Prawo i postępowanie karne skarbowe – 2010/2011 – Marek Kludzikowski

POSTĘPOWANIE KARNE-SKARBOWE – dr Jeż-Ludwichowska

Przebieg postępowania (dynamika): ogół czynności podejmowanych przez wszystkich uczestników procesu
Stosunki prawne (statyka): ogół stosunków prawnych, a precyzyjniej procesowych zachodzących między
uczestnikami tej działalności, która unormowana jest przez procesowe prawo karne skarbowe

- zarówno ujęcie dynamiczne i statyczne jest zbyt wąskie.

Procesowe prawo karne skarbowe: ogół norm regulujących postępowanie karne skarbowe i jednocześnie
stanowiących podstawę prawną wszystkich uczestników procesów. Jest elementem szeroko rozumianego
procesowego prawa karnego.
Szeroko rozumiane procesowe prawo karne: procedura w sprawach o wszelkie czyny zabronione przez
normy prawa karnego.

Funkcje procedury karnej skarbowej:

1.

Regulacyjna (porządkująca) – układa sekwencje czynności, jakie w tym procesie maja miejsce

2.

Gwarancyjna - gwarancje naszych praw i wolności, zabezpieczenie przed zbytnią, dowolną
ingerencje organów państwa w sferę praw i wolności

3.

Wychowawcza - uświadomienie każdemu, że prawo karne-skarbowe powinno wychowywać w
duchu przestrzegania prawa

4.

Profilaktyczna (prewencyjna)

Głównym przedmiotem procesu karnego-skarbowego jest kwestia odpowiedzialności osoby z powodu
popełnienia przestępstwa lub wykroczenia karnego skarbowego. Rozstrzygniecie tej kwestii prawnej
wymaga uprzedniego ustalenia tzw. „faktu głównego”

Fakt główny – przedmiot postępowania dowodowego, które ma miejsce w postępowaniu karnym
skarbowym. Rekonstruuje się obraz zdarzenia, które może być kwalifikowane jako przestępstwo lub
wykroczenie skarbowe. Owo zrekonstruowane zdarzenie pod przepis materialnego prawa karnego
skarbowego (subsumcja) – obowiązkowy warunek przy określaniu odpowiedzialności.

Kwestia dopuszczalności procesu
- musi istnieć możliwość wszczęcia i prowadzenia procesu, bo tylko wtedy można rozstrzygać o
przedmiocie. Musi istnieć podstawa procesu.

Podstawą procesu jest uzasadnione podejrzenie popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.
Ma ona swoją stronę faktyczną i prawną.

- Strona faktyczna to dane, którymi dysponuje organ zobligowany do wszczęcia postępowania
karnego-skarbowego (określone informacje, będą uzasadniały subsumcję)

Podstawa procesu
Art. 113. § 1. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się
odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy niniejszego kodeksu nie stanowią
inaczej.

§ 2. Nie stosuje się przepisów:

1) Kodeksu postępowania karnego dotyczących pokrzywdzonego i mediacji;
2) art. 325f Kodeksu postępowania karnego.

§ 3. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe nie stosuje się przepisów:

1) Kodeksu postępowania karnego dotyczących środków zapobiegawczych, poszukiwania
oskarżonego i listu gończego;

2) art. 18 § 1, art. 325c, 400, 562 § 2 i art. 589a–589f, art. 590–607zc, art. 611g–611s oraz art. 615
Kodeksu postępowania karnego.

- domniemanie stosowania KPK i katalog wyjątków od tej zasady.

Art. 303. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wydaje się z urzędu lub na
skutek zawiadomienia o przestępstwie postanowienie o wszczęciu śledztwa, w którym określa się czyn
będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną.

Art. 17. § 1. Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy:

1) czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego

popełnienia,

2) czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia

przestępstwa,

3) społeczna szkodliwość czynu jest znikoma,
4) ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze,
5) oskarżony zmarł,
6) nastąpiło przedawnienie karalności,
7) postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone
albo wcześniej wszczęte toczy się,
8) sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych,
9) brak skargi uprawnionego oskarżyciela,
10) brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby
uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej,
11) zachodzi inna okoliczność wyłączająca ściganie.

Jeśli brak podstawy pojawi się w trakcie procesu to wydaje się wyrok uniewinniający

Stadia procesu karnego-skarbowego

1. Stadium postępowania przygotowawczego – ma na celu przygotowanie procesu

1. Wniesienie aktu oskarżenia do sadu
2. Czynności przygotowujące

2. Stadium postępowania przed sądem pierwszej instancji - zapada merytoryczne rozstrzygnięcie: albo
wyrok skazujący albo uniewinniający.

1. Rozprawa główna – część wstępna rozprawy głównej, przewodu sądowego (odczytanie aktu
oskarżenia), głosu stron i wyrokowania

3. Postępowanie odwoławcze – kontrola prawidłowości rozstrzygnięć

4. Stadium wykonawcze

Trybem szczególnym postępowania karnego nazywamy takie postępowanie, którego przebieg różni się w
sposób istotny i jednocześnie ustawo oznaczony od postępowania uznanego za modelowe w danym
systemie prawnym

- np. postępowanie karne skarbowe

- tryb szczególny pierwszego stopnia - taki tryb, który odwołuje się w kwestiach
nieunormowanych do postępowania modelowego - punktem wyjścia jest postępowanie
zwykle. Jest to także tryb ekwiwalentny - stopień formalizmu procesowego nie obiega od
formalizmu postępowania zwykłego; tryb obligatoryjny - jeśli chcemy ścigać przestępstwo
lub wykroczenie skarbowe, to musimy je ściągać tylko i wyłącznie tym trybie postępowania

Tryby szczególne drugiego stopnia

- postępowanie uproszczone, nakazowe, w stosunku do nieobecnych oraz w sprawach wykroczeń

mandatowych

- jeśli zajdą szczególne przesłanki to postępowanie karne-skarbowe nie będzie toczyło się w jednym
z trybów szczególnych przewidzianych w KKS, a nie w trybie ogólnym karnoskarbowym.

