Temat pracy: Charakterystyka podatków pośrednich.

Podatek jest to pieniężne, przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne świadczenie na rzecz państwa.  Spotykamy się z nim na co dzień, niezależnie od tego czym się w życiu zajmujemy. Robiąc zakupy w sklepie często płacimy przynajmniej jeden podatek, a mianowicie VAT. Jest to międzynarodowy skrót, którym w Polsce oznacza się podatek od towarów i usług. Jest to najczęściej spotykana forma opodatkowania, która stanowi, główny dochód w budżecie państwa. Jeśli w naszym koszyku znajduje się jeszcze alkohol i papierosy, to zapłacimy również podatek akcyzowy. Akcyza i VAT są to podatki pośrednie, które są „ukryte” w cenie towarów i usług, a które faktycznie płaci konsument.

Podatki pośrednie są niezwykle ważne w Polsce. Z tego względu są one nakładane na niemal wszystkie dobra i usługi, jakie istnieją na rynku i są dostępne dla konsumenta. Stanowią automatyczny stabilizator koniunktury dzięki wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wartości ekonomicznych, samoistnie reagują na zmianę koniunktury. Pełnią role stymulacyjna - są wykorzystywane jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych. Wpływają na decyzje dostawców i konsumentów tym samym wpływają na poziom konsumpcji (obniżenie podatków zwiększą popyt, natomiast wzrost podatków działa odwrotnie). Podatki pośrednie mogą promować konsumpcje jednych towarów, a zniechęcać do konsumpcji innych. Są bardzo ważne przy słabej administracji podatkowej ze względu na duża ściągalność. Podnoszenie VAT- u działa jako zachęta dla producentów do poprawiania efektywności kosztowej w celu zachowania tego samego poziomu zysku.

2. PODATEK OD TOWARÓW I USŁUG.

2.1 PRZEDMIOT I PODNIOT OPODATKOWANIE PODATKIEM VAT

Podatek VAT, zwany również podatkiem od wartości dodanej, jest specyficznym typem pośredniego, powszechnego podatku obrotowego, którego ciężar ponoszą nie przedmioty na które został nałożony ale osoby trzecie tj. finalni konsumenci, którzy muszą nabyć dane dobro.

Podatek VAT po raz pierwszy został wprowadzony na mocy ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 8 stycznia 1993 roku, jednak z dniem przystąpienia Polski do UE polski system podatkowy uległ istotnym przeobrażeniom na mocy ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 roku. Jest to efekt konieczności harmonizacji polskich przepisów, w zakresie podatku VAT, z odpowiednimi regulacjami unijnymi.

Podatnikiem podatku VAT jest każdy, kto wykonuje czynności będące przedmiotem opodatkowania. Są to osoby prawne, jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Są to osoby, których wartość ze sprzedaży towarów i usług w poprzednim roku podatkowym przekroczyły 10.000 euro.

Z poprzedniej konstrukcji ustawy utrzymano instytucję małego podatnika. Jest nim podatnik, u którego wartość sprzedaży w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyła kwoty 800.00 euro. Jest nim również osoba prowadząca przedsiębiorstwo maklerskie, będąca agentem, zleceniodawcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, której kwota prowizji za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła 30.000 euro.

Przedmiotem opodatkowania podatkiem VAT są:

• Odpłatna dostawa towarów i usług na terytorium kraju,

• Eksport i import towarów

• Wewnątrz wspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,

• Wewnątrz wspólnotowa dostawa towarów

• Towary pozostałe w wyniku likwidacji lub zaprzestania działalności podmiotu.

Podstawą funkcjonowania podatku VAT jest prawo płatników do obniżania należnego podatku o kwoty podatku naliczanego

2.2 STAWKI PODATKOWE

W momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej nasz kraj musiał podporządkować się przepisom dyrektyw unijnych, które min. dotyczą stawek podatkowych w podatku VAT( nie określają wprost wysokości poszczególnych stawek).

