1. Przedmiot makroekonomii

Makroekonomia- jest badaniem gospodarki narodowej jako całości lub też badaniem jej znaczących części. Odnosi się to do „ogólnego obrazu”, a nie szczegółów działalności gospodarki danego kraju.

Typowe zagadnienia znajdujące się w sferze zainteresowania makroekonomii obejmują:

Co określa ogólny poziom cen? Stopę inflacji? Co określa poziom produkcji krajowej i dochodu narodowego? Jakie skutki wywiera polityka monetarna i budżetowa rządu na ogólny poziom cen, dochodu, produkcji , zatrudnienia, bezrobocia? Co może zrobić rząd (jeśli w ogóle coś może ) dla zwalczania inflacji, bezrobocia i recesji?

. Podstawowe agregaty to: dochód narodowy, stopa inflacji, stopa procentowa, deficyt handlu zagranicznego, inwestycje, stopa bezrobocia, poziom produktywności, deficyt budżetowy, płace realne, konsumpcja, oszczędności. Makroekonomia traktując te agregaty jako tzw. zmienne bada wewnętrzne związki jakie pomiędzy nimi zachodzą. Badanie to prezentowane jest najczęściej w postaci modeli ekonomicznych. Model ekonomiczny to uproszczona syntetyczna forma teoretycznego opisu ekonomicznych rzeczywistości, uogólnia on najczęściej w matematycznej formie związki jakie zachodzą pomiędzy wymienionymi agregatami wskazując, które z nich są przyczyną a które skutkiem. Niezwykła złożoność zjawisk ekonomicznych stwarza możliwość spojrzenia na nie z różnego punktu widzenia i tym samym opracowania różnych teorii ekonomicznych.

2. Produkt narodowy a dochód narodowy

PNB-PRODUKT NARODOWY BRUTTO - całkowita rynkowa wartość dóbr i usług wytworzonych przez mieszkańców danego kraju w określonym roku.;

PNB= PKB+ dochody netto z czynników produkcji ulokowanych za granicą

Dochód narodowy -całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych zasobów wytwórczych za wykorzystanie tych zasobów w określonym odcinku czasu. Zasobami tymi są : kapitał , ziemia, praca, ich właściciele, zaś za korzystanie z tych zasobów otrzymują odpowiednio : procent, rentę i płacę .

Dochody osobiste- są częścią dochodu narodowego , która jest wypłacana poszczególnym jednostkom, w odróżnieniu od sum wypłacanych przedsiębiorstwom.

Dysproporcyjne dochody osobiste- obejmują dochody osobiste pomniejszone o kwotę podatków osobistych , a także o kwotę opłat nieopodatkowanych.

3. Okrężny obieg dochodu

Okrężny obieg dochodów- obrazuje realne i pieniężne istnienie zasobów, dóbr i usług między firmami, a gospodarstwami domowymi.

Wypływy -odpływ lub upust części dochodu z obiegu. Oszczędności oraz podatki i import stanowią przykład strumienia wypływu z obiegu dochodów.

Dopływ -jest to zwiększenie (dodanie) dochodów do obiegu okrężnego. Inwestycje, wydatki rządowe, oraz eksport- wszystkie te działania stanowią przykłady obiegu okrężnego.

RUCH OKRĘŻNY to proces

Gospodarstwa domowe dostarczają usługi posiadanych czynników produkcji przedsiębiorstwom, które wykorzystują je do wytwarzania dóbr i usług. Przedsiębiorstwa wypłacają dochody za wykorzystanie czynników produkcji gospodarstwom domowym , które z kolei wydają zarobione pieniądze na zakup dóbr i usług wytworzonych przez przedsiębiorstwa. proces ten określany jest ruchem okrężnym

*Odpływy pieniędzy z ruchu okrężnego: części wypłat przedsiębiorstw na rzecz gosp. dom., które nie powracają automatycznie do przedsiębiorstw jako wydatki gosp. dom. na produkty przedsiębiorstw: & oszczędności, & podatki pomniejszone o subsydia.