Postępowanie o przestępstwa – tryby: zwykły, uproszczony, nakazowym i w stosunku do nieobecnych (w
praktyce najczęściej występuje tryb uproszczony); nie dotyczy postępowań prowadzonych przez sądy
wojskowe - wszystkie są prowadzone w trybie zwykłym
Postępowanie o wykroczenia – tryby: uproszczony, nakazowy, w stosunku do nieobecnych i mandatowy.
Zupełnie wyjątkowo może toczyć się w trybie zwykłym, jeśli zostanie przekroczony termin przerwy w
rozprawie

Cele postępowania karnego skarbowego
Art. 2 par. 1 KPK § 1. Przepisy niniejszego kodeksu mają na celu takie ukształtowanie postępowania
karnego, aby:

1) sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności karnej, a osoba
niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,

- nikt niewinny nie powinien ponosić odpowiedzialności,
- nikt winny nie powinien ponosić odpowiedzialności większej niż zasłużył,
- nikt winny nie uniknął odpowiedzialności,
- nikt winny nie powinien ponosić odpowiedzialności większej niż ta, na jaka zasłużył.

Nie jakakolwiek realizacja prawa materialnego karnego skarbowego, tylko realizacja
tego prawa powinna być trafna. Nie tylko wtedy, gdy jest zgodna z przepisami
prawa materialnego, ale także gdy odpowiada wymogom sprawiedliwości
proceduralnej.

2) przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym oraz ujawnienie
okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania
karnego nie tylko w zwalczaniu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu
poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego,
4) rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie.

Art. 114.KKS § 1. Przepisy kodeksu mają ponadto na celu takie ukształtowanie postępowania w sprawach o
przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, aby osiągnięte zostały cele tego postępowania w zakresie
wyrównania uszczerbku finansowego Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub innego
uprawnionego podmiotu, spowodowanego takim czynem zabronionym.

- zasada wzmożonej ochrony publicznego interesu finansowego podkreśla fakt, że podstawowym
celem jaki ma do spełnienia prawo karne-skarbowe jest naprawienie publicznego uszczerbku
finansowego. Istnienie specyficznych instytucji uregulowanych w KKS.

Najważniejsze instytucje specyficzne tylko dla procesu karnego-skarbowego w porównaniu do
postępowania modelowego uregulowanego w KPK
- mamy do czynienia ze szczególną ochroną finansowego interesu państwa, która przejawia się nie tylko w
rozwiązaniach prawa materialnego, ale także w szeregu instytucji o charakterze procesowym.
- specyfika rodzajowa postępowania karnego-skarbowego wynika z odmienności organów prowadzących
postępowanie przygotowawcze, przy czym KKS obok prokuratora wyróżnia tzw. finansowe i niefinansowe
organy postępowania przygotowawczego.
- specyfika rodzajowa postępowania karnego-skarbowego wynika z faktu istnienia stron szczególnych
procesu karnego-skarbowego, czyli takich, które nie występują w zwykłym procesie karnym: podmiot
pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej będący stroną bierną tego procesu oraz interwenient, którym
jest strona czynna tego procesu
- w procesie karnym-skarbowym nie występuje pokrzywdzony i wszystkie instytucje procesowe
dotyczącego jego osoby nie mają zastosowania.
- zarówno zabezpieczenie majątkowe, jak i instytucja przepadku maja specyficzny kształt

- różnice co do organów pełniących funkcje oskarżyciela w procesie karnym skarbowym. Pojawiają się
oskarżyciele, którzy nie występują w zwykłych sprawach karnych
- większe znaczenie niż w innych procesach karnych konsensualizmu.
- postępowanie o wykroczenia skarbowe: w KPK mandat karny jest czymś nieznanym (?)
- występuje tryb postępowania przeciwko nieobecnym (zarówno oskarżonego, jak i podmiotu
pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej)
- także w trybie zwykłym możemy skazać oskarżonego na posiedzeniu (?)
- możliwość wydania wyroku zaocznego w stosunku doniesieniu do pomiotu pociągniętego do
odpowiedzialności posiłkowej.
- ten sam tryb postępowania w odniesieniu do przestępstw i wykroczeń (samodzielnie występujące
wykroczenia skarbowe są rzadkością)

- 3 techniki oddzielania wykroczenia: próg ustawowy - 5-krotność minimalnego wynagrodzenia;
przypadek mniejszej wagi; umyślność

Źródła prawa procesowego karnego skarbowego
- KKS, KPK, Konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe (Pakt Praw Politycznych i Obywatelskich,
Europejska Konwencja Praw Człowieka), rozporządzania wykonawcze do KKSu i KPK,
- ustawa o sądach powszechnych, Sądzie Najwyższym, o adwokaturze, o prokuraturze, o radcach prawnych,
CBA, CBŚ, etc.

NACZELNE ZASADY PROCESU KARNEGO SKARBOWEGO
- określają główne cechy tego procesu i w skutek czego kształtują jego model
- jest ujmowane w różnych znaczeniach, np. zasady abstrakcyjne (naczelna zasada to ukształtowana w
rozwoju historycznym i formułowana w teorii idea, która nie jest związana z żadnym konkretnym systemem
prawnym) i konkretnym (naczelna zasada to norma prawa obowiązującego, przy czym każdą konkretną jest
tylko taka norma ogólna prawa obowiązującego, która jest doniosła w podwójnym znaczeniu: doniosła
społecznie i doniosła z tego powodu, że wpływa na kształtowanie innych norm).
- zasada nie musi być wprost ujęta w jednym przepisie, można ją wyinterpretować z szeregu przepisów
(zasada prawnie zdefiniowana i prawnie niezdefiniowana).
Zasady konkretne pełnią niezwykle ważną role – pozwalają określić model procesu, to na podstawie modelu
wiemy co stanowi regułę i co jest wyjątkiem od tej reguły. Wyznaczają kierunki interpretacji przepisów.
- katalog zasad jest różnie ujmowany

2 zasady mające charakter konstytucyjny
1. Zasada prawa do sądu – jedna z trzech najważniejszych konstytucyjnych zasad, art. 45 konstytucji, 6
EKPC, 14 Paktu

Art. 45 Konstytucji. 1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

2. Wyłączenie jawności rozprawy może nastąpić ze względu na moralność, bezpieczeństwo państwa i
porządek publiczny oraz ze względu na ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny.
Wyrok ogłaszany jest publicznie.

2. Zasada rzetelnego procesu
- w skład tej zasady wchodzą jeszcze inne zasady; metazasada?)
- inaczej fair trial, zasada sprawiedliwego procesu, etc. Składa się na nią konieczność zagwarantowania
każdemu rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, zaskarżalność orzeczeń i decyzji wydanych w
pierwszej instancji, nakaz poszanowania godności człowieka, prawo do ochrony prywatności, obowiązek
zapewnienia nietykalności i wolności osobistej i wyłączana kompetencja sądu na pozbawienie wolności,
prawo do odszkodowania za bezkarne pozbawienie wolności,
- art. 31 konstytucji: dozwolenie na ograniczenie ochrony tych sfer w granicach klauzul ustawowych w
związku z zasadą niezbędności, ograniczenia nie mogą być tego rodzaju, że istota wolności i praw byłaby
ograniczona

Zasady procesu karnego skarbowego
1. Zasada ścigania z urzędu

2. Zasada legalizmu

3. Zasada domniemania niewinności

4. Zasada prawa do obrony
- zasada konstytucyjna (standard rzetelnego procesu)
-dotyczy centralnej postaci procesu karnego skarbowego – dotyczy oskarżonego lub podejrzanego

Art. 6. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym
należy go pouczyć.

