Unguentum= Maść

Półstała postać leku przeznaczona do stosowania na skórę lub błony śluzowe w celu wywołania działania miejscowego i ogólnego.

Podział maści:

-Do stosowania na skórę

-Do stosowania na błony śluzowe jamy ustnej

-Do uszu, dopochwowe, do oczu, doodbytnicze

Budowa skóry:

Podział maści ze względu na miejsce działania substancji czynnej:

-Epidermalne(naskórek) p. zapalne, p. grzybicze

-Endodermalne(skóra właściwa) maści sterydowe

-Diadermalne(tkanki głębsze)NLPZ

-Transderpanle(do krwioobiegu) prep. Nitrocard

Budowa naskórka:

Podłoża maściowe:

Vaselinum: albi, flavonum.

Wazelina- węglowodory nasycone, mieszanina ciekłych i stałych.

Właściwości: hamuje parowanie wody, trudno zmywalna, trudno przenikająca do głębszych warstw skórnych(maści Epidermalne) temp kroplenia ok. 50st, mała liczba wodna ok. 10.

Wazelina sztuczna- mieszanina parafiny ciekłej i stałej w proporcji 6:4

Parafina:

-Parafina ciekła(olej parafinowy)

-Parafina stała(cerezyna)

-Smalec(Adepis suillus). Podłoże wytapiane na łaźni wodnej i przecedzanie na gorąco tłuszczu otaczającego jelita z jamy brzusznej świń. Mała liczba wodna ok. 10, trudno zmywalne, łatwo wchłanialne, mała trwałość chemiczna.

-Oleje roślinne(oliwa). Mają powinowactwo do lipidów(łatwo wchłaniają się).

Podłoża adsorpcyjne

-Lanolina bezwodna(lanolinum anhydricum). Żółta, mazista substancja o charakterystycznym zapachu, bardzo gęstej konsystencji, dużej lepkości, bardzo źle rozsmarowywuje na skórze. Otrzymuje się z wełny owczej przez wymycie substancji woskowych a następnie ich oczyszczeniu. Jest to mieszanina estrów głównie kwasów tłuszczowych ze sterolami. Temp kroplenia ok. 40st, liczba wodna, co najmniej 200(100 wiąże 200g wody).

-Lanolina uwodniona(lanolinum hydricum). Mieszanina lanoliny bezwodnej 3cz. i 1 cz. wody.

-Euceryna-95% wazelina biała, 3% alkoholu cetylowego i 2% cholesterolu. Liczba wodna ponad 300.

-Maść cholesterolowa(Unguentum cholesterolum)- cholesterol 3cz, wazelina biała 18cz, parafina stała 15cz, olej parafinowy 64cz.

-Wosk biały i żółty(cera alba, flava). Otrzymuje się przez stopienie plastrów pszczelich pozbawionych miodu. Mieszanina estrów wyższych alkoholi i wyższych kwasów tłuszczowych. Zazwyczaj nie jest podłożem tylko wchodzi w skład innych podłoży np. wazelina hydrofilowa- 3cz cholesterolu, 3cz alkoholu stearylowego, 8cz wosku białego, 86cz wazeliny białej.

Podłoża hydrofilowe(Ulegają rozpuszczeniu w wodzie)

-Podłoża makrogolowe (polioksyetyloglikole PEG) - maść makrogolowe(Unguentum makrogoli) - 50cz makrogolu 1500 i 50cz makrogolu 400.

-Hydrożele- substancje hydrofilowe np. woda, żelowanie za pomocą innych substancji. Żel z hydroksy etylocelulozy- 2,5cz hydroksy etyloceluloza, 10cz gliceryna, woda do 100cz.

Rodzaje maści ze względu na metodę sporządzania:

-Roztwory, zawiesiny i emulsje.

*Roztwory: po przez rozpuszczenie substancji w rozpuszczonym podłożu np. maść kamforowa: 10cz kamfory, 90cz wazeliny hydrofilowej.

Maść tranowa- 40cz tranu, 7cz parafiny stałej, 43cz wazeliny białej, 10cz lanoliny.

*Maści zawiesiny- substancja zawieszona jest w podłożu- ucieranie substancji leczniczej z podłożem. W 2 etapie uciera się substancję z niewielką ilością podłoża 1:1 a następnie porcjami dodaje się pozostałą część podłoża np. maść siarkowa- 30% siarki, 70% smalcu. Maść z tlenkiem cynku(Unguentum zini) - 10cz tlenku cynku, 90cz wazelina hydrofilowa.

*Maści emulsje- kremy- maść z kwasem borowym- 50cz 3% wodnego roztworu kwasu borowego, 50cz euceryny.

