xxxxxxxxxxxxxxx xxxxxxxxxxxxxx dn. 01.12.2009r.

BHP III semestr

Przedmiot: Techniczne bezpieczeństwo pracy.

Temat pracy: Oświetlenie w miejscu pracy.

Wykładowca:

xxxxxxxxxxxxxxxx

W miejscu pracy, gdzie wiele godzin spędzamy przy komputerze, prawidłowe oświetlenie to jeden z głównych czynników poprawiających koncentrację i samopoczucie.

Dlatego w trosce o nasze zdrowie i efektywność pracy powinniśmy nieco czasu poświęcić na odpowiednią aranżację oświetlenia.

Prawidłowe oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy jest jednym z podstawowych wymagań higienicznych w środowisku pracy. Niespełnienie wymagań oświetleniowych, określonych w odpowiednich normach, prowadzi do nadmiernego obciążenia i dolegliwości na-rządu wzroku i obniżenia wydolności wzrokowej, a w konsekwencji do spadku wydajności pracy i zwiększenia ryzyka wypadków.

Oświetlenie jest to stosowanie światła (promieniowania widzialnego) w celu uwidocznienia miejsc, obiektów lub ich otoczenia. Oświetlenie decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale również jak się w nim czujemy. Celem oświetlenia jest stworzenie takiego środowiska świetlnego, aby znajdujący się w nim człowiek mógł wykonywać prace wzrokową w sposób bezpieczny i efektywny przy jednoczesnym występowaniu wygody widzenia.
       Oświetlenie jest fizycznym czynnikiem środowiska pracy i jest zaliczane jest do czynników uciążliwych. Wynika to faktu, że niewłaściwe oświetlenie stanowisk pracy prowadzi do nadmiernego zmęczenia narządu wzroku, dolegliwości wzroku, spadku wydajności pracy oraz może powodować pogłębienie wad wzroku. Czynnik ten występuje na każdym stanowisku pracy, dlatego pracodawcy są zobowiązani do zapewnienia oświetlenia elektrycznego o parametrach zgodnych z polskimi normami [§ 26 ust 2 Rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (tj. Dz. U. 2003  Nr 169 poz. 1650) ze zm.]. Dlatego istotnym jest aby zainstalowany system oświetleniowy spełniał wymagania zawarte w normie oświetleniowej PN-EN 12464-1:2004: Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach.

RODZAJE OŚWIETLENIA

   Ze względu na rodzaj zainstalowanych opraw oświetleniowych wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje oświetlenia:

• oświetlenie ogólne - równomierne oświetlenie pewnego obszaru bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części;

• oświetlenie miejscowe - dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych - stosowane w celu zwiększenia natężenia oświetlenia, uwidocznienia szczegółów itp., załączane niezależnie od oświetlenia ogólnego;

• oświetlenie złożone - oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego oraz oświetlenia miejscowego.

We wnętrzach stosuje się w zasadzie dwa (z wyżej omówionych) rodzaje oświetlenia: ogólne i złożone, stosownie do przesłanek oświetleniowych i ekonomicznych. Wybór rodzaju oświetlenia powinien zależeć od wymaganego poziomu natężenia oświetlenia. Stosowanie oświetlenia ogólnego jako wyłącznego rodzaju oświetlenia jest uzasadnione w sytuacji, gdy zamierza się jednakowo lub prawie jednakowo oświetlać daną przestrzeń. Występuje to wtedy, gdy nie jest znane rozmieszczenie miejsc pracy w danym pomieszczeniu oraz tam gdzie miejsca pracy rozmieszczone są równomiernie w całym pomieszczeniu, a wymagania oświetleniowe dla poszczególnych stanowisk pracy są jednakowe. W pomieszczeniach, w których istnieją płaszczyzny robocze o różnych funkcjach oraz strefy komunikacyjne, gdzie wymaga się natężenia oświetlenia o różnych wartościach, należy stosować obok oświetlenia.

