaskich.
Upadek bloku wschodniego zmienił również pozycję Stanów Zjednoczonych, które zostały jedyłnym supermocarstwem, także gospodarczym — ok. 2000 r. produkt krajowy brutto USA przewyższał nieznacznie PKB 15 państw Unii Europejskiej i był ponad 2 razy większy od PKB Japonii. Uczestnicząc w akcjach międzynarodowych, takich jak „Pustynna Burza” w Kuwejcie i Iraku (1991) czy ochrona mniejszości narodowych w państwach byłej Jugosławii (od 1994), Stany Zjednoczone przyjmowały na siebie gł. ciężar zadań i stawały się — w powszechnym odczuciu — „żandarmem współczesnego świata”. Sytuacja ta zmieniła się po 11 IX 2001. Terrorystyczny atak na World Trade Center w Nowym Jorku usprawiedliwił, w przekonaniu wielu ludzi, amerykańskie interwencje: przeciwko reżimowi Talibów w Afganistanie, a następnie w Iraku, zakończoną obaleniem Saddama Husajna. Nie osłabiło to jednak działalności organizacji terrorystycznej Al-Kaida, która dokonała kolejnych spektakularnych zamachów na wyspie Bali (2002), w Madrycie (2004) i w Londynie (2005).