ZAGADNIENIA Z POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Wymień i krótko opisz 3 poziomy polityki społecznej.

• p. międzynarodowy, cel: wspólne standardy, narzędzia: prawo + finanse

• p. państwowy, cel: dobrobyt, narzędzia: prawo

• p. lokalny, cel: zależne od regionu, narzędzia: prawo fundusze

2. Scharakteryzuj politykę społeczną, politykę socjalną i pomoc społeczną.

• p. społeczna- cel: dobrobyt , odbiorca: obywatel,

• p. socjalna- cel: usamodzielnienie upośledzonych społecznie, odbiorca: upośledzony społecznie

• p. społeczna- cel: wypłata świadczeń, odbiorca- osoby o małych dochodach

3. Wymień wspólne cechy polityki społecznej.

• zależna od gospodarki

• niesamodzielność finansowa

• bierność

• upolityczniona

• upaństwowienie

4. Wymień zasady polityki społecznej.

• egalitaryzm (każdy ma równe szanse w dostępie do służby zdrowia, edukacji itp.)

• dążymy do tego żeby było sprawiedliwie (sprawiedliwość społeczna)

• praworządność (tylko to co pozwala prawo)

• upodmiotowienie (liczy się człowiek)

5. Wymień i opisz krótko komponenty definicji polityki społecznej.

a) działalność

- teoretyczna - nauka, eksperci

- praktyczna- działalność państwowa

b) cel:

- p. społeczna- jednolite standard

- p. socjalna- dobrobyt społeczny

- p. społeczna- regionalizm

c) odbiorcy

- kraje członkowskie UE

- obywatele

- upośledzeni społecznie

6. Mapa pojęciowa polityki społecznej i problemy demarkacji

a) dobrobyt- stan zaspokajania potrzeb wszystkich obywateli,

b) bezpieczeństwo socjalne- stan zaspokajania podstawowych potrzeb egzystencji,

c) potrzeba -potrzeba a pragnienie- warunki niezbędne do funkcjonowania jednostki w społeczeństwie. Rodzaje potrzeb: biologiczne, społeczne, kulturowe, religijne,

d) struktura społeczna- budowa hierarchiczna składająca się z: klas- kryterium ekonomiczne, warstw- np.

zawód, pochodzenie, grup- min 3 jednostki posiadające wspólny cel,

e) integracja społeczna- proces polegający na powszechności, ruchliwości społecznej,

f) kwestie społeczne- patologia (zjawisko, które się zmienia),

g) prawa człowieka -socjalne prawa człowieka- uniwersalne i pierwotne prawo przysługujące każdemu

człowiekowi,

h) sprawiedliwość społeczna- zasada konstytucyjna zakładająca, że każdy obywatel ma równy dostęp do

wszystkich praw i wolności,

i) postęp i rozwój społeczny -postęp progresywny i regresywny- progresywny- polega na poprawie jakości

życia, regresywny- polega na pogorszeniu jakości życia.

7. Wymień 5 funkcji polityki społecznej. Każdą krótko scharakteryzuj.

• ewaluacyjna- program powstaje w oparciu o przyjęte wartości;

• programowa- strategie opracowane na postawie posiadanych wartości;

• normotwórcza- władza, funkcja ustawodawcza,

• motywacyjna- pobudzenie do pracy nad dobrem wspólnym, wartości motywują do działania;

• prognostyczna- realizowana przez demografię;

8. Na czym polega konfrontacyjne i negocjacyjne ustalanie wartości w polityce społecznej?

• konfrontacyjna (przeciwstawienie)- zwycięzca, czyli rządzący nadaje wartości

• negocjacyjna- wypracowanie konsensusu, pomiędzy grupą rządzącą a społeczeństwem obywatelskim

Strategia konfrontacyjna- po zapoznaniu się z układem sił w danym społeczeństwie stawia się na większość. Powoduje to, ze silniejsi zagarniają wygraną i decydują o urządzeniu tak jak oni tego chcą porządku w państwie lub na świecie. Potem sami muszą radzić sobie z krytyką i niezadowoleniem ze strony tych, którzy przegrali.

Strategia negocjacyjna- istnieje możliwość występowania kompromisowych rozwiązań. Powoduje to, że nie ma tu wygranych ani przegranych, tylko każdy ma szanse odnaleźć się w społeczeństwie, może znaleźć odbicie swoich własnych preferencji, chociaż wszyscy czują pewien niedosyt bo na przykład: rola własności prywatnej będzie zbyt mała dla socjalisty, a dla liberała wystarczająca.

