CLAUS OFFE - „NOWE RUCHY SPOŁECZNE: PRZEKRACZANIE GRANIC POLITYKI INSTYTUCJONALNEJ”
1. W latach 70' socjologowie polityki i politolodzy, zaczęli zauważać zacieranie się granicy pomiędzy państwem a społ zarówno na poziomie globalnego porządku socjopolitycznego, jak i na poziomie zachowań obywateli i aktorów politycznych. „polityczne” = „prywatne”.
W miarę jak polityka uzyskuje bezpośredni i dostrzegalny wpływ na życie obywateli, próbują oni odzyskać szerszą kontrolę nad elitami polit, stosując środki często postrzegane jako niezgodne z podtrzymywanym porządkiem instytucjonalnym. Od poł lat 80' część konserwatywnych badaczy opisuje ten cykl jako szkodliwy i niebezpieczny kumulatywne niszczenie autorytetów politycznych;
niszczenia zdolności ich rządzenia
muszą więc zostać podjęte efektywne środki, kt uchronią życie ekonomiczne od drobiazgowych i kierowanych ambicjami interwencji politycznych. eliminacja z programu rządu tych all spraw, parktyk, działań i zakresów odpowiedzialności, kt zostały określone jako usytuowane „za zewnątrz” właściwej sfery polityki. NEOKONSERWATYŚCI.
NEOKONSERWATYŚCI ≠ NOWE RUCHY SPOŁECZNE
Wychodzą one od wspólnego założenia: konflikt i sprzeczności w obrębie rozwiniętego społ przemysł nie mogą być nadal zadawalająco rozwiązane poprzez etatyzację, regulacje polit oraz włączanie coraz większej liczby spraw i żądań do programu biurokratycznego przywódców.
Różni ich:
neokonserwatyści - próbują przywrócić takie niepolityczne, bezwarunkowe i niepoważne podstawy społ obywat jak: własność, etyka pracy, rynek, rodzina, prawda naukowa. Chcą w ten sposób zabezpieczyć bardziej ograniczone, a więc także b trwałe sfery podatne władzy państwa, kt nie będą przeciążać instytucji politycznych.
nowe ruchy społ. - próbują upolitycznić instytucje społeczeństwa obywat sposobami, kt nie są ograniczone przez kanały wpływu na biurokrat i przedstawicielskie instytucje polit - chcąc przez to odtworzyć społ obywat uniezależnione od regulacji, kontroli i interwencji państwa. Aby to zrobić, społ obywat, zwłaszcza jego instytucje pracy, produkcji, dystrybucji, stosunki rodzinne, relacje z naturą - jego standardy racjonalności i postępu muszą podlegać upolitycznieniu owo następuje poprzez działania, które należą do sfery pośredniej om prywatnymi wysiłkami i zainteresowaniem z jednej str, a instytucjonalnymi, usankcjonowanymi przez państwo sposobami uprawiania polityki z drugiej.
2. STARY PARADYGMAT
Społeczny, ekon, polit porządek zbudowany w końcu lat 40' i na początku 50' wokół szerokiego liberalno-dem consensusu - koncepcji państwa dobrobytu, warunkowany był przez 3 podstawowe elementy powojennej ugody ustrojowej:
decyzje inwestycyjne pozost w rękach właścicieli i manedżerów, operujących na wolnym rynku zgodnie z kryterium zysku. Tą swobodę posiadania i inwestowania uzasadniano w „funkcjonalnych” kategoriach wzrostu i wydajności.
kapitalizm jako mechanizm wzrostu, został uzupełniony przez zorganiz świat pracy jako mechanizm dystrybucji i bezp socjalnego. Obrazem podzielanym przez obie str (inwestorów i świata pracy) było społeczeństwo „dodatniej sumy”, w kt możliwy jest ciągły wzrost uważany za stan pożądany i zadowalający. zaakceptowane przez kapitał silnej pozycji związków zawodowych, a także „systemowej lojalności” ze str związków zawod i partii socjalist
polityczna demokracja - oparta na zasadzie reprezentacji i współzawodnictwie partii politycznych. Instytucje dem pozwalały ograniczać liczbę konfliktów przenoszonych ze sfery społ obywat na arenę polityki pań. szczególnie istotne, tam gdzie istnieje silny rozdźwięk organizacyjny pom zbiorowymi aktorami reprezentującymi interesy społ (zw zawod, pracodawcy, kościoły, itp.) a partiami polit, koncentrującymi się na zdobywaniu głosów i miejsc w parlamencie i rządzie.
UKRYTE SOCJOLOGICZNE ZAŁOŻENIE (LEŻY U PODSTAW USTROJOWEJ ORGANIZACJI PAŃSTWA):
wzory życia skoncentrowane wokół „prywatności”, a więc rodziny, pracy i konsumpcji, absorbują energię i aspiracje większości obywateli. Wobec tego uczestnictwo w konflikcie wokół polityki pastwa będzie przedmiotem marginalnego zainteresowania większości społ. Powyższe zostały skorelowane z takimi wartościami jak: wzrost, dobrobyt i dystrybucja. W związku z tym zadaniem stojącym przed polityką państwa było zapewnienie bezp, a przez to warunków, w kt ów dynamiczny proces mógł się dokonywać.
