metody nauczania

Metody nauczania

to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.

Dobór metod nauczania zależy od :

 

Elementy metod nauczania

Każda z metod nauczania zawiera dwa elementy:

Klasyfikacja metod nauczania

Ze względu na pojawianie się ciągle nowych metod, klasyfikacja nie jest ujednolicona.

Klasyfikacje według wybranych autorów opracowań pedagogicznych

Podział wg Cz. Kupisiewicza z dodanymi metodami aktywizującymi:

praca z książką;

Klasyfikacja metod oparta na koncepcji wielostronnego nauczania-uczenia się Wincentego Okonia:

Klasyfikacja wg T. Nowackiego

Klasyfikacja wg K. Kruszewskiego:

Zmodyfikowany podział metod nauczania

Jest to podział obecnie stosowany w opracowaniach pedagogicznych:

Funkcje metod nauczania

Metody spełniają następujące funkcje:

Metody aktywizujące pracy z uczniem słabym i zdolnym

1. Zapoznanie, przypomnienie i usystematyzowanie rady pedagogicznej z klasyfikacją metod nauczania (według W. Okonia, Cz. Kupisiewicza, H. Wichury, R. Więckowskiego, M. Nagajowej, W. Zaczyńskiego); z podziałem form pracy uczniów na lekcji (w ujęciu W. Okonia, Cz. Kupisiewicza, R. Dottnensa, R. Więckowskiego, M. Nagajowej); z klasyfikacją środków nauczania (według Cz. Kupisiewicza, R. Dottnensa, T. Wróbla, M. Lelonka, R. Więckowskiego, M. Nagajowej)

2. Przegląd metod aktywizujących

Omówienie specyfiki tych metod w oparciu o książkę: Krystyna Rau, Ewa Ziętkiewicz "Jak aktywizować uczniów? Burza mózgów i inne techniki w edukacji".

3. Przegląd niektórych metod aktywizujących zaproponowanych w książce: Edyta Brudnik, Anna Moszyńska, Beata Owczarska "Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących".

Metody aktywizujące rozumiane są, według autorek przewodnika, jako wskazówki, sposoby działania, które pomogą uczniom:

ANALIZA PRZYPADKU

 Jest metoda interpretacji zdarzeń rzeczywistych lub opracowanych na użytek jakiegoś problemu. Uczy, że istnieje wiele rozwiązań, a świat i życie jest złożone. W edukacji wczesnoszkolnej może dotyczyć problemu ekologii, spraw wychowawczych, relacji z kolegami. Punktem wyjścia może być wycinek prasowy, sytuacja nieporozumienia między kolegami w klasie Dochodzi do analizy przypadku: Co spowodowało taką sytuację? Co można zrobić?. Efektem pracy może być opracowany plan działania, recepty. Metoda ta pobudza do działania, myślenia, surowej oceny oraz poszukiwania wyjścia z trudnych sytuacji.

ARGUMENTY "ZA I PRZECIW"

Uczy efektywnego porozumienia się w różnych sytuacjach, prezentacji własnego punktu widzenia, przygotowania do publicznych wystąpień.
Metoda poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł oraz efektywnego posługiwania się technologią informacyjną.
Metoda służy rozwijaniu sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań.

Cele:
Metoda ta jest inną formą prowadzenia dyskusji. Przy jej pomocy pracujemy nad problemami, które budzą kontrowersje, są żywo dyskutowane. Wybór problemów powinien być taki, by nie prezentowały one stanowisk krańcowych lub wywołujących niepotrzebne emocje.

Runda I

Należy w związku z tym zapisać na tablicy problem, sformułować do niego tezę oraz możliwe stanowiska:
++ całkowicie się zgadzam

+ raczej się zgadzam

= jestem neutralny

- raczej się zgadzam

- - całkowicie się na zgadzam

Uczniowie (mając przypięty do ubrania symbol stanowiska) dobierają się w grupy o takich samych poglądach. Dyskutują omawiany problem, formułują argumenty.

W rundzie II

następuje wymieszanie grup reprezentujących stanowiska różniące się tylko jednym poziomem (np. + z =). Tutaj uczniowie dyskutując używają również kontrargumentów.

Runda III

Ponowna zmiana grup - powstają grupy (pary), w których spotykają się osoby o skrajnie odmiennych stanowiskach. Grupy ponownie dyskutują, umiejętnie broniąc swojego stanowiska.

Runda IV

Uczniowie wracają do swojego stanowiska z rundy I. Następuje wymiana uwag, spostrzeżeń, argumentów zebranych podczas poprzednich rund. Uczniowie stwierdzają, jakie wiadomości zdobyli, co przekonało ich do powstania przy swoim stanowisku lub do zmiany stanowiska. Informacja w pracy tą metodą uczestniczą wszyscy uczniowie (zarówno słabi, jak i zdolni). Nauczyciel dyskretni koordynuje pracą słabszych, pomagając im np. w formułowaniu argumentów.

BEZLUDNA WYSPA

Metoda efektywnego współdziałania w zespole i pracy w grupie, budowania więzi międzyludzkich, podejmowania indywidualnych i grupowych decyzji.

Cele:
Uczniowie zastanawiają się nad swoją rolą w grupie. Uzmysławiają sobie, jak ważna jest grupa dla nich. Uczą się podejmowania decyzji.

Nauczyciel opowiada uczniom następującą historię:

Rozbił się okręt. Jesteście rozbitkami, którzy uratowali się. Morze wyrzuciło was na bezludną wyspę. Pantomimicznie, posługując się tylko gestami i mimiką (bez słów) macie zorganizować sobie życie na tej wyspie.

Od czasu do czasu nauczyciel podaje hasła: zapada zmrok, wstaje dzień, minęły trzy miesiące, itp. Ćwiczenie kończy się odpłynięciem rozbitków z bezludnej wyspy. Po zakończeniu ćwiczenia nauczyciel rozmawia z uczniami o strukturze grupy (jakie podjęto role, co się wydarzyło w grupie).

Pantomima zmusza do szczególnej ekspresji uczuć i potrzeb, uwrażliwia na znaczenie komunikacji niewerbalnej. Pozwala na zaakcentowanie pozycji w grupie osobom nieśmiałym, mającym trudności w wypowiadaniu się.

BURZA MÓZGÓW [GIEŁDA POMYSŁÓW]

Zasady burzy mózgów:

1. Każdy pomysł jest dobry, nawet ten najbardziej szalony.

2. Ważniejsza jest liczba pomysłów niż ich jakość.

3. Inspirujemy swoimi pomysłami innych.

4. Każdy pomysł zapisujemy w formie podanej przez autora.

5. Nie komentujemy pomysłów.

6. Nie krytykujemy pomysłów.

7. Nie wtrącamy własnych propozycji do pomysłów innych.

8. Zabieramy głos na znak nauczyciela.

9. Wszyscy na równych prawach bierzemy udział w zgłaszaniu pomysłów.

10. Zgłaszamy pomysły przez ........ minut.

Stosowanie na lekcji aktywizujących metod uczenia i uczenia się pomaga nie tylko uczniom (tym słabym i tym zdolnym), ale także ułatwia pracę nauczycielowi. Nauczyciel, który decyduje się na pracę według wybranej metody, musi:

- przygotować wcześniej materiały,

- zaaranżować miejsce nauki (odpowiednio ustawić krzesła, ławki, przygotować materiały itd.),

- pokonać własną niepewność przed eksperymentowaniem na lekcji,- doskonalić swe umiejętności metodyczno-dydaktyczne.

