Typy osobowości a wybór kariery wg Johna Hollanda

(J.L.,Holland,(1994, Self-directed search) Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, Inc.

J.L.,Holland,(1997) Making vocational choices: A theory of vocational personalities and work environments (3 wyd.) Odessa, FL: Psychological Assessment Resources, Inc.

Źródło: G.Corey, M.Schneider Corey, Mamy wybór, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2005, s.323

	Typ realistyczny
	lubi zajmować się dla przyjemności i zawodowo czynnościami wykonywanymi na zewnątrz, mechanicznymi i fizycznymi
	woli pracować z przedmiotami, rzeczami i zwierzętami niż z teoriami, danymi, ludźmi,
	zwykle wykazuje zdolności mechaniczne i sprawność fizyczna
	lubi budować, kształtować, przerabiać i naprawiać przedmioty w swoim otoczeniu,
	lubi posługiwać się narzędziami i urządzeniami oraz obserwować wymierne rezultaty,
	jest wytrwałym i pracowitym wykonawcą, ale rzadko wykazuje twórczość i oryginalność, woli znane metody i ustalone wzorce
	zwykle myśli w kategoriach bezwzględnych, nie lubi wieloznaczności i woli nie mieć do czynienia z zagadnieniami abstrakcyjnymi, teoretycznymi, filozoficznymi
	ma poglądy materialistyczne, tradycyjne, konserwatywne
	nie ma dobrze rozwiniętych zdolności interpersonalnych i werbalnych, często czuje się niezręcznie w sytuacjach, w których jest przedmiotem uwagi
	trudność sprawia mu okazywanie własnych uczuć i robi wrażenie nieśmiałego
	Typ badawczy
	jest z natury ciekawy i dociekliwy
	chce rozumieć wyjaśniać i przewidywać zdarzenia wokół siebie
	ma ścisły umysł i do wyjaśnień nienaukowych, uproszczonych lub nadprzyrodzonych odnosi się z rezerwą i krytycznie
	praca może absorbować go do tego stopnia, że staje się obojętny na wszystko inne
	jest niezależnie i lubi pracować samodzielnie
	woli nie mieć przełożonych ani podwładnych
	przyjmuje perspektywę teoretyczną i analityczną a problemy abstrakcyjne i wieloznaczne traktuje jako wyzwanie
	jest oryginalny i twórczy, często trudno mu zaakceptować tradycyjne poglądy i wartości
	unika sytuacji ustrukturalizowanych z zewnętrznie narzuconymi regułami, lecz jest wewnętrznie zdyscyplinowany, dokładny i systematyczny
	wierzy w swoje zdolności intelektualne, ale często czuje się niezręcznie w sytuacjach społecznych
	zazwyczaj brakuje mu cech przywódczych i umiejętności wywierania wpływu
	w relacjach interpersonalnych zachowuje się przeważnie wstrzemięźliwie i formalnie
	najczęściej nie jest ekspresyjny emocjonalnie i czasami sprawia wrażenie nieuprzejmego.
	Typ artystyczny
	jest twórczy, ekspresyjny, oryginalny, cechuje go intuicja i indywidualność
	lubi wyróżniać się z tłumu
	lubi wyrażać swoja osobowość przez tworzenie nowych i oryginalnych rzeczy za pomocą słów, muzyki, materiałów oraz ekspresji fizycznej, na przykład aktorstwa i tańca
	chce przyciągać uwagę i lubi pochwały, lecz jest wrażliwy na krytykę
	zwykle jest nieśmiały i niekonformistyczny w ubiorze, mowie i postępowaniu
	woli pracować bez nadzoru
	jest impulsywny w zachowaniu
	przywiązuje duże znaczenie do piękna i do wartości estetycznych
	zwykle jest emocjonalny i ma skomplikowana osobowość
	lubi sytuacje abstrakcyjne i sytuacje nieustrukturalizowane
	nie funkcjonuje dobrze w sytuacjach mocno uporządkowanych i usystematyzowanych
	szuka u innych akceptacji i aprobaty lecz często unika bliskich relacji interpersonalnych, uważając je za zbyt stresujące
	poczucie obcości lub osamotnienia rekompensuje, zbliżając się do innych głównie za pośrednictwem sztuki,
	jest skłonny do introspekcji
	Typ społeczny
	jest przyjazny, entuzjastyczny, towarzyski i skłonny do współpracy
	lubi kontakt z innymi ludźmi
	potrafi zrozumieć uczucia i problemy innych
	lubi role polegające na pomaganiu i ułatwianiu, zadania nauczyciela, mediatora, doradcy i konsultanta
	w relacjach interpersonalnych umie wyrażać swoje uczucia i oddziaływać na innych
	lubi zwracać na siebie uwagę i w grupie znajdować się blisko centrum
	jest idealistyczny wrażliwy i sumienny wobec życia i wobec innych
	lubi rozważać zagadnienia filozoficzne, jak natura i cel życia, religia, moralność
	nie lubi mieć do czynienia z maszynami i danymi ani wykonywać zadań ściśle zorganizowanych, rutynowych i powtarzalnych
	łatwo nawiązuje kontakt z innymi, a wyrażanie emocji uważa za rzecz naturalną
	jest taktowny w stosunkach z innymi, stara się być uprzejmy, życzliwy i troskliwy