Jak widać kluczowym przedmiotem zainteresowań był wzrost gosp, awans w indywidualnej i kolektywnej konsumpcji dóbr oraz prawna ochrona statusu socjalnego. Dominującymi aktorami sceny publicznej były wyspecjalizowane, potężne i wysoce zinstytucjonalizowane organizacje oraz partie polityczne. Przetarg zbiorowy, rywalizacja partyjna oraz reprezentatywny rząd były w rzeczy samej wyłącznymi mechanizmami rozwiązywania konfliktów społ i polit. All było wspierane przez „kulturę obywatelską”, kt podkreślała wartość mobilności społecznej, życia prywatnego, konsumpcji, instrumentalnej racjonalności, autorytetu i porządku, pomniejszając znaczenie uczestnictwa politycznego.
3. NOWY PARADYGMAT.
Tam, gdzie teoria liberalna przyjmuje, iż all działania mogą być kategoryzowane jako „prywatne” lub „publiczne”, NOWE RUCHY SPOŁECZNE umieszczają siebie w trzeciej, pośredniej kategorii:
„prywatne” - w sensie wyłączenia z obszaru prawomocnych ingerencji innych osób)
„publiczne” - w sensie uznawania za przedmiot prawomocnych oddziaływań ze strony politycznych instytucji aktorów)
Strefa, o kt mowa, składa się z istotnych dla zbiorowości rezultatów i ubocznych efektów działań ze str aktorów zarówno prywatnych, jak i instytucjonalno-politycznych. Wymienieni aktorzy nie mogą jednak ponosić odpowiedzialności za owe rezultaty na drodze prawnej lub instytucjonalnej. To obszar polit nieinstytucjonalnej.
CELE
ŚRODKI/AKTORZY nie obowiązujące w ramach
szerokiej zbiorowości
(jeśli zostaną osiągnięte) obowiązujące
nie legitymizowane „prywatne zbrodnie” „terroryzm”
przez polityczną
wspólnotę
legitymizowane społ-kulturowe ruchy ruchy „społeczno-
np. religinje lub polityczne”
eskapistyczne
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Minimalnym warunkiem użycia słowa „polityczne” w stosunku do pewnych sposobów działania jest stwierdzenie aktora, że stosowane przez niego środki mogą być uznane za prawomocne, a jednocześnie efekty działań dotyczą szerszej zbiorowości.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
Stosowane środki:
ruchy typowo społeczne używają takich legitymizowanych i uznawanych form działania, jak prawnie gwarantowana wolność praktyk religijnych i kulturowych.
Cele:
ruchy te nie zmierzają do uznania swych specyficznych wartości za istotne dla szerszej zbiorowości, lecz po prostu domagają się aby zezwolono im cieszyć się ich prawami i wolnościami. Ruchy te nie próbują używać praw do realizacji społ istotnych celów.
Stosowane środki:
grupy terrorystyczne stosują środki przemocy, kt nie są przez szeroką zbiorowość uznawane za legalne i uzasadnione. Co więcej, gr te, z wyjątkiem fazy początkowej, nie podjęły wysiłku, aby zdobyć pozycję „politycznych” aktorów i uzyskać legitymizację stosowanych środków działania.
Cele:
całkiem konwencjonalne, absurdalne i nierealistycznie „polityczne”.
Ruchy społeczne:
ruchy dążące do uznania siebie przez szerszą zbiorowość za politycznych aktorów - chociaż ich formy działania nie cieszą się legitymizacją ze str utrwalonych instytucji politycznych.
zmierzają one do celów, kt osiągnięcie miałoby istotne znaczenie nie tylko dla samego ruchu, lecz dla społ jako całości.
Do tychże ruchów zaliczyć można:
ruchy ekologiczne
ruchy broniące praw czł
pacyfistyczne i pokojowe
ruchy zaangażowane w „alternatywną” „wspólnotową” produkcję i dystrybucję dóbr oraz usług.
Pole aktywności powyższych:
terytorium
świat życia
otoczenie sąsiedzkie, miejskie
dziedzictwo kulturowe, etniczne, narodowe, językowe
tożsamość w tych zakresach, ipt
powyższe zainteresowania mają wspólne źródło w pewnych wartościach. Wartości te nie są same w sobie nowe, lecz w ramach nowych ruchów społ uzyskały odmienny wyraz i akcenty. Najbardziej znaczącymi wśród owych są: autonomia i tożsamość jako przeciwstawienie manipulacji, kontroli, biurokratyzacji, ipt.
Sposób działania:
sposób, w jaki jednostki ludzkie działają razem, aby stworzyć wspólnotę >>>>> WEWNĘTRZNY SPOSÓB DZIAŁANIA
metody, przy pomocy których ruchy te konfrontują się ze światem zewnętrznym oraz z przeciwnikami politycznymi. >>>>> ZEWNĘTRZNY SPOSÓB DZIAŁANIA
„RUCHY SPOŁECZNNE” - sposób, w jaki pewna liczba jednostke staje się zbiorowym aktorem urzeczywistnia się ad hoc, jest wysoce sformalizowany, nieciągły, uzależniony od kontekstu, a także egalitarny.