Nauczyciel pracujący metodami aktywizującymi odchodzi od swojej dotychczasowej roli nauczyciela:- eksperta w kierunku roli nauczyciela,
- doradcy, który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają problem z rozwiązaniem trudnego zadania lub gdy czegoś nie rozumieją,
- animatora, który inicjuje metody i objaśnia ich znaczenie dla procesu uczenia się, przedstawia cele uczenia się i przygotowuje materiał do pracy,

- obserwatora i słuchacza, który obserwuje uczniów przy pracy i dzieli się z nimi wnioskami po obserwacji,

- uczestnika procesu dydaktycznego, który nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która uczy się przez całe życie,

- partnera, który jest gotowy modyfikować przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od sytuacji w klasie, możliwości intelektualnych uczniów - dokonywać różnicowania zadań (łatwiejsze, ale również wymagające wysiłku, dla uczniów słabszych; trudniejsze - dla zdolnych).

Nauczyciel pracujący w sposób kreatywny przeżywa "wewnętrzne odrodzenie", odnajduje w sobie inspirację i motywację do przyjmowania coraz to nowych wyzwań, odkrywa nieznane wcześnie możliwości pedagogiczne i metodyczne; ma wpływ na innych nauczycieli, przez co doznaje dowartościowania i widzi dal siebie ciekawe perspektywy zawodowe. To wypróbowanie siebie samego i potwierdzenie sensu własnych działań zapobiega w znacznym stopniu zjawisku "burnout" wypalania zawodowego).

Ujęcie metod z perspektywy dwóch równoprawnych uczestników procesu dydaktycznego odzwierciedla następujące założenia:
- nauczyciel i uczeń są na lekcji partnerami (obie strony są tak samo odpowiedzialne za wyniki wspólnej pracy),
- nauczyciel i uczeń przyjmują nowe role i nowe zadania (aby ta zmiana ról była możliwa, obie strony potrzebują artykułowania swoich potrzeb i wsparcia metodycznego),

- jednym z najważniejszych zadań współczesnej szkoły jest przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy (uczeń potrzebuje wskazówek, jak organizować własny warsztat pracy, jak racjonalnie planować czas, jak się uczyć poza szkołą i w ogóle jak się uczyć samodzielnie w domu, przy realizacji projektów, w czasie pracy indywidualnej na lekcji),

- nauczyciel i uczeń są twórczy, posiadają ogromny potencjał, który trzeba tylko uruchomić,

- w procesie dydaktycznym nie ma idealnych rozwiązań.

Każda metoda ma swoje mocne i słabe strony. Nauczyciel i uczeń potrzebują zweryfikowanych w praktyce wskazówek, jak optymalnie wykorzystać dany pomysł, na co zwracać uwagę, czego unikać.

Metody bez powiązania z celami, treściami, ramami organizacyjnymi, a przede wszystkim z potrzebami ucznia i preferencjami nauczyciela nie mają wartości.

Mottem współczesnej szkoły mogą być słowa Konfucjusza: "Słyszałem i zapomniałem. Widziałem i zapamiętałem. Zrobiłem i zrozumiałem". Ilustracją do tego może być graficznie przedstawienie możliwości percepcyjnych człowieka.

Załącznik dla nauczycieli

Jak się uczymy, zapamiętujemy 10% tego, co czytamy, 50% tego, co słyszymy i widzimy, 20% tego, co słyszymy, 70% tego, co sami mówimy, 30% tego, co widzimy, 90% tego, co sami robimy.

CZYTANIE WEDŁUG "5 KROKÓW"

Metoda poszukiwania, porządkowanie i wykorzystywania informacji z różnych źródeł.

Nauczyciel przygotowuje nowy test, który zainteresuje ucznia (nie tylko na języku polskim). Uczniowie pracują indywidualnie, ewentualnie w parach, według następujących kroków:

Metoda zachęca do systematycznych ćwiczeń w czytaniu. Nastawia pozytywnie uczniów do czytania; jest przydatna do pracy indywidualnej w domu. Może być wykorzystana w każdej grupie wiekowej; teksty należy do dostosować do możliwości intelektualnych uczniów (zróżnicować do uczniów zdolniejszych i słabszych, bez oficjalnego informowania o tym na forum klasy).

DEBATA KORESPONDENCYJNA

Należy podzielić klasę na dwa zespoły i połączyć w pary. Nauczyciel pełni funkcję listonosza. Zadaje uczniom pytanie np.: "Czy należy w jakiś sposób dokonać cenzury tematyki gier komputerowych?". Jeden rząd pisze argumenty "za", a drugi "przeciw". Uczniowie formułują swoje argumenty i wysyłają pocztą do przeciwnika, który pisze kontrargumenty. Zabawa trwa aż do wyczerpania pomysłów i limitu czasu. Na koniec jest odczytywana cała korespondencja lub jej wybrany fragment.

DECYZJA

Sposób przeprowadzenia:

  1. Przed rozpoczęciem zajęć prowadzący określa problem, który będzie przedmiotem analizy, przygotowuje plansze dla grup (z narysowanym drzewem decyzyjnym rozważanego problemu).

  2. W czasie wcześniejszych zajęć (pracy domowej) uczestnicy poznają realia związane z omawianym problemem, uwarunkowaniami historycznymi itp.

  3. Prowadzący dzieli uczestników na grupy 4-6 osobowe. Każda grupa otrzymuje planszę do wypełnienia oraz pisaki. Prowadzący określa czas na wykonanie ćwiczenia (10-20 min.).

  4. W czasie pracy w grupach uczestnicy wypisują zalety i wady każdego z wariantów, a następnie podejmują decyzję o sposobie rozwiązywania problemu.

  5. Następnie przedstawiciele kolejno relacjonują efekty pracy swojej grupy. W razie potrzeby prowadzący porównuje poszczególne plansze, omawia przyczyny, które doprowadziły grupy do jednakowych/ różnych rozwiązań, odpowiada na zgłaszane pytania i wątpliwości.

DRAMA
 Jest metodą pedagogiczną, która sprzyja wydobywaniu i rozwijaniu najbardziej pożądanych cech osobowości człowieka. Wykorzystuje ona naturalną skłonność dziecka do naśladownictwa, sprzyja rozwijaniu aktywności intelektualnej, emocjonalnej i ruchowej. Drama wzmacnia więź koleżeńską i grupową oraz poczucie współpracy i współodpowiedzialności. Metoda ta odrywa dziecko od codziennej rzeczywistości, rozładowuje kompleksy i napięcia psychiczne, pomaga w nawiązywaniu emocjonalnych kontaktów z rówieśnikami, rozbudza wiarę we własne siły. W dramie uczeń musi wczuć się w postać, nie gra kogoś, lecz jest sobą w nowych sytuacjach. Uczestnicy dramy działają bez scenariusza. Rozpoczynając pracę z wykorzystaniem dramy, zaczynamy od prostych technik, aby nie zniechęcić dziecka niepowodzeniami. Rozpoczynamy pracę w małych grupach , a potem stopniowo przechodzimy do większych.

