23.Normy moralne- nakazy lub zakazy danego postepowania
24.Oceny moralne- wyraz naszej aprobaty lub dezaprobaty danego czynu. Ocenić możemy ze względu na skutek danego czynu lub ze względu na motywy i intencje
25.Wzory osobowe- personifikacja, uosobienie pożądanych cech i zachowań
22.Moralność - zbiór zasad (norm), które określają co jest dobre (prawidłowe, nieszkodliwe), a co złe (nieprawidłowe, szkodliwe).
21.Twórcą etyki był Sokrates
38.Etyka opisowa - wgląd w to jak zmieniała się moralność na przestrzeni czasu, nie tworzy norm a opisuje jedynie fakty, nawet ich nie oceniając - nie ganiąc ich ani nie wywyższając. Etyka opisowa to historia moralności, socjologia moralności i psychologia moralności.
historia moralności - jak zmieniały się normy moralne na przestrzeni lat, socjologia moralności- analizuje i opisuje zjawiska moralności w społeczeństwie. Jak zmienia się moralność w zależności od grupy społecznej (chłopi, więźniowie, mieszczanie). psychologia moralności - zajmuje się psychiką, sumieniem podczas podejmowania wyborów moralnych,
Metaetyka [gr.], dział etyki powstały w XX w. (gł. dzięki pracom G.E. Moore'a), zajmujący się log. analizą języka etyki oraz jej metodologią.
Metaetyka stanowi jeden z działów etyki. Podnosi ona takie problemy jak choćby wolność woli, czy odpowiedzialność moralna, koncentrując się jednak przy tym na badaniu znaczenia pojęć, które stanowią składowe owych kwestii. Używa zwykle do tego subtelnych narzędzi logicznych. W sensie węższym metaetyka koncentruje się na badaniu trzech problemów etycznych.
Pierwszym z nich jest kwestia znaczenia, jakie należy przypisać orzecznikom etycznym (m. in.: dobry, szlachetny, podły, itp., itd.), a także sądom, w których są one wyrażane.
Drugi z nich stanowi kwestia, czy można rozpatrywać sądy etyczne pod względem ich prawdziwości bądź fałszu, inaczej mówiąc, czy przysługuje im jakakolwiek wartość logiczna?
Trzeci z nich jest obecnie powszechnie uznawany za najistotniejszy. Dotyczy ona kwestii, czy jest możliwym podanie uzasadnienia sądów etycznych oraz czy możliwym jest ich przekładanie przy zastosowaniu odpowiednich procedur z danego sytemu etycznego na system odeń różny. To, którą z danych etyk uznajemy za "swoją" wynika z systemu wartości, który przyjęliśmy.
Bioetyka (ang. bioethics) - dział etyki zajmujący się zagadnieniami etycznymi w biologii i medycynie.
donacja spermy / komórek jajowych
obrót tkankami i organami do transplantacji
ochrona środowiska naturalnego - etyka ekologiczna
29. Paternalizm w medycynie i jego rodzaje.
Paternalizm w najogólniejszym znaczeniu nawiązuje do postawy ojca rodziny, który zdając sobie sprawę z tego, że małe dzieci nie są zdolne do świadomych i uzasadnionych wyborów, troszczy się o ich dobro bez uwzględniania ich zdania w tej sprawie. Swoje pejoratywne czy negatywne znaczenie zyskał, gdy został zastosowany wobec ludzi dorosłych, zdolnych do podejmowania decyzji w sprawie własnego dobra. Traktowanie ich bowiem jak dzieci pomijało istotną cechę istot zdolnych do świadomej odpowiedzialność za siebie.
Paternalizm w medycynie jest krytykowany za to, że stosuje tego typu, wprawdzie dobroczynne, ale autorytarne podejście do pacjenta. Przejawia się ono na przykład w działaniu lekarza, który dla dobra pacjenta podejmuje się jego leczenia, ale pomija przy tym lub ogranicza jego autonomię. Przekreśla tym samym partnerstwo i świadome uczestnictwo pacjenta w terapii.
W celu bliższego sprecyzowania paternalizmu w medycynie wyróżniono w literaturze bioetycznej:
a) paternalizm umiarkowany, ograniczający autonomię pacjenta czasowo lub trwale niezdolnego do samodzielnego podejmowania decyzji,
b) paternalizm radykalny, dopuszczający podejmowanie decyzji za pacjenta zdolnego do podejmowania ich w sposób samodzielny.
