Sprawy karne skarbowe - podstawowe zagadnienia

W polskim systemie prawnym zachowania podatników polegające na naruszaniu norm prawa podatkowego są penalizowane przepisami ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn. zm.).

Kodeks karny skarbowy (kks) penalizuje czyny polegające na naruszaniu zakazów i nakazów prawa finansowego należącego do obszaru zadań Ministra Finansów, tj. prawa podatkowego, celnego, dewizowego oraz w zakresie gier hazardowych. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy kks nie stanowią inaczej. We wszystkich sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe orzekają sądy powszechne albo sądy wojskowe, co wyłącza kompetencje administracyjnych organów finansowych do orzekania o winie i karze za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe - poza możliwością nakładania przez finansowe organy postępowania przygotowawczego kary grzywny w drodze mandatu karnego na sprawców wykroczeń skarbowych.

Ponadto finansowe organy postępowania przygotowawczego mają uprawnienia do prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.

Finansowymi organami postępowania przygotowawczego są: urzędy skarbowe, inspektorzy kontroli skarbowej oraz urzędy celne. Z kolei organami nadrzędnymi nad finansowymi organami postępowania przygotowawczego są:

1)     miejscowo właściwa izba celna - w sprawach należących do właściwości urzędu celnego,

2)     miejscowo właściwa izba skarbowa - w sprawach należących do właściwości urzędu skarbowego, a jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzi inspektor kontroli skarbowej - Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej,

3)     minister właściwy do spraw finansów publicznych, jeżeli postanowienie lub zarządzenie wydała izba celna lub izba skarbowa.

 

Przestępstwem skarbowym jest czyn zabroniony przez kks pod groźbą kary grzywny określonej w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności.

Wymierzając karę grzywny, sąd określa liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki dziennej i jeżeli Kodeks nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa – 720. Przy czym wysokość stawki dziennej nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.

Minimalne wynagrodzenie jest to wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.). Z kolei zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2012 r. (Dz.U. Nr 192, poz. 1141), od dnia 1 stycznia 2012 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.500 zł.

Zatem w 2012 r. sąd może ustalić wysokość stawki dziennej w granicach od 50 zł (1/30 minimalnego wynagrodzenia) do 20.000 zł (400 x 1/30 minimalnego wynagrodzenia). Z kolei najniższa możliwa do orzeczenia przez sąd kara grzywny wynosi 500 zł (10 x najniższa stawka dzienna), natomiast najwyższa kara grzywny może wynieść 14.400.000 zł (720 x najwyższa stawka dzienna). Przy tym istotne jest, iż ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.

Jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, kara pozbawienia wolności trwa najkrócej 5 dni, najdłużej - 5 lat i wymierza się ją w dniach, miesiącach i latach.

Wykroczenie skarbowe jest to czyn zabroniony przez kks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia, tj. w 2012 r. kwoty 7.500 zł (5 x 1.500 zł).

Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.

Kara grzywny za popełnienie wykroczenia skarbowego może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Oznacza to, iż w 2012 r. najniższa kara grzywny za wykroczenie skarbowe wynosi 150,00 zł, natomiast najwyższa może wynieść 30.000 zł.

Ponadto za popełnienie wykroczenia skarbowego finansowy organ postępowania przygotowawczego może również nałożyć na sprawcę karę grzywny w drodze mandatu karnego w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, czyli do kwoty 3.000 zł.

Niezbędnym warunkiem pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności karnej za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe jest, obok wypełnienia przez sprawcę znamion przedmiotowych czynu zabronionego, zaistnienie elementu podmiotowego tzn. udowodnienie sprawcy winy. Przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe można, co do zasady, popełnić wyłącznie umyślnie, a nieumyślnie jedynie wtedy, gdy Kodeks tak stanowi. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

Należy dodatkowo zaznaczyć, że nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

Zaniechanie ukarania sprawcy

1. Szczególnie istotna dla sprawców przestępstw skarbowych lub wykroczeń skarbowych jest instytucja tzw. „czynnego żalu" unormowana w art. 16 kks. Zgodnie z tym przepisem, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu. Przepis ten ma jednak zastosowanie tylko wtedy, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną.

Należy przy tym zauważyć, iż przedmiotowe zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

1) w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego,

2) po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony.