Techniki dramowe:

rozmowy, wywiady - stanowią najprostszą formę bycia w roli, angażują emocjonalnie i intelektualnie;

ćwiczenia pantomimiczne - są niewerbalną formą komunikowania się; rzeźba - uczeń przyjmuje określoną pozę zastygając w bezruchu;

żywe obrazy - to obrazy stworzone przez ludzi, najważniejsze wydarzenie zostaje zatrzymane w bezruchu (stop klatka);

sytuacje stymulowane - polegają na naśladowaniu rzeczywistości, np. zabawa w sklep, rozmowa telefoniczna.

DRZEWO DECYZYJNE

Jest techniką racjonalizującą podejmowanie decyzji w sytuacjach trudnych i niejednoznacznych. Może również służyć analizie i pełnemu zrozumieniu motywów, którymi kierowano się przy podejmowaniu ważkich decyzji w przeszłości. Drzewo decyzyjne stosowane w klasie pomaga przybliżyć uczniom kontrowersyjne postacie i decyzje, umożliwia podsumowanie wiadomości uczniów w atrakcyjnej formie i ocenę wiedzy uczniów. Posługując się tą metodą uczestnicy szczegółowo analizują wszystkie możliwe warianty potencjalnych rozwiązań (decyzji) oraz korzyści i niebezpieczeństwa z każdym z nich. W czasie zajęć uczestnicy wypełniają planszę sporządzoną według następującego schematu:

DYSKUSJA PANELOWA

Dyskusję panelową prowadzą wybrani uczniowie, skupieni w grupie dyskusyjnej. Metoda ta przygotowuje uczniów do wyrażania własnych opinii i prezentowania własnego stanowiska na forum publicznym.

Sposób realizacji:

  1. Nauczyciel przedstawia problem do rozstrzygnięcia np.: „Czy w filmie potrzebna jest muzyka”?

  2. Wyznaczeni przez nauczyciela uczniowie tworzą grupę dyskusyjną. Każdy wciela się w rolę eksperta na przykład: reżysera, kompozytora oraz jurora Akademii Filmowej. Reszta klasy przysłuchuje się dyskusji, pełniąc rolę forum.

  3. Poszczególni specjaliści po zebraniu informacji przygotowują swoje stanowiska i prezentują je w formie wystąpienia.

  4. Grupa ekspertów w trakcie dyskusji analizuje wszystkie wyrażone opinie. Forum ustosunkowuje się do proponowanych rozwiązań problemu.

  5. Nauczyciel podsumowuje dyskusję, a następnie ocenia pracę uczniów.

DYWANIK POMYSŁÓW

Jego celem jest poszukiwanie i wybór najlepszego rozwiązania problemu. Ma następujący przebieg: postawienie problemu (zagadnienia) jako przedmiotu dyskusji, bliższe zapoznanie się z problemem poprzez objaśnianie, stawianie pytań i odpowiedzi na nie, indywidualne tworzenie pomysłów i zapisywanie po jednym na jednej karteczce samoprzylepnej, przyczepianie na przygotowanym dużym arkuszu papieru karteczek. Potem każdy uczeń przydziela swój jeden punkt rozwiązaniu, które uważa za najlepsze. Wybrane zostaje rozwiązanie z największą ilością punktów czas 15-20 min.

GRAFFITI
Metoda ta kształci twórcze myślenie w atmosferze dobrej zabawy. Umożliwia twórcze rozwiązywanie problemów. Można ją wykorzystać na wiele różnych sposobów. Stwarza uczniowi możliwość dzielenia się własnymi pomysłami.
Przebieg
- Nauczyciel dzieli klasę na grupy.

- Określa czas pracy.

- Każda grupa otrzymuje plakat z rozpoczętym opowiadaniem (zdaniem).

- -Uczniowie dopisują ciąg dalszy wydarzeń.

- Po upływie wyznaczonego czasu przekazują plakat następnej grupie.

- Plakaty krążą od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara.

- Zadanie kończy się w momencie, kiedy plakat wróci do grupy macierzystej.

- Uczniowie wieszają plakaty i odczytują opowiadanie.

GRY DYDAKTYCZNE

– metoda oparta na zabawie wg ściśle określonych reguł opracowanych przez dorosłych. Jest to celowo organizowana sytuacja, oparta na opisie faktów i procesów, w której osoby uczące się rywalizują ze sobą w ramach określonych reguł. Termin "gry dydaktyczne" obejmuje inscenizacje operacyjne będące ćwiczeniami. Ich wspólną cechą jest współzawodnictwo i zabawa. Wśród gier dydaktycznych możemy wyróżnić gry:

HAKI PAMIĘCIOWE

Metoda rozwijania sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań.

Cele:
Jest to metoda wykorzystująca naturalne umiejętności kreowania w myślach obrazów różnych stanów rzeczy.

To trening wyobraźni.

Technika lepszego zapamiętywania liczb, wielkości, zależności, budowania systemów skojarzeń.

Warianty:

I Zapamiętywanie liczb, dat, zależności

Należy rozdać uczniom karty pracy (z zaznaczonymi liczbami). Uczniowie pracują indywidualnie, zastanawiają się, z jakim przedmiotem, obiektem kojarzą im się podane liczby. Rysują swoje skojarzenia. Nauczyciel zbiera karty pracy i dokonuje ich ekspozycji wspólnie z uczniami komentuje te rysunki, które podobały się wszystkim.

II Tworzenie pozytywnych obrazów rzeczywistości (do zastosowania w pracy wychowawczej z uczniami)

Należy wymyślić kilka trudnych sytuacji, z którymi spotykają się uczniowie w życiu codziennym. Następnie trzeba je wspólnie przedyskutować i zachęcić uczniów do odegrania scenek. Podstawą zachowania, postępowania, argumentowania ma być wiara w sukces.

INSCENIZACJA

Polega na przedstawieniu pewnego zdarzenia, część uczestników przyjmuje na siebie role osób występujących w zdarzeniu, pozostali są obserwatorami. Po inscenizacji dyskusja i ocena zainscenizowanego problemu.

KARTY DYDAKTYCZNE.

Jest to metoda umożliwiająca pełna indywidualizację nauczania, dostosowanie tempa pracy i stopnia trudności do możliwości dziecka. Jest bardzo efektywna, ale jednocześnie bardzo trudna z powodów technicznych. Wymaga bowiem zaprojektowania całego programu czy określonego działu tematycznego w moduły problemowe. Moduły opracowane są na osobnych kartkach (format A-4 lub A-5), na których znajdują się informacje o temacie, odpowiednie streszczenie - "dawka" wiedzy, przykłady oraz zadania do samodzielnego opracowania przez ucznia. Metoda ta umożliwia uczniom wybór poziomu modułu, np. ktoś niemający szczególnych zdolności do matematyki, może zaliczyć wymagania programowe w stopniu minimalnym. Inna wersja kart dydaktycznych to karty ewaluacyjne, weryfikujące przyrost określonej wiedzy i sprawności np. na dany semestr.

KOSZ I WALIZKA

Symbolika jest wyrazista: kosz oznacza rzeczy zbędne lub niedoskonałe, walizka – to, co jest na tyle ważne i potrzebne, że zabieramy ze sobą.

Materiały:

  1. Dwie plansze – jedna z narysowanym koszem, druga – z walizką.

  2. Kartki samoprzylepne w dwóch kolorach (np. żółtym i niebieskim) – po kilka dla każdego ucznia.

Sposób przeprowadzenie:

  1. Zawieś obie plansze i wyjaśnij znaczenie rysunków.

  2. Rozdaj uczniom kartki w dwóch kolorach. Na żółtym niech zapiszą to, co wynoszą z zajęć, czyli ,,zabierają ze sobą”, na niebieskich – co zostawiają, bo uważają za niepotrzebne.