	Typ przedsiębiorczy
	jest towarzyski, pewny siebie, elokwentny i optymistyczny
	lubi organizować, kierować, zarządzać i kontrolować działania grup zmierzające do celów osobistych lub instytucjonalnych
	jest ambitny i lubi rządzić
	przywiązuje duże znaczenie do pozycji, władzy, pieniędzy i wartości materialnych
	lubi czuć się odpowiedzialny za to co się dzieje
	jest energiczny i entuzjastyczny w inicjowaniu i nadzorowaniu działań
	lubi wywierać wpływ na innych
	jest śmiały impulsywny, asertywny i werbalnie przekonujący
	lubi spotkania towarzyskie oraz kontakty ze znanymi i wpływowymi osobistościami
	lubi podróżować i zwiedzać, często ma ekscentryczne i kosztowne zainteresowania
	uważa, że cieszy się popularnością
	zazwyczaj nie lubi czynności wymagających zdolności badawczych oraz systematycznego i teoretycznego myślenia unika czynności wymagających zwracania uwagi na szczegóły i ustalania rutyny
	Typ konwencjonalny
	jest dobrze zorganizowany, wytrwały i praktyczny
	lubi czynności urzędnicze i księgowe według ustalonych procedur
	jest uległy, wydajny, sumienny
	lubi bezpieczeństwo przynależności do grup i organizacji, jest dobrym członkiem zespołu
	ma świadomość hierarchii zawodowej, lecz zazwyczaj nie aspiruje do wysokich stanowisk kierowniczych
	czuje się najlepiej kiedy wie, czego się od niego oczekuje
	zwykle jest konserwatywny i tradycyjny
	na ogół dostosowuje się do oczekiwanych norm i podporządkowuje się autorytetom, z którymi się identyfikuje
	lubi pracować w przyjemnych wnętrzach, ceni komfort i dobra materialne
	jest opanowany i powściągliwy w wyrażaniu uczuć
	unika intensywnych relacji osobistych, woli bardziej powierzchowne kontakty
	najlepiej czuje się wśród ludzi, których dobrze zna
	lubi gdy plany przebiegają zgodnie z planem i woli nie zmieniać rutyny

Ryc. Sześciokąt Hollanda,

Źródło:G.Corey, M.Schneider Corey, Mamy wybór, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań 2005, s.323

Każdy typ ma pewne wspólne cechy z typami sąsiadującymi w sześciokącie, ma natomiast niewiele wspólnego z typami, od których dzielą go dwie pozycje i jest całkiem niepodobny do typów położonych naprzeciw. Np. typ badawczy ma pewne cechy wspólne z typem realistycznym i artystycznym, a niewiele ma wspólnego z typem konwencjonalnym i społecznym, i jest całkiem różny od typu przedsiębiorczego.

ĆWICZENIE

Cel: poznanie siebie oraz przybliżenie typów osobowości Hollanda.

1. Przeczytaj co najmniej dwa lub trzy razy opisy. Który z sześciu typów najbardziej do Ciebie pasuje? Żaden typ nie będzie w pełni zgodny z twoim charakterem, lecz prawdopodobnie jeden z nich okaże się tobie bliższy niż inne. Kiedy będziesz przekonany że ten opis pasuje do Ciebie wpisz go pod nr 1. A następnie wpisz który typ odpowiada ci na drugim i na trzecim miejscu.