30. W czym szczególnie przejawia się szacunek dla autonomii pacjenta?
Na płaszczyźnie prawnej poszanowanie autonomii osoby wyrażone zostało w ustawowo zagwarantowanym prawie do samostanowienia, przede wszystkim w aspekcie negatywnym (powstrzymanie się od działań naruszających uprawnione autonomiczne wybory jednostki), a czasem także w aspekcie pozytywnym (powinność spełnienia roszczeń wynikających z uprawnionych autonomicznych wyborów).
1.Filozofia (gr. philosophia) - określenie to pochodzi (prawdopodobnie) od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości (gr. phileo - kochać, sophia - mądrość). Obecnie terminu filozofia używa się w różnych znaczeniach. Trudno o definicję, bo zakres rozważań filozoficznych i ich metoda ulegały historycznym zmianom, a rozumienie filozofii jest uzależnione od przyjętej tradycji filozoficznej. W uproszczeniu można powiedzieć, że filozofia zajmuje się ogólnymi, podstawowymi zagadkami świata: naturą istnienia i rzeczywistości, poznawalnością prawdy czy tym, jakie działanie jest pożądane.
Dzieli się ją na: ontologię (teoria bytu,metafizyka),
epistemologię (teoria poznania),
aksjologię (teoria wartości,tutaj mamy podział na etyke i estetyke!!!),
antropologię filozoficzną i filozofię społeczną.
2 .Filozofię możemy podzielić na kilka sposobów, m.in. wg działów lub przez wzgląd na jej periodyzację.
Można wyodrębnić takie działy filozofii jak:
Metafizyka(inaczej ontologia) - można nazwać ją „filozofią pierwszą” lub teorią bytu, którą się zajmuje, nazwa używana znamiennie z ontologią, wyjaśnia ona istnienie całej autentycznej rzeczywistości.
Antropologia - jak sama nazwa wskazuje dział filozofii zajmujący się człowiekiem, dążący do poznania natury i mentalności człowieka, interesujący się sensem życia i działania człowieka, jak i jego stosunkiem do cywilizacji i dziejów.
Etyka -. Etyka zajmuje się ogółem norm i wartości moralnych. Jej celem jest ukazanie wypróbowanych podstaw dla słusznych, rozumnych działań. Podstawowe pytania etyki dotyczą dobra, którym ludzie powinni się kierować w swych zamiarach i postępowaniach.
16.TEOCENTRYZM
Głównym rysem filozofii Augustyna był teocentryzm. Nieskończonego Boga, któremu przypisywał charakter osobowy i strukturę trynitarną (Trójca Św.), uznawał za byt najwyższy, wieczny, niezmienny i absolutnie różny od świata. Stwierdzał, że poznać Go można wyłącznie przy pomocy tzw. iluminacji.
W człowieku radykalnie odseparował duszę od ciała, widząc w niej substancję samoistną, a ponadto o wiele doskonalszą i nieśmiertelną, zdolną do obcowania z prawdami wiecznymi. Augustyn zakładał istnienie świata idei, który istnieje niezależnie od świata materialnego, jest wieczny, nieskończony i doskonały. Augustyn rozwinął jednak teorię hierarchii idei o ideę Boga. Dla niego podstawową i jedyną istniejącą z własnej mocy ideą był właśnie Bóg. Wszystkie pozostałe idee stawały się emanacjami Boga, które ten tworzy z sobie wiadomych powodów.
CREATIO EX NIHILO
Augustyn zgodnie z biblia przyjmował powstanie świata z nicości (creatio ex nihilo). Jako pierwszy filozof przyjął te teorię gdyż wszyscy ówcześni przyjmowali odwieczne istnienie materii. Ewentualny akt stwórczy demiurga, (czyli budowniczego świata) polegał na przekształcaniu tej materii lub na wprawieniu jej w ruch. Augustyn nawiązywał do wcześniejszych filozofów starożytnych, lecz ich wnioski modyfikował w duchu Biblii. Uważał, że Bóg najpierw stworzył z nicości pierwszą materię. Dalsze etapy procesu stworzenia polegały na formowaniu tej pierwotnej materii, na nadawaniu materii harmonijnego porządku.