Jednocześnie instytucja tzw. „czynnego żalu" nie może być stosowana wobec sprawcy, który:

1) kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,

2) wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,

3) zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że przedmiotowego zawiadomienia dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku,

4) nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

2. Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności została opisana w pkt dotyczącym postępowania mandatowego.

3. Kolejna instytucja związana z zaniechaniem ukarania sprawcy uregulowana została w art. 16a kks. Przepis tenstanowi, iż nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 65, z późn. zm.), korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

4. Ostatnia instytucja odnoszącą się do zaniechania ukarania sprawcy jest związana z możliwością odstąpienia przez sąd od wymierzenia kary.

Zgodnie z art. 19 § 1 kks sąd może odstąpić od wymierzenia kary, co jednak nie stoi na przeszkodzie orzeczeniu środka karnego, jeżeli zachodzą warunki jego orzeczenia i cele kary zostaną przez ten środek spełnione, w szczególności w wypadkach przewidzianych w Kodeksie.

Ponadto sąd może odstąpić od wymierzenia kary:

1) za przestępstwa skarbowe - zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat lub karą łagodniejszą, gdy stopień społecznej szkodliwości popełnionego czynu nie jest znaczny (przepisu tego nie stosuje się do sprawcy przestępstwa skarbowego popełnionego w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary),

2) za wykroczenia skarbowe - w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie, biorąc pod uwagę charakter i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego, właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz jego zachowanie się po popełnieniu tego wykroczenia.

Kary i środki karne

1137 Wyświetleń

Czcionka Zwiększ rozmiar tekstu Zmniejsz rozmiar tekstu

Drukuj

Poleć artykuł

Karami za przestępstwa skarbowe są:

1. kara grzywny w stawkach dziennych,

2. kara ograniczenia wolności,

3. kara pozbawienia wolności.

Karą za wykroczenie skarbowe jest kara grzywny określona kwotowo.

Środkami karnymi za przestępstwa skarbowe są:

1. dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,

2. przepadek przedmiotów,

3. ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów,

4. przepadek korzyści majątkowej,

5. ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej,

6. zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej, wykonywania określonego zawodu lub zajmowania określonego stanowiska,

7. podanie wyroku do publicznej wiadomości,

8. pozbawienie praw publicznych

9. środki związane z poddaniem sprawcy próbie:

warunkowe umorzenie postępowania karnego,

warunkowe zawieszenie wykonania kary,

warunkowe zwolnienie.

Środkami karnymi za wykroczenia skarbowe są:

1. dobrowolne poddanie się odpowiedzialności,

2. przepadek przedmiotów,

3. ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.

Za popełnienie przestępstwa skarbowego sąd może również orzec środki zabezpieczające.

Postępowanie w sprawach karnych skarbowych

W postępowaniu dotyczącym przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych stosuje się procedurę karną.

Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

W postępowaniu o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe podejrzany oraz oskarżony korzystają z tych samych praw co podejrzani i oskarżeni w postępowaniach o przestępstwa powszechne.

Postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe prowadzą finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego.

Finansowe organy postępowania przygotowawczego pełnią funkcję oskarżycieli publicznych w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe występując w postępowaniu przed sądem, w związku z czym scedowano na nie szereg uprawnień, którymi w postępowaniu karnym dysponuje prokurator. W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe postępowanie może być prowadzone w trybie zwyczajnym lub uproszczonym. Postępowanie w trybie zwyczajnym stosuje się w sprawach, w których prowadzone jest śledztwo. Z kolei śledztwo prowadzi się w sprawach o przestępstwa skarbowe:

1.     popełnione w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary,

2.     jeżeli osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

3.     jeżeli osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego,

4.     jeżeli oskarżony lub osoba podejrzana jest pozbawiona wolności w tej lub w innej sprawie, chyba że zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem,

5.     jeżeli zachodzą okoliczności, w których oskarżony musi posiadać obrońcę.

W trybie uproszczonym prowadzi się natomiast postępowania przygotowawcze w sprawach o wszystkie wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe, w których nie ma obowiązku prowadzenia śledztwa. Ponadto w postępowaniu uproszczonym, w razie istnienia podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, finansowy organ postępowania przygotowawczego sporządza go i wnosi do właściwego sądu oraz popiera go przed tym sądem. Zasadą jest również udział przedstawiciela finansowego organu postępowania przygotowawczego, który wniósł akt oskarżenia, w rozprawie przed sądem. Obowiązek ten rozciąga się również na rozprawy w sądzie odwoławczym.

