Nauka administracji -zagadnienia egzaminacyjne
Pojęcie administracji publicznej
Konteksty znaczeniowe administracji publicznej
Administracja jako zjawisko historyczne - elementy wyróżniające
Administracja w państwach starożytnych
Wpływ europy średniowiecznej na nowożytną administrację
Podstawowe cechy administracji państwa policyjnego
Podstawowe zasady działania administracji państwa prawnego
Cechy współczesnej administracji
Funkcje współczesnej administracji
Pojęcie i rodzaje organów administracji publicznej
Pojęcie urzędu
Terytorialny układ administracji - podział administracyjny państwa
Resortowy układ administracji - pojęcie resortu
Naczelne i centralne organy administracji
Organy terenowe administracji
Pojęcie decentralizacji i centralizacji
Dekoncentracja administracji i jej rodzaje
Ad 1.
Administracja publiczna - "służba społeczeństwu"
łac. "administro" - kierować, zarządzać, służyć
łac. "publicus" - zbiorowy, społeczny, służący ogółowi (nie ma charakteru prywatnego)
Administracja publiczna w ujęciu przedmiotowym (cechy działalności):
realizacja interesu publicznego: zaspakajanie podstawowych potrzeb społeczeństwa
działanie na podstawie prawa i w jego granicach (legalność działania)
charakter polityczny działalności - powiązanie z władzą polityczną
działanie w imieniu i na rachunek państwa (powszechna zgoda społeczeństwa)
działanie nie zarobkowe (administracja działa dla dobra ogółu, nie jest nastawiona na zysk)
działanie o charakterze planowym (działanie płynne, stałe, stabilne - niezależne od zmian w kraju)
różnorodność form i postaci, różnorodność działalności
Administracja publiczna w ujęciu podmiotowym:
Ad. 3
Historia administracji
1. Administracja starożytna do 476 r
-despotia wschodnia -Grecja -Rzym -Azja
2. Administracja Średniowieczne (476 -1492)
-państwo protofeudalne -jednolite monarchie feudalne -monarchie stanowe -wielkie imperia średniowieczne
3. Administracja wczesnostarożytna (1492 -1776/1789)
-monarchia absolutyzmu renesansowego i klasycznego -monarchia absolutyzmu oświeceniowego -ustrój mieszany - republiki wczesno nowożytne - myśl ekonomiczno-administracyjna
4. Administracja późno starożytna ( do przełomu XIX -XX w).
-administracja -administracja a liberalizm społeczno- gospodarczy -liberalizm a monarchia konstytucyjna -wielkie monarchie absolutne i pół absolutne -reżimy autorytarne -republiki -myśl administracyjna
5. Administracja późno starożytna na ziemiach polskich (1795-1918)
-pierwsze okresy zaborów do 1807 r -księstwo warszawskie 1807- 1815 -Napoleońskie Wielkie miasto Gdańsk 1807- 18 -wolne miasto Kraków 1815-46 -Królestwo Polskie 1815- 1870 -wielkie miasto Poznańskie -zabór austriacki Autonomia Galicji od 1861 r
6.Administracja współczesna (oprócz Polski)
-przeobrażenia ustrojowo- społeczno(gospodarcze) -stare i nowe monarchie liberalno(demokratyczne). - stare i nowe republiki liberalno(demokratyczne) -reżimy autorytarne -reżimy totalitarne -myśl administracyjna i jej przeobrażenia
7. Administracja Polski współczesnej (1918- 1989)
- II RP 1918-139 -Litwa środkowa 1920 -1922 -PRL 1944-1952 i 1952 - 1989
Historia administracji WIEDZA O ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ dzielimy na :
konstrukcja chronologiczna: -podział na 7 części -są tu uproszczenia -ostatnie epoki są sporne. - dostępna wiedza konstrukcja rzeczowa -standard instytucji -administracja centralna -głowa państwa i rząd -administracja terytorialna -samorządy-sądownictwo administracyjne -rozwój myśli administracyjnej konstrukcja porównawcza -jednolite formy administracji publicznej -większość państw Europy -uporządkowanie wiedzy -uogólnienie zjawisk i otoczenie (społeczne i doktrynalne)
GAŁĘZIE NAUK Nauka prawa administracyjnego, Nauka administracji, Nauka polityki administracyjnej ,Despotie - tytuł, który przysługiwał cesarzom bizantyjskim.
Ad. 4
Administracja starożytna
Despotie wschodnie
-kolebka cywilizacji bliskiego wschodu -państwo Lewantu IV w p.n.e. -Nil, Eufrat, Tygrys - g. Państw -tendencje centralistyczne -pierwsze w Egipcie -ujarzmienie Nilu -dolny i górny Egipt -Egipt 3000 lat, 30 dynastii -Mezopotamia -burzliwe dzieje-państwa miasta
-monarchia -Egipt (bóg) -później syn boga, -następnie że jest pośrednikiem boga - despota
-administracja centralna
urzędnicy, zastępcy monarchy, wezyrzy/ nubandzi, kanclerz-skarbnik
-administracja terytorialna
nomy, prowincje, gubernatorzy, gminy
GRECJA
Najstarsza kultura -miasta państwowe „polis” -otaczający teren -samowystarczalność a)polis arystokratyczna -VIII w p.n.e. -król elekcyjny lub dziedziczny -Rada starszych -urzędnicy b)polis tyranistyczna -pocz.VII w p.n.e. -zamach stanu -jednowładztwo -walki społeczne c)polis digarchiczna -przełom VII/VI w p.n.e. -podział obywateli na klasy - Wielka Rada (400 członków) d)polis demokratyczna -nowy podział terytorialny -samorządy i wybory -rada -urzędy w drodze wyboru.