2. Pokaz charakterystyki sześciu typów komuś, kogo dobrze znasz i poproś o charakterystykę własnej osoby, a następnie porównaj wyniki. W przypadku rozbieżności poproś o padnie przykładów twoich zachowań, które wpłynęły na taką ocenę. Być może nie oceniono cię trafnie lub twoje zachowania nie są odbierane przez innych tak, jak sam je widzisz.

Własna ocena Ocena dobrego znajomego

1................... 1...................

2. ................. 2. .................

3. ................. 3. .................

ĆWICZENIE. Spróbuj zakwalifikować się do jednej z sześciu różnych grup:

1. REALISTYCZNA (ludzie z tej grupy mają uzdolnienia sportowe lub zdolności manualne, lubią pracować mając do czynienia z przedmiotami, maszynami, narzędziami lub zwierzętami, roślinami lub wolą pracować na wolnym powietrzu).

1. SPOŁECZNA (ludzie z tej grupy lubią pracować z ludźmi, informować, wyjaśniać, pomagać, szkolić, wychowywać, uczyć, mają uzdolnienia związane z posługiwaniem się słowami)

2. BADAWCZA (ludzie z tej grupy lubią obserwować, uczyć się, badać, analizować, oceniać lub rozwiewać problemy)

3. PRZEDSIĘBIORCZA (ludzie z tej grupy lubią pracować z ludźmi - mieć wpływ na nich lubią występować publicznie, chcą być przywódcami lub chcą zarządzać dla osiągnięcia zysku lub celów wyznaczonych przez organizację)

4. ARTYSTYCZNA (ludzie z tej grupy mają uzdolnienia artystyczne, są innowacyjni i obdarzeni intuicją; lubią pracować w nie schematycznych sytuacjach, używają wyobraźni i możliwości twórczych)

5. KONWENCJONALNA (ludzie z tej grupy lubią mieć do czynienia z danymi lubią pisać lub obliczać, wykonywać prace zwracając uwagę na szczegóły, lub kierując się instrukcjami innych osób)

Z każdą grupą związany jest odpowiedni typ osobowości, określony przez charakterystyczne dla niej cechy psychiczne.

REALISTA (rzeczy)

Typowi realistycznemu odpowiadają realistyczne zawody, takie jak: pilot, stolarz, technik, inżynier, operator radiowy, kreślarz, optyk, leśnik, mechanik samochodowy, rolnik, elektryk, kierowca, ślusarz, spawacz - często brakuje mu jednak umiejętności społecznych.

Określany jest jako:

prostolinijny uczciwy trzeźwo myślący szczery materialista

skromny naturalny pokorny zasadniczy wytrwały

praktyczny nieśmiały gospodarny cierpliwy pracowity

Osobę tę cechuje: niezależność, praktycyzm, sprawność fizyczna, przebojowość, konserwatyzm, fizyczna koordynacja, siła, logika, preferuje ona wykorzystywanie zmysłów wzroku i dotyku. Osoba ta lubi: napięcia, podejmowanie ryzyka, pracę na świeżym powietrzu, konkretne problemy, pieniądze, posługiwać się narzędziami i maszynami.

TYP BADAWCZY (informacje)

Typowi badawczemu odpowiadają takie zawody badawcze jak: biolog, fizyk, matematyk, geolog, meteorolog, agent ubezpieczeniowy, programista, ekonomista, laborant, lekarz często brakuje mu zdolności przyrodniczych.

Określany jest jako:

ostrożny analityczny złożony krytyczny

niezwykły niezależny intelektualista skierowany na siebie metodyczny

skromny pesymista dokładny racjonalny odnoszący się z rezerwą

Osobę te cechuje: niezależność, ciekawość świata, intelektualizm, chęć analizowania swoich myśli i uczuć, brak tradycjonalizmu. Osoba taka korzysta z zasobu informacji, posiada swoiste powiązania z ludźmi, rzeczami, stosuje przyrządy do badania idei; posiada zdolności intelektualne, umiejętność logicznego myślenia. Osoba ta lubi: studiowanie, wyzwania, wymianę myśli i skomplikowane, abstrakcyjne problemy. Osoba ta rozwiązuje problemy przez myślenie.