- prawo do obrony przysługuje w toku całego procesu, chociaż jego zakres bywa różny w toku
postępowania, w zależności od tego czy chodzi o obronę aktywna i pasywną,
- możliwość podejmowania wszelkich działań, które mogą doprowadzić do uwolnienia się od
odpowiedzialności lub jej złagodzenia (obrona aktywna), ale oznacza także możliwość powstrzymania się
od wszelkich działań mogących rodzić niekorzystne konsekwencje (obrona bierna, nikt nie ma obowiązku
sam siebie oskarżać - Accusare nemo se debet)

Obrona pasywna - nie tylko w toku procesu, ale od momentu popełnienia przestępstwa, jeszcze przed
wszczęciem postępowania; przysługuje sprawcy przestępstwa, bo nie ma obowiązku współdziałania z
organami ścigania, aby znaleźć dowody obciążające go

Obrona aktywna (dotyczy tylko obrony w trakcie procesu):

- prawo do wypowiadania się w procesie co do wszelkich punktów oskarżenia oraz wszelkich
kwestii, które maja być rozstrzygnięte
- możliwość składania oświadczeń (wyjaśnień przez podejrzanego i oskarżonego)
- możliwość podejmowania innych czynności procesowych (prawo do składania wniosków

dowodowych)

- możliwość zaskarżania decyzji i czynności procesowych dokonywanych w toku postępowania
(zażalenie na stosowanie uciążliwego środka zapobiegawczego – poręczenie majątkowe,
tymczasowe aresztowanie)
- prawo do uczestniczenia w czynnościach procesowych (jawność wewnętrzna jest w dużej mierze
wyłączona w postępowaniu przygotowawczym)
- prawo do korzystania z pomocy obrońcy, niekiedy udział obrońcy jest obligatoryjny (kiedy
oskarżony jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, zachodzi wątpliwość do poczytalności
oskarżonego i kiedy sąd uzna to za niezbędne dla okoliczności utrudniające obronę oraz gdy jest
zagrożony karą pozbawienia wolności); prawo ubogich - koszty obrony spowodowałyby
pomniejszenie możliwości utrzymania dla normalnego przeciętnego człowieka; art. 81 KPK

Prawo do obrony formalnej (pomoc obrońcy), a Prawo do obrony materialnej (obrona przed zarzutem)
-dr Jeż jest przeciwniczką tego podziału, bo obrońcę bierze się po to, aby złagodzić, odeprzeć zarzuty, w
zasadzie obrona formalna służy obronie materialnej

Prawo do obrony pasywnej
- nie utożsamiać z prawem do milczenia, bo rzeczywista treść do obrony pasywnej jest szersza
- nie tylko prawo od składania wyjaśnień w formie ustnej, możliwość powstrzymania się od wszelkich
działań (jakakolwiek działalność dowodowa, która mogłaby spowodować dla oskarżonego negatywne
skutki)

Prawo do obrony pasywnej jako kontratyp (uchyla bezprawność czynu)?

- ukrywanie ksiąg, po to zataić swoje przestępstwa
- jeden z najtrudniejszych problemów teoretycznych, gdzie postawić granice do podejmowania określonych
działań. Ciągłe trwa szukanie złotego środka

Art. 74. 2 KPK Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:

1) oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności
ciała; wolno także w szczególności od oskarżonego pobrać odciski, fotografować go oraz okazać w
celach rozpoznawczych innym osobom,
2) badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem
zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem chirurgicznych, pod warunkiem że dokonywane są przez
uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie
zagrażają zdrowiu oskarżonego, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; w
szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi,
włosów lub wydzielin organizmu, z zastrzeżeniem pkt 3,

- oskarżony mając obowiązki dowodowe nie ma obowiązku aktywnego uczestniczenia w tych czynnościach
dowodowych (musi znosić to że organy będą pobierały od niego określone próbki), ale co w przypadku
badań psychologicznych i psychiatrycznych (testy, rozmowy, etc, etc), które wymagają względnej
aktywności osoby.

5. Zasada Prawdy (zasada prawdy obiektywnej, zasada prawdy materialnej)
- w myśl tej zasady podstawę wszelkich decyzji wydawanych przez organy procesowe powinny stanowić
ustalenia zgodne z rzeczywistością. Oznacza to że twierdzenia o faktach w związku, z którymi wydaje się
decyzje procesowe powinny być prawdziwe.
- nie jest to zasada nakazująca poznawanie prawy za wszelką cenę w procesie - zrezygnowaliśmy z tego pod
wpływem humanitaryzmu. Ograniczenie możliwości ustalenia prawdy na rzecz ochrony innych interesów,
które uznano za cenniejsze np. zakaz przesłuchiwania spowiedników (ochrona swobody religijnej; zakaz
przesłuchiwania obrońców co do faktów, których dowiedzieli się udzielając porady prawych (prawo do
obrony), zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka osób najbliższych (nie jest to zakaz bezwzględny,
zależy od woli świadka; ochrona więzi rodzinnych). Z jednej strony ogranicza zasadę prawdy, z drugiej
strony sprzyja jej, bo osoba najbliższa często zeznawałaby fałszywie.
- obowiązuje też zakaz przesłuchiwania świadka na pytania, które mogłoby narazić świadka lub jego osoby
najbliższe na negatywne konsekwencje

- Art. 171 par. 5 KPK - nie można grozić, stosować tortur, hipnotyzować, aby uzyskać treść wyjaśnień.
Dotyczy to też świadków.
- Art. 174 KPK Dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism,
zapisków lub notatek urzędowych.

-zakaz substytucji dowodowej

- Art. 2 § 2 KPK. Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.
- Art. 92 KPK. Podstawę orzeczenia może stanowić tylko całokształt okoliczności ujawnionych w
postępowaniu, mających znaczenie dla rozstrzygnięcia.
- Art. 167 KPK. Dowody przeprowadza się na wniosek stron, podmiotu określonego w art. 416 albo z urzędu.
- Art. 170 KPK. § 1. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:

1) przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne,
2) okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już
udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy,
3) dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności,
4) dowodu nie da się przeprowadzić,
5) wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.

