Karbonatyty

Są to skały o grubym krysztale, przypominają pegmatyty. Dodatkowo zawierają fosforyty. Węglany pochodzenia magmowego, są to produkty krystalizacji magmy węglanowej. Tworzy pnie i żyły, sztoki i dajki.

Karbonatyty definiuje się jako nagromadzenie minerałów węglanowych związanych przestrzennie i genetyczne ze złożami intruzyjnymi o składzie ultrazasadowym alkalicznym. Karbonatyty są zatem skałami magmowymi zawierającymi > 50% węglanów.

Najmłodsze karbonatyty występują razem z kimberlitami wewnątrz płyt archaicznych. Cechą petrograficzną tych skał jest niedobór SiO2 oraz wzbogacenie w alkalia i składniki lotne.

Występowanie karbonatytów:

- na świecie jest 330 obszarów występowania ultrazasadowych głębinowych skał alkalicznych zawierających karbonatyty;

- największe z nich to kompleks karelsko-kolski, konderski w Rosji, Powderhorn (Kolorado) i Mountain Pass (Kalifornia) w USA, ponadto w Brazylii, Kanadzie, Boliwii, Niemczech, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Grenlandii, Australii, Indii;

- w Polsce zlokalizowano jedno złoże karbonatytu - Tajna.

Wiek złóż jest bardzo zróżnicowany, od archaiku do mezozoiku. Karbonatyty są młodsze od skał otaczających. Cechą petrograficzną jest niedobór SiO₂, oraz wzbogacenie w alkalia i składniki lotne.

Rodzaje:

Fenity - skały zmienione przez metasomatozę Na|K

Glimeryty - skały magmowe o składzie biotyt-flogopit-kalcyt-zeolit-magnetyt

Sovity - grubokrystaliczna skała magmowa z ponad 50% nawarstwieniem kalcytu.

Klasyfikacja mineralogiczna karbonatytów:

- magnetytowo-apatytowe

- bogate w REE - rudy z ziemiami rzadkimi

- bogate w Ba i/lub F

Klasyfikacja geochemiczna

- alkaliczne

- żelazowe

- bogate w Zr

- ubogie w alkalia

- bogate w FeO-CaO-MgO

- ubogie w cyrkon

Kowdor, Rosja 700Mt, 6-7%P₂O₅

Palabora, S-Afryka 600Mt, 7% P₂O₅ złoże zbudowane koncentrycznie, w środku karbonatyty

---