  3. Uczniowie przykleją kartki na planszach.

  4. Odczytać można wspólnie z uczniami lub po ich wyjściu.

Ta metodą można również oceniać zagadnienia związane z omawianą lekturą ( np. postępowanie postaci literackiej) lub też gromadzić materiał do recenzji książki, filmu itp.

KULA ŚNIEGOWA

Jest to metoda przydatna przy tworzeniu definicji. Polega na przechodzeniu od pracy indywidualnej do grupowej. Daje każdemu uczniowi szansę na sformułowanie swoich myśli na dany temat, nabycia nowych doświadczeń i umiejętności komunikowania się.
Przebieg
- Uczniowie wypisują wszystkie informacje na dany temat.

- Następnie w parach odczytują swoje materiały, dyskutują, wybierają istotne cechy i tworzą wspólną definicję, którą zapisują na kartce.
- Pary łączą się w czwórki, czwórki w ósemki itd. i w ten sposób ustalają wspólną definicję, którą zapisują na dużej kartce.

LINIA CZASU

Jest również metodą wizualnego przedstawienia problemu, ukazującą linearnie następstwo czasowe. Jest to dobra metoda chronologicznego przedstawienia zdarzeń. Można stosować tę metodę z powodzeniem w nauce wielu przedmiotów: historii, biologii, geografii, języka polskiego.

Polscy laureaci literackiej Nagrody Nobla

MAPA SKOJARZEŃ

Metoda służy wizualnemu opracowaniu pojęcia, problemu, zjawiska, sytuacji, zdarzenia, z wykorzystaniem rysunków, symboli, zwrotów, haseł. Wspomaga uczenie się.

Powyższa metoda uczy poszukiwania związków między faktami, jak również włączania nowych wiadomości do posiadanego zasobu wiedzy.

MEMORY

Metoda ta, poprzez oddziaływanie na ucznia różnymi bodźcami, pozwala mu w stosunkowo krótkim czasie nauczyć się nowych słówek (w przypadku lekcji języka obcego) i trudnych pojęć (na lekcjach biologii, historii, geografii).

Nauczyciel przygotowuje ilustracje odzwierciedlające treść nowo wprowadzonych słówek, pojęć. Na oddzielnych kartkach zapisuje słowa. W klasie:

Wszyscy uczniowie siadają na swoich miejscach i zapisują wszystkie pojęcia, które zapamiętali.

Czytają wszyscy chętni uczniowie.

Zaletą metody jest to, że w krótkim czasie uczniowie mogą opanować ponad 20 nowych słówek lub pojęć całkowicie bezstresowo.

METAPLAN

Jest to plastyczny zapis dyskusji, prowadzonej przez uczestników, którzy dyskutują na określony temat, tworząc jednocześnie plakat. Plakat jest graficznym, skróconym zapisem narady. Metoda ta jest stosowana przy omawianiu drażliwych czy trudnych spraw oraz rozwiązywaniu konfliktów.

W tym przypadku rozwiązanie konfliktu to nie wskazanie, kto miał rację a kto nie, bo przecież często „prawda leży po środku”. Celem metody jest spokojne rozważanie problemu i skupienie się przede wszystkim na poszukiwaniu (niekoniecznie na znalezieniu) wspólnego rozwiązania. Skłania ucznia do myślenia, sprzyja rozwojowi umiejętności analizy, oceniania faktów i sądów czy pozycji rozwiązań.

Sposób prowadzenia:

(Praca w grupach)

Nauczyciel przedstawia klasie problem, który będzie przedmiotem ich dyskusji.

  1. Dzieli klasę na 5-6 osobowe grupy.

  2. Każda grupa otrzymuje od nauczyciela wcześniej przygotowane materiały:

Wszystkie te elementy powinny być w jasnych pastelowych kolorach, najlepiej się do tego nadaje kolorowy papier kserograficzny.

  1. Nauczyciel ustala limit czasu na wykonanie zadania (ok. 30 min.).

  2. Uczniowie tworzą plakat:

    1. W Chmurce zapisują temat i umieszczają na plakacie,

    2. Dzielą plakat na obszary według wzoru.

W obszarze „jak jest” na kartkach w kształcie koła umieszcza się opis aktualnego stanu. W obszarze „jak powinno być” umieszcza się kartki koła z opisem stanu, który chcieliby osiągnąć. W owalach umieszczonych pomiędzy kołami umieszczają myśli odpowiadające na pytanie:, „dlaczego nie jest tak jak powinno być”?

Wnioski zapisywane na prostokątnych kartkach można umieścić na dole plakatu. W razie potrzeby mogą je podzielić na np. „zależne od nas” i „niezależne od nas”. Zapisywane treści (równoważniki zdań, skróty myślowe) powinny być zaakceptowane przez całą grupę.

Odgrywanie ról (scenka / symulacja /drama)

Co to jest?

Scenka to krótkie przedstawienie odgrywane przez uczniów. Jest improwizowana. Scenka może pomóc w zrozumieniu danej sytuacji oraz ułatwić wczucie się w położenie bohaterów.

Metodę tę stosujemy, aby rozwijać wrażliwość uczniów na łamanie praw człowieka. Scenka umożliwia pokazywanie i poznawanie różnych reakcji i emocji, a także pozwala uczniom na dużą kreatywność. Jej istotą jest spowodowanie, aby uczniowie jak najpełniej przeżyli dane doświadczenie.

Jak?

Wraz z uczniami zadecyduj czy scenkę przedstawi mała grupa, czy cała klasa. Zachęć nieśmiałych uczniów do udziału w scence.

Zadecydujcie razem o problemie, który ma być przedmiotem scenki. Niech uczniowie sami spróbują wymyślić sytuację i bohaterów, biorących udział w scence.

Niech uczestnicy zdecydują, w jaki sposób scenka zostanie przedstawiona, np. może być ona opowiedziana jako historia, w której narrator przedstawia sytuację, a inni uczniowie opowiadają resztę wydarzeń z punktu widzenia swoich bohaterów, lub jako przedstawienie, w którym bohaterowie spotykają się i porozumiewają za pomocą dialogów improwizowanych na scenie.

Daj uczniom trochę czasu na zastanowienie się nad sytuacją i swoimi rolami. Jeśli trzeba poprzestawiać meble, aby zrobić miejsce, teraz jest odpowiedni moment.

Uczniowie przedstawiają scenkę.

Podczas przedstawienia, można przerwać akcję w krytycznym momencie, aby spytać widzów i uczestników o to, co się dzieje, o sugestie dotyczące dalszego rozwoju akcji, ewentualnego zakończenia Na przykład, podczas odgrywania scenki na temat przemocy, zapytaj uczniów i obserwatorów o możliwe sposoby pokojowego rozwiązania konfliktu, następnie poproś uczestników o odegranie kilku wariantów możliwych zakończeń.

Pozwól przez chwilę uczniom wyjść ze swoich ról. Zadaj pytania o uczucia towarzyszące odgrywaniu roli.

