Odnawialne źródła energii a bezrobocie

Zastosowanie energii odnawialnej to nie tylko redukowanie emisji gazów cieplarnianych, przeciwdziałanie zanieczyszczeniu środowiska i negatywnym skutkom zdrowotnym dla człowieka. To również nowe miejsca pracy. Ocenia się, że energetyka odnawialna przynosi od 1,5 do 2 razy więcej miejsc pracy niż duże, elektrownie konwencjonalne, a 15 razy więcej niż elektrownie jądrowe . Z kolei szacunki dla biopaliw wskazują, iż ich zastosowanie tworzy 5 razy więcej miejsc pracy od zatrudnienia jakie oferuje sektor paliw kopalnych. Nikogo więc nie powinno dziwić, że realizacja celów Strategii rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce, pozwoli na stworzenie dodatkowych 30-40 tyś miejsc pracy, a jednocześnie umożliwi redukcję gazów cieplarnianych o ok.18 mln ton.

Energia przyszłości

Energia wiatru

Energetyka wiatrowa wzięła swój początek w Danii, gdzie wybudowano pierwsze duże farmy wiatrowe. Z czasem jednak idea pozyskiwania energii wiatru zaczęła się rozprzestrzeniać na inne kraje. Obecnie największe osiągnięcia w tej dziedzinie mają Niemczy i Stany Zjednoczone. Jak radzi sobie w tej kwestii Polska?

Eksperci z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej uważają, że 40% terytorium Polski spełnia warunki do produkcji energii z wiatru. Teren ten obejmuje Nizinę Szczecińską, pasmo lądu wzdłuż wybrzeża Bałtyku od Koszalina do rejonu Suwałk. W Polsce centralnej dobre wiatry odnotowywane są w Gnieźnie, na Pomorzu i Mazowszu, jak również na południu kraju - w Beskidzie i rejonie Bieszczad. Należy więc uznać, że Polska ma niewiele gorsze warunki do rozwoju energetyki wiatrowej, a niżeli Niemcy.

Tam jednak moc zainstalowanych siłowni wiatrowych jest 500 razy większa a niżeli w Polsce. Szacuje się, iż przy odpowiednich mechanizmach finansowania tych inwestycji oraz zapewnieniu zbytu wyprodukowanej energii posiadamy dogodne warunki na zainstalowanie elektrowni wiatrowych o łącznej mocy 3000 MW.

Wadą elektrowni wiatrowych mogą być emitowane dźwięki oraz ich ujemny wpływ na ptactwo. Dlatego też niezwykle ważnym jest ich właściwa lokalizacja przygotowana w oparciu o solidne oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Wiele państw rozważa obecnie budowę farm wiatrowych wysuniętych na platformach w głąb morza.

Energia słońca

Energia słoneczna może być w Polsce wykorzystywana podobnie jak w Niemczech, Wielkiej Brytanii czy Francji. Liczba godzin rocznego nasłonecznienia waha się w naszym kraju od 1467 godzin na południu (Zakopane) do 1726 na północy (Suwałki), co daje średnią rocznego nasłonecznienia ok. 1600 godzin. Słońce jest niewyczerpalnym i czystym źródłem energii, które może być wykorzystywane do ogrzewania wody w instalacjach domowych, produkcji biomasy, bądź zamiany jej w energię elektryczną zobacz Eenergia słońca->http://www.ibmer.waw.pl/ecbrec/main.html). Niestety w Polsce jest ona mało znana i stosowana, mimo sprzyjających do tego warunków.

Wyliczono, iż elektrownia słoneczna o 10 procentowej wydajności zajmująca 1/3 Sahary zaspokoiłaby potrzeby energetyczne świata. Dla Polski wystarczyłby kwadrat o boku 70 km.

Promienie słoneczne przekształca się w energię elektryczną dzięki ogniwom fotowoltanicznym (płytki krzemu). Technologia ta miała swoje pierwsze zastosowanie dla satelitów i statków kosmicznych - baterie słoneczne są znacznie wydajniejsze na orbicie, gdzie promienie słońca nie muszą się przebijać przez ziemską atmosferę. Dziś Słońce jest źródłem energii wykorzystywanej w instalacjach telekomunikacyjnych, sygnalizacyjnych i w gospodarstwach domowych. Powszechnie spotykanymi są „słoneczne” kalkulatory i zegarki, rzadziej radioodbiorniki. W jednym z alzackich miasteczek osiągnięto duże oszczędności energii instalując system oświetlenia ulic nocą, który za dnia ładowany jest przy użyciu energii słonecznej. W Polsce możemy np. spotkać parkometry zasilane bateriami słonecznymi.

Energia spadu wody

Energetyka wodna ma w Polsce najdłuższe tradycje ze wszystkich odnawialnych źródeł energii. Łączna moc zainstalowanych dużych elektrowni wodnych (oprócz elektrowni szczytowo-pompowych, które nie są zaliczane do odnawialnych źródeł energii - zobacz www.energia.silesianet.pl/img17.gif) wynosi około 630 MW, a małych 160 MW . Jak się szacuje moc tych elektrowni może być zwiększona o 20-30% poprzez modernizację agregatów prądotwórczych. Eksperci z Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej podkreślają, iż w Polsce wykorzystuje się zaledwie 11% potencjału grawitacyjnego cieków wodnych, co stawia nas na ostatnim miejscu w Europie.

