Finanse publiczne-publiczne zasoby pieniężne,operacje tymi zasobami oraz normy prawne je regulujące.

Publiczne zasoby pieniężne-wspólne,państwowe środki pieniężne pochodzące z podatków i innych danin,prywatyzacji,pożyczek

Dobra: podział na podst. 1)kryterium użyteczności(społeczne),2)kryterium odpłatności(ekonomiczne). 1)Prywatne-korzyści ma jedna osoba,korzystanie z dobra ograniczone do osoby aktualnie korzystającej(np.jazda samochodem).2)źródło finansowania.Przy publicznym finansowane przez państwo.

Dobro publiczne-wszyscy z nich korzystamy bez ograniczeń(parki narodowe,oświetlenie ulic,powietrze). Dobro społeczne-można je nabyć prywatnie(partnerstwo publiczno-prywatne).Ze względów fizycznych mogą by s prywatne, ale na skutek prowadzonej polityki społecznej dostępne też dla każdego obywatela(np.służba zdrowia,edukacja)

Dobro prywatne

Funkcje finansów publicznych:

-alokacyjna-polega na dostarczaniu dóbr ludności przez państwo.Następuje alokacja zasobów wykorzystywanych przez społeczeństwo

-redystrybucyjna-to konsekwencja f.alokacyjnej.Jednym jednostkom zabiera innym daje.Jest nieekonomiczna gdyż lokuje środki tam gdzie są luki na rynku.Obrazuje to krzywa Lorentza.Działania państwa polegają na ”prostowaniu” tej krzywej.Koryguje nadmierne zróżnicowanie dochodów ludności przy mechanizmie rynkowym.

-stabilizująca-Rola państwa polega na wyrównywaniu wahań cyklu koniunkturalnego PKB.To polityka stabilizująca.Do jej narzędzi zaliczymy automatyczne i dyskrecjonalne(uznaniowe).Automatyczne wbudowane są w system podatku dochodowego(np.skala,większy dochód większy podatek,zasiłek dla bezrobotnych).Ich działanie może być niesprawiedliwe w branżach.Uznaniowe wymagają każdorazowo dostosowania do bieżącej sytuacji i poprzez to ich działanie jest odsunięte w czasie (potrzeba legislacji).

Podatek-to danina publiczna,która stanowi świadczenie pieniężne,przymusowe, ogólne, nieodpłatne,bezzwrotne na rzecz państwa lub innych związków publiczno prawnych.

Elementy konstrukcji podatku:

-podmiot opodatkowania

- podmiot czynny-państwo pobierające

- podmiot bierny- podatnik

-przedmiot opodatkowania-zdarzenie lub rzecz, która powoduje powstanie obowiązku podatkowego

-Podstawa opodatkowania-wyrażony ilościowo lub wartościowo przedmiot opodatkowania.

-stawka podatku

-proporcjonalne

-nieproporcjonalne

-regresywne(maleje ze wzrostem podstawy)

-degresywne(mieszane)

-progresywne(rośnie ze wzrostem podstawy)

-kwotowe

-procentowe

-skala podatkowa(inform. Jaka należy przyjąć stawkę)

-zwolnienia i ulgi

-zw przedmiotowe

-zw podmiotowe

-ulgi systemowe

-ulgi zindywidualizowane

-szwyżki-stawki karne

Powody ucieczki od podatków:

-etyczne

-ekonomiczne

-techniczne

-polityczne

Formy unikania podatku:

-zatajenie materialne

-zatajenie rachunkowe

-fałszywa kwalifikacja

Przerzucalność podatku:

-do przodu(na klienta,konsumenta podnosząc cenę)

-do tyłu(obniżanie koszów np.jakości(zamienne materiały) lub płac).

Najczęściej przerzucalność jest częściowa i zależy od elastyczności cenowej popytu i/lub podaży.