*Dopływy do obiegu: źródła przychodów przedsiębiorstw, które nie pochodzą z wydatków gosp. dom. & wydatki przedsiębiorstw na inwestycje, &wydatki państwa na dobra i usługi oraz eksport netto to główne źródła dopływów do ruchu okrężnego.

Transakcje dokonywane przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa

GOSP.DOM.	PRZEDSIĘBIORSTWA
Dysponują czynnikami produkcji ,które dostarczają przedsiębiorstwom	Wykorzystują czynniki produkcji dostarczane przez gospodarstwa domowe do wytwarzania usług
Otrzymują dochody od przedsiębiorstw za dostarczane czynniki wytwórcze	Płacą gospodarstwom dom.za wykorzystanie czynników produkcji
Wydają dochody na dobra i usługi wytwarzane przez przedsiębiorstwa	Sprzedają dobra i usługi gosp. dom.

Krąg wewn. ilustruje przepływ zasobów rzeczowych. Krąg zewn. ukazuje przepływy pieniężne. W gospodarce centralnie planowanej transfer zasobów może odbywać się bez pośrednictwa rynku, cen czy pieniądza.

4. Czynniki wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy - rozszerzenie się zdolności danego kraju do produkcji towarów i usług pożądanych przez ludzi. Ponieważ zdolności produkcyjne gospodarki zależą przede wszystkim od ilości i jakości występujących w niej zasobów, jak również od poziomu techniki, wzrost gospodarczy musi wziąć się z rozszerzeniem i ulepszeniem tych czynników produkcji. Szczególnie ważnymi czynnikami są także akumulacje kapitału, dzięki oszczędnościom i inwestycjom, doskonalenie ludzkich umiejętności, oraz postęp techniczny.

Najważniejsze składowe RG :

• majątek

• struktura gospodarki narodowej i mechanizm jej funkcjonowania

• ilość, jakość i dystrybucja dóbr i usług

• stan środowiska naturalnego

WZROST GOSPODARCZY PRZEJAWIA SIĘ WE WZROŚCIE DOCHODU NARODOWEGO W PRZELICZENIU NA 1 MIESZKAŃCA KRAJU. ZALEZY ON OD NAKŁADÓW PRACY ŻYWEJ, CZYLI OD ZATRUDNIONEJ W GOSP NAROD SIŁY ROBOCZEJ.

Czynniki wzrostu gosp- ujęcia:

1. HISTORYCZNE= głównymi czynnikami wzrostu gosp są:

1. kapitał, ziemia, praca

2. MODELOWE = gł czynniki bezpośrednie przedstawia: zatrudnienie, wydajność pracy

=gł czynniki pośrednie: majątek produkcyjny, jego efektywność, inwestycje i ich efektywność

3. SYSTEMOWE

1. Czynniki ekonomiczne- tradycyjne: Zasoby naturalne, Majątek, Zasoby demograficzne

2. Czynniki nowoczesne: Postęp naukowy i organizacyjny

3. Postęp w kierowaniu gospodarką: Zmiany strukturalne, Międzynarodowy podział pracy

4. Czynniki społeczne: Infrastruktura ekonomiczna, Infrastruktura społeczna

5. Czynniki rynkowe: Konkurencja, równowaga

6. Czynniki specjalne: Proporcjonalność i dysproporcje rozwoju

D-dochód narodowy (wzrost gosp)

W-wydajność pracy

Z-zatrudnienie siły roboczej

D=Z*W

5. Bezrobocie

Bezrobocie wywołuje negatywne skutki społeczne i ekonomiczne, mające znaczenie zarówno dla osób bezrobotnych jak i gospodarki jako całości. Oznacza ono pogorszenie poziomu życia osób bezrobotnych, frustracje, wzrost niezadowolenia i rozwój szeregu niekorzystnych zjawisk społecznych jak niepełne wykorzystania zasobów siły roboczej a przez to produkcje faktyczna niższą od potencjalnej.

