Człowiek - jako wartość-prawa człowieka

• Prawa osoby ludzkiej (indywidualne) i dobro wspólne wynikają z: istoty i natury człowieka i społeczeństwa oraz żądań ruchów społecznych. Osoba ludzka jest bytem substancjalnym (jedność cielesno - duchowa) samoistnym w byciu i działaniu. Osoba ludzka to:

• samoistny podmiot natury rozumnej,

• najdoskonalszy byt w całej naturze,

• duchowo - cielesna natura.

• Społeczeństwo - jako byt istnienie swoje czerpie od człowieka, dlatego człowiek jest ważniejszy od społeczeństwa (etyka katolicka).

• Prawo do życia i godność osoby ludzkiej - to podstawowe prawo człowieka. Z prawa do bytu i godności tego bytu wynikają inne prawa takie jak:

• rozwijania osobowości,

• doskonalenia swojej moralnej i rozumnej natury.

• Natomiast z prawa do rozwoju wynikają:

• prawo do wolności (sumienia, słowa, pracy, zrzeszania się, zakładania rodziny, własności i poszukiwania prawdy) oraz inne takie jak:

• równości wobec prawa i władzy,

• równości, niezależnie od płci,

• do wyboru zawodu,

• do udziału w dochodzie społecznym.

• Oprócz praw każdy człowiek ma obowiązki wobec siebie, członków swojej rodziny i społeczeństwa. Same prawa człowieka, bez jego obowiązków, wpływają negatywnie na prawidłowy rozwój człowieczeństwa.

• Aby społeczności mogły zapewnić jednostkom prawo do istnienia, rozwoju osobowości muszą mieć prawo do zobowiązywania jednostek do wykonywania określonych czynności na rzecz dobra wspólnego, dlatego też dobro jednostkowe nie może być pojmowane jako bezwzględne, absolutne i nie podlegając ograniczeniom.

• W wypadku kolizji dobra jednostki i dobra wspólnego, dobro jednostkowe może być poświęcone dobru wspólnemu tylko miedzy tego samego rodzaju dobrami. Dobro duszy ludzkiej, prawo do życia, do wolności sumienia, rozwoju wartości moralnych, wolności myśli - jako dobra najwyższe - nie mogą być podporządkowane innym dobrom, np. dobru wspólnemu. Jest to granica ingerencji społecznych i dopuszczalnego poświęcenia osoby ludzkiej.

• Humanizm pozwala na takie urządzenie życia społecznego, kultury, cywilizacji, w którym potrzeby człowieka, wartość i godność osoby ludzkiej są celem wszelkiej działalności.

Regulacje prawne

1. Wielka Karta Swobód (Magna Charta Libertatum), Anglia 1215r. „Człowiek nie może być skazany bez wyroku sądowego”.

2. Deklaracja Niepodległości (amerykańska 1787),

3. Konstytucja 3 - go maja, 1791, polska (istnienie, nietykalność, równość),

4. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela we Francji, 1798, (wolność, równość, i obywatelstwo).

5. Międzynarodowa Deklaracja Praw Człowieka - uchwalona przez Międzynarodowy Instytut Prawa w 1929r.,

6. Międzynarodowa Deklaracja Praw Człowieka proklamowana przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1948 roku,

7. Deklaracja Praw Dziecka (1959)Zgromadzenie Ogólne ONZ,

8. Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci (1996),

9. Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka,

10. Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności,

11. Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1996),

12. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1996),

13. Europejska Karta Socjalna (1961),

14. Regulacje prawne dotyczące biomedycyny i praw pacjenta. Europejska Konwencja o biomedycynie (1997).

• Prymat jednostki nad społeczeństwem,

• Ochrona integralności i tożsamości,

• Manipulacje genetyczne jedynie do celów prewencyjnych, diagnostycznych lub terapeutycznych,

• Zakaz klonowania,

• Zakaz manipulacji genetycznych na komórkach rozrodczych,

• Tworzenie embrionów do przeprowadzania eksperymentów jest zabronione,

• Eksperymenty medyczne mogą być prowadzone na osobach zdolnych do wyrażenia zgody,

• Godność czy wolność- medycyna personalistyczna czy kontraktalistyczna?

15. Konstytucja RP.

• Deklaracje praw człowieka, dziecka mówią:

• wszyscy ludzie rodzą się równi,

• każdy człowiek ma prawo do życia,

• każdy człowiek ma prawo do uznawani jego osobowości prawnej,

• każdy człowiek ma prawo do wolności myśli, sumienia, wyznania,

• matka i dziecko mają prawo do specjalnej opieki i pomocy,

• każdy człowiek ma prawo do nauki,

• celem nauczania jest pełny rozwój osobowości,

• każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczeństwa.

Literatura:

• S. Kowalczyk. Filozofia wolności. Lublin 1999.

• S. Kowalczyk. Wolność naturą i prawem człowieka. Sandomierz 2000.

• Gdy dziecko potrzebuje pomocy. Wyd. Małopolska Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych. Red. Anna Grajcarek Kraków 2004.

---