15.STOICY ETAPY
Stoicy, stoicyzm, nawiązująca do cyników grecka szkoła filozoficzna założona w III w. p.n.e. przez Zenona z Kition, który nauczał w ateńskim Portyku Malowanym - Stoa Pojkile, stąd nazwa szkoły.
Rozróżnia się trzy etapy jej rozwoju:
1) stara szkoła Zenona.
2) średnia szkoła na wyspie Rodos (II-I w. p.n.e.).
3) młodsza szkoła w Rzymie za czasów cesarstwa.
Do tej ostatniej należeli zarówno niewolnicy, m.in. Epiktet, jak i członkowie wysokich warstw społecznych, np. cesarz Marek Aureliusz. Przedstawicielami szkoły byli m.in.: Kleantes z Assos, Chryzyp z Soloj, Seneka Młodszy i Posejdonios z Apamei.
CECHY- CNOTA NATURA OBOWIAZEK
Etyka stoicka wywodzi się wprost z jej teorii bytu. Skoro światem "rządzi" pneuma, która jest wszechmocna i nieubłaganie dąży do swojego celu, nie ma sensu jej się przeciwstawiać. Przeciwstawianie się prawom natury jest możliwe na krótką metę, lecz nie jest w stanie zmienić na dłuższą metę ogólnego biegu wydarzeń. Przeciwstawianie się to jednak ma zwykle opłakane skutki dla osoby, która chce płynąć "pod prąd". Dlatego jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest zaakceptowanie praw natury i przystosowanie się do nich.
Przystosowanie to jednak wymaga osiągnięcia stanu cnoty. Cnotę stoicy rozumieli totalnie. Było to dla nich pełne zrozumienie praw natury, nie tylko na poziomie intelektualnym, ale przede wszystkim emocjonalnym. Cnotę można tylko posiąść całą, albo w ogóle jej nie mieć. Kto raz osiągnął prawdziwą cnotę, był już "bezpieczny" w tym sensie, że nie groziła mu nigdy jej utrata.
Cnota stoicka jest równoważna dobru i szczęściu. Kto jest prawdziwie cnotliwy, staje się automatycznie dobry, a jego szczęście nie zależy od czynników zewnętrznych. Wszystko poza cnotą jest moralnie obojętne lub złe. Nie ma więc złych i dobrych zdarzeń - zarówno pożar domu, jak i wygranie miliona w totolotka są zdarzeniami naturalnymi, którym nie ma sensu przypisywać znaczenia moralnego. Prawdziwie cnotliwego człowieka, pożar własnego domu nie powinien więc smucić, a wygrana w totolotka cieszyć.
Cnota była zdaniem stoików naturalnym stanem człowieka, jednak w jej osiągnięciu przeszkadzały większości ludzi "złe popędy". Popęd jest też naturalnym zjawiskiem duszy, ale staje się zły, kiedy wymyka się spod kontroli rozumu i zmusza do czynów sprzecznych z naturą. Zadaniem cnoty jest więc trzymanie na wodzy popędów i wygaszanie ich. Prawdziwie cnotliwy człowiek to ten, co osiągnął stan pełnej obojętności do świata - niczego nie pragnie i niczego się nie lęka. Stoicy nazywali ten stan apatią.
Obojętność względem świata w duchu stoickim nie oznacza jednak nicnierobienia. Człowiek cnotliwy powinien płynąć z "prądem" przemian natury i robić to, co dyktuje mu cnotliwy rozum. Oznacza to więc w praktyce wypełnianie obowiązków, które wynikają z naturalnej kolei rzeczy (takich jak obowiązki rodzinne, zawodowe itp.), ale nie szukanie dodatkowych zajęć i podniet. Oznacza to też przyjmowanie dóbr zewnętrznych, które się naturalnie "zjawiają" (pensji za uczciwą pracę, spadku itp.), ale nie zdobywanie ich "na siłę". I wreszcie oznacza to przyjmowanie naturalnie pojawiającej się władzy (np. przez dziedziczenie) i sumienne wypełnianie wynikających z tego obowiązków, ale nie wykorzystywanie władzy do swoich osobistych celów, czy dążenie do niej za wszelką cenę.