STOPA BEZROBOCIA- procentowy udział bezrobotnych w zasobach siły roboczej

BEZROBOTNI to osoby w wieku produkcyjnym (w Polsce: 18-59 dla kobiet; 18-64 dla mężczyzn), które są zdolne i gotowe do podjęcia pracy na typowych warunkach występujących w gospodarce, pozostający bez pracy, pomimo podjęcia poszukiwań pracy

AKTYWNI ZAWODOWO (= ZASOBY SIŁY ROBOCZEJ) - osoby w wieku produkcyjnym, które są zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia na typowych warunkach (zwłaszcza płacowych) dla danej gospodarki. Pozostałe osoby w wieku produkcyjnym tworzą grupę BIERNYCH ZAWODOWO.

Stosunek liczby aktywnych zawodowo, a więc zasobów siły roboczej (S_r) do liczby ludnosci w wieku produkcyjnym (L_p) nazywamy współczynnikiem aktywności zawodowej.

a_z = S_r/L_p

Im wyższy jest współczynnik, tym większa część ludności w wieku produkcyjnym chce pracować zawodowo.

WSKAŹNIK STOPY BEZROBOCIA, wyraża stosunek liczby bezrobotnych do zasobów siły roboczej. Pokazuje on jaką część zasobów siły roboczej stanowią bezrobotni. Wskaźnik ten (b), ujety procentowo zapisujemy:

b = B/S_r * 100

Rodzaje bezrobocia:

*b. frykcyjne - rezultat opóźnień w przystosowaniu struktury podaży i struktury popytu na pracę, zw. z niedoskonałym funkcjonowaniem rynku pracy, niedostosowanie posiadanych kwalifikacji pracy i miejsca zamieszkania do wymaganych miejsc pracy. obejmuje ono również tę liczbę pracowników, którzy z rożnych powodów zmieniają pracę i przejściowo ,w okresie poszukiwania nowych miejsc pracy, są bezrobotni.

*b. strukturalne - powstaje na tle strukturalnych rozbieżności podaży pracy i popytu na pracę, wiąz się z brakiem mobilności popytu i podaży z punktu widzenia takich wymiarów(przestrzeń, kwalifikacje, zawód, płeć, wiek, rasa).pojawia się wówczas gdy w określonych krajach lub gałęziach występuje zastój gospodarczy i napływające nowe roczniki w wieku produkcyjnym nie mogą znaleźć zatrudnienia.

*b. cykliczne - wynika z nie dostatecznego popytu agregatowego na dobra. W fazie pogorszenia się koniunktury następuje spadek popytu, produkcji i zatrudnienia.

B. cykliczne występuje gdy agregatowy popyt spada poniżej poziomu charakterystycznego dla istnienia b. frykcyjnego i strukturalnego.

*b. naturalne- chęć podjęcia pracy i chęć zatrudnienia nie pokrywają się z ich realizacją. występują bowiem różnice niedostosowania o charakterze frykcyjnym lub strukturalnym. które powodują ,ze zamierzenia po str pracodawców jak i pracowników nie zawsze dają siew pełni wykorzystać.

*b. dobrowolne- pewna część pracowników poszukująca zatrudnienia nie akceptuje poziomu płacy realnej.

Przyczyny bezrobocia: *Istnienie nadmiernego zatrudnienia (ukrytego bezrobocia)w gospodarkach centralnie planowanych *Recesja gospodarcza ,znaczne nadwyżki podaży pracy we wszystkich segmentach rynku pracy i grupach siły roboczej

6. Inflacja

Przez inflację rozumieć należy proces wzrostu ogólnego poziomu cen.