Kiedy planujesz scenkę upewnij się, że przygotowałeś się do jej prezentacji i odbioru, że zostawiłeś uczniom czas na uświadomienie jej sensu i celu. Po pokazaniu scenki przedyskutujcie razem zawarte w scence ważne treści.

Uwaga:

Ponieważ scenka odtwarza rzeczywistość, mogą pojawić się pytania, na które nie ma prostej odpowiedzi, np. dotyczące oceny zachowania odgrywanej postaci. Nie próbuj sprawiać wrażenia, że jest jedna dobra odpowiedź na każde pytanie. To bardzo ważne, aby uczniowie i nauczyciele zaakceptowali różne poglądy jako rzecz normalną i naturalną. Nauczyciele nie powinni narzucać swojego zdania w sprawach kontrowersyjnych albo próbować uzyskać consensus za wszelką cenę.

Scenki powinny być odgrywane z wrażliwością. Nauczyciel musi uszanować uczucia poszczególnych osób oraz strukturę społeczną klasy. Jeśli scenka dotyczy mniejszości, musi być przedstawiona w sposób ostrożny, tak, aby uczniowie należący do danej mniejszości, nie poczuli się urażeni lub odsunięci na margines.

Pamiętaj o prawie uczniów do odmowy wzięcia udziału w przedstawieniu.

Przygotowanie scenki wymaga zwykle dłuższego czasu.

PIRAMIDA PRIORYTETÓW

Polega na ułożeniu listy priorytetów (wartości) i ich hierarchizacji wg ustalonych kryteriów (ważności, wielkości itp.) od najważniejszego do najmniej ważnego. Realizacja tej metody przebiega w następujących etapach: ustalenie zagadnień do danego tematu (np. przebieg wycieczki klasowej) -10 min., podział na trzy grupy, które otrzymują plakat z piramidą i karteczki samoprzylepne, następnie grupy wybierają 10 najważniejszych aspektów do danego tematu (np. trasa, przewodnik, itp.), które zapisują na karteczkach (10 min.) i naklejają w odpowiednich miejscach- najważniejsze na górze piramidy. W ten sposób powstają trzy piramidy, z których należy stworzyć jedną (15 min.).

PISANIE PO PŁYNĄCEJ KARTCE

 Zabawa polega na tym, że w trakcie mówienia nauczyciel przerywa przekaz informacji i posyła do uczniów sylwetkę rzeczy, czy przedmiotu, który jest charakterystyczny dla opisu lub narracji. Zadaniem każdego ucznia jest wpisanie słowa, zwrotu bądź zdania kojarzącego się z tematem w danej chwili. Po napisaniu kartka zostaje przesłana do kolejnej osoby w grupie.
Metody aktywizujące stosowanie na lekcjach mają dużą i znaczącą rolę w procesie nauczania i uczenia się w klasach IV- V

POKAZ – DEMONSTRACJE

Wszystko, co można pokazać jak działa, co może zostać uruchomione, aby zilustrowało jakiś proces - powinno zostać pokazane. Zasady podobne jak przy pomocach wizualnych: właściwie dobrane materiały, ich jakość i sprawność. Uwagę uczniów - po chwili swobodnej obserwacji należy nakierować. Dzieci powinny wiedzieć, co mają obserwować, gdzie dopatrywać się zmian. Błędem jest niezrozumiała instrukcja, przeładowana żargonem właściwym dla danej dziedziny wiedzy oraz opowiadanie jak coś działa bez pokazu właściwego.

POMOCE WIZUALNE

Składają się na nie filmy, slajdy, grafika komputerowa, modele fizyczne, obrazy, plakaty, mapy, tablice, plansze, schematy, ilustracje. Obraz jest trzykrotnie bardziej skuteczny niż samo słowo, a słowo w połączeniu z obrazem oddziałuje sześciokrotnie silniej niż samo słowo. (75% wiedzy nabywa się drogą wzrokową!). W stosowaniu pomocy wizualnych trzeba pamiętać, aby były wprowadzone w odpowiednim czasie, zaś uwaga była skierowana na określone elementy.

PORTFOLIO

Portfolio jest techniką aktywizującą, która polega na wyszukiwaniu i gromadzeniu w teczce materiałów na wybrany temat Dzięki konieczności ciągłego segregowania i wartościowania zebranych materiałów, uczniowie kształcą umiejętność porządkowania wiadomości. Ponadto uczą się korzystania z różnych źródeł informacji, oraz efektywnej współpracy podczas wymieniania się materiałami.

PRACA W GRUPACH.

Przy omawianiu metod, często sugeruje się, aby pracować z uwzględnieniem podziału klasy na grupy. Praca w grupach jest konwencja bardzo cenną:

W praktyce szkolnej nie należy sztywno trzymać się zasad i instrukcji jednej metody. Metody można łączyć i przekształcać opracowując swój własny, indywidualny warsztat pracy, który pozwoli osiągać jak najlepsze porozumienie z uczniami
i zrealizować ustanowione cele.

PRACA Z TEKSTEM.

Praca z tekstem jest tradycyjną metodą uczenia się. Istnieje czytanie aktywne i czytanie bierne. Czytanie bierne to po prostu przebieganie oczami po tekście. Czytanie aktywne wymaga podjęcia pewnych aktywności i przygotowania. Aktywna praca z tekstem polega na przejściu przez kilka etapów:

PUZZLE
Jest to metoda wymuszająca współpracę: aby uzyskać pozytywny wynik każdy uczeń musi skorzystać z pomocy (wiedzy i umiejętności) innego ucznia.

PUZZLE I (uczniowie pracują w tzw. grupach eksperckich)

Przebieg
- Każda grupa otrzymuje do przestudiowania inną część tematu, działu itp. Grupy mają za zadanie przedyskutować, rozpracować swoje materiały.

- Uczniowie muszą na tyle dobrze zrozumieć tekst, aby móc przekazać zdobytą wiedzę.

- Na hasło „start” uczniowie dobierają się w grupach tak, żeby w skład każdego nowego zespołu wszedł jeden ekspert, który czytał inną partię materiału.

- Eksperci relacjonują, czego się nauczyli w swoich grupach.

- Wracają do swoich grup i konfrontują zdobytą wiedzę. Sprawdzają czy wszyscy nauczyli się wszystkiego.

PUZZLE II

Przebieg
- Każdy uczeń w grupie otrzymuje materiał do przestudiowania.

- Na hasło „start” uczniowie po kolei relacjonują grupie to, czego się nauczyli.

- Nauczyciel sprawdza, czy uczniowie z poszczególnych grup opanowali całość materiału.

Pytania i odpowiedzi

Podczas klasowej dyskusji, ważne jest to, aby pytania zadawane przez Ciebie zachęcały do myślenia, analizowania i udziału w dyskusji. Ważne jest, aby zadawać pytania otwarte, to znaczy takie, na które istnieje więcej odpowiedzi niż tylko „tak”, „nie” i „nie wiem”. Tylko pytania otwarte gwarantują ciekawą dyskusję. Ważne jest by słuchać odpowiedzi z uwagą i nie przerywać wypowiedzi uczniów.

Jak?

Uwaga:

Staraj się unikać podchwytliwych pytań w rodzaju „X ma rację, czyż nie?”, gdyż zniechęcają one do uczestnictwa w zajęciach. Powinno się również unikać zadawania pytań niejasnych lub kilku pytań na raz. Zwróć uwagę, czy twoje reakcje niewerbalne zmieniają pozytywnie reakcje uczniów.