§ 2. Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały
przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić.

§ 3. Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia.

§ 4. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu,
chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności.

Zasada bezstronności (obiektywizmu)
- art. 4. KPK Organy prowadzące postępowanie karne są obowiązane badać oraz uwzględniać okoliczności
przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego
- wyłączenie stronniczości i uprzedzania w sprawie – sędziowie przede wszystkim, ale też do innych
organów procesowych.
- normy dotyczące wyłączanie sędziego:
Art. 40. § 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:

1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,
2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela
ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,
3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi
rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem
przysposobienia, opieki lub kurateli,
4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w
charakterze świadka lub występował jako biegły,
5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony,
albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
6) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,
7) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,
9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,
10) prowadził mediację.

§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia,
przysposobienia, opieki lub kurateli.

§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w
trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.

- wykluczenie z mocy prawa

Art. 41. § 1. Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać
uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.

§ 2. Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego,
pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma
dopiero po rozpoczęciu przewodu.

- wykluczenie na wniosek

- prokuratora, innych osób prowadzących postępowanie przygotowawcze oraz innych oskarżycieli
publicznych, protokolanta i stenografa, biegłego, tłumacza i specjalistów dotyczą analogiczne przepisy

6. Zasada swobodnej oceny dowodów
Art. 7 KPK Organy postępowania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych
dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań
wiedzy i doświadczenia życiowego.

- bardzo silnie powiązana z zasada prawdy. Odrzucenie tej zasady oznaczałoby fikcję dla zasady prawdy,
przy obowiązywaniu ścisłych reguł dowodowych nie byłaby prawdą materialną, lecz prawda formalną.

- o wartości dowodów obecnie nie przesadzą ustawa, są oceniane swobodnie. Ale w praktyce się je
stopniuje (faceci lepiej orientują się w terenie, a kobiety lepiej radzą sobie z zapamiętywaniem kolorów).
- ocena swobodna, ale nie dowolna, ograniczona logicznym myśleniem, doświadczeniem życiowym,

Prejudycjalność - ograniczenie tej zasady, związanie prawomocnym rozstrzygnięciem innego sadu. Sądy nie
są związane prawomocnymi rozstrzygnięciami innego sądu, wyłącznie rozstrzygnięcia kształtujące prawo
lub stosunek prawny są wiążące. W postępowaniu karnym-skarbowym liczne wątpliwości budzi stosunek
postępowania skarbowego do postępowania podatkowego, celnego.

Czy sąd karny jest związany ustaleniami organu prowadzącego postępowanie podatkowe celne?
- Sąd karny samodzielnie rozstrzyga, ale nie jest tak, że sądy nie uwzględniają w ogóle ustaleń tych
organów, sąd nie może całkowicie pominąć decyzji organów administracji, ale ma prawo samodzielnej
oceny tych ustaleń, może dojść do innych wniosków.

7. Zasada lojalności (informowania uczestników procesu o ich prawach i obowiązkach)
- analogiczna do procedury cywilnej (najsłabiej tam występującej) i administracyjnej (w najsilniejszym
kształcie)
- art. 16 KPK § 1. Jeżeli organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć uczestników
postępowania o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub
mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub
innej osoby, której to dotyczy.

§ 2. Organ prowadzący postępowanie powinien ponadto w miarę potrzeby udzielać uczestnikom
postępowania informacji o ciążących obowiązkach i o przysługujących im uprawnieniach także w
wypadkach, gdy ustawa wyraźnie takiego obowiązku nie stanowi. W razie braku takiego pouczenia, gdy w
świetle okoliczności sprawy było ono nieodzowne, albo mylnego pouczenia, stosuje się odpowiednio § 1.

8. Inne zasady, które są istotne – zasada bezpośredniości, kontradyktoryjności, jawności, skargowości

UCZESTNICY PROCESU KARNEGO SKARBOWEGO
Uczestnik – podmiot, który bierze udział w tym procesie w roli określonej przez KKS oraz KPK.

2 podstawowe grupy:

- organy procesowe
- strony procesowe oraz ich pełnomocnicy

Organy procesu karnego skarbowego: sąd, prokurator, finansowe organy postępowania
przygotowawczego, niefinansowe organy postępowania przygotowawczego, organy nadrzędne nad
finansowymi organami postępowania przygotowawczego, organ nadrzędny nad organami niefinansowymi
przygotowania przygotowawczego, poza żandarmerią - prokurator; prokurator wojskowy.

Prokurator występuje w dwóch rolach
- organ, który prowadzi postępowanie przygotowawcze oraz organ nadrzędny nad organami prowadzącymi
postępowanie przygotowawcze (niefinansowywymi)

1. Sąd – w wyniku prawa do sądu – wymiar sprawiedliwości w Polsce sprawują niezawisłe sądy. Sądem
właściwym w pierwszej instancji jest albo sąd rejonowy albo sądy wojskowe.

Sądy wojskowe orzekają w sprawach:
- o czyny popełnione przez żołnierzy, jeśli sprawca przestępstwa skarbowego jest osoba posiadająca stopień
majora lub wyższy - sąd wojskowy okręgowy.
- w pozostałych przypadkach i także w przypadku wszystkich wykroczeń orzekają wojskowe sądy
garnizonowe.

Żołnierze podlegają także trybowi mandatowemu i w razie nie przyjęcia grzywny powiadamia się
prokuratora wojskowego, który może umorzyć postępowanie i przekazać ją przełożonemu i ukarać
dyscyplinarnie wojskowego

- wyjątek od zasady legalizmu.

2. Prokurator
Art. 134a. Prokurator prowadzi postępowanie przygotowawcze, jeżeli przepis ustawy tak stanowi.

3. Finansowe organy postępowania przygotowawcze
Art. 53 par. 37. Finansowy organ postępowania przygotowawczego jest to:

1) urząd skarbowy;
2) inspektor kontroli skarbowej;
3) urząd celny.

Art. 133. § 1. Postępowanie przygotowawcze prowadzą:

1) urząd celny – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone […] oraz w
sprawach ujawnionych w zakresie swojego działania przez urzędy celne […];
2) urząd skarbowy – w sprawach o pozostałe przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
3) inspektor kontroli skarbowej – w sprawach ujawnionych w zakresie działania kontroli skarbowej.

4. Niefinansowe organy postępowania przygotowawczego
Art. 53 § 38 KKS. Niefinansowy organ postępowania przygotowawczego jest to:

1) Straż Graniczna;
2) Policja;
3) Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
4) Żandarmeria Wojskowa;
5) Centralne Biuro Antykorupcyjne.