Stawka podatku VAT jest ciągle słała, co oznacza, że nie zmienia się ona w zależności od zmian podstawy opodatkowania i jest określana jako procent podstawy opodatkowania. W polskiej ustawie o podatku VAT wyróżnia się następujące stawki:

• Stawka 22%- jat to stawka podstawowa, stosowana w wypadku braku szczególnych unormowań,

• Stawka 7%- jest to stawka obniżona, stosowana do towarów i usług wymienionych w załączniku do ustawy,

• Stawka 5%- naliczana jest przez nabywcę towarów od rolnika ryczałtowego,

• Stawka 3%- stawka preferencyjna, przejściowa, stosowana do produktów przejściowych i rolniczych,

• Stawka 0%- związana głównie z obrotem międzynarodowym oraz dla wyrobów przejściowych.

Wymienione wyżej stawki obowiązują do końca 2010 roku. Z dniem 1 stycznia 2011 roku stawki te ulegną zmianie i tak 22% wzrośnie do 23%, zamiast 7% zapłacimy 8%, natomiast stawka 3 % podwyższy się do 5%.

2.3 PRAWA I OBOWIĄZKI PODATNIKÓW VAT.

Podjęcie decyzji o byciu podatnikiem VAT przez dany podmiot prowadzący działalność gospodarczą lub zamierzający taką działalność prowadzić, wiąże się z koniecznością spełnienia określonych przez ustawodawcę obowiązków. Jednak bycie podatnikiem VAT związane jest również z korzystaniem z praw przysługujących tym podatnikom.

Do podstawowych obowiązków podmiotów, którzy dokonali rejestracji jako podatnicy VAT należy:

• Dokonywanie zgłoszenia rejestracyjnego,

• Prowadzenie ewidencji sprzedaży i zakupów, zawierającej wszelkie dane niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej,

• Wystawianie faktur VAT,

• Składanie deklaracji podatkowych dla podatku VAT. Deklaracje należy złożyć w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, za który składana jest deklaracja.

• Terminowe wpłacanie podatku do urzędu skarbowego,

Oprócz obowiązków podatnikowi przysługują również prawa. Podstawowym prawem podatnika VAT jest prawo do pomniejszania kwoty podatku należnego o kwoty podatku naliczonego zawarte w cenie towarów i usług nabywanych na potrzeby firmy. Podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego tylko w tej części nabytych towarów czy usług, która wykorzystywana będzie do czynności opodatkowanych podatkiem VAT.

3. PODATEK AKCYZOWY

3.1 CHARAKTERYSTYKA PODATKU AKCYZOWEGO, PRZEDMIOT I PODMIOT OPODATKOWANIA.

Akcyza jest podatkiem konsumpcyjnym, która obok podatku VAT stanowi najważniejszą pozycję w strukturze przychodów budżetowych. Jest to podatek od konsumpcji niektórych towarów, zazwyczaj nakładany na wyroby alkoholowe, tytoń, papierosy, wyroby przemysłu rafineryjnego a także inne luksusowe dobra konsumpcyjne.

Podstawowym aktem prawnym regulującym podatek akcyzowy w Polsce jest ustawa z dnia 23 stycznia 2004 roku o podatku akcyzowym.

Podatek akcyzowy jest uzupełnieniem podatku VAT, obciążającym dodatkowo sprzedaż lub sprowadzania z zagranicy artykułów luksusowych oraz paliw. Ma on charakter cenotwórczy i jest wkalkulowany w cenę sprzedaży towarów.

Podatnikami podatku akcyzowego są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie mającej osobowości prawnej, które dokonują czynności podlegających opodatkowaniu.

Opodatkowaniu podatkiem akcyzowym podlegają min:

• Produkcja wyrobów akcyzowych zharmonizowanych,

• Sprzedaż wyrobów akcyzowych na terytorium kraju,

• Eksport i import wyrobów akcyzowych,

• nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych, jeżeli od tych wyrobów nie została opłacona akcyza.