 

ROZMOWA DYDAKTYCZNA

Metoda stosowania zdobytej wiedzy w praktyce, rozwijaniu sprawności umysłowych oraz osobistych zainteresowań.

Przy pomocy tej metody możemy: wprowadzić nowy materiał, utrwalić pewne partie materiału, doskonalić zdobytą wiedzę. Wykorzystanie tej metody opiera się na założeniu, że uczniowie mają już znajomość jawnych elementów nowych porcji wiedzy. Stawiając dużo pytań, nauczyciel pobudza uczniów do jej odkrycia, uporządkowania czy doskonalenia.

Przebieg:

1. Przygotowanie do rozmowy dydaktycznej należy rozpocząć od wybrania partii materiału, do którego zastosujemy tę metodę.

2. Przygotowanie pytań dla uczniów (zachęcających do myślenia):

a. Skąd to wiesz?

b. Dlaczego tak sądzisz?

c. Co będzie, jeżeli...?

d. Czy tak bywa zawsze?

e. Co waszym zdaniem może zdarzyć się potem?

f. Czym różnią się te sytuacje?

g. Które z podjętych działań przyniesie lepsze efekty?

h. Dlaczego ten obraz jest bardziej interesujący?

i. Pod jakim względem podobne są do siebie te teksty?

j. Jaki masz na to dowód?

Pytania muszą być ze sobą powiązane logicznie i skłaniać uczniów do odpowiedzi prezentujących ich wiedzę i doświadczenie związane z daną partią materiału.

3. Wykorzystanie wiadomości przekazanych podczas rozmowy dydaktycznej do wykonania przez uczniów różnych zadań.
Może to być: notatka z lekcji, analiza doświadczenia chemicznego, fizycznego, napisanie wniosków z pokazu.

Metoda ożywia lekcję, wzmacnia kontakt nauczyciela z klasą, zachęca uczniów do aktywności podczas lekcji, wywołuje zainteresowanie tematem.

Wskazówka!
Należy pamiętać, że dobre pytanie to takie, które nie sugeruje odpowiedzi "tak" lub "nie". Rozwiązanie problemu - pytania skierowane do uczniów słabszych dotyczą węższego zakresu materiału, łatwiejszych problemów, prostych pojęć i tematów.

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Metoda rozwiązywania problemów w twórczy sposób. Pozwala na działanie uporządkowane, podzielone na fazy, którego efektem jest zespołowe, twórcze rozwiązywanie problemu. Pokazuje, że szukanie pomysłów i rozwiązywanie problemów to nierozerwalna, logiczna całość. Dzięki tej metodzie uczniowie dowiadują się, że ustalanie rozwiązania w grupie może być bardziej efektywne niż indywidualne zastanawianie się nad problemem. Poznają również strategię działania, która może być bardzo przydatna w innych dziedzinach aktywności ucznia, a również w przyszłym życiu zawodowym.

Przebieg:

Metoda ta przebiega według ściśle określonych kroków:

- nie krytykujemy się nawzajem,

- nie sprawdzamy, czy pomysł jest realny,

- im więcej pomysłów, tym lepiej,

Metoda uczy uporządkowanego, zespołowego rozwiązywania problemów. Kolejne kroki tworzą przejrzystą strukturę działania. Różnorodność form pracy (praca indywidualna, zespołowa) aktywizuje uczniów.

RÓŻA DIAGNOSTYCZNA

Obejmuje ona diagnozowanie i ocenianie różnych zjawisk na różnych płaszczyznach. Przebiega w następujących etapach: należy ustalić czynniki warte rozpatrzenia, ułożyć po kilka pytań do każdego czynnika, ułożyć punktację dla każdej odpowiedzi, udzielić odpowiedzi i zliczyć punkty oddzielnie dla każdego czynnika, na koniec zaznaczyć uzyskaną liczbę punktów.

RYBI SZKIELET

Metoda ta znana jest jako schemat przyczyn i skutków.

Przebieg
- Na plakacie lub tablicy nauczyciel rysuje schemat przypominający rybi szkielet. W głowie ryby wpisuje dowolny problem.
- Uczniowie metodą burzy mózgów wymieniają główne czynniki, które miały wpływ na powstanie danego problemu. Wpisują je na tzw. dużych ościach.

- Nauczyciel dzieli uczniów na tyle grup, ile jest dużych ości. Każda grupa otrzymuje jeden czynnik główny (dużą ość) i w określonym czasie stara się odnaleźć przyczyny, które na niego wpłynęły.

- Przedstawiciele grup wpisują czynniki szczegółowe (małe ości) na schemat.

- Z czynników szczegółowych (małych ości) uczniowie wybierają, ich zdaniem, najistotniejsze.

- Uczniowie wyciągają wnioski i rozwiązują problem.

RYBKI W AKWARIUM

Cała klasa przygotowuje się w domu do pracy klasowej z większej partii materiału. Dwoje uczniów zgłasza się do prowadzenia następnej lekcji powtórzeniowej. Uczniowie ci muszą być przygotowani lepiej niż pozostali, ponieważ będą odpowiadać za powodzenie lekcji. Na następnej lekcji wybrana dwójka uczniów zasiada w kręgów, obok nich stoi 4-5 krzeseł.

Uwagi:
1. Każda metoda ma swoje mocne i słabe strony. Zadaniem nauczyciela jest wybranie takiej metody, która odpowiada specyfice danej jednostki lekcyjnej, jest powiązana z celami lekcji i "pasuje" do określonego zespołu uczniów.

2. Wskazane jest, aby korzystać z elementów kilku metod na jednej lekcji pamiętając, że należy umiejętnie zadania różnicując pracę uczniów słabych i zdolnych, aktywizując i jednych i drugich.

SŁONECZKO

Uczniowie otrzymują karteczki, na których zapisują hasła skojarzone z tematem. W grupie układa się słoneczko, którego promykami są karteczki z tymi samymi hasłami.

SMILY

Metoda planowania, organizowania i oceniania własnej nauki.

Cele, zastosowanie:

To jedna z metod ewaluacyjnych. Można ją stosować na zakończenie lekcji, jakiejś wybranej fazy lekcji. Pozwala dowiedzieć się, czy uczniowie:

Wskazane jest porozmawiać na temat wyników - niech skomentują je ci uczniowie, którzy chcą.

SYMULACJA

Umożliwia uczniom stworzenie modelu pewnej rzeczywistości.

 Odgrywając w niej określone role, starają się oni osiągnąć wytyczony cel. Symulacja upraszcza w znacznym stopniu przedstawioną rzeczywistość. Jest to duża zabawa na " niby" Uczniowie odgrywają bohaterów symulowanego wydarzenia. Symulacje mogą obejmować takie umiejętności jak: rozmowa telefoniczna, zabawa w sklep, lekarza. Dzięki tej metodzie uczniowie rozwijają swoją inwencją twórczą, umiejętności społeczne i poznawcze. Kształtuje się ich system wartości. Metoda rozwija wrażliwość na problemy innych ludzi i przygotowuje do rozwiązywania trudnych problemów w realnym świecie.

OPIS
Uczniowie wraz z nauczycielem siedzą w kole. Wszyscy wyklaskują podany rytm. W takt rytmu kolejni uczestnicy wymieniają słowa kojarzące się z tematem. Nauczyciel jest uczestnikiem zabawy, ale jednocześnie czuwa nad jej przebiegiem.