1
Kto jest autorem nazwy filozofia, co ona oznacza, struktura współczesnej filozofii
Określenie to pochodzi od matematyka i filozofa Pitagorasa żyjącego w VI wieku p.n.e. Pierwotnie miało sens dosłowny i oznaczało poszukiwanie, umiłowanie mądrości (gr. phileo - kochać, sophia - mądrość). Filozofia zajmuje się ogólnymi, podstawowymi zagadkami świata: naturą istnienia i rzeczywistości, poznawalnością prawdy czy tym, jakie działanie jest pożądane. Dzieli się ją na: ontologię (teoria bytu), epistemologię (teoria poznania), aksjologię (teoria wartości), antropologię filozoficzną i filozofię społeczną.
2.Czym zajmuje się ontologia, epistemologia, antropologia filozoficzna, etyka, estetyka
Ontologia lub metafizyka - dział filozofii, który stara się odpowiadać na pytania o strukturę rzeczywistości i problematykę związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.
Epistemologia (episteme - "wiedza; umiejętność, zrozumienie", logos - "nauka; myśl") albo teoria poznania - dział filozofii zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie.
Antropologia filozoficzna (filozofia człowieka) - dział filozofii. Antropologia filozoficzna podejmuje określenie tego, co ogólnoludzkie (natury człowieka) i wyjaśnienia miejsca człowieka w przyrodzie i społeczeństwie.
Etyka (ethos - "zwyczaj") - dział filozofii zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.
Estetyka - (gr. aisthetikos - dosł. 'dotyczący poznania zmysłowego', ale też 'wrażliwy') trad. dziedzina filozofii, zajmująca się pięknem i innymi wartościami estetycznymi.
3
O co toczy się spór miedzy materializmem a idealizmem?
34
rodzaje transplantacji, jakie warunki musza być spełnione?
autotransplantacja- komórki krwiotwórcze pozyskane od pacjenta
allotransplantacja- komórki krwiotwórcze pozyskane od innej osoby
dawcy rodzinnego (ALLO) - typowy dawca rodzinny to identyczny w 5 antygenach transplantacyjnych brat lub siostra, optymalnym przypadkiem jest dawca syngeniczny, kiedy pacjent ma bliźniacze rodzeństwo
lub alternatywnego - każdy inny dawca spokrewniony (np. haploidentyczny, z połową zgodnych antygenów: matka lub ojciec) lub dawca niespokrewniony.
WARUNKI:
wiek 18 - 50 lat
ogólny dobry stan zdrowia
podstawowe kryteria dyskwalifikujące dawcę:
zakażenie wirusem HIV (lub przynależność do grupy zwiększonego ryzyka zakażenia tym wirusem)
obecność antygenu HBs, przeciwciał anty HCV przy obecności HCV RNA (obecność przeciwciał HBc oraz przebyte zakażenie wirusem typu A są akceptowalne)
aktywna gruźlica w okresie minionych 5 lat
cukrzyca - jeśli wymaga podawania leków p/cukrzycowych
aktywna astma wymagająca podawania leków (jeśli kandydat nie miał napadu astmy przez ostatnie 5 lat i nie pobiera leków to może być zakwalifikowany)
przebyty zawał serca, zabiegi naczyniowe na sercu (pomostowanie) i inne schorzenia wymagające ciągłego podawania leków (wypadanie płatka zastawki dwudzielnej, zaburzenia rytmu nie wymagające leczenia są akceptowalne)
epilepsja (jeżeli pacjent pobiera leki p/padaczkowe i w ciągu minionego roku nie wystąpił więcej niż jeden napad to dawca może być zakwalifikowany)
nadciśnienie - jeżeli jest utrzymywane na prawidłowym poziomie przez leki to kandydat może być zaakceptowany)
stosowanie leków hormonalnych ( konsultacja z lekarzem Poradni Przeszczepowej)
ciąża - ciąża i laktacja bezwzględnie dyskwalifikuje dawcę (czasowo)
łuszczyca
tatuaż
35
problemy związane z antyprokreacja( aborcja- kiedy można dokonać)
ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży:
ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej); wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg aborcyjny
badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu (do chwili osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej); wystąpienie tej okoliczności stwierdza lekarz inny niż przeprowadzający zabieg
zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od poczęcia); wystąpienie tej okoliczności stwierdza prokurator.