W Polsce oblicza się stopę inflacji w dwojaki sposób: 1. porównując ogólny poziom cen z roku t₁ z analogicznym poziomem cen z roku t₀ przy czym bierze się tutaj pod uwagę wskaźniki przeciętne dla 12 miesięcy w roku. 2. Porównując ogólny poziom cen z grudnia t₁ z ogólnym poziomem cen z grudnia roku t₀. Wskaźniki stopy inflacji obliczone tymi metodami nie są zazwyczaj identyczne co jest związane z niejednakową dynamiką wzrostu cen w poszczególnych miesiącach.

Rodzaje inflacji : Pierwszym z kryteriów wyróżniania rodzajów inflacji jest tempo wzrostu cen z punktu widzenia tego kryterium wyróżniamy: a) inflacje pełzającą ma ona miejsce wówczas gdy ceny rosną stosunkowo wolno jest to inflacja jednocyfrowa poddaje się ona kontroli państwa i nie powoduje zakłóceń w społecznym procesie produkcji; b) inflacja krocząca wiąże się z występowaniem u ludzi oczekiwań inflacyjnych w zakresie wzrostu cen i płac inflacja ta ma tendencję wymykania się spod kontroli i przyspieszania swego tempa dość łatwo przekształca się w inflację galopującą; c) inflacja galopująca tejże inflacji należy przeciwdziałać gdyż przynosi poważne wypaczenia gospodarcze pieniądze tracą swa wartość ludzie unikają ich trzymania nie więcej ponad minimum potrzebności („zdarte zelówki”) gromadzi się zwykle towary nikt nie pożycza pieniędzy na zwykłą stopę procentową; d) inflacja hiperinfacja (ponad 150%) to ogromne natężenie procesów inflacyjnych które uniemożliwiają funkcjonowanie podmiotów gospodarczych (niweczy rachunek ekonomiczny przekreśla racjonalność funkcjonowania) stanowi śmiertelne zagrożenie dla gospodarki.

Nasilenie procesów inflacyjnych może rodzić różne skutki zarówno pozytywne jaki i negatywne. Skutki pozytywne - powolne procesy inflacyjne (inflacja pełzająca) wywierać mogą korzystny wpływ na przebieg procesów gospodarczych. Podstawą takiego rozumowania są najczęściej dwa argumenty: 1. powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie na dynamikę wzrostu gospodarczego przy założeniu bowiem iluzji pieniężnej powolne procesy inflacyjne pozwalają na obniżenie płac realnych a często i na obniżkę realnych stop procentowych co wywołuje optymistyczne nastroje wśród przedsiębiorców z powodu poprawy rentowności produkcji. Odzwierciedleniem tego jest wzrost działalności inwestycyjnej i w konsekwencji przyspieszenie wzrostu gospodarczego; 2. powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane zmiany relacji cenowych prowadząc do wykształcenia właściwych relacji pozwalających racjonalizować decyzje gospodarcze i prawidłowo alokować zasoby.

Negatywne skutki inflacji: 1. inflacja powoduje zniekształcenie informacyjnej funkcji cen, zawarte w cenach informacje o kosztach produkcji względnej rzadkości dóbr są dla podmiotów gospodarczych ważnymi sygnałami do podejmowania decyzji, silne procesy inflacyjne zniekształcają te informacje, szybki wzrost cen powoduje bowiem utratę orientacji rynkowej przez podmioty gospodarcze, które nie są w stanie ocenić czy zmiany cen są rezultatem ogólnych procesów inflacyjnych czy też wynikają ze zmian relacji cen; 2. inflacja powoduje ucieczkę od pieniądza polegającą na gwałtownym spadku popytu na pieniądz, chodzi o minimalizację ponoszonych strat, korzystniej jest wówczas trzymać pieniądze w banku gdyż uzyskuje się chociaż niewielkie korzyści gdy dodatnia jest różnica pomiędzy stopa procentową a stopa inflacji,; 4. silne procesy inflacyjne zwiększają niepewność w zakresie przewidywań zmian cen co osłabia aktywność gospodarczą, gdy tempo wzrostu cen jest wysokie komplikuje się rachunek ekonomiczny poprzedzający decyzje gospodarcze, podmioty gospodarcze nie wiedzą jakie przyjąć ceny w tym rachunku, często zdarza się iż przyjęte ceny różnią się znacząco od cen rzeczywistych, rośnie niepewność osłabiająca aktywność gospodarczą; 5. inflacja powoduje niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym, jeżeli inflacje w jakimś kraju kształtują się na poziomie wyższym niż w innych krajach, to dobra eksportowane przez przedsiębiorstwa tego pierwszego kraju stają się mniej konkurencyjne na rynkach światowych, równocześnie dobra importowane stają się tańsze w stosunku do dóbr krajowych , prowadzi to spadku eksportu i wzrostu importu, w rezultacie występuje tendencja do pogarszania się bilansu płatniczego co może spowodować reperkusje w postaci obniżki kursu walutowego; 6. inflacja rodzi dodatkowe koszty związane z obsługa procesów gospodarczych.

