SLAJD 1: Tematem mojej prezentacji będą wirusy. Dokładniej rzecz ujmując skupię się na definicji słowa wirus, budowie oraz symetrii wirionu, klasyfikacji, replikacji, przedstawię wpływ czynników zewnętrznych na wirusy oraz interakcje wirus-organizm.
SLAJD 2: Tak jak wcześniej wspomniałem, pierwszą rzeczą której poświęcę uwagę w prezentacji jest definicja pojęcia „wirus”. Definicje wirusów oparte są na wyliczeniu ich cech swoistych czyli cech typowych dla wirusów. Na tej podstawie zgodnie z ujęciem z 1957 roku wirus to twór: potencjalnie chorobotwórczy, rozwijający się we wnętrzu zakażonej komórki, zawierający tylko jeden typ kwasu nukleinowego, replikujący się w postaci swoistego materiału genetycznego, nie zdolny do bezpośredniego podziału i wzrostu, nie posiadający układu enzymatycznego dostarczającego energii.
SLAJD 3: Kolejnym zagadnieniem nad którym chcę się skupić jest budowa wirionu, czyli zakaźnej cząstki wirusowej. Jest to kompleks makromolekuł podobny u różnych gatunków wirusów. W wewnętrznej części zawiera kwas nukleinowy, czyli genom, który jest otoczony białkowym płaszczem czyli kapsydem. Jednostka złożona z kwasu nukleinowego i kapsydu jest określana jako nukleokapsyd. Wielkość wirusów waha się od kilkudziesięciu do kilkuset nanometrów (czyli niektóre są mniej więcej 1000 razy mniejsze od bakterii!)
SLAJD 4: Przy poprzednim slajdzie zwróciłem uwagę, że kwas nukleinowy wirusa otoczony jest białkowym płaszczem czyli kapsydem. Warto przy tym wspomnieć ,że osobami które stwierdziły ,że kapsyd zbudowany jest z wielu identycznych podjednostek białkowych byli Watson i Crick, Ci sami panowie od DNA. Było to w roku 1957 i uznali oni wtedy ,że ma to istotne biologiczne znaczenie, bowiem konstrukcja kapsydu o znacznej powierzchni pozwala na wysoce ekonomiczne wykorzystanie ograniczonej ilości informacji biologicznej zawartej w genomie wirusa.
SLAJD 5: Przy omawianiu budowy wirionu istotny jest również rodzaj symetrii występujący u wirusów. Istnieją dwa podstawowe typy symetrii kapsydów wirusowych: kubiczny i spiralny. Wirusy o symetrii kubicznej tworzą regularne bryły zbudowane z trójkątów równobocznych. Są to 20- ściany posiadające 12 wierzchołków i 30 krawędzi. Symetrie taką posiadają np. adenowirusy. Wirusy o symetrii spiralnej natomiast stanowią układ, w którym podjednostki białkowe ułożone są wzdłuż spirali kwasu nukleinowego, zwiniętego wokół osi centralnej. Najlepiej poznanym wirusem o symetrii spiralnej jest wirus choroby mozaikowej tytoniu.
SLAJD 6: Teraz skupię się na klasyfikacji wirusów, problem uszeregowania wirusów stał się przedmiotem prac Międzynarodowego Komitetu Taksonomii Wirusów. Podstawowe właściwości wirusów, na których oparto współczesną klasyfikację i nazewnictwo, są następujące: typ kwasu nukleinowego oraz to czy jest to kwas jednoniciowy czy dwuniciowy, masa cząsteczkowa kwasu nukleinowego i jego odsetek w wirionie, kształt wirionu i kształt nukleokapsydu oraz jego symetria, gatunek zakażonego gospodarza i gatunek przenosiciela, który przenosi wirusa na gospodarza. Wymienione wartości i cechy uznano za podstawę kryptogramu, informującego o odpowiedniej lokalizacji poszczególnych wirusów.