RZYM -początek historii Rzymu -753r. P.n.e. -509 r. p.n.e. ustanowienie Republiki -Juliusz Cezar -Oktawian -Konstantyn wielki -Teodozjan Wielki (379-395) -rozpad państwa na II części -ludowie
senat -rada starożytnych
-organ doradczy króla
-administracja centralna
-konsulowie -cenzorzy
-urzędy niższe - sądy i inne
kwestory -skarb
-urzędy nadzwyczajne
- dyrektor -trybunał wojskowy -trybunał ludowy
WIELKIE IMPERIA AZJI
Asyria, Persja, Chiny, Indie -wojskowe państwo -państwo asyryjskie -X w. P.n.e.
-monarcha -potomek Bog -absolutny władca -król, cesarz
Administracja Centralna
Prowincja, namiestnicy, okręgi, gubernie
Demokracja ateńska- będzie pytanie dotyczące tego na pracy kontrolnej
CHARAKTERYSTYKA USTROJU POLITYCZNEGO
Demokracji ateńskiej (V i IV w. p.n.e.)
Zgromadzenia ludowe -prawo uczestniczenia wszystkich obywateli -40 tyś. Obywateli (300 - 400 tyś. Mieszkańców) -minimum 6 tysięcy obywateli -3-4 X w miesiącu -demokracja bezpośrednia rada 500 - set -główny organ zarządzania państwem -500 członków -losowanie
Urzędy -wybory lub losowanie -tylko na 1 rok (urzędnicy) -kontrolowanie i rozliczanie
sądownictwo ludowe -600 członków (10 sekcji) -sekcjami lub całością rozpatrywali sprawy
WNIOSKI
Lud ateński - władza suwerenna (obywatele), demokracja bezpośrednia, sądownictwo ludowe -gwarant praw politycznych obywateli, wysoki poziom życia publicznego, Platon i Arystoteles - twórcy nauki o państwie
Wykład 2 Temat: Historia administracji Średniowiecza
Administracja Średniowiecza kształtowała się w 3 etapach:
-administracja wczesnofeudalna -administracja monarchii feudalnych -administracja monarchii stanowych
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ŚREDNIOWIECZA od Upadek cesarstwa rzymskiego na zachodzie -476 r do Upadek cesarstwa bizantyjskiego (od 689 cesarstwa rzymskiego na wschodzie 1453 r Odkrycie Ameryki -1492 r
OKRESY V-VII w -kształtowanie się państw szczepowych -upadek kultury - „ciemne wieki” VIII-IX w -odrodzenie idei imperialnej -odrodzenie teorii i praktyki -renesans karoliński X-XI w -kształtowanie europejskiego systemu państw -kształtowanie instytucji feudalizmu XII-XIII w - powrót do dorobku starożytności - tworzenie systemu kultury filozofii i technologii XIV-XV w -monarchia stanowa -państwa narodowe -jesień średniowiecza
Podstawowe Cechy:
1. Stałość przyrody i społeczeństw. 2. Religia wartością najwyższą „ Bogu co boskie, cesarzowi co cesarskie”- Próby podporządkowania państw papieżowi. 3. Kształtowanie państw narodowych 4.Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe 5. Teoria państwa 6. Reprezentanci społeczeństwa 7.Społeczeństwo obywatelskie 8. Rządy prawa (pierwsi prawnicy) 9.Prawo naturalne 10. Suwerenność ludu (społeczeństwa) 11.Wielkie zmiany w każdej dziedzinie państwa 12.Rola uniwersytetów (Sorbona-1200 r., Uniwersytet Krakowski -1364, Wiek XV -20 Uniwersytetów.) Przekształcenie cywilizacji antycznej w duchu religii -kształtowała się kultura bizantyjska
MYŚLICIELE: Tomasz z Akwinu, Marsyliusz z Padwy, Jakub Rousseaou, Św. Augustyn, Św. Izydor, Paweł Włodkowic, Wincenty Kadłubek, Mikołaj z Kuzy
DATY: 756- powstanie państwa kościelnego -państwo Watykańskie 768-814 -panowanie Karola Wielkiego (dynastia Karolingów) 888- rozpad imperium Karolińskiego -powstały Italia, Francja, Niemcy 2 połowa X wieku -powstanie naszego państwa 968-biskupstwo w Poznaniu (1000 - Gniezno, Kołobrzeg, Wrocław, Kraków, wprowadzenie celibatu 1079 r. 1069-1291 r -wyprawy krzyżowe 1180- likwidacja państw szczepowych 1265- parlament w Anglii 1303- monarchia stanowa we Francji 1337-1453 wojna 100- letnia (Anglia + Francja) 1409-1411- Wielka wojna z Zakonem Krzyżackim 1087 - podział Polski na dzielnice (za Hermana) 1320- monarchia stanowa w Polsce (za Łokietka).