Spis treści:

1. Teoretyczne podstawy problematyki badań

2. Metodologiczne założenia badań

3. Analiza wyników badań

4. Wnioski

5. Bibliografia i netografia

1. Teoretyczne podstawy problematyki badań

W każdym badaniu naukowym konieczne jest przyjęcie określonej strategii postępowania badawczego, czyli sposobu działania umożliwiającego osiągnięcie obiektywnego celu. Przyjęta strategia wpływa na sposób ujęcia problemu badawczego oraz na przebieg postępowania i rozumowania stanowiącego podstawę wyprowadzania z niego trafnych i zobiektywizowanych wniosków. Problemem badawczym - ogólnie rzecz biorąc - można nazwać to, co orientuje przedsięwzięcia poznawcze badacza [Sztumski 1984, s.28]. Takie ogólne określenie problemu badawczego wymaga jego uściślenia, konkretyzacji.

Głównym celem dociekań badawczych, była próba znalezienia odpowiedzi na pytania dotyczące wybranych zagadnień związanych z dbałością o zdrowie. Interesującą nas grupą badawczą byli pracownicy służby zdrowia jakimi są ratownicy medyczni.

Istotę tego , co zwykło się nazywać zdrowiem, trafnie ujmuje deklaracja Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) która mówi, że „zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby, czy kalectwa, ale także stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (dobrego samopoczucia)”. Aby uzyskać ten stan należy wszystkimi możliwymi sposobami dbać o własne zdrowie. W naszej pracy skupiliśmy się na problemie dbałości o zdrowie wśród ratowników medycznych. Jest to grupa zawodowa dla której stan zdrowia jest czynnikiem warunkującym prawidłowe działanie w zespole ratunkowym. Ratownicy medyczni bardzo często wykonują duże wysiłki fizyczne np. znoszenie pacjentów po schodach, masaż serca i inne. Do wykonania tych czynności niezbędna jest duża sprawność fizyczna wynikająca między innymi z dobrego stanu zdrowia. Ten z kolei uzależniony jest przede wszystkim od stylu życia poszczególnych osób.

Aktywność fizyczna jest niezbędnym elementem zdrowego stylu życia. Na różne sposoby poprawia stan naszego zdrowia; polepsza samopoczucie, przyspiesza metabolizm, prowadzi do lepszego wykorzystywania kalorii, to natomiast pomaga w utrzymaniu stałej, właściwej masy ciała. Pozytywne działanie wysiłku fizycznego zauważamy bardzo szybko: w naszym organizmie wytwarzane są endorfiny - neuroprzekaźniki (zwane „hormonem szczęścia”), które powodują doskonały nastrój i stymulują pozytywną energię. Aktywność fizyczna wywołuje pozytywne zmiany czynnościowe w obrębie układu krążenia i poprawia odporność organizmu mobilizując układ immunologiczny. Odporność ta ważna jest zwłaszcza u osób pracujących z ludźmi chorymi czyli w warunkach zwiększonego ryzyka zakażenia.

Wysiłek fizyczny jest również znakomitą metodą na przeciwdziałanie stresom, co jest niezbędne w zawodzie ratownika medycznego. Zdaniem prof. Andrzeja Kokoszki „praca wszystkich osób niosących pomoc ofiarom katastrof jest nieuchronnie związana z narażaniem się na stresujące przeżycia. W celu zminimalizowania ich negatywnych następstw ratownicy powinni posiadać pewną wiedzę na temat stresu i sposobów radzenia sobie z nim” [ 2007, s.5].

Bardzo często, chcąc poradzić sobie ze stresem, ludzie sięgają po alkohol. Może to prowadzić w efekcie do jego nadużywania co negatywnie wpływa na ich zdrowie oraz życie społeczne. Alkohol jest przyczyną wielu zmian w organizmie, a także w psychice człowieka. Nadmierne spożywanie alkoholu jest przyczyną wielu chorób i ma negatywny wpływ na większość układów w organizmie np. układ pokarmowy, krążenia, nerwowy. Jego nadużywanie zwiększa także ryzyko zachorowalności na różnego rodzaju nowotwory. Zatem ograniczenie lub całkowite zaniechanie korzystania z tej używki jest ważnym zachowaniem prozdrowotnym.

