WYMAZ Z OKA
Czynniki etiologiczne:
Ropne zapalenie mieszków włosowych powieki „jęczmień”
S.aureus
Ostre zapalenie spojówek
S.aureus, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Neisseria gonorrheae - zakażenie okołoporodowe noworodków, Corynebacterium diphtheriae
Przewlekłe zapalenia spojówek
S.aureus, S.epidermidis, Streptococcus pneumoniae, Moraxella lacunata, Neisseria gonorrhoeae, Pseudomonas aeruginosa, pałeczki gramujemne z rodziny Enterobacteriaceae - głównie u osób z obniżoną odpornością
Zapalenie rogówki
S.aureus, Streptococcus pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa - u osób noszących szkła kontaktowe
Jaglica
Chlamydia trachomatis serotypy A do C - w Polsce nie występuje
Wtrętowe zapalenie spojówek
Chamydia trachomatis serotypy D do K - zakażenia okołoporodowe noworodków oraz u dorosłych
Egipskie zapalenie spojówek
Haemophilus aegiptus
Odzwierzęce
Leptospiry interrogans - kontakt z wodą zanieczyszczoną moczem zwierząt
Wirusowe
Adenowirus - często na basenach, Herpes simplex, wirus: odry, ospy wietrznej, różyczki cytomegalii, enterowirusy
Diagnostyka:
Materiał: wymazy z worka spojówkowego pobierane dwiema zwilżonymi w roztworze NaCl bawełnianymi wymazówkami. Jedna z nich służy do wykonania preparatu bezpośredniego, a druga do posiewu. Do badania należy pobierać ropną wydzielinę zbierającą się podczas snu w kąciku oka.
Wymaz ze spojówki: transport w jałowej probówce lub podłożu transportowym lub namnażającym; wymaz należy pobrać na wymazówki z alginianem wapnia lub dakronem
Zeskrobiny z rogówki: w specjalnym podłożu namnażającym oraz w postaci rozmazu na szkiełku podstawowym
Chlamydia trachomatis:
śluzowo - ropną wydzielinę pobiera się wymazówką z dakronu lub nylonu, którą po umieszczeniu w podłożu transportowym odsyła się jak najszybciej do wyspecjalizowanej pracowni bakteriologicznej.
Materiałem do badań mogą być też zeskrobiny zmian grudkowych występujących na spojówkach.
Chlamydie szybko giną po zamrożeniu i w wyższych temperaturach dlatego pobrane próbki trzeba przechowywać w temp. +4°C (do 72 h)
W preparacie barwionym metodą Giemzy poszukuje się chlamydiowych wtrętów wewnątrzkomórkowych.
Do wykrywania chlamydii w materiałach pobranych bezpośrednio od pacjenta stosuje się test immunoenzymatyczny - EIA, immunofluorescencyjny - IF lub metody genetyki molekularnej (sondy genetyczne)
N.gonorrhoeae: pobrane materiały należy przechowywać w temp pokojowej; metoda Grama -gramujemne dwoinki przypominające ziarenka kawy; do izolacji z materiałów stosujemy podłoża wybiórcze z antybiotykami (niektóre szczepy mogą być wrażliwe na dodawaną do nich wankomycynę dlatego też równolegle posiewamy na podłoża bez antybiotyków; podłoża specjalne z dodatkiem białka zwierzęcego lub zwierzęcego (krew, plazma, surowica); agar czekoladowy; posiewy inkubować w temp. 35-37°C w atmosferze od 3 do 5% CO2; po 24-48h - kolonie barwy szarobiałej, opalizujące, błyszczące i wypukłe;
S.aureus: preparat - metoda Grama; podłoże - Chapmana, agar z krwią; test na koagulazę; Clumping Factor; test specjalny: MRSA - przy lekowrażliwości;
Streptococcus pneumoniae: metoda Grama: (+)dwoinki; agar z krwią - hemoliza alfa; wrażliwość na optochinę; rozpuszczalność w żółci; odczyny lateksowe; test specjalny - PRP(oporność na penicyliny)
Haemophilus influenzae: szybki test lateksowy na wykrywanie typu otoczkowego b; agar czekoladowy z czynnikami V(NAD lub NADP) i X(hemina lub hematyna); agar z krwią - wzrost satelitarny przy dodaniu S.aureus; przeciwciała przeciw polisacharydowej otoczce -reakcja pęcznienia otoczek i bezpośrednia immunofluorescencja; poszukiwanie szczepów BLNAR
Leptospira interrogans: mikroskopia - ciemnego pola, fluorescencyjna; serologia(MAT, ELISA); PCR
Pseudomonas aeruginosa: agar z krwią, MacConkey (kolonie laktozoujemne), agar zwykły, bulion; zapach jaśminu; metoda Grama (-)pałeczki; tworzenie barwników(żółty, zielony, czerwony); świecenie w UV na podłożu King B (piowerdyna); testy specjalne - MBL,ESBL;
CMV: metody serologiczne - przeciwciała IgM( metoda radioimmunologiczna - RIA), przeciwciała IgG (odczyn wiązania dopełniacza, ELISA, RIA); immunofluorescencja z użyciem przeciwciał monoklinalnych;
HSV: testy serologiczne - odczyn wiązania dopełniacza, ELISA; immunofluorescencja; mikroskopia elektronowa;
Po wszystkich badaniach zawsze robimy identyfikację biochemiczną i lekowrażliwość
DOCHODZENIE EPIDERMIOLOGICZNE
Pozwala wykryć drogi rozprzestrzeniania się drobnoustrojów, ich źródła i rezerwuary oraz skutecznie prowadzić ich eradykację. Jest oparte na wykrywaniu określonych markerów: fenotypowych i genotypowych.
