Ziarniaki G+ : paciorkowce i gronkowce

Rodzaj: Staphylococcus - gronkowiec

Rodzaj: Streptococcus - paciorkowiec

Gronkowiec:

• Powszechne w środowisku

• W organizmach zwierząt i człowieka bytują na skórze i bł. Śluz

• Wywołują zakażenia ryb, ptaków, ssaków, owadów,

• Mogą zanieczyszczać produkty spożywcze - przyczyna zatruć pokarmowych

Morfologia:

• Ziarniaki G+

• W preparatach z hodowli pojedynczo, parami lub w gronach

• Nieliczne wywarzają otoczki

Właściwości hodowlane:

• Względne beztlenowce, ale lepiej rosną w warunkach tlenowych

• Podłoża zwykłe

• Tolerują do 15% NaCl i 40 % żółci

• Hodowla bulionowa - jednolite zmętnienie, nieznaczny osad

• Kolonie średnie, nieprzezroczyste, błyszczące , o regularnych brzegach, białe, żółte lub złociste (potrzebuje na wystawienie na światło dzienne na 24h; na początku po wyjęciu z cieplarki jest kremowy).

Właściwości biochemiczne:

• Różne w zależności od gat. ( tu dla S. aureus)

• Katalazododatni (po tym odróżniami gronkowca od paciorkowca)

• Koagulazododatni (różnice pomiędzy gatunkami)

• Fermentacja glukozy i mannitolu (ale glukozę także utlenia)

• Hemoliza beta

• Wytwarza liczne enzymy i egzotoksyny

Właściwości antygenowe:

• Typy serologiczne i fagowe

Chorobotwórczość:

• Do 1986 tylko 3 gat. : S. aureus, S. epidermidis, S. saprophyticus

• Obecnie 41 gat. Lub podgat. Dzielonych na koagolazo + I -

Czynniki zjadliwości gronkowca złocistego (inwazyjy i toksyczny)

• Koagulaza

• Clumping factor (CF) - ścina …wokół bakterii

• Białko A - wiąże się z CF immunoglobulin

• Enzymy - hialuronidaza, fibrynolizyna - rozpuszcza skrzepy, hemolizyny, beta - laktamaza (niszczy pierścień beta - laktamowy - składają się z nich penicyliny)

• Egzotoksyny:

- pirogenne (wywołują gorączkę): enterotoksyny (powodują zatrucia pokarmowe) - ciepłostabilne - ciepłooporne, 7 typów (A-F); TSST - 1 - toksyna zespołu wstrząsu toksycznego - oba - superantygeny (bezpośrednio stymulują limfocyty T i to wszystkie, które są w zasięgu działania, one wytwarzają cytokiny, które działają ogólnoustrojowo - ogólny stan zapalny organizmu)

- leukocydyna (zabija leukocyty - konkretnie komórki żerne)

- toksyna eksfoliatywne (tylko niektóre szczepy ją wytwarzają, rozrywa warstwę ziarnistą skóry i odsłania się skóra właściwa)

• Zdolność do tworzenia biofilmu (różne gronkowce i paciorkowce; mają zdolność do kolonizowania się na płaskich powierzchniach, wytwarzają polimery, na których zaczynają rosnąć bakterie - taka śliska powierzchnia, jeżeli już się utworzy biofilm to ciężko się go na stałe pozbyć, stają się bakterie mniej wrażliwe na środki dezynfekujące i leki; wytwarzanie biofilmu na sztucznych podłożach - zakażenie szpitalne (cewniki, katetery itp.)