Kolejnym problemem jest palenie tytoniu. Problem ten, mimo że wszyscy znają jego negatywne skutki, dotyczy niestety znacznej części społeczeństwa. Toksyczne składniki zawarte w dymie papierosowym powodują zagrożenie dla zdrowia. W zależności od czasu działania zmiany w organizmie będą widoczne w krótkim czasie lub po wielu latach. Największe zagrożenie to choroby nowotworowe. Działanie nikotyny zwiększa ryzyko zawałów serca i chorób kardiologicznych. U palaczy dużo częściej występuje nadciśnienie tętnicze, przewlekłe zapalenie oskrzeli, gruźlica układu oddechowego, udary mózgu oraz choroby dwunastnicy i żołądka [www.zdrowo.info.pl/palenie.html]. Z własnych obserwacji zauważamy, że problem ten dotyka również pracowników służby zdrowia, a między innymi ratowników medycznych, czyli osoby mające dużą świadomość zachowań zdrowotnych oraz ich pozytywnych i negatywnych następstw.

Z powyższych rozważań i obserwacji wynika, że zawód ratownika medycznego powinien być ściśle związany z zachowaniami prozdrowotnymi, które warunkują prawidłowe wykonywanie przez nich czynności zawodowych..

2. Metodologiczne założenia badań

2.1.Problem i cel badań

Problemem badań jest dbałość o zdrowie ratowników medycznych. Problem ten skłonił nas do wyznaczenia sobie głównego celu badań jakim jest: analiza poziomu dbałości o zdrowie w badanej grupie. Cele szczegółowe to:

• sprawdzić czy ratownicy medyczni są aktywni ruchowo i jaki rodzaj aktywności uprawiają,

• sprawdzić czy korzystają i jak często z używek takich jak papierosy i alkohol.

2.2. Metoda, narzędzie badawcze oraz przebieg badań

Chcąc zrealizować powyższe cele posłużyliśmy się metodą badawczą jaką jest sondaż diagnostyczny. Według T. Pilcha „metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach i poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk i wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych - posiadających znaczenie wychowawcze - w oparciu o specjalnie dobrana grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje” [Pilch, 1998, s.42]

Narzędziem badawczym była anonimowa sonda składająca się z trzech pytań półotwartych. Ratownicy medyczni odpowiadali na pytania dotyczące ich zachowań zdrowotnych, takich jak: aktywność ruchowa, palenie papierosów i spożywanie alkoholu [patrz załącznik, s.9]. Ponadto słownie przedstawione zostały respondentom cel badań oraz informacja o tym że sonda jest anonimowa.

Badania zostały przeprowadzone w dniach od 5 - 16 stycznia 2009 roku. Udział w badaniach był dobrowolny, a odpowiadanie pisemne na pytania odbywało się w obecności badaczy.

2.3. Charakterystyka grupy badawczej

Grupę badawczą stanowiło 20 pracowników służby zdrowia wykonujących zawód ratownika medycznego. Byli to mężczyźni w przedziale wiekowym od 26 do 50 lat z co najmniej 5 letnim stażem zawodowym. Respondenci to pracownicy Pogotowia Ratunkowego w Kaliszu (30%), Pogotowia Ratunkowego w Wieruszowie (35%) oraz Szpitalnego Oddziału Ratunkowego w Ostrowie Wielkopolskim (35%).

3. Analiza wyników badań

W punkcie tym omówione zostaną wyniki badań dotyczące dbałości o zdrowie ratowników medycznych.

W poniższej tabeli zestawione są zachowania zdrowotne grupy badawczej.