ABW i CBA - te organy są upoważnione do prowadzenia postępowania przygotowawczego tylko w
przypadku przestępstw skarbowych (nie mają kompetencji do prowadzenia go w przypadku wykroczeń
skarbowych).

Art. 134. § 1. KKS Postępowanie przygotowawcze prowadzą także:

1) Straż Graniczna – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone […],
ujawnione w zakresie swego działania przez Straż Graniczną;
2) Policja – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie
swego działania przez Policję;
3) Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w
zakresie swego działania przez ten organ;
4) Żandarmeria Wojskowa – w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe
popełnione przez [żołnierzy], w zakresie podlegającym właściwości sądów wojskowych;
5) Centralne Biuro Antykorupcyjne – w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie
swojej właściwości.

Art. 134. § 2 KKS. Organy określone w § 1 pkt 1–3 zawiadamiają niezwłocznie o prowadzeniu postępowania
przygotowawczego właściwe finansowe organy postępowania przygotowawczego przez przesłanie odpisu
postanowienia o jego wszczęciu, chyba że ograniczą swoje czynności do zabezpieczenia śladów i dowodów
przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego oraz przekazania sprawy do dalszego prowadzenia
tym organom.

5. Organy nadrzędne nad finansowymi organami postępowania przygotowawczego
Art. 53 § 39 KKS. Organ nadrzędny nad finansowym organem postępowania przygotowawczego jest to:

1) miejscowo właściwa izba celna – w sprawach należących do właściwości urzędu celnego;

2) miejscowo właściwa izba skarbowa – w sprawach należących do właściwości urzędu
skarbowego, a jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzi inspektor kontroli skarbowej –
Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej;
3) minister właściwy do spraw finansów publicznych, jeżeli postanowienie lub zarządzenie wydał
finansowy organ nadrzędny określony w pkt 1 i 2.

6.Organy nadrzędne nad niefinansowymi organami postępowania przygotowawczego
Art. 53 § 39a KKS. Organem nadrzędnym nad niefinansowymi organami postępowania przygotowawczego
określonymi w § 38 pkt 1–3 jest prokurator, a nad niefinansowym organem postępowania
przygotowawczego określonym w § 38 pkt 4 – prokurator wojskowy.

Strony procesu karnego skarbowego
- w doktrynie nie ma jednolicie aprobowanej definicji strony procesowej.
- w procesie karnym-skarbowym występują różne strony zarówno w kategorii stron czynnych, jak i biernych.

Strona procesu - podmiot, który w procesie, bądź występuje sam w swoim imieniu, bądź w którego imieniu
występuje przedstawiciel i który ma interes prawny w korzystnym dla siebie rozstrzygnięciu o przedmiocie
procesu, a ponadto wyposażony jest przez ustawę przez minimalny standard uprawnień właściwych stronie
procesowej.

Czy oskarżyciel publiczny jest stroną procesu?
Nie działa w interesie swoim, tylko interesie publicznym. Dlatego najczęściej oskarżyciela publicznego
traktuje się jako rzecznika interesu publicznego działającego na prawach strony. Są to wątpliwości
teoretyczne, bo KKS przesadził kto jest stroną:

Art. 120. § 1. W postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe stronami są: oskarżyciel publiczny,
oskarżony, podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej oraz interwenient.

§ 2. W postępowaniu w sprawach o wykroczenia skarbowe stronami są: oskarżyciel publiczny, oskarżony
oraz interwenient.

§ 3. Interwenientowi w toku całego postępowania przysługują uprawnienia w granicach interwencji.

1. Oskarżyciel publiczny - podmiot mający kompetencje strony w sprawach o przestępstwa i wykroczenia
skarbowe.
- generalna zasada: oskarżycielem publicznym jest oprócz prokuratora organ, który wnosi i popiera
oskarżenie. Przy czym funkcje oskarżyciela mają różne organy i to zróżnicowanie jest konsekwencją
prowadzania postępowania przygotowawczego
- zależy od tego czy jest prowadzone było śledztwo, czy dochodzenie (forma uproszczona postępowania
przygotowawczego). Ponadto zróżnicowanie organów oskarżycielskich zależy od tego, w jakim trybie
prowadzi się postępowanie przed sądem oraz czy toczy się je w sprawie o przestępstwo czy wykroczenie
skarbowe.

Organy oskarżycielskie w sprawach o przestępstwa skarbowe.
- jeśli sprawa należy do trybu uproszczonego (gdy postępowanie przygotowawcze było prowadzone w
formie dochodzenia) i jeśli to dochodzenie prowadził finansowy organ postępowania przygotowawczego, to
ów organ sam sporządza, wnosi do sądu i popiera oskarżenie (pełni funkcje oskarżyciela publicznego). 14
dni od daty zamknięcia, o wniesieniu jest obowiązany powiadomić prokuratora przez doręczenie
prokuratorowi aktu oskarżenia.

- jeśli sprawa należy do trybu zwykłego, a postępowanie przygotowawcze prowadził finansowy organ
postępowania przygotowawczego, wówczas organ przygotowuje akt oskarżenia, który przekazuje ten akt
prokuratorowi, który może wnieść ten akt do sądu, zawiesić postępowanie lub zarządzić uzupełnienie

- Art. 331 KPK, 155 KKS

- postępowanie przygotowawcze prowadził organ niefinansowy - wówczas po zamknięciu tego
postępowania od razu przekazuje akta sprawy prokuratorowi, który może sam sporządzić i wnieść akt
oskarżenia.

- jeśli dochodzenie prowadziła żandarmeria wojskowa, wówczas po zamknięciu postępowania
przygotowawczego przekazuje sprawę prokuratorowi wojskowemu, który jest wyła czym oskarżycielem
publicznym, w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych.

Organy oskarżycielskie w sprawach o wykroczenia skarbowe:
- finansowe organy postępowania przygotowawczego mają samodzielne prawa do wnoszenia aktu
oskarżenia i popierania go przed sądem, natomiast spośród organów niefinansowych postępowania
przygotowawczego tylko policja i straż graniczna mają takie prawo.

Organy oskarżycielskie w trybie uproszczonym:
- udział w rozprawie w charakterze oskarżyciela udział – organu finansowego jest obligatoryjny (tryb
uproszczony

Art. 157. § 1. Jeżeli akt oskarżenia wniósł finansowy organ postępowania przygotowawczego, udział tego
organu lub jego przedstawiciela w rozprawie jest obowiązkowy w postępowaniu uproszczonym.

§ 2. W sprawach o przestępstwa skarbowe, w których akt oskarżenia wniósł prokurator, finansowy organ
dochodzenia lub jego przedstawiciel może działać obok prokuratora w charakterze oskarżyciela publicznego.