W sprawach o przestępstwa skarbowe podlegające rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym finansowy organ postępowania przygotowawczego w ciągu 14 dni od zakończenia śledztwa sporządza akt oskarżenia i przesyła go wraz z aktami prokuratorowi, przekazując jednocześnie dowody rzeczowe. Akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do sądu prokurator.

Postępowanie w sprawach karnych skarbowych

W postępowaniu dotyczącym przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych stosuje się procedurę karną.

Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

W postępowaniu o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe podejrzany oraz oskarżony korzystają z tych samych praw co podejrzani i oskarżeni w postępowaniach o przestępstwa powszechne.

Postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe prowadzą finansowe i niefinansowe organy postępowania przygotowawczego.

Finansowe organy postępowania przygotowawczego pełnią funkcję oskarżycieli publicznych w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe występując w postępowaniu przed sądem, w związku z czym scedowano na nie szereg uprawnień, którymi w postępowaniu karnym dysponuje prokurator. W sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe postępowanie może być prowadzone w trybie zwyczajnym lub uproszczonym. Postępowanie w trybie zwyczajnym stosuje się w sprawach, w których prowadzone jest śledztwo. Z kolei śledztwo prowadzi się w sprawach o przestępstwa skarbowe:

1.     popełnione w warunkach nadzwyczajnego obostrzenia kary,

2.     jeżeli osobą podejrzaną jest sędzia, prokurator, funkcjonariusz Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego,

3.     jeżeli osobą podejrzaną jest funkcjonariusz Straży Granicznej, Żandarmerii Wojskowej, finansowego organu postępowania przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego,

4.     jeżeli oskarżony lub osoba podejrzana jest pozbawiona wolności w tej lub w innej sprawie, chyba że zastosowano zatrzymanie lub tymczasowe aresztowanie wobec sprawcy ujętego na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem,

5.     jeżeli zachodzą okoliczności, w których oskarżony musi posiadać obrońcę.

W trybie uproszczonym prowadzi się natomiast postępowania przygotowawcze w sprawach o wszystkie wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe, w których nie ma obowiązku prowadzenia śledztwa. Ponadto w postępowaniu uproszczonym, w razie istnienia podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, finansowy organ postępowania przygotowawczego sporządza go i wnosi do właściwego sądu oraz popiera go przed tym sądem. Zasadą jest również udział przedstawiciela finansowego organu postępowania przygotowawczego, który wniósł akt oskarżenia, w rozprawie przed sądem. Obowiązek ten rozciąga się również na rozprawy w sądzie odwoławczym.

W sprawach o przestępstwa skarbowe podlegające rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym finansowy organ postępowania przygotowawczego w ciągu 14 dni od zakończenia śledztwa sporządza akt oskarżenia i przesyła go wraz z aktami prokuratorowi, przekazując jednocześnie dowody rzeczowe. Akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do sądu prokurator.

Postępowanie mandatowe

W celu odformalizowania i zmniejszenia społecznych kosztów postępowania w sprawach o drobne wykroczenia skarbowe wprowadzono tryb mandatowy.

Zasadniczo, postępowanie mandatowe prowadzi finansowy organ postępowania przygotowawczego lub jego upoważniony przedstawiciel i postępowaniu temu nie stoi na przeszkodzie uprzednie wszczęcie postępowania przygotowawczego. Zgodnie z przepisem art. 137 kks, w postępowaniu mandatowym, jeżeli kodeks nie stanowi inaczej, karę grzywny w drodze mandatu karnego nałożyć można jedynie, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, która jest określona w art. 48 § 2 kks (tj. w granicach podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia).

Warunkiem wymierzenia kary grzywny w drodze mandatu karnego jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na przyjęcie mandatu. W razie odmowy przyjęcia mandatu karnego, finansowy organ postępowania przygotowawczego wnosi do sądu akt oskarżenia. Mandatem karnym można wymierzyć karę grzywny jedynie w granicach nieprzekraczających podwójnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, tj. w 2012 r. do kwoty 3.000 zł.

W postępowaniu mandatowym występują dwa rodzaje mandatów karnych, tj.:

1)     tzw. gotówkowy, tj. wydany ukaranemu po uiszczeniu kary grzywny bezpośrednio upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył,

2)     kredytowany, wydawany za potwierdzeniem odbioru ukaranemu.