Wielkie elektrowni wodne powodują najczęściej poważne zmiany w środowisku, wpływając na zachwianie ekosystemów (przykładem może być zapora elektrowni wodnej w Czorsztynie). Dlatego najkorzystniejsze dla środowiska są małe elektrownie wodne (do mocy ok. 500 kW) budowane w miejscach naturalnych spiętrzeń wody. Wykorzystują one lokalne możliwości produkcji energii elektrycznej, dając nowe miejsca pracy, które są niezwykle cenne na obszarach o dużym bezrobociu. Na świecie rozważa się budowę elektrowni wykorzystujących ruch wody w trakcie przypływów i odpływów. W latach 60. we Francji u ujścia rzeki Rance wybudowano tamę, która podczas przypływu zbiera wodę morską, a następnie ją spuszcza wraz z odpływem. Siła pędzącej wody wytwarza energię dla sporego miasta.

Energia gorącej wody z wnętrza Ziemi

Energia geotermalna, która dla wielu wydaje się być nowością, wykorzystywana była na długo przed węglem lub ropą. Jej źródłem są wody geotermalne powstające w wyniku ogrzewania wód podziemnych przez magmę lub gorące skały. Temperatura zmienia się wraz z głębokością i bezpośrednio przy powierzchni rośnie o ok. 30 0C na każdym kilometrze (zobacz Eenergia geotermalna->http://www.ibmer.waw.pl/ecbrec/main.html) Prawdziwy boom w rozwoju geotermii przypada na okresy kryzysów naftowych. Sceptycy uważają, iż jej znaczenie dla świata nigdy nie będzie wielkie, zapominając o korzyściach płynących z wykorzystania źródeł gorącej wody w warunkach lokalnych.

Jak się okazuje geotermia jest sporą szansą dla rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce. Posiadamy jedne z najlepszych zasobów w Europie. Według ostrożnych szacunków, uwzględniających ceny tradycyjnych nośników energii, budowa instalacji i zakładów geotermii opłacalna jest na ok. 40% powierzchni kraju. Niemniej gorące wody występują na 80 % obszaru Polski, osiągając temperatury od 25 do 130° C.

Obecnie energia geotermalna wykorzystywana jest w co najmniej 64 krajach. Zakres jej zastosowań może być bardzo różny. Obejmuje on m.in. ogrzewanie pomieszczeń (37%), rekreacja (22%), pompy ciepła (14%), szklarnie (12%), hodowla ryb (7%) i przemysł (7%). Szczególnie obiecującym zastosowaniem gorącej wody z wnętrza Ziemi jest ciepłownictwo.

W 2001 r. w Polsce funkcjonowały 4 zakłady gospodarujących energią geotermalną: w Bańskiej-Białym Dunajcu, Pyrzycach, Mszczonowie i w Zakopanym. Oprócz nich w fazie realizacji znajdują się trzy kolejne inwestycje: w Uniejowie, Słomnikach i Stargardzie Szczecińskim.

Energia biomasy

W Polsce największe nadzieje na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii wiąże się z biomasą. Jej udział w bilansie energetycznym państwa z roku na rok rośnie. Zasoby biomasy możemy podzielić na te, które przeznaczamy do bezpośredniego spalenia (drewno, słoma, osady ściekowe), jak i te nadające się do wytworzenia biopaliwa (biogaz, bioetanol, gaz pirolityczny).

Dynamiczny rozwój zastosowania biomasy w celach energetycznych w dużej mierze zawdzięczamy wysokiej sprawności pieców i kotłów dostępnych obecnie na rynku. Zdaniem ekspertów z Politechniki Gdańskiej dwie tony suchego drewna, słomy lub innego suszu są pod względem energetycznym równoważne tonie węgla. Różnica jest istotna jeżeli weźmiemy pod uwagę ilość wydzielanego podczas spalania dwutlenku siarki (co najmniej o 80% mniej) i dwutlenku węgla. Tego drugiego związku uwalnia się tyle co rośliny pobrały w procesie fotosyntezy - bilans wychodzi więc na zero.

Wykorzystanie biomasy to również szansa dla polskiego rolnictwa. Obecnie w wielu krajach trwają badania nad roślinami, które mają szansę stać się surowcem alternatywnym dla paliw mineralnych. Dużym zainteresowaniem cieszą się szybko rosnące odmiany wierzby, olchy i malwy. Zakłada się, że obsadzenie naszych nieużytków wierzbą, pozwoli rocznie uzyskać z hektara równowartość 8-10 ton węgla.