• Ubytki i niedobory wyrobów akcyzowych.

Podatek akcyzowy jako jeden z podatków konsumpcyjnych charakteryzuje się wieloma istotnymi cechami min:

• Wydajnością, która przejawia się w znacznej wysokości wpływów dla budżetu państwa.

• elastycznością

• dogodnością dla spłacającego

• taniością poboru co wynika z jednofazowego charakteru.

Organami podatkowymi właściwymi w zakresie akcyzy są naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej.

3.2 STAWKI AKCYZY

Ustawa o podatku akcyzowym określa stawki akcyzy, które maja charakter stawek maksymalnych. Jednocześnie minister do spraw finansów publicznych został upoważniony do obniżenia stawek akcyzy, do ich różnicowania w zależności od rodzaju wyrobu oraz określenia warunków ich stosowania.

Stawki akcyzy są bardzo zróżnicowane. Wyrażone są:

• W procencie podstawy opodatkowania,

• W kwocie na jednostkę wyrobu,

• W procencie maksymalnej ceny detalicznej,

Podstawa opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu jest ilość wyrobów akcyzowych. Podstawa opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie podstawy jest:

• Kwota należna z tytułu sprzedaży na terytorium kraju wyrobów akcyzowych pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług oraz kwotę akcyzy,

• Kwota jaka nabywca jest zobowiązany zapłacić za wyroby akcyzowe, w przypadku nabycia wewnątrz wspólnotowego,

• Kwota należna z tytułu dostaw wyrobów akcyzowych na terytorium państwa członkowskie, w przypadku dostawy wewnątrz wspólnotowej.

• Wartość celna wyrobów akcyzowych powiększona o należne cło, w przypadku importu.

Podstawa opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym. Podstawą opodatkowania w przypadku wyrażenia stawki akcyzy w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej ceny detalicznej jest ilość wyrobów akcyzowych oraz cena detaliczna wyznaczona i wydrukowana na opakowaniu jednostkowym.

3.3 CŁO

Cło jest opłatą pobieraną przez państwo na granicy przy imporcie pewnych towarów (sporadycznie zdarzało się także cło eksportowe). Cło pobierane może być w celu:

• zwiększenia wpływów do budżetu państwa; typowym przykładem takiego zastosowania jest nałożenie opłat na sprowadzanie towarów nie produkowanych w danym kraju, ponieważ nie występuje wówczas motyw ochrony rodzimych producentów

• ochrona rynku wewnętrznego i rodzimych producentów przed towarami wyprodukowanymi za granicą

• wywierania nacisku na partnera handlowego w zakresie zmiany (bądź zaniechania zmiany) warunków wymiany handlowej; przykładem takiego zastosowania są cła retorsyjne.

Cło stosowane głównie w funkcji ochrony rodzimego przemysłu jest podstawowym narzędziem protekcjonizmu gospodarczego. Obecnie jednak wobec postępujących procesów globalizacji cła oraz inne narzędzia ochrony rynków wewnętrznych tracą na znaczeniu, a zaczyna dominować koncepcja wolnego handlu w wymianie międzynarodowej. Wiele państw tworzy unie celne, znosząc tym samym cła w wymianie handlowej między sobą przy jednoczesnym ujednoliceniu polityki celnej wobec krajów trzecich.

Cło jest pobierane przy wywozie towarów za granicę, przywozie ich z zagranicy lub przewozie towarów przez terytorium danego kraju. Obok ceł przywozowych (przy przywozie towarów z zagranicy), wywozowych (przy wywozie towarów za granicę; w Polsce nie pobiera się ceł wywozowych.) istotne znaczenie mają cła zaporowe i cła antydumpingowe. Cła zaporowe mają na celu uniemożliwienie lub też znaczne utrudnienie przywozu lub wywozu określonych towarów. Cła antydumpingowe stosowane są wtedy, gdy towary sprowadzone do Polski mają ceny niższe od cen pobieranych zazwyczaj za dany towar. Cła te mają na celu ochronę interesów producentów krajowych.
Stawki płacone za cło są publikowane w tak zwanej taryfie celnej.