Opodatkowanie działalności gospodarczej:

- wg skali (zasady ogólne)

- KPiR

- Księgi rachunkowe

- wg skali liniowej 19%

- KPiR

- wg formy zryczałtowanej (formy uproszczone)

- Karta podatkowa

- Ryczałt ewidencjonowany

Podstawą opodatkowania dla form ogólnych jest skorygowany dochód a przy formach uproszczonych skorygowany przychód. Ryczałt ewid - podstawą jest przychód skoryg ale mogą być i inne np.ilość zatrudnionych (max.4), wielkość miejscowości, lista zawodów).Konieczna jest prowadzenie ewidencji. Stosuje się stawki 3%;5,5%;8,5% (handel,usł. bud,usługi).Ryczałt wpływa na wzrost efektywności ale ogranicza inwestycje(brak możliwości ich odliczenia).Przy karcie podatkowej wielkość podatku jest znana,jego kwota a nie stawka(taksówkarze).

Cechy podatku:

- nawiązuje wprost do nadwyżki ekonomicznej

- podatki dochodowe są narzędziem realizacji powszechności i sprawiedliwości opodatkowania

- w podatkach dochodowych występuje duża możliwośc manipulacji dochodem

- podatek dochodowy jest podatkiem bezpośrednim

- nie uszczupla podstawy opodatkowania

Zalety:

- stała wydajność - stabilne źródło przychodów państwa

- sprawiedliwość opodatkowania możliwa dzięki jego personalizacji

Wady:

- powolność wyboru

- ostentacyjność pobierania

- niesprawiedliwość pobrania

- złożoność opodatkowania

Podatki:

- bezpośrednie - istnieje zależność między płaconym podatkiem (jego rodzajem), jego wysokością, trybem płacenia a podatkiem

- pośrednie - obciążają podatnika w sposób nie pozostający w ścisłym związku z jego sytuacją dochodową i majątkową (VAT, akcyza)

Zalety pod pośrednich:

- wydajnośći, - znieczulenie podatkowe, - elastyczność (ale nie elastyczność legalna), - szyki pobór

Wady pod pośrednich:

- koszty poboru, - niedogodności, niesprawiedliwość, skrępowanie dział gospod

Zasady podatkowe:

- fiskalne

- wydajność (duża różnica pomiędzy kosztami poboru a wielkością dochodu)

- elastyczność (powinien reagować na zmieniające się procesy i zdarzenia gospodarcze oraz społeczne)

- stałość (niezmienność podatku. Częste zmiany ograniczają inwestycje i zaburzają poczucie pewności tzw jutra)

- sprawiedliwości

- powszechność (opodatkowani są wszyscy)

- równość (równomierne rozłożenie podatku wśród podatników)

- zdolność podatkowa

- techniczne

- pewność (podatki powinny być takie,aby były niezawodnym źródłem dochodów państwa. To również pewność podatnika.

- dogodność (pobór podatku powinien uwzględniać warunki finansowe podatnika, cykl i charakter jego działalności.

- taniość (poboru)

- ekonomiczne

- nienaruszalność majątku podatnika

Zasadza sprawiedliwego rozłożenia ciężarów podatkowych realizowana jest przez podatki bezpośrednie,ale interes fiskalny państwa lepiej jest realizowany przez podatki pośrednie.

PODATKI OBROTWE (przychodowe) - kryterium przedmiotowe

Płaci się je w związku z działalnością gospodarczą i osiąganymi z tego tytułu przychodami, maja charakter powszechny. Cechy:

- podatki pobierane są niezależnie od wyników działalności gospodarczej

- są korzystnym instrumentem fiskalnym państwa poprzez uniezależnienie wpływów od sytuacji dochodowej podatnika

- przez konstrukcję,stawki, sposób pobierania-podatki te SA silnie cenotwórczymi(powiązanie z procesami inflacyjnymi)

- pomagają równoważyć budżet przy wyższej od oczekiwanej inflacji przynoszą premię inflacyjną

- są pokrywane z dochodów gosp. domowych w ostateczności,ciężary podatkowe obciążają podatników

VAT - wnioski

- jest, co do istoty, podatkiem obrotowym dwufazowym

- obciąża konsumenta

- jest proporcjonalny do wartości dodanej wytworzonej w każdej fazie produkcji

- technika poboru rozkłada się na wiele faz produkcji(regularne wpływy podatkowe-wydajność)- neutralny dla powiązań między podmiotami

ZALETY:

- rozkłada pobór na kilka faz obrotu

- zminiejsza znaczenie i atrakcyjność oszustw podatkowych

- nie powoduje zakłóceń cyklu produkcyjnego

- umożliwia uniknięcie dwukrotnego opodatkowania wydatków inwestycyjnych

Problemy techniczne:

- zróżnicowanie stawek może prowadzić do zwrotu podatku

- VAT nie jest elementem kosztów działalności podmiotu( za wyłączeniem sytuacji ograniczeń obliczalności podatku)

- każdy uczestnik fazy zbytu płaci podatek proporcjonalny do wartości dodanej przez siebie

Metody płatnośći VAT

- kwartalna - dla tzw małych podatników

- kasowa - dla tzw małych podatników (obroty<800tys EURO)

- comiesięcznej płatności

Zakłócenia

- ograniczenie odliczalności podatku

- defraudacje spowodowane zróżnicowaniem stawek

- zastosowanie zasad opodatkowania w handlu międzynarodowym

- zatajenie transakcji

Zróżnicowanie stawek ponieważ:

- pożądana redystrybucja dochodów

- wysokie koszty administrowania

- obawa o wydajność podatku(defraudacje)

Zasada opodatkowanie wg miejsca przeznaczenia:

Oznacza, że w sensie ekonomicznycm przedmiotem opodatkowania jest krajowa konsumpcja. Zaletami jest prostota rozliczeń i likwidacja barier w handlu międzynarodowym. Nie występuje problem podziału wpływów między jurysdykcje podatkowe. Zasada jest stosowana w eksporcie dzięki stawce 0%.Wadą tego rozwiązania jest konieczność dokonywania zwrotu podatku skumulowanego w produkcji tych dóbr, co umożliwia wystepowanie defraudacji (sprzedaż niby za granicę a jednak w kraju).np. Optimus (eksport a potem import po niższej cenie).System nie zachęca do zmiany lokalizacji produkcji.

Zasada opodatkowania wg miejsca pochodzenia

Likwiduje wadę poprzedniego systemu opodatkowania, jakim jest dokonywanie zwrotu podatku przy eksporcie. Wpływa na warunki konkurencji(równość).Przy dużych różnicach w stawkach podatkowych występuja bodźce do zmiany lokalizacji produkcji. Wadą jest faktyczne opodatkowanie całej produkcji kraju, niezależnie od przeznaczenia

Postawy wobec opodatkowania

- bierne dostosowanie się do zmian podatku bez prób zmian wysokości obciążenia

- podjęcie próby przerzucenia podatku

- legalne uchylenie się przed podatkiem (uniknięcie)

- próba nadrobienia podatku poprzez zrekompensowanie skutków zmian ciężaru podatkowego np. rozszerzenie działalności

- nielegalne uchylanie się od podatku (legalne lub nielegalne oszustwa podatkowe)

- zaprzestanie działalności gospodarczej

Rodzaje skutków opodatkowania

- behawioralne (zmiana zachowania uczestników rynku)

- finansowe (zwłaszcza wpływ na strukture kapitału przedsiębiorstwa)

- organizacyjne (wybór określonej formy prowadzenia działalności gospodarczej

AKCYZA

- Wspólny system UE obejmuje paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz, napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe. Państwa samodzielnie mogą objąć tym podatkiem samochody osobowe, kosmetyki, broń palną z zachowaniem zasady swobody rynku wewnętrznego. Opodatkowaniem akcyzą podlegają:

- produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych

- wyprowadzenie wyrobów akcyzowych zharmonizowanych za składu podatkowego

- sprzedaż wyrobów akcyzowych na terenie kraju

- eksport i import wyrobów akcyzowych

- nabycie wewnątrzspólnotowe i dostawa wewnątrzwspólnotowa

Oraz nabycie lub posiadanie przez podatnika wyrobów akcyzowych, jeżeli nie została zapłacona w należniej wysokości i ubytki powstałe w produkcji, magazynowaniu, przerobu, zużycia lub przewozu. Organem podatkowym przy akcyzie jest naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej właściwi ze względu na MIEJSCE WYKONYWANIA CZYNNOŚCI.

Wymiar stawek akcyzy:

- w procencie podstawy opodatkowania

- w kwocie na jednostkę wyrobu

- w procencie maksymalnej ceny detalicznej

- w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej

---