Ważne jest, iż mandatem karnym tzw. gotówkowym może być nałożona kara grzywny jedynie na osobę:

1)     czasowo tylko przebywającą na terytorium Polski,

2)      niemającą stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca pobytu w kraju,

3)     na osobę, która czasowo opuszcza kraj.

Przy czym mandat karny tzw. gotówkowy staje się prawomocny z chwilą uiszczenia kary grzywny upoważnionemu podmiotowi, który ją nałożył, zaś mandat karny kredytowany - z chwilą pokwitowania jego odbioru przez ukaranego.

Ponadto należy podkreślić, że nałożenie kary grzywny w drodze mandatu karnego nie jest obowiązkiem finansowego organu postępowania przygotowawczego, a jest tylko jedną z form zakończenia postępowania przygotowawczego - obok dobrowolnego poddania się odpowiedzialności oraz wniesienia aktu oskarżenia do sądu i może być stosowane tylko wtedy, gdy zostaną spełnione dodatkowe warunki, np. wina sprawcy nie budzi wątpliwości oraz wyraża on zgodę na ukaranie mandatem. Przy czym postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli:

1)     w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona,

2)     zachodzi zbieg przepisów określony w art. 7 § 1 kks, a ten sam czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego,

3)     za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

W postępowaniu prowadzonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, zanim wniesiono akt oskarżenia, sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego może zgłosić wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Przed pierwszym przesłuchaniem finansowy organ postępowania przygotowawczego jest obowiązany pouczyć sprawcę o prawie złożenia takiego wniosku.

Przedmiotowy wniosek może być złożony na piśmie albo ustnie do protokołu.

Cechą charakterystyczną w/w instytucji jest występowanie elementu negocjacji procesowych. Finansowe organy postępowania przygotowawczego mogą bowiem uzgadniać ze sprawcą czynu wysokość kwoty, którą sprawca powinien uiścić tytułem kary grzywny.

Składając powyższy wniosek należy jednak łącznie uiścić:

1)     należność publicznoprawną, jeżeli w związku z przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności, chyba że do chwili zgłoszenia wniosku ta wymagalna należność została w całości uiszczona,

2)     tytułem kary grzywny kwotę odpowiadającą co najmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia, a za wykroczenie skarbowe - kwotę odpowiadającą co najmniej jednej dziesiątej tego wynagrodzenia,

3)     co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.

Ponadto jeżeli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca składając wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścić ich równowartość pieniężną.

Jednocześnie złożenie wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może uzależnić:

1)       od uiszczenia tytułem kary grzywny dodatkowej kwoty, nieprzekraczającej jednak łącznie z kwotą już wpłaconą wysokości połowy sumy odpowiadającej górnej granicy ustawowego zagrożenia za dany czyn zabroniony,

2)       od wyrażenia zgody na przepadek przedmiotów nieobjętych wnioskiem sprawcy, a w razie niemożności ich złożenia - od uiszczenia równowartości pieniężnej tych przedmiotów, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione,

3)       od uiszczenia pozostałych kosztów postępowania.

Należy dodatkowo zauważyć, iż w przypadku gdy sprawca chciałby cofnąć wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności może to uczynić ale dopiero po upływie 1 miesiąca od jego złożenia, natomiast nie jest możliwe cofnięcie przez sprawcę przedmiotowego wniosku już po wniesieniu go do sądu przez finansowy organ postępowania przygotowawczego. Ponowne złożenie przez sprawcę wniosku jest niedopuszczalne. Jednocześnie w razie cofnięcia wniosku uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania.

W razie wystąpienia przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia. O wniesieniu do sądu w/w wniosku, finansowy organ postępowania przygotowawczego zobowiązany jest zawiadomić niezwłocznie sprawcę, a na postanowienie odmawiające wniesienia wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialnościprzysługuje zażalenie do organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania przygotowawczego, o czym finansowy organ postępowania przygotowawczego powinien pouczyć sprawcę.

W kwestii udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności sąd orzeka niezwłocznie.

Prawomocny wyrok o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności powoduje takie same skutki prawne jak prawomocne orzeczenie kończące postępowanie w sprawie inie podlega wpisowi doKrajowego Rejestru Karnego. Ponadto uiszczenie określonej kwoty tytułem kary grzywny za przestępstwo skarbowe w drodze dobrowolnego poddania się odpowiedzialności nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej określonej w art. 37 § 1 pkt 4 kks.