9. Jakie są wady strategii negocjacyjnej?

• reguła wzajemności (w zamian za porozumienie, polityczne poparcie)

• wymaga wysokiego poziomu intelektualnego jednej i drugiej strony

• występuje w demokracji uczestniczącej

10. Wyjaśnij pojęcia: aspekt relacyjny, aspekt dystrybucyjny, zmiana dystansów, polaryzacja, relatywna deprywacja.

• aspekt relacyjny- relacje, wzajemne zależności między poszczególnymi elementami struktury społecznej;

• aspekt dystrybucyjny- nierówny dostęp do cechy społecznej, która decyduje o losach życiowych jednostki i

charakterze jej relacji z otoczeniem; np. dochód, władza, wykształcenie,

• zmiana dystansów- różnice między średnią wartością danej cechy, np. dochodu, poziomu konsumpcji,

• polaryzacja

- usytuowanie kategorii społecznych jest niezmienne

- dystans do danej cechy nie zmienia się

- zmienia się liczebność poszczególnych kategorii

- zmniejsza się liczebność kategorii średnich

- a wzrasta kategorii skrajnych

• relatywna deprywacja- moje potrzeby w porównaniu do X są niezaspokojone

11. Opisz i scharakteryzuj według punktów omawianych na wykładzie modele polityki społecznej.

a) marginalny- USA, Wlk. Brytania; potrzeby zaspokajane przez rynek prywatny i rodzinę, państwo ingeruje w ostateczności; selektywna, świadczenia fakultatywne, pomoc społ. i działalność charytatywna org. pozarządowych.

b) motywacyjny- Niemcy; kryterium stażu pracy, zasług i wydajności programy socjalne muszą jak najmniej zakłócać mechanizmy funkcjonowania gospodarki; ubezpieczenia obowiązkowe i powszechne (obejmują wszystkich obywateli i wszystkie zdarzenia losowe).

c) instytucjonalno-redystrybucyjny- Szwecja, Dania; polityka społeczna jako integralna instytucja danego społeczeństwa, gwarantującą powszechny dostęp do świadczeń i usług, opierając się przede wszystkim na kryterium potrzeb; szeroka redystrybucja i upaństwowienie środków produkcji, system zaopatrzeniowy

12. Wyjaśnij pojęcia: doktryna, ideologia, program polityczny.

• doktryna- zbiór poglądów politycznych

• ideologia- zbiór poglądów filozoficznych określających zasady funkcjonowania państwa

• program polityczny- poglądy i działanie proponowane przez partię

13. Opisz: liberalizm, konserwatyzm, socjalizm (według punktów analizowanych na wykładzie).

	LIBERALIZM	KONSERWATYZM	SOCJALIZM
TWÓRCY	John Locke, John Stuart Mill, F. August Hayek	Edmund Burke, Otto von Bismarck	Eduard Bernstein, John M. Keynes
CZŁOWIEK	nastawiony na własną korzyść, indywidualista, pragnący i zachłanny	z natury jest zły i grzeszny	zdolny i twórczy, powinien rozwijać swoje możliwości, często ofiara nierówności społecznych.
SPOŁECZEŃSTWO	otwarte, dynamiczne, w stanie konkurencji,	jest twórcą wartości materialnych i duchowych - one osadzone w tradycji, pochwała elitaryzmu	składa się z klas społecznych o przeciwstawnych, skonfliktowanych interesach
PAŃSTWO	rola „nocnego stróża”	powinno chronić istniejące instytucje (warstwy, rodziny, kościół, elity), niechęć do centralizmu państwowego	jego celem rozwój ludzkiej osobowości i zapewnienie wszystkim szans korzystania z wolności obywatelskich, powinno mieć kontrolę nad procesem produkcji, zatrudnia i podziału zysków
WARTOŚCI	utylitaryzm, wolność indywidualna, wiara w postęp, anty-tradycjonalizm i anty-dogmatyzm	poszanowanie tradycji, antyindywidualizm rola wspólnoty, praw naturalnych, krytyka zmian	egalitaryzm, równość jako warunek zdrowego społeczeństwa
POLITYKA SPOŁECZNA	redystrybucja dochodów niepożądana, bo niszczy wolność - to kradzież i utrwalanie nędzy, należy uczyć ludzi, jak samemu sobie radzić	wymuszanie równości nierealne i szkodliwe, poprawa sytuacji najuboższych poprzez filantropię, nacisk na wartość pracy	rozwinięta redystrybucja - stworzenie systemu, w którym dzięki solidarnej współpracy wszystkich potrzeby każdego człowieka zostaną zaspokojone na odpowiednim poziomie