Homogenizacja- doprowadzenie do równomiernego rozproszenia składników zawiesiny.

Metody rozdrabniania:

-Moździerz i pistel- nie daje pełnej homogenizacji

-Homogenizacja w trój walcówce- nakładanie maści na walec 1, dalej trafia między walec 2 a 3, a z 3 jest odbierana. W celu uzyskania równomiernego rozproszenia cząsteczek substancji zawieszonej końcowy produkt przepuszcza się ponownie co najmniej trzykrotnie.

-Mieszadło szybkoobrotowe.

Odmiany maści:

1. Maści właściwe- podłoże ma charakter jednofazowy:

-maści hydrofobowe(podłoża bezwodne, które mogą zaadsorbować niewielkie ilości wody)

-maści adsorpcyjne- zawierają podłoża hydrofobowe ale z dodatkiem emulgatorów

-maści hydrofilowe- podłoża, które mieszają się z wodą. Mieszanina ciekłych i stałych makrogoli.

2) Kremy(cremones) - preparaty o charakterze emulsji(z fazy hydrofilowej i lipofilowej)

-Kremy hydrofobowe- faza zewnętrza to faza lipofilowa W/O

-Kremy hydrofilowe- faza zewnętrzna to faza wodna O/W

3) żele(legata) - ciecze żelowane za pomocą odpowiednich substancji żelujących. Podział: olejożele, hydrożele.

-Olejożele- żele hydrofobowe zawierające podłoża a parafiny ciekłej lub z olejów roślinnych, a żelowane za pomocą krzemionki koloidalnej lub mydeł cynkowych i glinowych.

-Hydrożele- żele hydrofilowe- preparaty zawierające podłoża złożone z wody, glicerolu lub glikolu propylenowego, a żelowane za pomocą tragakanty(guma), skrobi, pochodnych celulozy.

4) pasty (pastae): półstałe preparaty do stosowania na skórę zawierające nie miej niż 40% substancji stałych w składzie. Większa twardość i trudniejsza rozsmarowywalność. Nie nadają się do stosowania na skórę owłosioną. Ułatwienie sporządzania po przez ogrzanie podłoża, wskazana jest homogenizacja przy użyciu trój walcówki.

Pasta cynkowa(zini pasta)- 25cz tlenku cynku,25cz friticy amylum, 50cz wazelina biała.

Pasta lass ara(pasta lassari)- 2cz kwas salicylowy, 25cz tlenek cynku, 25cz friticy amylum, 48cz wazelina biała.

Mydła(sapones)- zmniejszają napięcie powierzchniowe(pienią się)

1. Mydło potasowe(sapo kalmus) FPVI- żółtobrunatno miękka masa o charakterystycznym zapachu. Otrzymuje się po przez ogrzewanie oleju lnianego z roztworem NaOH z dodatkiem etanolu. Zastosowanie jako łagodny środek dezynfekcyjny i złuszczający naskórek.

2. Spirytus mydlany(saponis kalimi spiritus). Otrzymuje się po przez rozpuszczenie mydła potasowego w 95st etanolu z dodatkiem oleju lawendowego. Do zmywania i dezynfekcji skóry.

3. Mydło lecznicze(sapo medicatus). Mydło twarde dające się proszkować. Otrzymuje się przez zmydlenie na łaźni wodnej oleju rzepakowego i smalcu wieprzowego roztworem wodorotlenku sodu z dodatkiem etanolu. Zastosowanie: głównie, jako emulgator do maści i mazideł, wchodzi w skład czopków glicerolowych(przeczyszczających)

Mazidła(linumentum). Płynna lub półpłynna postać leku stosowana na powierzchnię skóry do smarowania i wcierania w celu wywołania działania miejscowego. Zawiesiny, emulsje, roztwory. Należy sporządzać extempore.

Ze względu na substancje użyte do sporządzania można podzielić na:

-olejowe(olimenta)

-mydlane(saponimenta)

-wazelinowe(vasolimenta)

-Mazidło rozgrzewające(linimentum restaurans)- Kamforę rozpuszcza się w etanolu stężonym, dodaje się eter etylowy, nalewkę z pieprzu tureckiego, amoniak oraz chlorek sodu rozpuszczony w wodzie.

-Mazidło mydlano kamforowe-(linimentum saponato-camphratum). Wodorotlenek sodu ogrzewa się ogrzewa się z kwasem stearynowym, niewielką ilością gliceryny i etanolu i do ciepłej mieszaniny dodaje się roztwór kamfory i etanolu, olejek jałowcowy i 10% amoniak.