SZEŚĆ MYŚLĄCYCH KAPELUSZY

Metoda przydatna szczególnie tam, gdzie uczniowie muszą współpracować ze sobą i zgodnie ze swoimi predyspozycjami i brać udział w rozwiązywaniu problemów. Myśli i poglądy przedstawiane są w sposób bardzo uporządkowany, co zwiększa szansę wypracowania większej liczby korzystnych rozwiązań. Autor metody przypisał sześciu kapeluszom- sześć różnych sposobów myślenia.
Kapelusz biały -to tzw. mały komputerek, który zajmuje się wyłącznie faktami, liczbami i ma do nich obojętne podejście. Nie wydaje żadnych opinii.

Kapelusz czarny -to tzw. pesymista. Jeśli padają różne opinie, to natychmiast je krytykuje. Widzi braki, zagrożenia i niebezpieczeństwa w proponowanym rozwiązaniu.

Kapelusz czerwony -to człowiek kierujący emocjami, ktoś, kto przekazuje swoje odczucia ,,na gorąco”, kierując się intuicją.
Kapelusz niebieski- to tzw. dyrygent orkiestry, ktoś, kto przewodniczy całej dyskusji. Do niego należy kontrolowanie przebiegu spotkania, przyznawanie głosu poszczególnym mówcom, jak też podsumowanie dyskusji.

Kapelusz zielony- to tzw. innowator, osoba myśląca twórczo. Zadaniem twórcy jest wskazywanie zupełnie nowych oryginalnych pomysłów.
Kapelusz żółty -to tzw. optymista, który widzi sprawy w ,,różowych okularach”. Jest bardzo pozytywnie nastawiony, wskazuje na zalety i korzyści danego rozwiązania.

Dzieci siedzą w kręgu i losują sześć przygotowanych kapeluszy. Na tablicy wywieszamy wskazówki dotyczące sposobu myślenia każdego z kapeluszy. Podajemy problem, np. ,,Czy w tym roku szkolnym będziemy promować naszą szkołę w środowisku lokalnym, organizując festyn?” Uczniowie dobierają się w grupy kolorami kapeluszy i przygotowują wspólnie argumenty, kierując się kolorami kapeluszy. Ponownie dzieci zbierają się w kręgu. Wyłonieni mówcy z każdej grupy referują argumenty. Możemy zapisać je na tablicy. Na końcu pytamy się uczniów, jak czują się w narzuconej im roli?

TEKST PRZEWODNI

Jest metodą nauczania problemowego. Opiera się na zdobywaniu przez ucznia nowej wiedzy i umiejętności. Ma ona charakter strukturalny; problem jest przedstawiony jako struktura o niewystarczającej ilości danych, która musi być uzupełniona przez ucznia drogą poszukiwań. W tzw. tekście przewodnim są opisane kolejne kroki i zadania pośrednie, które pozwolą na rozwiązanie problemu. Nauczyciel organizuje proces lekcyjny, a uczniowie szukają informacji, pomysłów rozwiązań. Metoda ta aktywizuje uczniów do działania. Uczeń poszukując zarówno sposobu, jak i wiedzy niezbędnej do rozwiązania problemu, musi włożyć dużo wysiłku, aby sobie poradzić z zadaniem.

Przebieg:

1. Nauczyciel przygotowuje zadanie do wykonania i zestaw informacji, materiałów potrzebnych do realizacji ćwiczeń.

2. Uczniowie zdolniejsi wykonują zadanie samodzielnie, mając do pomocy tzw. teksty przewodnie, zawierające pytania prowadzące, określone ramy czasowe i organizacyjne. Uczniowie słabsi wykonują jakąś część zadania - dyskretnie wspomagań przez nauczyciela. Tekst przewodni kolejno w punktach podaje, co ma uczeń zrobić, w jakim czasie, co ma być efektem działania.

3. Rolą nauczyciela jest pomaganie uczniom, jeśli pojawią się jakieś trudności, wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości.

4. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie oddają gotowe prace lub prezentują wyniki.

Metoda tekstu przewodniego uczy samodzielnej pracy. Nauczyciel występuje tylko w roli organizatora, pozwala na dostosowanie rytmu pracy do indywidualnych potrzeb ucznia. Porządkuje proces lekcyjny. Ma uniwersalny charakter. Może być stosowana na różnych lekcjach i na różnych poziomach nauczania.

TRÓJKĄT

Jest to metoda umożliwiająca twórcze rozwiązywanie problemów. Trójkąt odwrócony wierzchołkiem do dołu symbolizuje problem. Trójkąt podtrzymywany jest przez przyczyny (z lewej strony) i sposoby usunięcia przyczyn (z prawej strony).

Przebieg
- Nauczyciel formułuje problem do rozwiązania.

- Następnie rozdaje uczniom po dwie kolorowe kartki.

- Uczniowie na jednej kartce wpisują wszystko to, co pomaga, a na drugiej to, co przeszkadza w rozwiązaniu problemu.

- Uczniowie odczytują swoje propozycje.

- Nauczyciel zapisuje na tablicy tylko te przyczyny, które przeszkadzają rozwiązać problem.

- Każdy uczeń przyczepia do tablicy cenę sklepową (karteczkę samoprzylepną lub magnes) przy przyczynie, jego zdaniem najistotniejszej.
- Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy i każdej daje jeden plakat z narysowanym trójkątem.

- Uczniowie wpisują w trójkąt jedną z trzech przyczyn, które otrzymały największą liczbę punktów.

- Grupy zastanawiają się nad głównymi przyczynami, podtrzymującymi problem, i zapisują je na podporach trójkąta z lewej strony.

- Uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób usunąć przyczyny podtrzymujące problem, i w pisują swoje propozycje na podporach trójkąta z prawej strony.

- Sprawozdawcy grup przedstawiają problemy i sposoby ich rozwiązania

WIZUALIZACJA

Jest to metoda wykorzystująca naturalne umiejętności kreowania w myślach obrazów rozmaitych stanów rzeczy. To trening wyobraźni i praca na wyobrażeniach stanów przeszłych, aktualnych i przyszłych - dla ich lepszego pamięciowego opracowania lub doskonalenia nowych interpretacji i rekonstrukcji doświadczeń. Wizualizacja jest techniką:

WYKŁAD

Wykład może być metodą aktywizującą mimo licznych ograniczeń. W wykładzie należy kierować się kilkoma zasadami:

ZABAWA NA WESOŁO

Metoda ta uczy współpracy w grupie. Można ją stosować zarówno na lekcjach, jak i przy okazji uroczystości szkolnych. Efekt końcowy uzależniony jest od umiejętnego podziału zadań i efektywnego współdziałania w zespole. Uczeń kształci umiejętność skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, podejmowania decyzji w grupie. Elementem mobilizującym i dyscyplinującym jest ograniczenie czasu.

Przebieg
- Nauczyciel dzieli uczniów na grupy.

- Przydziela zadania (każda grupa może je wykonywać w osobnym pomieszczeniu, aby było tajemnicą dla pozostałych zespołów).

- Po upływie wyznaczonego czasu grupy prezentują swoje zadania.

Nauczyciel nie powinien przekraczać czasu wyznaczonego na realizację zadań ani pomagać czy też podpowiadać żadnej grupie.
_________________

ZABAWA W SKOJARZENIA

 Metoda mająca na celu przygotowanie opisu czy narracji, pozwala na zgromadzenie słownictwa wokół tematu np. dom, teatr. Wprowadza w atmosferę pracy, skupienia, słuchania.