Wyjątkowa instytucja - w sprawach o przestępstwo skarbowe podlega postępowaniu zwykłemu, a nie
uproszczonemu – organ finansowy jest zawiadomiony niezwłocznie przez prokuratora przez doręczenie
odpisu aktu oskarżenia, w sprawach o przestępstwa skarbowe, w których akt oskarżenia wniósł prokurator,
finansowy organ postępowania przygotowawczego lub jego przedstawiciel może działać obok prokuratora
– jedyny przypadek, gdy występuje dwóch samodzielnych oskarżycieli.

Wszystkich oskarżycieli obowiązuje zasada bezstronności (podkreśla to, że oskarżyciel jest rzecznikiem
interesu publicznego)

Art. 14. § 2. Odstąpienie oskarżyciela publicznego od wniesionego oskarżenia nie wiąże sądu.
- sad może kontynuować sprawę, ale oskarżyciel dalej uczestnicy w postępowaniu jako strona
przeciwstawna oskarżonemu. Ten przepis ma niebawem ulec zmianie.

W procesie kontradyktoryjnym oskarżyciel ma prawo uczestniczyć we wszystkich stadiach postępowania
jurysdykcyjnego – wszystkie czynności, składanie wniosków dowodowych. Ma prawo zaskarżania
rozstrzygnięć, które są wydane przez sąd pierwszej instancji. Jako jedyny podmiot może zaskarżać wyroki w
obu kierunkach (wynika to z tego, że jest rzecznikiem interesu publicznego). Jako pierwszy zabiera głos w
etapie wolnych głosów stron (końcowe przemówienia przed udaniem się sadu na naradę). Oskarżyciel ma
prawo repliki oskarżonemu(który i tak może potem odpowiedzieć, bowiem, do niego należy ostatni głos w
sprawie).

PODMIOTY POCIAGNIĘTE DO ODPOWIEDZIALNOŚCI POSIŁKOWEJ
- specyficzna instytucja prawa karnego skarbowego, nieco podobna (ale nie identyczna) instytucja – art. 52
KK:

W wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej lub
jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a popełnione przez sprawcę działającego w jej
imieniu lub interesie, sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości
lub w części na rzecz Skarbu Państwa; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi innemu
podmiotowi.

- strona szczególna procesu karnego-skarbowego (występuje wyłącznie w wyłącznie szczególnym trybie
procesu karnego)
- strona bierna, występująca wyłącznie w sprawach o przestępstwa skarbowe,
- osoba fizyczna, prawna, ułomna osoba prawna, która organ w sprawie o przestępstwo skarbowe organ
prowadzący postępowanie o przestępstwo skarbowe – art. 53 par. 40

- przepis z KKS wyraźnie statuuje podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej.

Warunkiem ustanowienia odpowiedzialności posiłkowej jest to, aby sprawca czynu był zastępcą tego
podmiotu albo osoby działającej w jakimikolwiek innym charakterze oraz zainteresowany podmiot odniósł
lub mógł odnieść jakąkolwiek korzyść majątkową. Musi istnieć prawna więź podmiotowa – sprawca czynu
jest zastępca (pracownikiem, etc), ale działa w imieniu i na rzecz tego podmiotu. Np. księgowy w firmie.
- nie jest odpowiedzialnością za wszelkie skutki. Obejmuje wyłącznie grzywnę albo być zakreślona
równowartością przedmiotów polegających przepadkowi. – art. 24 par. 1 i 2.
- nie może być pociągnięta taka osoba, która ponosi także współodpowiedzialność za czyn karny skarbowy
- odpowiedzialność posiłkowa może być nałożona na kilka osób. W takiej sytuacji odpowiadają one
solidarnie. Chyba, ze sąd określi indywidualną odpowiedzialność posiłkową każdego z nich.
- nie wyklucza zwrotu korzyści osiągniętej kosztem Skarbu Państwa lub JST, KKS nie odsyła do art. 52 KK,
zawiera własna regulację.

Pociągniecie, a nałożenie odpowiedzialności posiłkowej
Pociągnięcie - oznacza postawienie danej osoby w roli określonej strony procesowej. Jeszcze żadnej
odpowiedzialności nie ponosi. Pociągniecie odbywa się w formie postanowienia, które w postępowaniu
przygotowawczym wydaje organ prowadzący je, a po wniesieniu aktu oskarżenia – sąd (zarówno
postępowanie przygotowawcze, jaki jurysdykcyjne). Ten podmiot nie ma zaskarżenia takiej decyzji.
- jeśli postanowienie to zostało wydane w toku postępowania przygotowawczego i do chwili zakończenia
postępowania przygotowawczego nie zostało uchylone, organ wnoszący akt oskarżenia ma dodatkowy
obowiązek – do takiego aktu oskarżenia musi dołączyć wniosek o nałożenie odpowiedzialności posiłkowej.

- jeśli okoliczności pojawią się dopiero przed sadem – sad z urzędu wydaje postanowienie o pociągnięciu do
odpowiedzialności posiłkowej. Dopiero potem może nałożyć odpowiedzialność procesową, ponieważ wtedy
dopiero będzie miał do czynienia ze stroną.

Art. 124 par. 3 – treść postanowienia
Postanowienie zawiera wskazanie oskarżonego, zarzucanego mu przestępstwa skarbowego, kwalifikacji
prawnej, podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej oraz podstaw pociągnięcia podmiotu do
odpowiedzialności
posiłkowej.

- w toku procesu karnego skarbowego takie postanowienie może ulegać zmianom, jeśli stwierdzi się brak
podstaw – postanowienie wydane w tym przedmiocie nie można, ale trzeba uchylić (niezbędna jest kolejna
decyzja procesowa).
- 124 par. 4 KKS