7. Przedsiębiorstwo międzynarodowe

 Przedsiębiorstwa ponadnarodowe są to przedsiębiorstwa angażujące się kapitałowo w różnych krajach i na różnych rynkach. Powstają one poprzez procesy pionowej lub poziomej akumulacji kapitału.

Podział przedsiębiorstw ponadnarodowych - regionalne, globalne

 Cele działalności przedsiębiorstw ponadnarodowych:

1.    Osiągnięcie wyższej stopy zysku

1.   Ominięcie barier występujących na rynku

2. Ominięcie pewnych postanowień rządowych np. dotyczących podatków zagranicznych

3. Możliwość wejścia na rynki instytucji integracyjnych np. Unii Europejskiej.

4. Minimalizacja ryzyka (ryzyko walutowe, strajkowe, społeczno - polityczne)

5. Walka konkurencyjna na rynku.

 Technologia - nauka dotycząca metod wytwarzania i przetwarzania surowców, półproduktów i wyrobów gotowych. Celem jest zapoznanie się z zasadami opracowywania i przetwarzania procesów technologicznych w celu otrzymania pożądanego produktu.

 Transfer technologii - transmitowanie wiedzy technicznej i umiejętność jej zastosowania w produkcji określonego towaru.

 Technologia (pojęcie szersze) jest to ogólna wiedza techniczna dotycząca danej dziedziny techniki.

 Technologia (pojęcie węższe) jest to konkretna wiedza technologiczna, tzn. umiejętność zastosowania jej w produkcji określonych towarów.

 

7. Przyczyny kryzysu w/g Keynesa

Przedmiotem zainteresowania Keynesa był popyt na pieniądz. podaż pieniądza uważał bowiem za zmienną niezależną, którą kształtuje bank centralny.

Keynes dzieli popyt na pieniądz na 3 grupy:

1. transakcyjny popyt na pieniądz - wynika z użytkowania dochodu oraz prowadzenia przedsiębiorstwa. Gospodarstwa domowe otrzymują dochód co miesiąc, a wydają codziennie. W związku z tym muszą utrzymywać część swoich dochodów w gotówce.

2. popyt wynikający z ostrożności - chęć utrzymania rezerw na korzystne zakupy

3. popyt wynikający z motywu spekulacyjnego

4. W teorii Keynesowskiej pieniądz w aktywny sposób reaguje na przebieg procesów gospodarczych. Stopa procentowa w tej teorii jest kategorią pieniężną i wynagrodzeniem za rezygnację z płatności. Na rynku pieniężnym popyt równoważny jest z podażą.

