I. Cel ćwiczenia : Opanowanie umiejętności posługiwania się kątomierzem i odczytywanie jego wskazań,  opanowanie zastosowania liniału sinusowego, zapoznanie się z metodą pomiaru stożków za  pośrednictwem wałeczków i kulek.   II. Wyposażenie : 1. Przedmioty mierzone : - wałek zakończony stożkowo (sprawdzian stożkowy ) - stożkowa tulejka redukcyjna PTPK - płytka stalowa skośnie ścięta 2. Przyrządy pomiarowe : - suwmiarka uniwersalna MAUb - płyta pomiarowa MLFa - 2 mikrometry zewnętrzne o zakresach pomiarowych 0 -25 i 25 - 50 (MMZb i MMZh) - głębokościomierz mikrometryczny MMSe - liniał sinusowy - kątomierz uniwersalny - kątomierz optyczny - komplet płytek wzorcowych klasy 1 - czujnik zegarowy - wałeczki łożyskowe - kulki łożyskowe   III. Wiadomości uzupełniające. A. Pomiar kątów kątomierzem uniwersalnym i optycznym : Pomiar kątomierzem polega na przyłożeniu bez szczelin, obu ramion kątomierza do boków  mierzonego kata. Wskazania kątomierzów optycznych odczytuje się z podziałki kreskowej,  przez wbudowaną w przyrząd lupę, natomiast w kątomierzach uniwersalnych bezpośrednio  z podziałki. Zarówno jedno jak i drugie kątomierze mają noniusze zwiększające dokładność  odczytywania wskazań. Noniusz kątomierza uniwersalnego jest dwukierunkowy. Przy  odczytywaniu wskazania należy posługiwać się tą częścią noniusza, którego kierunek  rosnących wartości podziałki jest zgodny z kierunkiem podziałki głównej. rys. 1.0 Pomiar kątomierzem uniwersalnym 1 - ramię stałe 2 - uchwyt 3 - tarcza z podziałką kątową 4 - trzpień 5 - noniusz 6 - uchwyt 7 - ramię przesuwne Przykłady zastosowań kątomierza uniwersalnego do pomiaru różnych kątów : rys. 1.1 B. Pomiar kątów liniałem siunusowym. Liniał sinusowy składa się z liniału opartego na dwóch wałkach, jednakowej średnicy,  których osie są równoległe do siebie i leżą w płaszczyźnie równoległej do górnej  płaszczyzny liniału. Odległość między osiami wałków wynosi zazwyczaj 100 lub 200 mm. sin h/l LIniał ustawia się na kąt , mierzony uprzednio kątomierzem. Pod jeden wałek liniału  ustawia się stos płytek wzorcowych o wysokości obliczonej w/g wzoru h= 100 x sin (  przy czym 100 jest wartością L liniału, a sin wyznacza się z tablic trygonometrycznych ).  Po ustawieniu liniału sinusowego należy na nim umieścić przedmiot sprawdzany, a następnie  za pomocą czujnika sprawdzić równoległość górnej krawędzi przedmiotu do płaszczyzny.  Różnicę δ między kątem ustawienia liniału, a rzeczywistym kątem  przedmiotu oblicza się  wg. wzoru : δa=( δn/L ) x 3438 δn - odchyłka czujnika w ( mm ) L - odległości między skrajnymi położeniami czujnika w mm 3438 - współczynnika wynikający z przeliczenia radiana na minuty ( δa jest wyrażona w  minutach kątowych ) C. Pomiar kąta stożka zewnętrznego parą wałeczków i mikrometrem. Podczas pomiaru  kąta stożka zewnętrznego stożek ustawia się pionowo na podstawce z zaciskiem. Po obu  stronach jego pobocznicy układa się wałeczki o równych średnicach dw , a następnie taką  samą parę wałeczków opiera się na dwóch stosach płytek wzorcowych o równych  wysokościach. Odległość wałeczków M1i M2 mierzy się mikrometrem zewnętrznym. rys. 1.3 Kąt  oblicza się w/g wzoru : tg (/2)= ( M1- M2 )/( 2ls) M1- mniejsza odległość wałeczków M2- większa odległość wałeczków ls - długość płytek wzorcowych D. Pomiar kąta stożka wewnętrznego kulkami i głębokościomierzem. Pomiar wykonuje się metodą pośrednią dwiema, różnymi metodami, odpowiednio  dobranymi kulkami pomiarowymi oraz głębokościomierzem mikrometrycznym. rys. 1.4   Kąt stożka  oblicza się w/g wzoru :  sin ( /2 )= [ (d2 - d1 )/2( ( M1- M2 )- (d2 - d1 )] gdzie : d2 i d1 - średnice kulek pomiarowych M1i M2 - wielkości zmierzone głębokościomierzem mikrometrycznym   IV. Przebieg ćwiczenia : 1. Pomiar kątów kątomierzem uniwersalnym i optycznym. 2. Pomiar kątów liniałem sinusowym. 3. Pomiar kątów MWM. 4. Pomiar kątów płytkami wzorcowymi kątowymi.   V. Uwagi do sprawozdania : - Zestawić wyniki pomiarów - Wykonać wymagane obliczenia i podać wyniki - Podać krótką charakterystykę stosowanych metod pomiarów oraz własne spostrzeżenia  dotyczące tych metod.   VI. Zestawienie i interpretacja wyników pomiarów :   Lp. Pomiar kątownikiem uniwersalnym Pomiar mikroskopem warsztatowym Pomiar liniałem sinusowym                             VI. Pytania kontrolne :   1. Jakie znasz metody pomiaru kątów ? 2. Naszkicuj pomiar kąta liniałem sinusowym w przypadku, gdy kąt ten jest nieznany. 3.W jaki sposób posługujemy się płytkami wzorcowymi kątowymi przy pomiarze kątów ? 4. W jaki sposób dokonujemy pomiaru kąta MWM ? 5. W jaki sposób dokonujemy pomiaru kątów za pomocą poziomnic ?

---