Zachowanie zdrowotne	TAK		NIE
		Ilość wyborów	%	Ilość wyborów	%
Aktywność ruchowa	11	55	9	45
Palenie papierosów	5	25	15	75
Spożywanie alkoholu	15	75	5	25

Źródło: Badania własne

Tabela wskazuje, że nieaktywnych ruchowo jest 45% respondentów, natomiast 55% to osoby aktywne, które uprawiają sport lub rekreację taką jak: pływanie, piłka siatkowa, piłka nożna, jazda na rowerze, sporty walki, tenis ziemny oraz spacery. Papierosów nie pali 75% respondentów, a wśród palących (25%) średnia wypalanych dziennie papierosów wynosi 25 sztuk. Alkoholu nie spożywa zaledwie 25% osób badanych. Pozostali (75%) spożywają alkohol średnio 2,9 razy w tygodniu. Spośród osób korzystających z tej używki 79% pije piwo, 14% wódkę i 7% wino.

Wśród respondentów wyróżnia się grupa 4 osób ( 20% wszystkich badanych ), która charakteryzuje się wysoką dbałością o swoje zdrowie. Są to osoby aktywne ruchowo, niepalące i nie spożywające alkoholu.

4. Wnioski

Wielkość próby badawczej oraz sposób jej doboru nie pozwalają uogólniać wyników badań na wszystkich ludzi wykonujących zawód ratownika medycznego. Pozwalają jednak wyciągnąć pewne wnioski i spostrzeżenia dotyczące zachowań zdrowotnych tej grupy zawodowej. Niewątpliwie można mówić o zbyt małej liczbie osób aktywnych ruchowo. Osoby nieaktywne stanowią bowiem prawie połowę grupy badawczej. Należy tu również zaznaczyć, że osoby nieaktywne częściej sięgają po alkohol i papierosy. Być może jest to ich sposób na walkę ze stresem. Jednakże działania te połączone z brakiem dostatecznego ruchu mogą skutkować dużymi zagrożeniami dla ich zdrowia. Większość badanych to osoby spożywające alkohol częściej niż 2 razy w tygodniu. Pozytywnie natomiast kształtuje się kwestia nadużywania papierosów, gdyż większość badanych to osoby niepalące. Podsumowując badania stwierdzamy, że poziom dbałości o zdrowie u znacznej liczby osób badanych jest niewystarczający.

Na zakończenie warto podkreślić, że zachodzące zmiany w naszym kraju, dotyczące zwiększania dostępu do aktywności ruchowej (budowa boisk, hal sportowych, basenów itd.) oraz wchodząca „moda na zdrowy tryb życia” stają się szansą dla wielu osób na zmianę swoich zachowań prozdrowotnych. Dotyczy to między innymi ratowników medycznych, których skuteczność działania bardzo często uzależniona jest od ich aktualnego stanu psychofizycznego. Na niego natomiast pozytywnie wpłynąć można dbając o własne zdrowie.

Mamy nadzieję, że wyniki naszych badań zachęcą niektóre osoby do zwiększenia dbałości o własne zdrowie.

5. Bibliografia i netografia

Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, PWN, Warszawa 1984.

Pilch T., Zasady badań pedagogicznych, Warszawa 1998.

Kokoszka A., Psychologia w pracy ratownika medycznego, [w:] Ratownik medyczny, pod redakcją Jakubaszko J., Wrocław 2007

Pilch T., Metodologia pedagogicznych badań środowiskowych, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1971.

Pilch T. i Wujek T., Metody i techniki badań w pedagogice, [w:] Pedagogika, pod redakcją M. Godlewskiego, St. Krawcewicza, T. Wujka, Warszawa 1974.

http://www.who.int/en/

http://zdrowo.info.pl/palenie.html

6. Załącznik

Sonda anonimowa dla ratowników medycznych

1. Czy jest Pan aktywny ruchowo?

TAK Co Pan uprawia? ……………………

NIE

2. Czy pali Pan papierosy?

TAK Ile sztuk dziennie? …………………..

NIE

3. Czy pije Pan alkohol?

TAK Ile razy w tygodniu? …. Jaki rodzaj alkoholu? ……………..

NIE

Metoda jest zespołem czynności i zabiegów zmierzających do poznania określonego przedmiotu. Jest to pewnego rodzaju charakter działania, jaki podejmujemy dla zdobycia interesujących nas danych [Pilch, 1971, s.79]

Narzędzie badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań [Pilch, Wujek, 1974, s.57]

5

---