• Antybiotykooporność (wzrasta, gdy penicyliny nie działały wprowadzono metycylinę - oporne na nią - MRSA; na MRSA stosuje się wankomycynę, ale pojawiły się szczepy o mniejszej wrażliwości na nią - VISA; efluks - aktywne wypompowywanie leków z komórki - inne sposoby odporności na leki)

Staphylococcus aureus - jednostki chorobowe:

• Zwierzęta:

- ropowica jagniąt - dotyczy tk. Łącznej w organizmie czyli dotyka to różnych warstw narządów, rożne tkanki - ciężkie do wyleczenia

- mastitis przeżuwaczy

- botriomykoza - zapalenie ropno - wytwórcze, w zaatakowanym narządzie dochodzi do przerostu tkanki włóknistej, między tym są ogniska ropne i ziarniniowania - powiększenie i twardy w dotyku, mogą się tworzyć przetoki tam gdzie są ogniska ropne, w tej ropie są takie grudki o wielkości ziarna prosa, jeżeli się ją rozetrze to jak piasek - stad piasecznica ; najczęściej u koni, u klaczy w wymieniu, u samców ma charakter …. - po interwencji chirurgicznej, dotyczy powrózka nasiennego

- drób - infekcja woreczka żółtkowego u zarodków, posocznica i zapalenie stawów u dorosłych

- czyraki (trzpień z martwych tkanek otoczony ropą - najczęściej w oklicy mieszków włosowych), ropnie

• Człowiek - zakażenia szpitalne i pozaszpitalne

- posocznice i ropowce - niemowlęta i dzieci

- zatrucia pokarmowe (zjadamy żywność, w której jest już toksyna - gronkowiec rozwija się w żywności - po 2-4h po spożyciu już są objawy, często nosiciele zarażają żywność, jeżeli żywność jest przechowywana cały czas w niskiej temperaturze, to nic się nie stanie, bo bakteria ta źle znosi niskie temperatury) - objawy: superantygen - czujemy się ogólnie źle, ból brzucha, głównie wymioty, objawy same ustępują po dwóch dniach; jeżeli podgrzejemy zakażaną żywność to nic nie da, bo zabijemy bakterię, ale toksyna i tak będzie aktywna i nasze enzymy trawienne na nią nie działają.

- zakażenia skóry - ropnie, czyraki, trądzik, jęczmień, liszajec (może być wytwarzamy przez gronkowce i paciorkowce)

- zapalenie złuszczające skóry (toksyna eksfoliatywna) - dzieci do 5 roku życia włącznie, bo do tego czasu rozwija się układ immunologiczny (na skórze pojawiają się pęcherze i pękają i odsłaniają skórę właściwą)

- zakażenia układowe - oddechowy, moczowy, stawy, kości, opony mózgowe

- TSS - zespół wstrząsu toksycznego (gronkowiec bytuje w drogach rodnych, błonie śluzowej jamy ustnej nosowej; jeżeli się nadmiernie namnoży w drogach rodnych to wytwarza toksyny, które się wchłaniają - wymioty, biegunka, temperatura, wysypka na ciele, objawy charakterystyczne dla wstrząsu - zaburzenia pracy narządów i obniżenie cieśnienia krwi, u rekonwalescentów dochodzi do złuszczenia naskórka)

- często ludzie są bezobjawowymi nosicielami, w jamie nosowej, rzadziej w jamie ustnej.

Leczenie: (S. aureus):

• Leki 1- szego rzutu: penicyliny penicylinazooporne (oksacyliny, flukoksacyliny) lub cefalosporyny I generacji

• MRSA - wankomycyna

Staphylococcus epidermidis - jednostki chorobowe:

• Stanowi naturalną florę skóry

1. Zwierzęta -wysiękowe zapalenie naskórka u prosiąt do 1 miesiąca życia (smoleń)

2. Człowiek - zakażenia szpitalne przy immunosupresji, często jatrogenne

Staphylococcus saprophyticus: infekcje dróg moczowych u ludzi z osłabioną odpornością.