Ceny i płace wcale swobodnie się nie wahają, mają charakter sztywny lub są lepkie, bo:

-umowy o prace są kilkuletnie- związki zawodowe bronią poziomu płac, są względnie stałe

-ceny surowców i wyrobów gotowych są stałe

-jest bezrobocie- nie w pełni wykorzystane moce gospodarki

-potrzebna jest integracja państwa, aby popyt się zwiększył, poprzez wzrost wydatków

Keynesizm -teoria makroekonomiczna , która szczególnie podkreśla fakt, że gospodarka ze swej natury ma charakter niestabilny i wymaga stosowania aktywnych, doraźnych posunięć polityki gospodarczej rządu w celu wyeliminowania bezrobocia i inflacji. Ekonomiści Keynesowscy uważają , że główną przyczyną niskiego poziomu produkcji i bezrobocia jest niedostateczna wielkość ogólnych wydatków. Ogół podmiotów gospodarczych nie zgłaszają wystarczająco dużego popytu na dobra i usługi aby zapewnić pełne zatrudnienie siły roboczej. Dla zwolenników J.M. Keynesa zarówno produkcja jak i ceny odgrywają rolę w równoważeniu gospodarki w krótkim okresie . to który czynnik będzie odgrywał dominującą rolę zależy od wielkości niewykorzystanych zasobów. Ekonomiści klasyczni składają cały ciężar odzyskania równowagi gospodarczej w krótkim okresie na ceny. Keynesiści również skłaniają się do postrzegania inflacji jako problemu popytu. Rozwiązanie :zredukować całkowity popyt przez odwrócenie kierunków polityki uznawanych za środki prowadzące do zmniejszenia bezrobocia. Podnieść wydatki ograniczając wydatki konsumentów i przedsiębiorstw, albo zredukować wydatki rządu, albo przenieść stopy oprocentowania , redukując kredyty, a tym samym zakupy. Niestety wg tradycyjnej teorii keynesizmu , posunięcia polityki mające ograniczyć inflację wywołują tendencję do wzrostu bezrobocia i vice versa .

8. Interwencjonizm państwowy

Ekonomiczne funkcje państwa:

funkcja alokacyjna - polega na podejmowaniu działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych. Mimo, że państwo może negatywnie wpływać na alokację zasobów, zakładamy tu jednak, że zawsze poszukuje rozwiązań pozytywnych. Zasadniczym zadaniem państwa w gospodarce rynkowej jest rozszerzanie prywatnej przedsiębiorczości i rynku, niż ich ograniczanie przez np. zastępowanie własności prywatnej własnością publiczną i stosowanie administracyjnych metod regulowania gospodarki;

Istotne zadanie państwa to określenie zakresu własności publicznej- zasoby (obiekty) powinny mieć swojego wyrazistego właściciela, odpowiedzialnego za ich wykorzystanie

Wprowadzenie rozwiązań instytucjonalno-prawnych

Wspieranie konkurencji przez działania zbliżające do warunków konkurencji doskonałej (usprawnienie systemu obiegu informacji ekonomicznej, zwalczanie struktur i praktyk monopolistycznych, eliminowanie barier wejścia na rynek)-SPRZYJA TO LEPSZEJ ALOKACJI ZASOBÓW GOSPODARCZYCH I MAKSYMALIZACJI SPOŁECZNEGO DOBROBYTU

funkcja stabilizacyjna - polega na podejmowaniu przez państwo działań stabilizujących gospodarkę przez realizację głównie takich celów, jak osiągnięcie i utrzymanie w dłuższym okresie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wyeliminowanie lub przynajmniej ograniczenie do minimum inflacji i bezrobocia, zmniejszenie amplitudy wahań poziomu aktywności gospodarczej (wahań koniunkturalnych) oraz możliwie najlepsze wykorzystanie rzeczowych czynników produkcji

funkcja redystrybucyjna - polega na działaniach zmierzających do niwelowania zbyt dużych, nie akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym, którzy nie są w stanie radzić sobie sami niwelując różnice dochodowe państwo oddziaływuje na strukturę konsumpcji oraz dostęp do preferowanych społecznie produktów i usług jak kultura, oświata, szkolnictwo wyższe, mieszkalnictwo itd.