14. Wyjaśnij pojęcia: skuteczność, efektywność, kapitał społeczny, kontekst społeczny.

• skuteczność- miarą skuteczności jest stopień realizacji celu;

• efektywność- miarą efektywności programu jest odwrotność nakładów, które trzeba ponieść na osiągnięcie tego cel;

• kapitał społeczny- umiejętność pracy polegająca na wzajemnym zaufaniu;

• kontekst społeczny- kulturowy religijny polityczny gospodarczy prawny;

15. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie style polityki społecznej.

styl	wyzwalający	opiekuńczy	bodźcowy	rygorystyczny
adresaci	kompetentni i mający właściwe aspiracje	osoby, którym brakuje zarówno umiejętności i możliwości	osoby nastawione na zysk	adresaci programu (np. osoby nadużywające alkoholu lub przestępcy) potrafią i mogą - ale nie chcą - wstrzymać się od zachowań potępianych
problem	adresaci nie mogą realizować swych zamierzeń	ludzie, nawet jeśli chcą postępować we właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, wynikać z rezygnacji	ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie dostaną nagrody	niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed dolegliwymi sankcjami
działania polityki społecznej	działania w tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji	adresaci programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie niepełnosprawni, wymagający wsparcia - przejściowego (aż do przywrócenia sprawności, która uczyni ich ludźmi kompetentnymi i wolnymi od ograniczeń) lub nawet trwałego.	zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć (np. dochody w zamian za wykonywanie nielubianej pracy);
np.	Szkolenia	Osoby społeczne upośledzone: opieka socjalna, zasiłki,	Dotacja na biznes	Przymusowe leczenie (izolacja)
ocena: za i przeciw	(-) brak kontroli nad jednostką (+) ta forma pomocy nie uzależnia , aktywizuje	(-) przed musi być coraz większa dezaktywacja to pomoc z pokolenia na pokolenie	Dla pracodawcy 2 raz pieniędzy nie dotacje

16. Opisz i scharakteryzuj według punktów omówionych na wykładzie instrumenty polityki społecznej.

• kadrowe- administracja + instytucje prywatne; zast. świadczenie usług; funkcja wykonawcza

• informacyjne- rodzina, system edukacyjny; zast. funkcja motywacyjna;

• prawne- zast. funkcje regulujące;ustawodawcza

• ekonomiczne- polityka rynkowa, fiskalna, monetarna; zast. gospodarcze, ekonomiczne;

• gospodarowania czasem- wydłużenie średniej długości życia; zast. budowa szkół

17. Wyjaśnij pojęcia: industrializacja, kapitał ludzki, logika uprzemysłowienia, grupa interesu.

• industrializacja- uprzemysłowienie, praca fizyczna zastępowana jest maszynami i technologią;

• kapitał ludzki- zawodowe doświadczenie i kwalifikacje jednostki;

• logika uprzemysłowienia- struktury społeczne i polityka społeczna upodabniają się do siebie, przykłady: maksymalizacja zysków, minimalizacja kosztów, prawo popytu i podaży;

• grupa interesu- zorganizowana grupa, której celem jest osiągnięcie własnych korzyści;

18. Jaka jest rola państwa w tworzeniu polityki społecznej?

- jest autonomicznym podmiotem pełniącym role mediatora pomiędzy różnymi grupami interesu podejmującym niezależne decyzje w sferze socjalnej,

- rola osób sprawujących władzę,

- rola urzędników i ekspertów,

19. Wymień 3 wady i 3 zalety naśladownictwa rozwiązań zagranicznych.

• wady:

- różnice kulturowe i gospodarcze,

- wzrost biurokracji,

- ograniczona skuteczność,

• zalety:

- fundusze unijne,

- standaryzacja poziomu życia,

- gotowy wzorzec,

20. Wymień i krótko scharakteryzuj 3 podejścia wykorzystywane w analizach i badaniach uwarunkowań PS.

• PS jako instrument zachowania istniejącego porządku społecznego, np. system szkolnictwa, mechanizmy finansowania;

• liczą się społeczne uwarunkowania ingerencji państwa w sprawy socjalne, np. świadczenia społeczne, sprawiedliwość społeczna;

• decydującym czynnikiem są autonomiczne działania władz publicznych i innych organizacji, np. administracja rządowa i pozarządowa, organizacje pozarządowe.

---