Dyslalia

jest to zaburzenie artykulacji występujące w przypadku nieprawidłowej budowy

i funkcjonowania narządów mowy, w opóźnieniach mowy, w afazji,

w mózgowych porażeniach dziecięcych, w upośledzeniach umysłowych, w przypadkach uszkodzenia słuchu.

(Sołtys-Chmielowicz 2000, s.116).

Dyslalia - przyczyny

1. Zmiany w budowie anatomicznej aparatu artykulacyjnego:

• nieprawidłowa budowa języka, podniebienia

• wady zgryzu

• anomalie zębowe:

• przejściowe: w trakcie zmiany uzębienia,

• trwałe: diastema, protuzja, retruzja,

• przerost trzeciego migdałka;

• polipy;

• skrzywienie przegrody nosowej;

• przerost śluzówki nosa.

2. Nieprawidłowe funkcjonowanie narządów artykulacyjnych:

• brak pionizacji języka,

• niska sprawność warg, żuchwy;

• zakłócona sprawność mięśni napinających i przywodzących wiązadła głosowe;

• trudności w koordynacji pracy wiązadeł głosowych z pracą nasady;

3. Nieprawidłowa budowa i funkcjonowanie narządu słuchu.

4. Nieprawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego

5. Czynniki społeczne:

• nieprawidłowe wzorce wymowy;

• brak stymulacji rozwoju mowy;

• nieprawidłowa atmosfera, styl wychowania i postawy rodziców.

6. Czynniki psychiczne:

• brak zainteresowania mową innych;

• odczuwanie własnych wypowiedzi jako czegoś męczącego, trudnego.

7. Opóźniony rozwój psychomotoryczny i emocjonalny dziecka.

Dyslalia - klasyfikacje

Foniatrzy dokonując ogólnej klasyfikacji wad wymowy podzielili je na:

• mogilalię = elizje - opuszczanie; brak głoski,

• paralalię = substytucję - zastępowanie głosek,

• dyslalię właściwą = deformacja, zniekształcanie głosek spowodowane najczęściej patologią budowy narządów mowy.

Dokonując bardziej szczegółowego podziału wad wymowy wyodrębniono:

• rotacyzm - nieprawidłowa wymowa głoski r,

• sygmatyzm, seplenienie - wady głosek s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, š, ž, č, dż,

• lambdacyzm - wadliwa wymowa głoski l,

• kappacyzm - wadliwa wymowa głoski k,

• gammacyzm - wadliwa wymowa głoski

Określenia stosowane w praktyce logopedycznej np.:

• mogirotacyzm - opuszczanie głoski r,

• pararotacyzm - zastępowanie głoski r,

• rotacyzm właściwy określany dość często terminem rotacyzm - zniekształcanie głoski r, która może być realizowana w postaci :

• r języczkowe,

• r międzyzębowe,

• r policzkowe,

• r wargowe (dwuwargowe, wargowo - zębowe),

• r podniebienne,

• r gardłowe.

Wady głosek dentalizowanych:

1) parasygmatyzm - zastępowanie głosek dentalizowanych,

2) mogisygmatyzm - brak głosek dentalizowanych,

3)sygmatyzm właściwy = sygmatyzm - zniekształcanie głosek dentalizowanych, które mogą występować jako:

• wargowo - zębowe,

• międzyzębowe,

• przyzębowe,

• boczne,

• nosowe,

• krtaniowe,

• świczszące

• podniebienne.

Dokonując spolszczenia powyższej terminologii współcześnie używa się zamiennie następujących określeń:

• rotacyzm to reranie,

• sygmatyzm to seplenienie,

• kappacyzm to kekanie,

• lambdacyzm to lelanie,

• gammacyzm to geganie itp.

Mowa bezdźwięczna

Brak realizacji głosek dźwięcznych są one zastępowane przez bezdźwięczne odpowiedniki.

Rodzaje:

- mowa bezdźwięczna całkowita

- mowa bezdźwięczna częściowa

BEZDŹWIĘCZNE	DŹWIĘCZNE
p	b
s	z
k	g
f	w
t	d
c	dz
cz	dż
ć	dź
ś	ź
sz	ż
p'	b'
k'	g'
f'	w'

Mowa bezdźwięczna - przyczyny

• Zaburzenia słuchu fonematycznego

• Ubytek słuchu

• Brak koordynacji pomiędzy wiązadłami głosowymi a pracą narządów artykulacyjnych

• Zaburzenia kinestezji artykulacyjnej

Mowa bezdźwięczna - terapia

• Nauczenie słuchowego odróżniania głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych

• Nauczanie wymawiania głosek dźwięcznych

• Wprowadzenie głosek w sylabach, wyrazach, zdaniach

---