"444"

  1. Podział klasy na zespoły 4-osobowe (każdy zespół używa innego koloru pisaka)

  2. Każdy zespół proponuje 4 rozwiązania na przygotowanych kartogramach ( kartach pracy).

  3. Kartogramy wędrują w jednym kierunku i każdy zespół uzupełnia własnymi czterema pomysłami rozwiązań ( pomysły nie mogą się powtarzać).

  4. Powrót kartogramów do " pierwszych właścicieli", analiza zapisów i przygotowania prezentacji.

  5. Wybór najlepszych rozwiązań i ocena pracy grup.

  6. Zależności od liczby uczniów w klasie oraz liczby i rodzaju problemów, można stosować inny podział klasy i określić inną liczbę rozwiązań ( np. 462, 555, 563, 842).

635

Technika ta zaliczana jest do grupy metod twórczego rozwiązywania problemów. Polega na zapisywaniu pomysłów dotyczących rozwiązania problemu. Podobnie jak w burzy mózgów, w pierwszej fazie uwzględniane są wszystkie, nawet najbardziej fantastyczne pomysły. Wybór jednego rozwiązania następuje po zapoznaniu się ze wszystkimi zapisanymi pomysłami i ich przeanalizowaniu.

Nazwa techniki wiąże się z organizacją pracy:

6 - oznacza liczbę osób w grupie lub liczbę grup,

3 - to liczba rozwiązań wpisanych przez osobę lub grupę w jednej „rundzie”,

5 -  wskazuje liczbę „rund”.

Materiały: 1. Karty z ponumerowanymi miejscami na wpisywanie pomysłów (dla każdego uczestnika lub każdej grupy).

Sposób przeprowadzenia:

  1. Podziel klasę na 6 – osobowe grupy lub 6 grup mniej licznych. Każdej osobie (grupie) daj kartę z ponumerowanymi miejscami na wpisywanie pomysłów.

  2. Wyraźnie sformułuj problem. Uczniowie zapisują go na kartkach. (Problem ten może być sformułowany też przez uczniów).

  3. Runda pierwsza: każdy uczeń (grupa) wpisuje trzy pomysły na rozwiązania problemu. Po wypełnieniu trzech kartek przekazuje swoja kartę koledze siedzącemu obok, a otrzymuje drugą od kolegi siedzącego z drugiej strony. Przekazywanie kart przebiega w kierunku zgodnym ze wskazówkami zegara.

6 1 / 5 2 / 4 3

W przypadku pracy w grupie zasada jest podana, a różnica polega na tym, że propozycje wysuwa cała grupa.

6x6x6

To metoda, w której 36 osób ma możliwość przedyskutowania w bardzo krótkim czasie jakiegoś tematu i poznania poglądów większości członków grupy. W 6 grupach, z których każda liczy 6 osób, przez 6 minut, uczestnicy dyskutują na podany przez prowadzącego temat. Następnie prowadzący tworzy nowych 6 grup tak, by w każdej znalazło się po jednej osobie z poprzednich grup dyskusyjnych. W tych nowych grupach uczestnicy omawiają wyniki pracy swoich grup. 6x6x6 to metoda niesłychanie angażująca wszystkich członków grupy. Każdy z nich w ciągu bardzo krótkiego czasu, (ok. 20 min.) pełni rolę zarówno uczestnika dyskusji, jaki sprawozdawcy.

Ćwiczenie można realizować w grupach 5, 6, 7 a nawet 8 – ośmioosobowych. Przy większych grupach konieczne jest zwiększenie czasu (zarówno na dyskusję jak i na sprawozdania). Grupy mogą dyskutować na ten sam temat, lub o różnych aspektach tego samego problemu. W tym drugim przypadku konieczne jest zwiększenie ilości czasu na sprawozdania. Metoda 6x6x6 wymaga od prowadzącego dużej elastyczności i umiejętności podziału na grupy. Trudności z zapanowaniem nad uczestnikami w momencie tworzenia grup mogą doprowadzić do całkowitego rozbicia ćwiczenia.

Sposób przeprowadzenia:

  1. Przed przystąpieniem do ćwiczenia prowadzący ustawia 6 stołów i po 6 krzeseł wokół każdego z nich.

  2. Prowadzący dzieli uczniów na 6 grup po 6 osób. Można to zrobić w następujący sposób: na niewielkich karteczkach (wielkości karty do gry) wypisać symbole A1, A2,A3, A4, A5, A6, B1, B2, …. itd. aż do F6. Stoły oznaczyć literami A, B, C, D, E, F. Następnie losowo rozdać kartki uczniom i poprosić ich o znalezienie stołu z literą taką, jak na kartce. Przy drugiej części ćwiczenia stoły numerujemy od 1 do 6 i prosimy o znalezienie stołu o liczbie zgodnej z numerem.

  3. Po zajęciu miejsc przez uczestników prowadzący określa temat dyskusji (zadania dla grup mogą być jednakowe lub dotyczyć różnych aspektów jednego tematu), wyznacza 6-10 minut na przedyskutowanie tematu i informuje wszystkich, że każdy będzie prezentował przebieg i wnioski z dyskusji w drugiej części ćwiczenia.

  4. Podczas pracy grup prowadzący obserwuje pracę grup, upewnia się, czy polecenia zostały właściwie zrozumiem odpowiada na pytania, w razie potrzeby udziela dodatkowych instrukcji.

  5. Po upłynięciu czasu wyznaczonego prowadzący tworzy nowe grupy tak, by w każdej z nich był obecny przedstawiciel każdej z poprzednich grup dyskusyjnych (zob. instrukcja w p. 2). Po zmianie miejsc prowadzący wyznacza 6-10 minut na prezentację wyników pracy grup.

  6. W razie potrzeby sesję można zakończyć podsumowaniem przez prowadzącego.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
E learning Współczesne metody nauczania
Tradycyjne metody nauczania w medycynie 2
prezentacja aktywne metody nauczania
OCENA FORMY KSZTAŁCENIA, Ratownicto Medyczne, Metodyka nauczania pierwszej pomocy, Ocena formy kszta
Uczenie się przez symulację, PEDAGOGIKA, Metodyka nauczania przedmiotów pedagogicznych
D Hawrylo Metody tworcze, Fizjoterapia, Metodyka nauczania ruchu
7 C. Arkusz aNKIETy eWALUACYJNej, Pedagogika, Metodyka nauczania przedmiotów pedagogicznych
KODEKS NAUCZYCIELA AKADEMICKIEGO, Pedagogika, Metodyka nauczania przedmiotów pedagogicznych
ZADANIA SPRAWDZAJˇCE POZIOM ODTWORZENIA, Pedagogika, Metodyka nauczania przedmiotów pedagogicznych
14.B PorĂłwnanie modeli, Pedagogika, Metodyka nauczania przedmiotów pedagogicznych
Metodyka nauczania ruchu1, Fizjoterapia
Konspekt z zajęć kształcenia ruchowego i metodyki nauczania ruchu
4b MATEM METODY nauczania
Metodyka nauczania odbić sposobem dolnym oburącz
metody nauczania podział0001
metodyka nauczania techniki pil 2009 id 296657

więcej podobnych podstron