Biopaliwa

Innym sposobami wykorzystania biomasy jest jej zastosowanie do produkcji biopaliw. W Polsce eksploatuje się obecnie kilkadziesiąt instalacji, które umożliwiają energetyczne wykorzystanie biogazu, który powstaje w procesie fermentacji beztlenowej:

 odpadów zwierzęcych w biogazowniach rolniczych

 osadu ściekowego na oczyszczalniach ścieków

 odpadów organicznych na komunalnych wysypiskach śmieci

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się zastosowanie biopaliw w silnikach samochodów. W Berlinie i Freiburgu mieszanki o zawartości 30-50 proc. estrów rzepakowych używają taksówki oraz autobusy miejskie. Istnieją prognozy, że już w roku 2010 producenci samochodów sprzedadzą ok. 2 mln pojazdów napędzanych metanolem, który w dużej części będzie pochodził z przeróbki biomasy.

Biomasa a szansa dla rozwoju gospodarczego

Cena gazu czy ropy wiąże się przede wszystkim z kosztami pośredników i transportu. W przypadku energii uzyskiwanej z biomasy największy udział mają koszta pracy. Dlatego też jej szerokie zastosowanie pozwoliłoby na rozwiązanie problemu bezrobocia na terenach byłych PGR. Zastosowanie biopaliw nie tylko pozwala na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, ale również daje szansę na stworzenie potężnego rynku pracy. Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi organizacja rynku ekopaliw płynnych i ich składników przyniesie wymierne korzyści społeczno-ekonomiczne. Jeżeli producenci estrów rzepakowych zostaną zwolnieni z akcyzy, to przy 10-proc. udziale tego biopaliwa w oleju napędowym powstanie 72 tyś. nowych miejsc pracy. Tym samym wzrosną wpłaty do ZUS (1mld zł), zwiększą się dochody gospodarstw domowych (2,2 mld zł) oraz przedsiębiorstw (2,6 mld zł), a rolnicy ze sprzedaży rzepaku osiągną przychód 1,8-2 mld zł .

Energia jądrowa

Jeszcze do niedawna była to najszybciej rozwijająca się dziedzina produkcji energii. Dynamiczny rozwój tego sektora wiąże się z olbrzymim dotacjami, jakie przekazywano na badania dotyczące zastosowania pierwiastków promieniotwórczych. Niewątpliwie zainteresowanie rządów tego typu działalnością naukową wiązało się z możliwością wykorzystania technologii jądrowej w przemyśle zbrojeniowym. Przeciwnicy energetyki jądrowej uważają, iż gdyby na rozwój technologii pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych przeznaczono niewielką część środków, które otrzymał przemysł jądrowy, to problemy energetyczne świata już dawno zostałyby rozwiązane.

Energii pozyskiwanej z rozczepienia ciężkich jąder pierwiastków (głównie uranu 235) nie można odmówić wydajności. Przyjmuje się, iż uran produkuje 3,7 miliona razy więcej energii niż taka sama ilość węgla. Ponadto wydaje się, że na korzyść promieniotwórczych pierwiastków przemawia również bilans zanieczyszczeń. Elektrownie atomowe nie produkują popiołów, tlenków węgla i azotu, dwutlenku siarki oraz dwutlenku węgla. Czym więc jest spowodowane spowolnienie tempa budowy nowych elektrowni atomowych na świecie? Po prostu malejącą akceptacją społeczną dla zastosowania energii jądrowej. Tendencja ta znajduje swoje uzasadnienie wobec poniższych faktów:

 bardzo wysoki koszt budowy i zabezpieczania nie nadających się już do eksploatacji elektrowni (dotychczas nie uwzględniano kosztów zamykania elektrowni);

 zapewnienie intensywnego chłodzenia reaktorów (kilkakrotnie większego niż w elektrowniach cieplnych);

 faktyczny brak technologii zapewniających bezawaryjność reaktorów;

 problem zabezpieczania okolicy przed promieniowaniem na wypadek awarii elektrownii;

 problem składowania radioaktywnych odpadów.

Rozważając za i przeciw energetyce jądrowej powinniśmy wziąć również pod uwagę całościowy proces wytwarzania paliwa jądrowego. Należy uwzględnić więc obciążenia środowiska z tytułu wydobycia uranu oraz jego przerobu. Okazuje się, że zakłady przerobu paliwa jądrowego uwalniają znacznie więcej materiału promieniotwórczego niż elektrownie jądrowe. Mimo wydajnych filtrów w procesie przetwarzania paliwa do atmosfery zawsze przedostają się promieniotwórcze gazy takie jak: niebezpieczny jod-129 (uszkadzający u człowieka tarczycę) oraz krypton-85. Ponadto szczególnie istotnym argumentem w dyskusji nad zastosowaniem energetyki jądrowej jest możliwość kreowania nowych miejsc pracy. Energetyka jądrowa wymaga dość specjalistycznej obsługi stosunkowo wąskiego grona ekspertów. Tworzy ona ok. 15 razy mniej miejsc pracy a niżeli wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. W praktyce oznacza to, że budowa elektrowni atomowej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej nie powoduje zmniejszenia emisji zanieczyszczeń, gdyż rynek pracy wymaga ciągłego zastosowania paliw kopalnych.

---