- z momentem wydania postanowienia – pojawia się strona procesu karnego skarbowego, strona bierna,
pozycja zbliżona do oskarżonego. Podanie jak oskarżony składa wyjaśnienia i nie może być przesłuchany w
charakterze świadka (bo miałby obowiązek mówienia prawdy). Z faktu, ze art. 125 KKS nakazuje
odpowiednie stosowanie analogicznych przepisów z KPK wynikają następujące prawa i obowiązki:
- ma prawo, aby odręczano mu (i jeśli nie włada językiem polskim – z tłumaczeniem) – postanowienie o
nałożeniu odpowiedzialności posiłkowej, aktu oskarżenia, nie można go zmuszać do dostarczania dowodów
przeciwko sobie, ma obowiązek stawienia się na każde wezwanie organu procesowego, obowiązek o
zmianie miejsca pobytu na czas powyżej 7 dni. O wszystkich tych prawach i obowiązkach powinien być
pouczony przed pierwszym przesłuchaniem. Może korzystać z pomocy pełnomocnika, przy czym może
mieć nie więcej niż 3 pełnomocników. Może żądać doręczenia mu nieodpłatnie każdego wydanego w
sprawie orzeczenia. Składnych przez niego wyjaśnień nie można zastępować treścią pism lub notatek

służbowych, ale na jego zadanie lub zadanie pełnomocnika należy mu umożliwić złożenie pisemnych
wyjaśnień (załącznik do protokołu, odczytany), może odmówić z wyjaśnień (skorzystać z prawa do
milczenia), na jego żądanie należy go przesłuchać przy obecności pełnomocnika, prawo udziału w
czynnościach niepowtarzanych post. przyg. Należy także zapoznać go z postanowieniami końcowymi
postępowania przygotowawczego, w stosunku do niego powinien być zastosowany 7-dniowy termin przed
rozpoczęciem rozprawy, aby miał szansę uwolnić się od oskarżenia. Ma prawo być przesłuchany i
przesłuchuje się go bezpośrednio po oskarżonym. Ciąży na nim obowiązek zapłaty kosztów sadowych
zwianych z jego odpowiedzialnością, jeśli taka odpowiedzialność zostanie na niego nałożona. Przysługuje
mu prawo do zaskarżania orzeczeń wydawanych w toku postępowania.

Nałożenie odpowiedzialności posiłkowej – następuje w orzeczeniu kończącym postępowanie, przy czym
nie każdy sposób zakończenia postępowania pozwala na to – wyłącznie wyrok skazujący. Nie jakiekolwiek
skazanie, ale tylko skazanie tylko na karę grzywny. W przypadku nałożenia na kilka podmiotów – podmioty
będą odpowiadały solidarnie, chyba, że sad nałoży na każdy z tych podmiotów indywidualne zasady
odpowiedzialności.

Realizacja ukształtowanej w wyroku odpowiedzialności posiłkowej
- art. 163 i 184 KKS (realizacja odpowiedzialności posiłkowej)
- nigdy odpowiedzialności posiłkowej nie stosuje się do państwowych jednostek budżetowych
- nie wygasa w przypadku śmierci jeśli miała miejsce po uprawomocnieniu się orzeczenia oraz gdy
niemożność wyegzekwowania grzywny jest efektem jego nieobecności w kraju.

INTERWENIENT
- strona procesu karnego skarbowego, strona czynna.
- Występuje zarówno w spawach o przestępstwach i wykroczenia.
- nie będąc podejrzanym, ani oskarżonym zgłosił w postępowaniu roszczenie do przedmiotów
podlegających przepadkowi. Występuje o wyłączenie przedmiotów od przepadku
- treścią żądania wysuwanego przez interwenienta jest nieorzekanie przypadku przedmiotu i skierowane
jest do SP i powstaje z chwila tymczasowego zajęcia przedmiotów.
- interwenient nie musi być wcale właścicielem rzeczy (rości sobie prawa do przedmiotów polegających
przepadkowi), np. posiadanie, zastaw lub użytkowanie.
- podobne do powództwa ekscydencyjnego.
- interwenient musi udowodnić, ze SP uzyskałby korzyść kosztem jego osoby bez podstawy prawnej
- przysługują mu prawa strony, ale tylko w granicach interwencji. Art. 169 KKS
- jego wnioski dowodowe są skuteczne o tyle, ze sa relewantne co do interwencji.
- Zgłoszenie - najpóźniej do chwili odczytywania aktu oskarżenia. Zgłoszenie interwencji jest możliwe nawet
jeśli nie jest znany sprawca przestępstwa celnego. Termin ten ma charakter prekluzyjny – brak możliwości
jego przywrócenia
- możliwe jest skazanie bez rozprawy i bez przeprowadzanie postępowania dowodowego na rozpowie, to
nie można uwzględnić przepadku przedmiotów, jeśli interwent zgłasza sprzeciw

Forma - na piśmie albo na ustnie do protokołu, nie jest przewidziana szczególna forma.

- interwencja może być cofnięta. Jeśli nastąpi to przed wniesieniem aktu oskarżenia, wówczas można
zastosować DPO.

- interwenient może być przesłuchany w charakterze świadka – składa zeznania. Tylko wyjątkowo będzie
składał wyjaśnienia – gdy interwenientem będzie podmiot pociągnięty do odpowiedzialności posiłkowej.

- interwenient ma prawo zaskarżania rozstrzygnięcia, ale tylko w granicach interwencji.

- jeśli interwencja nie zostanie uwzględniona, to koszty pełnomocnictwa ponosi interwenient, ale jeśli
zostanie uwzględniona, to koszty należy zasądzić od skazanego lub skarbu państwa Art. 98 KPC.

Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności - szczególny tryb niespotykane w postępowaniu zwykłym.
- jest związane z istnieniem specyficznej skargi, jakim jest wniosek organu o udzielenie zezwolenia na DPO
- wniosek zastępuje akt oskarżenia
- sąd działa na wniosek oskarżonego
- ustawa nie wymaga przychylenia się i dodatkowego wniesienia aktu oskarżenia (art. 145) – zamiast aktu
oskarżenia finansowy organ postępowania przygotowawczego organ wnosi wniosek o udzielenia DPO
- wymogi formalne - art. 145. Par. 2-5 KKS
- niedopuszczalność DPO – przesłanki z art. 37, interwencja i przestępstwo zagrożone jest karą ograniczenia
lub pozbawienia wolności
- z wnioskiem o DPO przesyła się sądowi akta wraz z załącznikami. Kiedy można wystąpić z takim
wnioskiem? Czy organ musi przeprowadzić postępowanie przygotowawcze? Tak (w tej materii
wypowiedział się SN)

DPO – co to? środek karny? Instytucja, która związana jest z zaniechaniem ukarania sprawcy? Sposób
pociągnięcia do odpowiedzialności (ukarania)? Nie mylić DPO z czynnym żalem skarbowym.