Instrumenty realizacji omawianej funkcji są:

System podatkowy (tzw. podatek progresywny)

Wydatki budżetowe

Składki na ubezpieczenia społeczne

Systemy opłat i cen

Formy pomocy ze strony państwa:

Świadczenia pieniężne (płatności transferowe)

Świadczenia finansowe

Świadczenia w naturze (powszechna służba zdrowia czy oświata)

9. Monetaryzm

Polityka pieniężna ( monetarna )

Narzędzia kształtowania polityki pieniężno-kredytowej Bank centralny reguluje dopływem i odpływem pieniądza w gospodarce za pośrednictwem stopy rezerw obowiązkowych, wysokością stopy dyskontowej oraz za pomocą operacji otwartego rynku. Konieczność tworzenia rezerwy obowiązkowej wynika stąd iż banki komercyjne maja zdolność tworzenia dodatkowej siły nabywczej na rynku pieniężnym. Mogłoby to w pewnych okresach kolidować z polityka banku centralnego. Stopa dyskontowa - jest to stopa procentowa ustalana poprzez bank centralny stosowana przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Bank centralny jest bowiem kredytodawcą ostatniej instancji. Jest on w stanie udzielić pożyczek innym bankom komercyjnym w sytuacji zagrożenia płynności finansowej i utraty zaufania do wypłacalności jakiegoś banku komercyjnego. Kredyt ten nazywa się refinansowym. Procent od tego kredytu powinien być wyższy od stopy procentowej płaconej od depozytów terminowych, tak by banki kom. Korzystały z tego kredytu jedynie z uzasadnionych przypadkach. Powinien on byś niższy od procentu pobieranego od udzielanych kredytów, w przeciwnym wypadku bowiem pobieranie kredytu refinansowego byłoby nieopłacalne. Operacje otwartego rynku-ich istota polega na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym rynku giełdowym. W operacjach biorą udział b. komercyjne, fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe i osoby fizyczne, które pragną ulokować chwilowo wolne środki w papierach wartościowych. Przedmiotem operacji otwartego rynku są z reguły : obligacje państwowe, rzadziej weksle prywatne lub obligacje państw. o długich terminach płatn. Chcąc poprowadzić do ożywienia gospodarki bank centralny ustala niską stopę dyskontową - co zachęca do sprzedaży bankowi posiadanych obligacji. Powoduje to napływ dodatkowego pieniądza na rynek. W przypadku nadmiernego napięcia koniunktury i pojawienia się niebezpieczeństwa recesji bank wstrzymuje się od kupowania obligacji, ustala wysoką stopę dyskontową i w ten sposób hamuje dopływ pieniądza na rynek. Kreacja pieniądza poprzez banki komercyjne. - kreując dodatkowy pieniądz banki komercyjne czynią to poprzez udzielanie nowych kredytów. Maksymalnie możliwy proces tworzenia pieniądza uzależniony jest od tzw. mnożnika depozytowego, który jest równy odwrotności obowiązkowej rezerwy.

1) W okresie dekoniunktury lub recesji bank centralny może: a) obniżyć wskaźnik rezerw obowiązkowych; b) zwiększyć koszty udzielanych kredytów refinansowych i odpowiednio obniżyć stopę dyskontową; c) kupować papiery wartościowe na otwartym rynku kapitałowym. W tym przypadku bank centralny za pomocą odpow. rozluźnionej polityki monetarnej zwiększa dopływ pieniądza do obiegu.; 2) W okresie załamania gospodarczego lub napięć inflacyjnych bank centralny może: a) podwyższać wskaźnik rezerw obowiązkowych; b) ograniczyć pulę środków na kredyty refinansowe, podnieść stopę dyskontową; c) sprzedać obligacje znajdujące się w posiadaniu banku centralnego. W tym przypadku za pomocą odpowiednio utwardzonej restrykcyjnej polityki monetarnej zmniejszona zostaje ilość pieniądza w obiegu.

Wydatki na dobra i usługi

Dobra i usługi

Przedsiębiorstwa

Gospodarstwa

domowe

Usługi czynników produk.

Dochody czynników produkcji

---