TYP ARTYSTYCZNY (informacje, rzeczy)

Typowi artystycznemu odpowiadają zawody artystyczne, takie jak: muzyk, kompozytor, reżyser, pisarz, dekorator wnętrz, aktor, piosenkarz, pracownik reklamy, architekt, redaktor, archiwista, projektant, autor nieliteracki, artysta komercyjny, litograf. Posiada uzdolnienia artystyczne - literackie, plastyczne, muzyczne, ale często brakuje mu umiejętności urzędniczych.

Określany jest jako:

niedbały kreatywny emocjonalny idealista

niezależny obdarzony wyobraźnią impulsywny oryginalny

intuicyjny otwarty skoncentrowany na własnych przeżyciach

Osobę tę cechuje: kreatywność, uczuciowość, poczucie estetyki, analizowanie swoich myśli i uczuć, ekspresyjność. Jest to osoba inteligentna, wrażliwa na kolory, formę, dźwięki: za pomocą procesów myślowych przetwarza informacje uzyskane za pomocą narządów zmysłów. Osoba ta lubi: piękno, wymianę myśli, interesujące i niezwykłe widoki. Osoba ta rozwiązuje problemy w sposób twórczy i nietypowy.

TYP SPOŁECZNY (ludzie)

Typowi społecznemu odpowiadają zawody społeczne, jak: nauczyciel, katecheta, psycholog w poradni psychologiczno-pedagogicznej, doradca zawodowy, kierownik budowy, ksiądz, bibliotekarz, kadrowiec, pracownik rekreacji, pielęgniarka, dozorca - ale często brakuje mu uzdolnień technicznych i naukowych.

Określany jest jako:

współczujący współpracujący przyjazny uczynny

idealista uprzejmy cierpliwy odpowiedzialny

towarzyski wyrozumiały serdeczny taktowny

Osobę tę cechuje: otwartość na kontakty z ludźmi, chęć przywództwa, zainteresowanie ludźmi, uczuciowość, potrzeba wspierania, odpowiedzialność. W pracy z innymi używa uczuć, słów, idei. Posiada umiejętności wczuwania się, rozumienia spraw, jest otwarta, naturalna, taktowna. Osoba ta lubi: pomagać innym, przewodzić. Osoba ta rozwiązuje problemy kierując się uczuciami.

PRZEDSIĘBIORCZY (ludzie) - inicjator

Typowi przedsiębiorczemu odpowiadają zawody wymagające przedsiębiorczości, takie jak: sprzedawca, menadżer, kierownik, właściciel firmy, kwiaciarz, prawnik, attache wojskowy, spiker, personalny, agent nieruchomości, sprzedawca, makler. Posiada umiejętności przywódcze, łatwość wysławiania się, ale często brakuje mu uzdolnień naukowych.

Określany jest jako:

władczy ambitny podejmujący ryzyko

energiczny ekstrawertyczny impulsywny optymistyczny

poszukujący przyjemności pewny siebie towarzyski popularny

Osobę tę cechuje: energiczność, niezależność, pełna wiara we własne siły, chęć dominacji, elokwentność; w pracy z ludźmi i podczas wykonywania zadań kieruje się uczuciami i logiką.

Osoba ta lubi: organizować, przekonywać, kierować, administrować. Osoba ta rozwiązuje problemy poprzez rozwiązywanie ryzyka.

TYP KONWENCJONALNY (informacje) - tradycjonalista

Typowi konwencjonalnemu odpowiadają konwencjonalne zawody, takie jak: księgowy, urzędnik, sekretarka, pracownik banku, kasjer, inspektor kredytowy, likwidator szkód, urzędnik, agent biura podróży. Posiada uzdolnienia urzędnicze i rachunkowe, ale często brakuje mu uzdolnień artystycznych.

Określany jest jako:

sumienny dokładny skuteczny

zorganizowany pedantyczny skrupulatny uległy

wytrwały praktyczny bez wyobraźni oszczędny

Osobę tę cechuje: łagodne usposobienie, dokładność, logika myślenia, odpowiedzialność, wykorzystuje ona informacje płynące z narządów zmysłów i procesów myślowych.

Osoba ta lubi: porządek, zdecydowanie, bezpieczeństwo, identyfikowanie się z osobami posiadającymi wiedzę, wpływy. Osoba ta rozwiązuje problemy kierując się uznanymi zasadami, regułami.

3.Konwencjonalny

2.Realistyczny

4.Przedsiębiorczy

1.Badawczy

2.Artystyczny

3.Społeczny

---