1. Psychologia rozwojowa - przedmiot badań

Badanie zmian w zachowaniu się, procesach i strukturach psychologicznych człowieka w różnych fazach jego życia.

Według teorii psychologii tradycyjnej - zmiany w psychice człowieka są uzależnione przyczynowo od dojrzewania biologicznego (dzieciństwo i dorastanie).

Obecnie uważa się, że rozwój psychiczny trwa całe życie.

Rozwój zależy od motywacji (nauka, poznawanie siebie, zmiany w życiu, nowe relacje - aspekt społeczny).

2. Działy psychologii rozwojowej:

1. Według kryterium wieku, jakim się zajmuje (prenatalny, szkolny itd.)

2. Kryterium badanych aspektów rozwoju (rozwój mowy, procesów poznawczych, osobowości)

3. Kryteria wymiaru czasowego;

1. Ontogenetyczna - dotycząca rozwoju jednostki w ciągu jej życia;

2. Historyczna - w ujęciu dziejów ludzkości;

3. Filogenetyczna - zmiany zaistniałe w toku ewolucji (rozwój funkcji) odnosi się do doskonalenia się mózgu;

3. Rozwój psychiczny - zmiany w psychice oddziałujące na określone zachowanie jednostki (np. rozwój moralności.

1. Ciągłość rozwoju - zachodzi przez akumulację zmian ilościowych;

2. Nieciągłość rozwoju - zachowanie staje się jakościowo różne w różnych sytuacjach zależnych od wieku w określonych okresach życiach. Odnośnie nieciągłości rozwoju tworzone są teorie stadiów rozwojowych (Piaget, Ericsson). Różne zachowania ujawniają się w różnym wieku, co uzależnione jest od procesów zachodzących w tych okresach (np. zdolność chodzenia jest zależna od rozbudowy układu mięśniowego i kostnego. Do rozwoju niezbędna jest stymulacja. Stadia rozwojowe występują zawsze w tej samej kolejności, ale dzieci w nie mogą wchodzić w różnym tempie.

3. Okres krytyczny - okres szczególnego uwrażliwienia w rozwoju, kiedy organizm jest najlepiej przygotowany do przyswojenia pewnego zachowania, o ile pojawiają się określone bodźce i doświadczenia. Dzieci wychowywane w placówkach opiekuńczych mają trudności w nauczeniu się nawiązywania kontaktów społecznych.

4. Tempo rozwoju - szybkość, z jaką dokonują się, wtoku rozwoju, różnorodne zmiany.

5. Rytm rozwoju - stopień regularności zachodzenia tych zmian, ich równomierność lub nierównomierność.

6. Retardacja - ogólnie zwolnione tempo rozwoju, powstałe na podłożu biologicznym (np. uszkodzenia okołoporodowe) lub społecznym (z powodu braku stymulacji).

7. Akceleracja - przyspieszenie procesów rozwoju biologicznego i intelektualnego.

8. Zmiana rozwojowa - jest to różnica w obiektu, zaobserwowana wraz z upływem czasu Z=f(c), gdzie z - zmiana, f - funkcja, c - czas.

Zmiana jednokierunkowa powinna być:

1. jednokierunkowa (ku doskonaleniu);

2. nieodwracalna;

3. trwała

9. Zmiany ilościowe - wzrastanie, rozrastanie, spadek sprawności. Badane zjawisko pozostaje takie samo. Zmienia się jedynie jego natężenie związane z jego ciągłością.

10. Zmiany jakościowe - dotyczą przekształcania wewnętrznej organizacji struktur poznawczych i zachowań,co powoduje powstawanie jakościowe nowych postaci. Są podstawą wyróżniania stadiów rozwojowych, związanych z nieciągłością rozwoju.

Podstawowe pytanie jakie zadaje psychologia rozwojowa - co powoduje, że człowiek się rozwija. Pierwsze koncepcje odwoływały się do dwóch czynników: dziedziczności i środowiska, przypisując jednemu, bądź drugiemu rolę w inicjowaniu i podtrzymywaniu zmian rozwojowych.

Próbą rozwiązania tego sporu była koncepcja konwergencji dwóch czynników, opracowana przez Sterna. Te dwa czynniki współdziałają ze sobą w procesie rozwoju jednostki. Współczesne teorie rozwoju człowieka wyodrębniają cztery czynniki mające największe znaczenie dla rozwoju człowieka.

4. Biologizm, natywizm (nie mamy wpływu na rozwój)

1. decydująca rola dziedziczności;

2. człowiek przychodzi na świat z gotowym wyposażeniem psychicznym w postaci odziedziczonych dyspozycji w miarę ich spontanicznego dojrzewania;

3. dzieci rodzą się z określonym zasobem wiedzy, która ujawnia się z wiekiem w sposób naturalny;

4. rozwój przebiega według do przewidywania efektów

PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA

2

---