SLAJD 7: Kolejnym punktem mojej prezentacji będzie zagadnienie replikacji wirusów. Ważne są tutaj dwa podstawowe pojęcia. Pierwsze z nich to cykl lityczny czyli cykl życiowy bakteriofaga polegający na zakażeniu bakterii, produkcji nowych cząstek fagowych, rozpadzie bakterii i uwolnieniu nowych bakteriofagów. Wyróżniamy tutaj trzy etapy: adsorpcja - przyczepienie bakteriofaga do ściany komórkowej bakterii, penetracja - kapsyd pozostaje na zewnątrz, a materiał genetyczny wirusa jest wstrzykiwany do cytoplazmy gospodarza, uwolnienie - komórka gospodarza ulega rozpadowi (lizie - stąd nazwa cykl lityczny), a kopie wirusa wydostają się na zewnątrz.
Drugim pojęciem jest cykl lizogeniczny czyli odmiana replikacji wirusów, polegająca na wnikaniu materiału genetycznego wirusa do komórki gospodarza i jego replikacji wraz z DNA gospodarza, ten rodzaj replikacji nie prowadzi do lizy komórki.
SLAJD 8: Teraz krótko przedstawię wpływ czynników fizycznych i chemicznych na wirusy. Zacznę od tych pierwszych, a dokładnie od temperatury. Między wirusami występują różnice we wrażliwości na pokojową czy też na wyższe temperatury. Jednak wartości dla wielu wirusów są podobne, przyjmuje się ,że temperatura 60oC dezaktywuje wirusy już po 30 minutach wyjątkiem jest wirus zapalenia wątroby który wytrzymuje 12 godzin. Kolejnymi czynnikami fizycznymi są ultradźwięki, promienie jonizujące i niejonizujące. Wszystkie trzy prowadzą do uszkodzenia struktury wirusa. W przypadku ultradźwięków jest to uszkodzenie mechaniczne natomiast w przypadku promieni mówi się o uszkodzeniu struktury kwasu nukleinowego.
Do najważniejszych czynników chemicznych wpływających na funkcjonowanie wirusów zaliczamy stężenie jonów wodorowych którego niewielka zmiana prowadzi do uszkodzenia wirusa, przyjmuje się ,że optymalne granice pH dla wirusa zamknięte są między 5 a 8.
SLAJD 9: Kolejnym zagadnieniem mojej prezentacji jest oddziaływanie wirus-organizm. Oddziaływanie takie opiera się na trzech podstawowych pojęciach. Pierwsze z nich czyli latencja inaczej zwana uśpieniem wirusa mogąca trwać od kilku godzin do kilkudziesięciu lat. Wirus w tym stadium przyjmuje formę prowirusa (jego materiał genetyczny jest wbudowany w genom gospodarza). Komórka gospodarza dzieląc się, przekazuje komórkom potomnym materiał genetyczny wirusa. Drugi rodzaj oddziaływania czyli wiremia zazwyczaj jest to zakażenie bezobjawowe, ale namnożony wirus drogą naczyń chłonnych lub krwionośnych zostaje przeniesiony do komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego węzłów chłonnych, śledziony, wątroby lub szpiku kostnego. Oraz ostatnim rodzajem interakcji wirusa z organizmem jest bezpośrednie zakażenie drogą krwi, wirus w stanie wolnym lub
związany z elementami morfotycznymi dociera do narządów docelowych.
SLAJD 10: Prezentację chciałbym podsumować pytaniem „Czy wirusy są żywe?” otóż wszystko zależy od tego jaką definicję życia przyjmiemy. Opierając się na funkcjonalnej definicji życia organizm musi być zdolny do powielania się i musi wykazywać dziedziczną zmienność, więc zgodnie z tą definicją wirus jest organizmem żywym. Natomiast patrząc na wirusy pod kątem strukturalnej definicji życia wirusy nie są organizmami żywymi ponieważ zgodnie z tą definicją odwołujemy się do struktury organizmu, a wirusy takiej struktury nie mają.