Treść „Pastorem dabo Vobis” pkt. 57
Teologia pastoralna jest naukową refleksję o codziennym wzrastaniu Kościoła, w mocy Ducha Świętego, w kontekście historii: a więc o Kościele jako powszechnym sakramencie zbawienia, jako znaku i żywym narzędziu zbawienia Jezusa Chrystusa, działającym przez słowo, sakramenty i posługę miłości.
Ma status pełnoprawnej dyscypliny teologicznej, ponieważ czerpie z wiary zasady i kryteria działalności duszpasterskiej Kościoła w historii. Wśród tych zasad i kryteriów szczególnie ważne miejsce zajmuje ewangeliczne rozeznanie sytuacji społeczno-kulturalnej i kościelnej, w której prowadzona jest działalność duszpasterska.
Z jakimi dziedzinami współpracuje teologia pastoralna
Socjologia
Psychologia
Pedagogika
Teoria organizacji i zarządzania
Antropologia
Prakseologia
Dlaczego socjologia religii jest ściśle związana z teologia pastoralna
Socjologia religii jest ściśle związana z teologią pastoralną ze względu na wspólny przedmiot badań jakim jest kształtowanie naukowej refleksji nad kościołem w konkretnym miejscu i czasie oraz warunkach społecznych i kulturowych jego istnienia i działalności. Dlatego jest stała potrzeba współpracy w celu wypracowania modeli teologicznych, imperatywów i programów działania. Socjologia religii przedstawia intensywność postaw religijnych, ich profil oraz kształt co teologia pastoralna wykorzystuje w sposób praktyczny. Głównym zadaniem socjologii religii w odniesieniu do teologii pastoralnej to badanie religijności instytucjonalnej, gdzie podstawowym kryterium jest uczestnictwo w rzeczywistości kościelnej. Po Soborze Watykańskim II dane socjologiczne przyczyniają się w posłudze duszpasterskiej Kościoła – w rozpoznawaniu znaków czasu – rodzących się zmian.
Znać najważniejszych przedstawicieli teorii psychoanalitycznej
Rozumiem że „znać” to wymienić, a nie opisać: Sigmund Freud, Carl Gustav Jung, Erik H. Erikson, Alfred Adler.
Z czym wiąże się termin „socjologia religii”
Dział socjologii zajmujący się wierzeniami, praktykami i instytucjami religijnymi w ich kontekście społecznym. Socjologia religii zajmuje się wielorakim związkiem religii ze społeczeństwem, wzajemnymi wpływami na siebie. Bada też miejsce i funkcje religii w procesie społecznym oraz jej funkcjonowanie w różnych grupach społecznych.
Zakres badań socjologii religii i teologii pastoralnej
W teologii pastoralnej przedmiotem badań są modele teologiczne, imperatywy i programy działania.
Przedmiotem badań teologii pastoralnej jest realizacja posłannictwa Kościoła, życie i działalność Kościoła jako wspólnoty Ludu Bożego. Przy czym różni autorzy kładą różne akcenty i zwracają na różne aspekty owej działalności, np. eklezjologiczne, prakseologiczne, budowanie wspólnoty, wartości antropocentryczne, społeczno polityczne. Refleksja pastoralna zmierza do opracowania kryteriów, wskazań, postulatów dotyczących praktycznej działalności Kościoła celem jej nieustannej dynamizacji.
W socjologii religii brak definicji przedmiotu badań: Max Weber pisze: „Nie jest możliwe przedstawienie definicji tego, czym religia »jest«, na początku rozważań; w najlepszym razie może ono znaleźć się na końcu, jako wynik przeprowadzonych analiz”.
Twórcy badań empirycznych w socjologii religii
Gabriel Le Bras
Władysław Piwowarski
Znać metody przyrodnicze psychologii pastoralnej
„Metody przyrodnicze odnoszą się do badania bezpośrednich zjawisk, które mają charakter powtarzalny i które można ująć w pewne liczby”. Podręcznik wymienia trzy grupy metod badań przyrodniczych:
- obserwacyjne – odnoszą się do działań duszpasterskich, chodzi o zaobserwowanie zmian zachodzących w danej osobie (osobach), jej osobowości pod wpływem działalności duszpasterskiej; obserwować można kogoś (najczęściej w przypadku obserwacji konkretnego działania duszpasterskiego – obserwacja zewnętrzna) lub siebie samego (swoje przeżycia wewnętrzne, myśli, odczucia – introspekcja). Rodzaje obserwacji: systematyczna, ciągła, przypadkowa. Techniki stosowane w obserwacji: kartoteki, arkusze obserwacji, dzienniki obserwacji. (np. częstotliwość uczestniczenia we Mszy św., częstotliwość przystępowania do sakramentów)
- eksperymentalne – wyróżnia się eksperymenty: naturalny, laboratoryjny, środowiskowy. Metody eksperymentalne mają ograniczone zastosowanie w teologii pastoralnej ze względu na jej przedmiot. Najczęściej stosowany jest tutaj eksperyment naturalny – polega na wykorzystywaniu zwykłych zadań, które nie odbiegają od zwykłych działań duszpasterskich (np. wprowadzenie nowej metody pracy na katechezie, opisanie swoich odczuć w związku z określonym działaniem duszpasterskim)
- statystyczne – zmierzają do ujęcia zjawiska psychicznego w postaci liczb, bada się nasilenie i zróżnicowanie określonych cech (np. intensywność przeżyć religijnych). Charakterystyczne jest tu ujęcie pomiaru cech przy pomocy punktacji liczbowej, którą ustala się na podstawie skali ocen. Wiele metod statystycznych opartych jest na rachunku prawdopodobieństwa czyli przyjmują występowanie błędu statystycznego. Dobór odpowiedniej próbki badawczej pozwala na przeprowadzenie badania sondażowego, które daje obraz całej populacji pod kątem tych określonych badań. Uważa się, że metody statystyczne odkrywają nowe zależności i korelacje między różnymi zjawiskami psychicznymi, dzięki nim postępuje obiektywizacja poznawanych elementów i funkcji psychicznych człowieka. Uwaga ode mnie, tego nie pisać: statystyka kłamie, statystyczny człowiek nie istnieje, moher moherowi nie równy.
Znać jakimi metodami posługuje się socjologia religii
- rezygnacja z wartościowania (nieocenianie w sferze zewnętrznej i wewnętrznej)
- właściwa interpretacja pojęć
- statystyki
- wykazywanie walorów uprawiania socjologii religii dla teologii dla ich rozdzielenia
10. Wiedzieć od kiedy socjologia religii stała się autonomiczną dziedziną naukową
XIX, XX w.; o jej początkach możemy mówić w związku z pracami francuskiego kanonisty Gabriela Le Brasa, który pierwsze postulaty wysunął już w 1931r.
11. Wymienić klasyków socjologii religii:
- Max Weber
- Robert Ritter
- Frank Fürstenberg
- Talcott Parson
- Gabriel Le Bras
- Edward Ciupak
- ks. Józef Majka
- ks. Władysław Piwowarski
12. Znać dwa główne typy metod używanych w psychologii pastoralnej:
a) przyrodnicze – odnoszą się do badań bezpośrednich zjawisk, które mają charakter powtarzalny i które można ująć w pewne liczby. Grupy badań przyrodniczych: obserwacyjne, eksperymentalne, statystyczne.
b) humanistyczne – opisują one stronę treściową i jakościową zjawiska. Metody badań humanistycznych: wyjaśniająca, porównawcza, analityczna.