Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla dzieci słabowidzących
Damian Krajewski
CZYTANIE
Dzieci z uszkodzonym widzeniem napotykają na swej szkolnej drodze liczne trudności w zakresie czytania.
Wiele z nich to:
mylenie liter o podobnych kształtach,
wyrazów o podobnej strukturze,
przestawianie liter,
nieprawidłowa technika czytania,
brak rozumienia tekstu w całości.
Dzieci słabowidzące czytają zwykle wolniej, gdyż wymagają więcej czasu na spostrzeżenie całego wyrazu zdania.
Rozumienie tekstu utrudnia koncentracja na postrzeganiu kształtu poszczególnych liter.
Dziecko słabowidzące wymaga większej uwagi i starań ze strony nauczyciela oraz zrozumienia występujących u niego zaburzeń.
PISANIE
Osoby z wadą wzroku mogą mieć określone trudności z uwagi na obniżoną sprawność spostrzegania i zakłóconą koordynację wzrokowo - ruchową.
Mogą popełniać wiele błędów: przestawianie, mylenie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne, źle rozplanowana strona zeszytu.
WSKAZANIA
Na lekcjach matematyki i geometrii wskazane jest:
dłuższe skomplikowane działania zapisywać czytelnie na oddzielnych karkach,
przy zapisywaniu treści zadania uczeń powinien stosować zapisy skrótowe,
w geometrii należy wprowadzać uproszczone konstrukcje z ograniczoną do koniecznych liczbą linii pomocniczych i konstrukcje geometryczne wykonywać na kartkach większego formatu niż zwykła kartka papieru.
Wskazania do pracy z uczniem słabowidzącym w zakresie czytania i pisania
Stosować odpowiednie światło - takie, przy którym używając pomocy optycznych można uzyskać najlepszy kontrast i doświetlenia np. czytanego tekstu w różnych porach dnia.
Do czytania książek używać statywu, najlepiej z regulacją, zapewni on wygodną pozycję, w ręku trzymana będzie tylko pomoc optyczna, można zrezygnować ze statywu, kiedy książka jest lekka.
Do odznaczania czytanej linijki stosować odpowiednio wycięty szablon, tzw. „okienko”.
Kontrast czytanego tekstu poprawi się, jeżeli będziemy używać kolorowych folii w odcieniu żółtym, zielonym, różowym (słabo widzący najchętniej stosują folię żółtą), które poprawiają kontrast.
Czytać, (w domu) leżąc na brzuchu, aby pozwolić zachować mniejszą odległość od czytanego tekstu.
Położyć pod czytaną kartkę arkusz czarnego papieru aby uniknąć efektu prześwietlenia druku.
Do pisania używać cienkopisów, flamastrów, pisaków oraz papieru o linijkach nie utrudniających odczytanie tekstu.
Stosować kolorowe flamastry do podkreślania, co ułatwi orientację w odczytywanym tekście.
Zachęcać dziecko do wyboru najdogodniejszych dla niego ruchów oczu, głowy (może czytać, trzymając oczy i głowę nieruchomo przemieszczając tylko książkę, przesuwając oczy lub głowę po nieruchomej książce).
Podzielić książki działami i oznaczyć je dowolnie wybranymi kolorowymi taśmami (można też tę metodę zastosować do oznaczania dokumentów). Zaznaczyć spinaczem miejsce czytanego tekstu.
Dla pokonania wymienionych trudności, na początku nauki pisania powinny używać zeszytów o powiększonej liniaturze i z wyraźnie zaznaczonymi liniami.
Należy też pamiętać o tym, że dziecko z niesprawnym wzrokiem jest mocno ograniczone w ruchu i orientacji przestrzennej, oczekuje specjalnej pomocy na lekcjach wychowania fizycznego, geometrii, geografii.
Jeśli to możliwe wspomagać się folią optyczną przy oglądaniu map i wykresów.
W klasach starszych, gdzie program nauczania jest bardzo szeroki uczeń słabowidzący powinien mieć możliwość nagrywania na dyktafon dłuższych notatek.
Powinno się zapewnić dzieciom korzystanie z kaset z nagraniami lektur szkolnych lub urządzeń multimedialnych.
PAMIĘTAJ
Obserwuj dzieci, dobieraj metody, środki dydaktyczne do ich możliwości.
Słabowidzący mogą się szybciej męczyć ponieważ zużywają więcej energii na patrzenie i interpretację informacji uzyskanych drogą wzrokową.
Wykorzystuj naturalne światło, a dodatkowe oświetlenie stosuj wg potrzeb.
Zachęcaj ucznia do korzystania ze zwykłej tablicy, zwróć uwagę na kontrast [tablica matowa, duża, dobrze oświetlona].
Odczytuj głośno i wyraźnie to, co jest napisane, pozwól dzieciom podchodzić do tablicy.
Udostępniaj teksty w wersji powiększonej.
Modele i przedmioty daj do obejrzenia z bliska.
Zadawaj pytanie- „co widzisz?” aby sprawdzić i uzupełnić słownie trafność doznań wzrokowych.
Zachęcaj do stosowania pomocy optycznych.
Zapewnij podręczniki z powiększoną czcionką.
Literatura:
Kuczyńska - Kwapisz J.: Dzieci niewidome i słabowidzące, Warszawa 1996
Majewski T.: Poradnik dla nauczycieli pracujących z dziećmi z uszkodzonym wzrokiem w systemie integracyjnym, Warszawa 1997
Pielecki A. Skrzetuska E. : Nauczanie niedowidzących w klasach 4 - 8, Warszawa 1991
Sękowska Z.: Uwarunkowania procesu kształcenia uczniów, w: Szkoła Specjalna 1984, nr 1
1