Typowanie fenotypowe:
Określanie biotypu - ocena wybranych cech morfologicznych , biochemicznych i toksynotwórczości
Analiza lekowrażliwości - ocena antybiogramu krążkowego, ocena wartości MIC wyznaczona metodą rozcieńczeniową lub z zastosowaniem E-testów
Typowanie fagami - z wykorzystaniem zestawów bakteriofagów specyficznych dla określonych bakterii; w zależności od obecności receptorów na powierzchniu komórek fagi mogą dokonać lizy bakterii posianych w formie murawy; np. S.aureus, Yersinia enterocolitica, P.aeruginosa, Salmonella enterica
Typowanie bakteriocynowe - analiza wytwarzania przez bakterie bakteriocyn aktywnych wobec szczepów wskaźnikowych bądź ich wrażliwość na bakteriocyny wytwarzane przez szczepy wskaźnikowe; np. P.aeruginosa, Klebsiella pneumoniae
Serotypowanie - immunologiczna analiza antygenów powierzchniowych komórek oparta na wynikach odczynu aglutynacji, odczynów lateksowych lub immunofluorescencji
Elektroforetyczna ocena profilu białkowego (+immunobloting) - porównywanie aktywności natywnych enzymów u różnych szczepów
Typowanie genotypowe:
Analiza chromosomowego DNA:
RFLP (polimorfizm długości enzymów restrykcyjnych) - DNA tniemy endonukleazami, rozdzielamy w polu elektrycznym, mamy obraz prążków, porównujemy i jeśli mają taki sam wzór to znaczy że mają wspólne pochodzenie;
Rybotypowanie - analiza restrykcyjna próbek DNA poddanych elektroforezie i następnie identyfikowanych z użyciem sond
AFLP (polimorfizm amplifikowanych fragmentów DNA) - jak wyżej tyle że na początku DNA jest powielone
Sekwencjonowanie wcześniej amplifikowanego DNA lub RNA
Analiza plazmidowego DNA:
Profile plazmidów, analiza restrykcyjna plazmidów
WYMAZ Z RANY ZGORZELINOWEJ
Czynniki etiologiczne:
Laseczki zgorzeli gazowej:
C.perfringens
C.novyi
C.septicum
C.histolyticum
C.bifermentans
C.sordelli
Diagnostyka:
Dwie wymazówki: jedna na podłoże transportowe z węglem aktywowanym i druga „sucha” - na preparat bezpośredni (z głębszej części rany).
Hodowla i transport w warunkach beztlenowych (anaerostat, glove box, gen-bag)
Inkubacja w 37°C
Preparat bezp - metoda Grama(Gram + duże laseczki) - wystarczy jedna laseczka
Posiew na podłoże płynne Schaedler - szybki wzrost, gaz
Posiew na Columbia agar z krwią - podwójna strefa hemolizy po 24h
Preparat tuszowy - tylko C.perfringens ma otoczkę
Test na lecytynazę - podłoże z żółtkiem jaja kurzego - obserwacja mętnienia po 24h
Badania biochemiczne
Lekowrażliwość: E-test, metoda gradientowo - dyfuzyjna
Metoda Trujillo: na obecność przetrwalników
VDRL, TPHA
Odczyny serologiczne stosowane w diagnostyce kiły(Treponema pallium)
VDRL(Veneral Disease Research Laboratory): nieswoisty klasyczny odczyn serologiczny wykrywający obecność reagin (przeciwciał wiążących dopełniacz). Odczyn wykonuje się z antygenem kardiolipidowym (wyciąg z serca wołu), który reaguje z globulinami surowicy chorego na kiłę. Odczyn kłaczkujący - zachodzi reakcja serologiczna między przeciwciałami(reaginami) zawartymi w surowicy kiłowej a antygenem kardiolipidowym. Kompleksy antygen-przeciwciało wypadają z roztworu w postaci mniejszych lub większych kłaczków. Jest to test przesiewowy ilościowy, powinien być stosowany do obserwacji dynamiki choroby(narastania miana przeciwciał) i kontroli po leczeniu
TPHA(Treponema Pallium Haemagglutination Test): odczyn hemaglutynacji biernej. Jest to swoisty odczyn także wykrywający przeciwciała w surowicy chorego, ale antygenami w nich są krętki. Test potwierdzający dodatnie wyniki testu VDRL. Nie nadaje się on do kontroli po leczeniu kiły, ponieważ może być dodatni nawet wiele lat po wyleczeniu pacjenta, a czasem do końca życia.