FUNKCJE OŚWIETLENIA

     Do podstawowych funkcji oświetlenia zalicza się:

• zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w danym wnętrzu,

• zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania zadań wzrokowych,

• pomoc w kreowaniu właściwego otoczenia świetlnego.

WYGODA WIDZENIA

     Do podstawowych funkcji oświetlenia zalicza się:

• zapewnienie bezpieczeństwa ludziom przebywającym w danym wnętrzu,

• zapewnienie odpowiednich warunków do wykonywania zadań wzrokowych,

• pomoc w kreowaniu właściwego otoczenia świetlnego.

ŚWIATŁO DOBRZE ZAARANŻOWANE

W miejscu pracy powinniśmy mieć dostęp zarówno do światła dziennego, jak i sztucznego. Promienie słoneczne są bowiem najbardziej przyjazne dla naszego wzroku i naturalnie pobudzają nas do pracy. Po południu i wieczorem należy korzystać z odpowiedniego światła sztucznego. Oświetlenie takie powinno składać się z oświetlenia głównego oraz miejscowego, skoncentrowanego. Pozwoli to najlepiej dopasować je do naszych aktualnych potrzeb. Dobrze zaplanowane oświetlenie korzystnie wpłynie również na nasz wzrok. Unikniemy zmęczenia, wynikającego z konieczności ciągłej adaptacji wzroku do różnego poziomu jasności w oświetlonych i ciemnych rejonach pomieszczenia.

ZDROWE OŚWIETLENIE

Często zdarza się, że miejsce naszej pracy oświetlone jest świetlówkami liniowymi. To bardzo dobre rozwiązanie - świetlówki są energooszczędne i dzięki nim pomieszczenie można oświetlić efektywnie i równomiernie. Pamiętajmy jednak, że muszą to być świetlówki dobrej jakości. W najnowszych normach europejskich dotyczących oświetlenia (EN 12464-1) zaleca się, by w miejscach, w których ludzie przebywają przez dłuższy czas stosowano świetlówki o wskaźniku oddawania barw (Ra) przekraczającym 80. Obecnie w biurach wciąż spotyka się często świetlówki starego typu, o niskim wskaźniku Ra. Takie światło powoduje, że oświetlone przedmioty i osoby mają „niezdrowy”, blady wygląd, co męczy wzrok i niekorzystnie wpływa na nasze samopoczucie. Z myślą o oświetleniu przestrzeni biurowych, firma Osram stworzyła świetlówki liniowe Lumilux, wytwarzające światło o Ra wynoszącym 85. W takim świetle otoczenie wydaje się świeże i żywe, co wyraźnie przekłada się na nasz lepszy nastrój.

OŚWIETLENIE BIUROWE

Bardzo ważne jest zaplanowanie dobrego oświetlenia w pomieszczeniu, które ma służyć do pracy biurowej. Podczas urządzania gabinetu czy biura należy wziąć pod uwagę rodzaj oświetlenia a także jego moc. Jest to miejsce gdzie czyta się wiele dokumentów, pracuje przy komputerze a jest to nie lada wysiłek dla oka dlatego tak ważne jest dobranie odpowiednich lamp, świetlówek, bądź innych korzystnych rozwiązań.

W miejscu gdzie pracujemy powinniśmy mieć dostęp tak do światła dziennego jak i sztucznego. Oko ludzkie najbardziej optymalnie pracuje przy świetle słonecznym, ale niestety komfort ten nie jest możliwy po zmroku lub w krótkie zimowe dni kiedy już o godzinie 15 robi się ciemno za oknami.