- czynny żal skarbowy – uchylona jest karalność postępowania (proces karny skarbowy jest
niedopuszczalny).
- DPO – nie daje piętna skazania, zachodzi w trakcie postępowania

I wniosek o DPO – wniosek sprawcy
- postępowanie musi być prowadzone przez finansowy organ postępowania przygotowawczego, czyli jeśli
postępowanie przygotowawcze prowadzi organ niefinansowy, a podejrzany złoży wniosek o DPO, to organ
niefinansowy musi przekazać sprawę organowi finansowemu.
- postępowanie musi być przed wniesieniem aktu oskarżenia do sądu
- sprawca przestępstwa jest informowany (doręcza się pisemnie, oskarżony własnym podpisem potwierdza
odebranie i dołącza się ten dokument do akt sprawy)

- DPO – gdy wina sprawcy nie budzą wątpliwości, zazwyczaj oznacza to, że sprawca współpracuje z
organami, ujawnia okoliczności czynu; wymaga uiszczenia w całości uszczuplenia, chyba, ze przestępstwo
lub wykroczenie skarbowe nie polega na uszczupleniu (np. wadliwe prowadzenie ksiąg), ponadto sprawca
musi składając wniosek odpowiadającej co najmniej najniższej kwocie grzywny odpowiadającej za
przestępstwo/wykroczenie skarbowe (warunek wstępny), musi wyrazić zgodę na przepadek przedmiotów
(co najmniej musi dotyczyć przepadku obligatoryjnego, ale także przedmioty podlegające fak.), uiścić kwotę
zryczałtowanych kosztów postępowania.
- ta instytucja dotyczy zarówno przestępstw, jak i wykroczeń skarbowych

II WNIIOSEK
- sprawca wypełnia wszystkie obowiązki, robi to przed momentem wniesienia aktu oskarżenia do sądu,
sprawca może złożyć wniosek ustnie do protokołu, albo pisemnie. Składając wniosek sprawca musi
wypełnić wcześniej wymienione obowiązki. Jeśli w grę wchodzi przepadek fakultatywny – sprawca Mozę
ograniczyć tylko do przepadku obligatoryjnego, a reszta podlega negocjacjom,
- jeśli sprawca złożył wniosek wadliwy – 7 dni na usunięcia braków pod rygorem bezskuteczności czynności
dokonania na po terminie. Raz złożony wniosek może być cofnięty, ale ustawa umożliwia cofniecie wniosku
z upływem jednego miesiąca. Nie jest możliwie cofniecie wniosku po złożeniu do sadu wniosku o udzielenie
zezwolenia (jeśli skarga jest zawisła przed sądem). Jeśli sprawca cofnął wniosek, to nie może złożyć go drugi
raz.
- jeśli cofnie wniosek, to uiszczone kwoty nie podlegają zwrotowi – pełnią rolę zabezpieczenia grożących
oskarżonemu kar, środków karnych, kosztów postępowania, etc.
- jeśli organ dojdzie do porozumienia z podejrzanym, zamiast aktu oskarżenia wnosi do sadu wniosek do
DPO, do tego wniosku dołącza akta całego postępowania przygotowawczego. Organ może odmówić
złożenia wniosku (niedojadałem się ze sprawca albo łagodniejsze potraktowanie sprawcy nie powinno mieć
miejsca) – w drodze postanowienia organ musi wydać decyzje o odmowie. Ta decyzja jest zaskarżalna, w
drodze zażalenia, które wnosi się do organu nadrzędnego.

-wniosek trafia do sądu –decyzje w przedmiocie udzielenia DPO wydaje organ sadowy w formie wyroku.
Wyrok sadu zapada na posiedzeniu (a nie na rozprawie, co jest regułą w zwykłym procesie karnym).
- niestawiennictwo, a wydanie wyroku. Obligatoryjne jest stawiennictwo finansowego organu
postępowania finansowego jeśli prezes sadu tak zarządzi.

Plusy DPO
- szybko i sprawnie ustala się zdarzenie prowadzące do odpowiedzialności karnej, bo sprawca współpracuje
- szybkie postępowanie jest tanim postępowaniem, ponadto szybko wpływają należności, bez potrzeby ich
egzekucji, która okazje się nieskuteczna

Jeśli zapadnie wyrok DPO, to sprawca będzie miał ograniczone możliwości zaskarżania takiego wyroku. W
postępowaniu odwoławczym, które mógłby być prowadzone będzie mógł ów podejrzany powoływać na
nietrafność wyroku, tylko wówczas, gdy sad pierwszej instancji orzeknie kwotę inna uiszczona przez
sprawcę, a także wówczas, jeśli sad orzekłby przepadek przedmiotów w zakresie, który nie był objęty
uzgodnieniami miedzy sprawcą, a organem finansowym postępowania przygotowawczego

POSTĘPOWANIE MANDATOWE
- w KKS znajduje się dział II pociągniecie do odpowiedzialności za zgoda sprawcy – postępowanie
mandatowe.
- tryb mandatowy jest znany ustawodawstwu na całym świecie, w prawach o wykroczenia skarbowe mamy
do czynienia z instytucja przepołowienia czynu.
- tylko wykroczenia
- bardzo daleko idące odformalizowanie postępowania mandatowego, nie wydaje się decyzji o jego
wszczęciu, czynności nie są protokołowane, żadna ustawa w Polsce nie przewiduje obligatoryjności tego
postępowania. Zawsze mandat karny jest efektem konsensusu pomiędzy sprawcą, a organem.
- jeśli za wykrocznie skarbowe przewidziane jest przepadek przedmiotów –musi obejmować wyrażenie
zgody na przepadek przedmiotów. Taką zgodę trzeba odnotować chociażby na dokumencie o przyjęciu
mandatu.

- Tryb odformalizowany, zastępczy, fakultatywny, konsensualny i skrócony (mocno uproszczony). W
sprawach karnych skarbowych mandatem karnym można dać mandat karny w wysokości 2 x min
wynagrodzenie.

Postępowania mandatowego nie stosuje się wówczas, gdy

- jest zbieg przepisów, o którym mowa w art. 7 KKS

-

Osoba sprawcy i okoliczności polenienia wykroczenia skarbowego nie budziły wątpliwości, nie zachodziła
potrzeba dania akry surowszej
- negatywne przesłanki – art. 137 KKS:

- w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej

- zgłoszenie interwencji, co do przedmiotu

Czy odmowa mandatu karnego zamyka użycie tej instytucji? To się wiąże z trudnym teoretycznym
problemem – czy tego typu czynności sa odwoływalne? Jeż - jak sprawca odmówił, to powinien odpowiadać
na zasadach ogólnych
Nakładanie grzywny w drodze mandatu nie jest traktowane jako funkcja orzekania, to musiałaby należeć ta
funkcja do sądu
- mandaty karne – nie mam mandatu kredytowy – zwykły (tylko osoby czasowo przebywające na terytorium
RP, reszta drugi rodzaj mandatu) i kredytowany
- istnieje możliwość uchylenia mandatu (z urzędu) – mandat został nałożony za czyn, który nie był czynem –
art. 140 KKS