Podstawą naliczenia cła, w zależności od rodzaju stawki celnej, może być:

a)      wartość celna towarów,

b)     ilość towaru,

c)     masa netto towaru.

4. PODATEK OD GIER

4.1 PODMIOT, PODATNICY I WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA ORGANÓW PODATKOWYCH.

Podatek od gier dotyczy bardzo wąskiej grupy podatników, zatem jego udział w dochodach budżetu państwa jest niewielki.

Jest to typowy podatek przychodowy, naliczany od obrotu brutto. Posiada on również cechy podatku zwyczajnego, bezpośredniego, rzeczowego i obligatoryjnego. Został on wprowadzony 29 lipca 1992 .

Przedmiotem opodatkowania są wszelkiego rodzaju loterie, gry losowe tzn. gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, w których wynik zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin oraz zakłady wzajemne, czyli zakłady o wygrane pieniężne, polegające na odgadywaniu wyników sportowych czy różnych zdarzeń.

Nie podlega opodatkowaniu podatkiem od gier prowadzenie działalności w zakresie loterii promocyjnych i autotekstowych.

Podatnikami podatku od gier są podmioty prowadzące działalność w zakresie gier i zakładów oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa.

Podstawę opodatkowania podatkiem od gier stanowi w zależności od rodzaju gry, suma wpływów uzyskanych ze sprzedaży losów lub suma wpłaconych stawek. Ustawa przewiduje również inne sposoby ustalania podstawy opodatkowania, oparte przede wszystkim na ustaleniu wielkości przychodu uzyskiwanego z gry lub zakładu wzajemnego przez podatnika.

Obowiązek podatkowy w podatku od gier powstaje z chwilą rozpoczęcia działalności i kończy się z chwilą zaprzestania wykonywania działalności.

4.2 STAWKI PODATKU OD GIER, OBOWIĄZEK PODATKOWY

Stawka podatku od gier wynosi dla:

1. loterii fantowej i gry bingo fantowe - 10%;

2. loterii pieniężnej - 15%;

3. gry liczbowej - 20%;

4. gry bingo pieniężne, gry telebingo, loterii audioteksowej i pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera - 25%;

5. gry na automacie, gry cylindrycznej, gry w kości, gry w karty, z wyłączeniem pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera - 50%;

6. zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt na podstawie zezwoleń udzielanych wyłącznie na ich urządzanie - 2,5%;

7. zakładów wzajemnych innych niż wymienione w pkt 6 - 12%.

Podatnicy są zobowiązani do prowadzenia ksiąg rachunkowych wg zasad przewidzianych przepisami o rachunkowości, obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne na rachunek właściwego urzędu skarbowego, składania w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowych dla podatku od gier oraz uiszczania innych podatków w przypadku wystąpienia takiego obowiązku. Ponadto podatnicy urządzający loterie fantową lub grę bingo muszą przedstawić w ciągu 30 dni od zakończenia gry rozliczenie wyniku finansowego.

5. BIBLIOGRAFIA

1. Wojciech Wyrzykowski, „Podatki w Polsce. Zarys wykładu”, Gdańsk 2008

2. Stanisław Dolata,” Podstawy wiedzy o polskim systemie podatkowym”, Oficyna 2009

3. Grzegorz Szczodrowski,” Polski System Podatkowy”, PWN 2007

4. Strona internetowa http://pl.wikipedia.org

Dz. U. Nr 11 Poz. 50

Dz. U. Nr 54. Poz. 535

Dz. U. Nr. 29, Poz ze zm.

Wyroby akcyzowe zharmonizowane to paliwa silnikowe, oleje opałowe i gaz. Napoje alkoholowe oraz wyroby tytoniowe.

Ustawa o grach i zakładach wzajemnych, tekst jedn. Dz. U. z 2004r. nr4, poz.27

1

---