Gronkowiec złocisty - tok postępowania rozpoznawczego:

Materiał: ropa, wymazy, wysięki, krew, wymiociny, prod. Spoż

Mikroskopia : ziarniaki G+, charakterystyczne grona ( z hodowli)

Izolacja:

• Agar z krwią - hemoliza beta

• Podłoża wybiórczo - różnicujące : Chapmann - zawiera mannitol i sól, rozkład mannitolu daje zakwaszenie podłoża i zmiana zabarwienia na zółtą, Zebovitz (TG - zawiera Telluryn potasu i glukozę - dzieli na koagulazo dodatnie - czarne kolonie i ujemne - jasne kolonie), Baird - Parker - też ma telluryn potasu i żółtko jaja kurzego - dodatnie czarne kolonie i dodatkowo, bo ma lipazę powoduje przejaśnienie wokół czarnej kolonii

Identyfikacja biochemiczna:

• Próba na koagulazę +

• Próba na katalazę +

• API STAPH

Identyfikacja serologiczna:

• Szybki lateksowy test aglutynacyjny - Slidex Staph Plus - przeciwciała dla białek A, jeszcze jakiś dwóch rzeczy, a przeciwciała są przyczepione do kuleczek lateksu

Lizotypia - dochodzenia epidemiologiczne

Wykrywanie enterotoksyny w produktach spożywczych

• Dawniej próba biologiczna na kotach - wprowadzano kotom wyciąg z żywności pozajelitowo, np. dootrzewnowo

• Obecnie mikroprecypitacja w żelu

Antybiogram: odpowiedni dobór krążków!

Paciorkowiec:

• Powszechne w przyrodzie

• Stanowią florę jamy ustnej - mają zdolnośc do wytwarzania biofilmu, czyli przyczyniają się do tworzenia płytki nazębnej, ¼ ludzi do nosiciele S. penumioniae

Podział - kilka schematów klasyfikacji

1. Wg Lancefield - grupy od A do O - wielocukier C w ścianie komórkowej

2. Wg Shermanna - 4 grupy: ropne, zieleniejące, kałowe, mlekowe

3. Na podstawie typu hemolizyny - alfa (całkowita), beta( niecałkowita), gamma (brak) hemolityczne

Morfologia:

• Ziarniaki G+, układają się w dwoinki lub łańcuszki

• U nielicznych otoczka

Właściwości hodowlane:

• Względne beztlenowce lecz lepszy wzrost w warunkach tlenowych

• Wymagają podłóż wzbogaconych

• Niewrażliwe na fiolet krystaliczny

• Na agarze z krwią różne typy hemolizy

• Hodowla bulionowa - osad, płyn nad osadem klarowny

• Kolonie małe, bezbarwne, przeświecające (krople rosy)

Właściowości biochemicze i czynniki zjadliwości S. pyogenes:

• Katalazoujemny

• Białko M - chroni przed fagocytozą i działaniem dopełniacza

• Białko F - wiąże fibronektynę, przez co umożliwia kolonizację gardła - czynnik adhezyjny

• Białko G - działa jak A gronkowca - wiaże fragment FC immunoglobulin - chroni przed przeciwciałami

• Wielocukier C - jest podobny od antygenów wsierdzia w stawów - podstawy reumatyzmu

• Enzymy - hialuronidaza, fibrynolizyny (inwazyjność)

• Hemolizyny: streptolizyna O (powoduję hemolizę, ale jest silnym immunogenem - powoduje prod. Przeciwciał a je się wykrywa w odczynie ASO) i S( ma mniejsze znaczenie)

• Egzotoksyny: erytrogenne - też jest superantygenem (wywołują szkarlatynę u dzieci; zdolność do produkcji tez toksyny mają tyko takie szczepy, które są w stanie lizogenii - zjawisko zakażenia fagiem utemperowanym, czyli takim który ma zdolność wstrzykiwania swojego materiału genetycznego do środka bakterii, ale nie ten genom przyłącza się do genomu bakteryjnego, a nie namnaża się), egzotoksyny A (pirogenna) i B (zdolność uszkadzania różnych tkanek), toksyna sercowo - wątrobowa (uszkadza odnośne narządu).

