Edukacja regionalna - pojęcie, cechy i znaczenie w rozwoju jednostki
Edukacja regionalna to podstawa tworzenia społeczeństwa wielokulturowego. Ważne jest, aby nauczyć dziecko, od najmłodszych lat zaakceptowania swojego dziedzictwa kulturowego oraz nadania wartości temu, co jest dziedzictwem rodzinno-lokalnym. Dzięki temu dziecko będzie mogło kształtować swoją tożsamość. (Jerzy Nikitorowicz, Edukacja regionalna)
EDUKACJA REGIONALNA - POJĘCIE
W definiowaniu edukacji regionalnej zwraca się uwagę na to, że jest to: „koncepcja podkreślająca dydaktyczne znaczenie lokalnego dziedzictwa kulturowego, jako niezbędnego elementu tożsamości jednostkowej i społecznej; stanowi ważny składnik procesu integracji europejskiej; sprzyja zakorzenieniu w tzw. małej ojczyźnie.”
(Jerzy Smolicz, Kultura i nauczanie w społeczeństwie wieloetnicznym)
Piotr Petrykowski wskazuje, że termin „edukacja regionalna” oznacza:
koncepcję pedagogiczną z zakresu teorii wychowania, pedagogiki społecznej i antropologii kulturowej;
ścieżkę międzyprzedmiotową w programach nauczania różnych typów szkół podległych MEN (Piotr Petrykowski, Edukacja regionalna, w: Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku)
W różnych opracowaniach można spotkać się z określeniami:
„wiedza o małej ojczyźnie”,
„wiedza o regionie”,
„wychowanie regionalne”.
Rozwijanie świadomości regionalnej dziecka, które dopiero, co kształtuje obraz samego siebie, swój świat wartości i tym samym zaczyna także uwzględniać spostrzegane dziedzictwo kulturowe własnej społeczności, powinno m.in. obejmować:
poczucie własnej przynależności i przywiązania do własnej ziemi,
przekonanie, że ziemia ta ma pozytywnie oceniane właściwości,
przekonanie, że zamieszkująca ją społeczność tworzy lub stworzyła w przeszłości określone wartości wchodzące w skład oryginalnej kultury,
poczucie identyfikacji z tą społecznością i jej kulturą,
świadome uczestniczenie w życiu publicznym (Grażyna Prawelska - Skrzypek, Bolesław Domański, Zróżnicowanie przestrzenne postrzegania własnego regionu przez mieszkańców Śląska Cieszyńskiego)
Edukacja regionalna to „proces kształcenia i wychowania oraz kształtowania tożsamości człowieka związanego ze swoją ziemią i kulturą. Istnieją dwie drogi prowadzenia edukacji regionalnej: regionalizacja nauczania i nauczanie regionalne; przy czym, regionalizacja nauczania to nasycenie obowiązujących programów nauczania treściami związanymi z regionem poprzez wymianę niektórych treści dotychczasowych na regionalne lub poprzez dodanie treści specyficznych dla regionu, a nauczanie regionalne to specyficzny dobór wartości i treści regionalnych o charakterze ogólnoludzkim dokonany przez samych zainteresowanych celem przekazania ich następnemu pokoleniu jako wartości kulturowej.”
Edukacja regionalna „stanowi istotny element rzeczywistości społecznej, ułatwiający wychowankowi odkrywanie jego tożsamości kulturowej i własnego miejsca w świecie”, jak również jest rozumiana, jako „umożliwianie młodym ludziom poznawania własnego dziedzictwa kulturowego, wartości i treści regionalnych”.
CECHY I ZNACZENIE W ROZWOJU JEDNOSTKI:
Najbardziej istotna jest idea edukacji regionalnej, która stanowi podstawę działań pedagogicznych zmierzających do pełniejszego poznania dziedzictwa kulturowego, kształtowania w wychowankach poczucia własnej tożsamości, podkreślania wartości tkwiących we własnym regionie poprzez godzenie postaw regionalistycznych z uniwersalistycznymi. (Ewa Ogrodzka-Mazur, Regionalizm w procesie edukacji szkolnej)
Edukacja regionalna powinna bronić jednostki przed uprzedmiotowieniem i zagubieniem w świecie kultury masowej. Mikroświat staje się tutaj pierwszym i nadrzędnym etapem w dążeniu do wartości uniwersalnych, ponadczasowych.
Pozytywne odniesienie do wartości rdzennych tj. języka, tradycji, obyczajów, historii, zasad i norm zachowania, to najważniejsze zadanie w pracy na rzecz edukacji regionalnej.
Edukacja regionalna umożliwia dialog ze sobą i innymi, w poczuciu szacunku dla w/w wartości rdzennych.
Edukacja regionalna rozpoczyna proces dialogu edukacyjnego, wzmacniając siły jednostki poprzez poznanie i zrozumienie siebie oraz swojej najbliższej kultury, a w efekcie pozwala dostrzec odmienności oraz poszukiwać sposobów wzajemnego zrozumienia, co pozwala uniknąć separatyzmu.
Jest ona zatem powrotem do domu, do etyki, do języka, a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej. ( Stanisław Ossowski, Więź regionalna i więź narodowa na Śląsku Opolskim)
Najważniejszym celem edukacji regionalnej jest kształtowanie szacunku do własnego dziedzictwa kulturowego oraz pełniejsze poznanie własnej kultury, dziedzictwa historycznego; wydobycie wielorakich wartości tkwiących we własnym regionie w kontekście wartości narodowych, państwowych, ogólnoludzkich; kształtowanie swoich możliwości i powinności, jako obywateli kraju i swojej „małej ojczyzny”, a także formowanie postaw otwartych, nastawionych na zrozumienie innych kultur i zbliżenie europejskie. (Jerzy Nikitorowicz, Edukacja regionalna)
Jednostka, która wchodzi w makroświat nie może eliminować swojego mikroświata, ponieważ to na nim najwięcej buduje i tworzy - tam dziecko nabywa swoją tożsamość.
Należy także jednostce uświadomić, że silna identyfikacja z własną kulturą, nie stoi w opozycji do zainteresowania się innymi kulturami. W procesie dydaktyczno - wychowawczym głównym celem edukacji regionalnej jest przede wszystkim rozwijanie w uczniu poczucia własnej tożsamości regionalnej, a tym samym kształtowanie postawy zaangażowania w sprawy własnego środowiska ponieważ wiedza na temat własnego regionu, umiejętność rozwiązywania problemów w nim występujących stwarza szansę zrozumienia problemów o charakterze całościowym. (Jerzy Nikitorowicz, Edukacja regionalna)
Edukacja regionalna ma na celu kształtowanie u uczniów
własnej tożsamości lokalnej i regionalnej.