WYKŁAD I
Polityka społeczna i zdrowotna
09.10.08r.
egzamin

1. Polityka - ogół działań związanych z dążeniem do zdobycia i utrzymania władzy państwowej.
2. Geneza - powstała na przełomie XIX i XX wieku, twórcą jest Charles Fourier.
Polityka społeczna to kreowanie postępu społecznego.
W Europie Wschodniej - sakramentyzacja ubóstwa, zakony żebracze, nakaz ubóstwa.
Rewolucja przemysłowa - reformy Bismarcka, wprowadzenie obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych.
3. Definicja polityki społecznej:
Polityka społeczna - przyjęty i realizowany przez władzę publiczną i organizacje pozarządowe zespół długofalowych działań na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych. Polityka społeczna to również dziedzina nauk społecznych zajmująca się teorią polityki społecznej. Nauka o polityce społecznej znajduje zastosowanie przy konstruowaniu programów gospodarczych i społecznych partii politycznych a wyborcy oczekują ich realizacji w zgodzie z deklaracjami przedwyborczymi. Polska przyjęła w Konstytucji model społecznej gospodarki rynkowej.
4. Aspekty polityki społecznej:
- Politykowanie (chęć zdobycia władzy),
- Rządzenie (próba rozwiązania określonych problemów społecznych).

Rządzenie jako proces rozwiązywania problemów publicznych (zarządzania sprawami publicznymi):
- zauważyć problem,
- określić możliwość rozwiązań,
- implementacja (ustawy, programy).

Teoria potrzeb według Abrahama Maslowa:
- fizjologiczne - gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka,
- bezpieczeństwa - pobudzają do działania, zapewniając nienaruszalność, ujawniają się gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne,
- przynależności - występują w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu grupy,
- szacunku i uznania - potrzeby uznania i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi:
* pragnienie potęgi, wyczynu i wolności,
* potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi,
- samorealizacji - potrzeby samorealizacji - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości; stanowią środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb:
* estetyczne (potrzeba harmonii i piękna),
* poznawcze (potrzeby wiedzy, rozumienia, nowości),
- samotranscendencji, czasem określane jako "potrzeby duchowe".

Potrzeby społeczne - których zaspokojenie wymaga istnienia lub powołania odpowiednich instytucji.
Niezaspokojenie potrzeb zbiorowości - które narastają do stopnia uzasadniającego zastosowania rozwiązań instytucjonalnych lub systemowych. Nie nastawiamy się na jednostkę.

5. Władza publiczna - polityka publiczna:
- Rząd,
- Samorząd.

Zakres polityki społecznej:
- zakres szeroki (zabezpieczenia społecznego, prawo, kultura, oświata),
- zakres wąski (transfery socjalne, emerytury, renty, zasiłki).

Polityka społeczna a gospodarcza czyli stały, nieograniczony rozwój gospodarczy (rozwój produktu) zapewni wszystkim obywatelom dobrobyt na odpowiednim poziomie.

6. Rynek:
- podaż / popyt,
- ceny / rynek,
czy te mechanizmy są wystarczające dla polityki społecznej.

Instrumenty korygujące rynek:
- bezpłatność,
- cena minimalna / maksymalna,
- subsydiowanie produkcji,
- przymus konsumpcji.

Uwarunkowania polityki społecznej:
- wewnętrzne (ustrojowo-polityczne, materialne, demograficzne),
- zewnętrzne (prawne, ekonomiczne).

7. Wartości i zasady w polityce społecznej:
- uwarunkowania,
- wartość (coś co cenimy, dobra, idee, instytucje, struktury społeczne),
- kto ocenia (jednostka, zbiorowość).

Aksjologia - nauka o wartościach zajmuje się analizą natury wartości (obiektywna, subiektywna), podstawami wartości, klasyfikowanie wartości, budowanie hierarchii wartości.
Wartość wewnętrzna odczuwana jako swoja, sterująca życiem.
Wartość szacowana nie wpływa na nasze codzienne zachowanie.

Konsensus aksjologiczny:
- definiowanie problemu społecznego „kto definiuje ten decyduje”.
- funkcja programowa - podporządkowanie określonych celów polityki społecznej,
- funkcja motywacyjna.

Style i instrumenty polityki społecznej:
Styl - kim są adresaci programu.
Instrument - jakie mamy zasoby, narzędzia.
Style:
- wyzwalający - okaże się skuteczny wówczas, gdy jedynym problemem adresatów programu, mających właściwe aspiracje i kompetentnych, jest to, że nie mogą oni realizować swych zamierzeń, że na ich drodze życiowej pojawiły się bariery; działania w tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji (nie mogę, ale potencjalnie potrafię),
- opiekuńczy - winien być aplikowany tam, gdzie głównym powodem braku zachowań pożądanych jest brak umiejętności i możliwości (ludzie, nawet jeśli chcą postępować we właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, wynikać z rezygnacji). Adresaci programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie niepełnosprawni, wymagający wsparcia - przejściowego (aż do przywrócenia sprawności, która uczyni ich ludźmi kompetentnymi i wolnymi od ograniczeń) lub nawet trwałego (nie potrafię lub nie mogę),
- bodźcowy - wychodzi z założenia, że ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie dostaną nagrody. Zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć (np. dochody w zamian za wykonywanie nielubianej pracy); kontrakty te mogą być tzw. propozycjami nie do odrzucenia, jednak pozostawią pewną wolność wyboru słabszym stronom umowy (potrafię i mogę, ale nie chcę),
- rygorystyczny - jest najmniej przyjemny dla odbiorców; jest to zestaw instrumentów dopasowany do założenia, że adresaci programu (np. osoby nadużywające alkoholu lub przestępcy) potrafią i mogą - ale nie chcą - wstrzymać się od zachowań potępianych; że niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed dolegliwymi sankcjami (bowiem, przykładowo, nie chcą oni żyć uczciwie, ale jeszcze bardziej nie chcą trafić do więzienia), (potrafię i mogę, ale nie chcę ).

---