Chorobotworczość:

Streptococcus pyogenes:

Duża różnorodność jednostek chorobowych ; gr. A. Lancefield

1. Zwierzęta - mastitis

2. Człowiek

• Zakażenie dróg oddechowych (angina) - to i następne powinna być doleczona, bo mogą się pojawić wtórne zakażenia ważnych narządów

• Płonica (szkarlatyna) - gorączka i ból gardła, a później malinowy język, czerwona wysypka na ciele - charakt. Dla toksyny, a przy rekonwalescencji - złuszczenia naskórka na podeszwach stóp i wew. Powierzchni dłonie

• Zakażenie skóry i tkanki podskórnej - róża, liszajec

• Posocznica (gorączka połogowa)

• Zakażenia narządowe (zapalenie wsierdzia)

• Schorzenia będące następstwem zakażenia paciorkowcowego: gorączka reumatyczna (autoagresywna - wielocukier C jest podobny do antygenów naszego wsierdzia i powierz. Stawowych , dlatego gdy już nie ma bakterii to org. Uszkadza podobne czyli wsierdzie i stawy), zapalenie kłębuszków nerkowych ( choroba krążących kompleksów immunol. - może się pojawić dwa tyg. po przechorowaniu - te kompleksy próbują zostać wydalone z moczem, w nerkach doczepia się dopełniacz i przypadkiem ten dopełniacz uszkadza kłębuszki nerkowe).

Str. Agalactiae - paciorkowiec bezmleczności, gr. B. Lancefield

• Mastitis

• Posocznica, zapalenie opon m-r u osesków,

• Człowiek - możliwe nosicielstwo

• Zapalenie płuc, opon m-r, ucha, szpiku, kosci i stawów u niemowląt (bo w drogach rodnych matki sa te bakterie - nosicielstwo - zarażenie przy porodzie), śmiertelnośc 20 - 80%

Str. Dysgalactiae i uberis: mastitis

Str. Equi: grupa C Lancefield, zołzy u koni - ropne zapalenie węzłów podżuchwowych i górnych dróg oddechowych, wypływ ropy z nosa

Str. Pneumoniae (Diplococcus pn.) - dwoinka zapalenia płuc,

• Pary komórek lancetowatych, wspólna otoczka (płomyki świec)

• Zjadliwe szczepy mogą występować u bezobjawowych nosicieli

• Człowiek: płatowe zapalenie płuc (80%); wikła odoskrzelowe (ale go nie wywołuje sama)

• Zwierzęta: antroponoza! Zapalenie płuc, stawów i posocznica u cieląt, źrebiąt, jagniąt i prosiąt

Streptococcus suis: zapalenie mózgu i stawów u prosiąt , u dorosłych loch często nosicielstwo

Tok postępowania rozpoznawczego:

Materiał: ropa, śluz, wycinki narządów, mleko

Mikroskopia: G+, pojedyncze, parami lub łańcuszki

Izolacja:

• Agar z krwią

• Podłoże z tioglikolanem sodu

• Podłoże Todd - Hewitta (wybiórcze, gdy postronna flora)

• Podłoże Edwardsa, wyb. - róż. Przy badaniu mleka; fiolet krystaliczny hamuje gronkowce, a różnicuje eskulina (mogą być + lub -)

Identyfikacja biochemiczna

• Próba na katalazę -

• API 20 STREP

• Slides Strepto Plus: test lateksowy, grupy A- F Lancefield

Badania serologiczne: ASO przy podejrzeniu choroby reumatycznej

Próba CAMP : paciorkowiec bezmleczności (strzałka hemolityczna)- badanie mleka : ten paciorkowiec w obecności paciorkowca złocistego powoduje hemolizę wokół obu tych bakterii, a tam gzie się spotykają hemoliza występuje w kształcie strzałki.

---