NOWE RUHCY SPOŁECZNE tworzą uczestnicy, podejmowane są akcje, ochotnuicy-agotatorzy, nieformalne sieci współdziałania, wolontariusze i dobrowolne datki.
„wewnętrzne metody działania” owych nie opierają się na organizacyjnej zasadzie zróżnicowania ani w układzie HORYZONTALNYM (uczestnicy - osoby pozostające na zewnątrz), ani WERTYKALNYM ( liderzy - członkowie wyżsi rangą - „szarzy członkowie”). Następuje więc silna tendencja do zmniejszania zróżnicowania, czyli do łączenia ról publicznych z prywatnymi, zachowań instrumentalnych z expresyjnymi, wspólnoty z organizacją, zwłaszcza zaś do ustanowienia słabej, przejściowej linii demarkacyjnej pom rolami „członków” i „formalnych liderów”.
„zewnętrzne formy działania” - spotykamy tutaj taktykę demonstracji i inne postacie akcji z wykorzystaniem fizycznej obecności dużej liczby osób. Owa taktyka ma na celu mobilizację opinii publ poprzez środki przeważnie legalne acz „niekonwencjonalne”.
Taktyka protestu i żądań wskazuje, iż zmobilizowana grupa działających osób postrzega siebie jako sojusz stworzony ad hoc, często koncentrujący się na pojedynczym zadaniu, sojusz pozostawiający dużo miejsca dla szerokiego wachlarza przekonań osób podejmujących ów protest. Zwykle nie jest to grupa zainteresowana organizacyjnie a nawet ideologicznie.
Ruchy te odnoszą się do innych polit aktorów, przeciwników nie w kategoriach kompromisu, ale ostrych antynomii.
Nie są w stanie prowadzić negocjacji, gdyż w zamian za obietnice czynione pod wpływem swych żądań nie mają nic do zaoferowania.
Brak cech formalnej organizacji - możliwości wdrażania decyzji podjętych przez ich reprezentantów - przez co organizacje wchodzące z nimi w układy nigdy nie mogą być pewne czy nastąpi wywiązanie się z umowy.
Brak spójnego systemu zasad ideologicznych i sposobów interpretacji rzeczywistości.
Nie są sklonne do negocjacji, ponieważ przedmiot swojego zainteresowania uważają za tak uniwersalny i priorytetowy, że żadnej z jego części nie da się w uzasadniony sposób pominąć bez zanegowania istoty zagadnienia.
Uczestnicy owych ruchów nie opierają swojej autoidentyfikacji ani na utrwalonych schematach politycznych (lewica/prawica), ani na częściowo z nimi skorelowanych zróżnicowań socjotechnicznych (klasa robotn/kl średnia, ubogi/bogaty, ipt). Obszar konfliktu polit jest raczej określony w kategoriach zainteresowań samego ruchu, takich jak: płeć, wiek, społeczność lokalna, itp.
Ich baza społ składa się z 3 segmentów struktury społ:
nowej klasy średniej (usługi i sektor publiczny)
części członków „starej” klasy średniej
ludzi, kt znajdują się poza rynkiem pracy lub na jego peryferiach (bezrobotni, studenci, gospodynie domowe, itp)
Nowy paradygmat dzieli obszar działań na 3 sfery:
prywatną
polityki nieinstytucjonalnej
polityki instytucjonalnej
Co więcej, uznaje sferę „politycznych działań wewnątrz społ obywat” za własną przestrzeń, kt stanowi wyzwanie zarówno dla działań prywatnych, jak i działań instytucjonalno-politycznych.
STARY PARADYGMAT NOWY PARADYGMAT
AKTORZY Społ-ekon grupy działające w swoim Społ-ekon grup działające
własnym interesie grupowym nie jako określone grupy
i angażujące się w konflikty w strefie lecz w imieniu szerszych
podziału zbiorowości
KWESTIE Wzrost gosp i dystrybucja, bezpieczeństwo Zachowanie pokoju,
militarne i społ, kontrola społ środowiska, praw jedn
niwyalienowane formy
pracy
WARTOŚCI Wolność i bezpieczeństwo prywatnej Autonomia jedn i jej tożsam
konsumpcji i awansu materialnego - jaklo opozycje wobec
scentralizowanej kontroli
SPOSÓB DZIAŁANIA (a) wewnętrzny: formalna organizacja, (a) wewnętrzny: nieformalna i spontaniczność, niski
masowe zrzeszenia delegujące stopień pionowej i poziomej
reprezentacje dyferencji ról
(b) zewnętrzny: pluralistyczne lub (b) zewnętrzny: polityka
korporacyjne protestu oparta na
uzgadnianie interesów; współzawodn partii żądaniach formułow
politycznych, reguła większościowa przede wszystkim w
terminach negacji status
quo