Projektowanie pomieszczenia biurowego powinno się bezwzględnie rozpocząć od ustalenia miejsca dla biurka lub innego stanowiska pracy. Warto pamiętać, że w ekranie komputera nie powinno odbijać się ani światło dzienne ani elektryczne, ponieważ wpływa to niekorzystnie na efektywność pracy naszych oczu. Światło sztuczne najlepiej jest rozplanować w ten sposób, aby można było jego źródła umieścić w kilku miejscach. Dzięki temu będzie można z niego korzystać w miarę potrzeb a osoba pracująca nie będzie musiała dostosowywać się do światła.

Przy wyborze odpowiedniego źródła światła do każdego miejsca w biurze, należy pamiętać, że najlepiej będzie się pracowało przy żarówkach czy świetlówkach, których barwa będzie najbardziej zbliżona do naturalnego światła dziennego. Rozmieszczając źródła najlepiej jest wybrać od 5 do 10 różnych wariantów. Przy czym podział powinien być taki, że będzie jedno główne oświetlenie i kilka skoncentrowanych, miejscowych.

Oświetlenie główne powinno równomiernie oświetlać całe pomieszczenie w tym celu dobrze wybrać świetlówki liniowe w oprawa rastrowych nadających się na sufit. Temperatura barwowa światłą wytwarzanego przez źródła światłą w pomieszczeniu biurowym powinna przekraczać 3300 Kelwinów. Ważny jest także współczynnik oddawania barw im jest on wyższy tym kolory w pomieszczeniu są bardziej naturalne. Polskie normy zalecają wskaźnik wyższy niż 80. Ważną normą regulującą wymagania co do oświetlenia w biurowym miejscu pracy jest dokument PN-84/E-02033

Na pewno na biurku powinna znajdować się lampka, która pozwoli skierować światło w określony punkt. Powinna być na tyle duża, aby dzięki niej można było oświetlić każdy punkt, znajdujący się w zasięgu pracy. Klosz lub abażur lampy nie może być zbytnio przeźroczysty, aby światło nie raziło.

Jedną z najważniejszych kwestii jest wybór żarówek bo to od nich zależy efektywność oświetlenia.

Jednym z najbardziej korzystnych rodzajów światła do pracy jest to które zawiera w swej wiązce odcienie niebieskie gdyż jest bardziej zbliżone do porannego światła dziennego. Poza tym jest bardziej przejrzyste, podkreśla naturalne barwy, sprzyja skupieniu i nie powoduje szybkiego przemęczania wzroku.

Bezwzględnie należy pamiętać o dobrym rozmieszczeniu źródeł pracy, gdyż oświetlenie tylko jednego punktu pracy i pozostawienie reszty pomieszczenia w ciemności spowoduje, że będziemy odczuwać zmęczenie. Nasze oczy w takiej sytuacji będą musiały ciągle przyzwyczajać się do zmian widzenia z bardzo jasnego na ciemny. Taka ciągła adaptacja wzroku, zmęczy oczy i nie pozwoli wydajanie pracować.

Bardzo dobrym rozwiązaniem są nowoczesne akcenty świetlne, które będą sprzyjać dobrej nastrojowej atmosferze, która jest niezmiernie ważna jeżeli w biurze przyjmujemy klientów. Jeśli nasze biuro jest gabinetem reprezentacyjnym warto zastanowić się nad oświetleniem dekoracyjnym.
Powinno być kolorowe i dobrze by było aby lampki oświetlające miały ciekawe kształty.
Tego rodzaju rozwiązania to oświetlenia boczne obrazów i innych elementów dekoracyjnych. Przy wyborze oświetlenia dekoracyjnego ważne jest aby zwrócić uwagę na kolorystykę pomieszczenia. Jasne powierzchnie nie pochłaniają tyle światła co ciemne i każda z nich daje inne efekty wizualne.

Bibliografia:

1. Bąk Jerzy - Wydajne energetycznie oświetlenie wnętrz. Wybrane zagadnienia

2. Wolska Agnieszka - Zasady badania oświetlenia na stanowiskach pracy

3. Normy:

• PN-84/E-02033

• EN 12464-1

• PN-EN 12464-1:2004

---