EWOLUCJA DRAMATU
V p.n.e. - powstanie dramatu zapoczątkowane przez pogańskie Dionizje.
Starożytność:
komedia (rozbawienie, szczęśliwe zakończenie),
tragedia (śmierć głównego bohatera).
Dramat antyczny posiadał swoiste cechy:
katharsis (tragedia),
czystość gatunku,
mimezis (naśladownictwo),
zasada trzech jedności,
ilość aktorów (na scenie nie więcej niż 3),
role grane tylko przez mężczyzn,
budowa formalna (chór etc.).
W Średniowieczu dramat nie rozwijał się, ponieważ był to okres teocentryzmu. Występowały takie formy, jak:
moralitet (pouczenie),
misterium (przedstawienie dot. życia świętych),
danse macabre (taniec „kostuchy”).
Odrodzenie:
Powstanie pierwszego dramatu polskiego - „Odprawa posłów greckich”
Jana Kochanowskiego.
William Szekspir - zrewolucjonizował dramat:
zerwanie z zasadą trzech jedności,
koniec mimezis,
zerwanie z czystością gatunku,
wprowadzenie dowolnej ilości aktorów,
wprowadzenie podziału na akty i sceny,
występowanie scen ze świata fantastyki.
Barok - brak dramatu.
Oświecenie:
Powstanie Teatru Narodowego w 1765 r. z inicjatywy S.A. Poniatowskiego.
Twórcy:
J.U. Niemcewicz („Powrót posła”)
ks. Franciszek Bohomolec (komedie)
Wojciech Bogusławski - zwany „ojcem teatru” (przykł. „Cud mniemany czyli Krakowiacy i górale”)
Franciszek Zabłocki (komedie - „Fircyk w zalotach”, „Sarmatyzm”)
Romantyzm:
Dramat romantyczny:
luźna kompozycja
epizodyczność
dwoistość zakończenia
elementy irracjonalne
Przykłady:
„Dziady II”
„Kordian”
„Nie - Boska komedia”
Pozytywizm - brak dramatu (dominacja publicystyki, nowelistyki).
Młoda Polska:
Teatr jako forma wyrażania emocji, uczucia. Ekspresjonizm, tajemniczość, symbolizm - „Wesele” S. Wyspiańskiego.
XX-lecie międzywojenne:
Występowanie wszystkich gatunków w teatrze.
Dramat Witkacego - teatr „czystej formy” - teatr powinien zespalać wiele różnych elementów bez wewnętrznej logiki. Przykł. „Szewcy”.
Współczesność:
Leon Shiller - atakował cenzurę i zakaz wystawiania „Dziadów”,
„Nie - Boskiej komedii”.
Lata 60-te - Mrożek, Różewicz — AWANGARDA
Jerzy Grotowski - ekspresja
Tadeusz Kantor - plastyczność, scenografia
Dramat solidarnościowy - Ewa Lipska, Ryszard Polkowski,
Stanisław Barańczak.