Od 1996 ustawa dopuszczała przerywanie ciąży również gdy kobieta ciężarna znajduje się w ciężkich warunkach życiowych lub trudnej sytuacji osobistej; wymagane ma być złożenie oświadczenia przez kobietę ciężarną i odbycie konsultacji z innym lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej lub inną osobą uprawnioną niż mającą przeprowadzić zabieg; zabieg można byłoby przeprowadzić, jeżeli kobieta podtrzymuje swój zamiar po upływie 3 dni od konsultacji.
14.( ale nie wszystko)
Hedonizm epikurejski-Jesteśmy ludzmi wolnymi, poprzez dokonywanie wyborów człowiek układa sobie życie dobrze lub źle.Żądał od człowieka odpowiedzialności, tego że pod koniec życia człowiek nie ma sobie nic do zarzucenia. Człowiek powinien umieć ograniczać swoje potrzeby. Zgodnie z naturą to co przyjemne jest dobre, to co nieprzyjemne jest złe. Cierpienia należy przezwyciężać. Grunt to posiadać pogodną duszę. Człowiek powinien dążyć nie tylko do przyjemności, ale nawet czasami przedkładać cierpienie nad przyjemność.
Indeterminizm- dopuszcza przypadkowość,pierwszym indeterministą był Epikur. W swojej fizyce odwoływał się do Demokryta. Wprowadził niekonsekwencję w atomizm demokrytejski- niektóre atomy mogą odchylać się, wyskakiwać na boki, gdy zmieniają tor zderzają się z innymi atomami.
Natywizm- stanowisko to głosi, że posiadamy wiedzę wrodzoną(nauka o poznawaniu)
17. Święty Tomasz 5 dowodów na istnienie Boga:
-pierwszy dowód (ex motu) z istnienia ruchu wnosi, że istnieje pierwsza przyczyna ruchu; wyjaśnienie: Jest rzeczą pewną- stwierdzamy to za pomocą zmysłów- że w świecie istnieje ruch, wszystko zaś, co się porusza, jest przez coś poruszane. Jednakże w szeregu "poruszycieli " nie można postępować w nieskończoność. Gdyby nie było motoru pierwszego, nie byłoby drugiego i następnych, a więc ruch w ogóle by nie występował. Istnieje zatem pierwszy motor, który wprowadził do świata ruch. Motorem owym, pierwszym nieruchomym "poruszycielem", jest właśnie Bóg.
- drugi (ex ratione eausae efficientis) z niesamoistności świata wnosi, że istnieje istota samoistna będąca przyczyną świata;
- trzeci (ex possibili et necessario) z przypadkowości rzeczy wnosi, że istnieje poza nimi istota konieczna; wyjaśnienie: To, co istnieje, nie może samo przez się powstać. Musi tedy istnieć jakiś byt konieczny, którego egzystencja wynika z samej jego istoty. Ten byt konieczny - Bóg, jest źródłem bytów przypadkowych.
- czwarty (ex gradibus perfectionis) z faktu, że istnieją istoty różnej doskonałości, wnosi, że istnieje istota najdoskonalsza Bóg.
- piąty (ex gubernatione rerum) z powszechnej celowości przyrody wnosi, że istnieje istota najwyższa, rządząca przyrodą a działająca celowo.
Bóg jest samoistny; jako samoistny, nie ma przyczyny; nie istnieje nic, co mogłoby być przyczyną Jego zmiany, jest więc niezmienny; jest wieczny, bez początku i końca, bo powstanie i koniec byłyby zmianą; jest bytem prostym, niezłożonym.
Dowody Tomasza, aczkolwiek akceptowane przez Kościół, niejednokrotnie poddawane były krytyce przez pisarzy chrześcijańskich.
18. Empiryzm Becona- nauka o ideach:
Bacon poddaje ostrej krytyce dotychczasowy empiryzm i dotychczasowy racjonalizm. Wg niego empiryści są jak mrówki ( zbierają materiał a nie przetwarzają go), racjonaliści są jak pająki (tkają sieć – tylko rozmyślają), a właściwa nauka powinna być jak pszczoły ( gromadzić nektar i przetwarzać go na miód – gromadzić fakty i przetwarzać je).
Znaczenie filozofii Bacona:
- tworzył utopijne koncepcje idealnego społeczeństwa
- rozwinął program empirycznej nauki
- wskazał na praktyczne cele nauki ( służyć człowiekowi w opanowaniu przyrody)
- opracował metody indukcji
- wskazał na metody w poznaniu.