Przedawnienie karalności przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych

Karalność przestępstwa skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

1)     5 - gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą grzywny, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 3 lat,

2)     10 - gdy czyn stanowi przestępstwo skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata.

Karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.

Bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. Jeżeli natomiast sprawca przestępstwa skarbowego dopuścił się uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności celnej, bieg jego przedawnienia rozpoczyna się z dniem, w którym powstał dług celny. Jeżeli nie jest możliwe określenie dnia powstania długu celnego, bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego rozpoczyna się z dniem najwcześniejszym, w którym istnienie długu celnego zostało ustalone.

Z kolei jeżeli dokonanie przestępstwa skarbowego zależy od nastąpienia określonego w kodeksie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Ponadto podstawowe okresy przedawnienia zostają przedłużone jeżeli przed upływem terminu przedawnienia zostało wszczęte postępowanie przeciwko sprawcy. Stąd też zgodnie z art. 44 § 5 kks karalność popełnionego przez sprawcę przestępstwa skarbowego ustaje:

1)     dla przestępstw o 5-cio letnim okresie przedawnienia – z upływem 5 lat,

2)     dla przestępstw o 10-cio letnim okresie przedawnienia – z upływem 10 lat,

od zakończenia okresu podstawowego przedawnienia.

Karalność wykroczenia skarbowego ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok. Ponadto podobnie jak ma to miejsce w przypadku przedawnienia przestępstw skarbowych, karalność wykroczenia skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności.

Bieg przedawnienia wykroczenia skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności. Jeżeli natomiast sprawca wykroczenia skarbowego dopuścił się uszczuplenia lub narażenia na uszczuplenie należności celnej, bieg jego przedawnienia rozpoczyna się z dniem, w którym powstał dług celny. Jeżeli nie jest możliwe określenie dnia powstania długu celnego, bieg przedawnienia wykroczenia skarbowego rozpoczyna się z dniem najwcześniejszym, w którym istnienie długu celnego zostało ustalone.

Jednocześnie jeżeli dokonanie wykroczenia skarbowego zależy od nastąpienia określonego w kodeksie skutku, bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Jeżeli przed upływem w/w terminu podstawowego przedawnienia zostało wszczęte postępowanie przeciwko sprawcy,karalność popełnionego przez niego wykroczenia skarbowego ustaje z upływem 2 lat od zakończenia okresu podstawowego przedawnienia wykroczenia skarbowego.

Część szczególna

Część szczególna Kodeku karnego skarbowego zawiera poszczególne typy przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, które z uwagi na rodzaj naruszanych norm, zostały sklasyfikowane w odrębnych rozdziałach dotyczących:

1)     przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji (art. 54 – 84 kks),

2)     przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami (art. 85-96 kks),

3)     przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obrotowi dewizowemu (art. 97-10sł kks),

4)     przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko organizacji gier hazardowych (art. 107-111 kks).

Najwięcej przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych dotyczy naruszeń obowiązków podatkowych, a do najczęściej popełnianych w 2012 r. można m.in. zaliczyć: naruszenie terminu wpłaty podatku (art. 57 kks), niewpłacanie przez płatnika pobranego podatku (art. 77 kks), podanie nieprawdziwych danych podatkowych, czyli tzw. oszustwo podatkowe (art. 56 kks), uchylenie się od obowiązku opodatkowania (art. 54 kks), nierzetelne lub wadliwe prowadzenie ksiąg podatkowych (art. 61 kks), nieprowadzenie ksiąg (art. 60 kks), niewystawianie lub fałszowanie faktur lub rachunków (art. 62 kks), utrudnianie kontroli podatkowej (art. 83 kks), narażenie na bezpodstawny zwrot podatku (art. 76), niewyznaczenie przez płatnika osoby pobierającej podatki (art. 79 kks), składanie nieprawdziwej informacji podsumowującej (art. 80a kks), zaniedbanie składania informacji podatkowej (art. 80 kks), zaniedbanie dokonywania zgłoszenia lub aktualizacji identyfikacji podatkowej (art. 81 kks), niepopieranie przez płatnika podatku (art. 78 kks), zatajenie działalności gospodarczej, czyli tzw. firmanctwo (art. 55 kks).