Temat: Nośnik informacji genetycznej – DNA

Data: 16.09.2015

Klasa: 3A gimnazjum

Prowadząca: Paulina Pytel

Czas trwania: 45 min

Zakres treści:

• Jądro jako miejsce lokalizacji DNA i chromosomów

• Budowa chromosomu

• replikacja

• budowa i funkcje RNA

Cele. Uczeń:

• Określa funkcje poszczególnych rodzajów RNA

• Porównuje RNA i DNA pod względem budowy i funkcji

• Wyjaśnia pojęcia „chromatyna”, „chromosom”

• Przedstawia budowę chromosomu

• Omawia proces replikacji

• Uzasadnia konieczność zachodzenia procesu replikacji DNA przed podziałem komórki

Metody:

• Mapa mentalna

• Praca z tekstem

• Pogadanka

• Praca z filmem

• Gra dydaktyczna

• wykład

Środki dydaktyczne:

• Karty pracy – mapy myśli dotyczące DNA i RNA (załącznik 1)

• Podręcznik do biologii dla klasy 3 gimnazjum- B. Sągin, A. Boczarowski, M. Sęktas, „Puls życia”, wyd. Nowa Era

• Zeszyt ćwiczeń do biologii dla klasy 3 gimnazjum –M. Jaworowska, J. Pawłowska, J. Pawłowski, M. Zalewska, „Puls życia”, wyd. Nowa Era.

• Animacja dotycząca replikacji DNA http://scholaris.pl/resources/run/id/104397 [dostęp 15.09.2015]

• Pojęcia i opisy do gry dydaktycznej (załącznik 2)

Formy pracy:

• Indywidualna

• Zbiorowa

• grupowa

Przebieg zajęć:

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne

2. Sprawdzenie zadania domowego.

3. Zapoznanie uczniów z tematem lekcji oraz celami. Uczniowie zapisują temat oraz numer lekcji w zeszytach

4. Przypomnienie wiadomości z poprzedniej lekcji. Uzupełnienie fragmentu mapy myśli dotyczącej DNA.

Faza realizacyjna:

1. Pogadanka i elementy wykładu. Przypomnienie pojęcia informacja genetyczna.

Wiemy już, że nośnikiem informacji genetycznej jest materiał genetyczny, który znajduje się w każdej komórce naszego ciała. Każda komórka zawiera jądro komórkowe, w którym z kolei najważniejszym składnikiem są chromosomy.

1. Wykład. Nauczyciel wyjaśnia uczniom co to jest chromosom. Nauczyciel na tablicy rysuje schemat chromosomu. Na podstawie informacji zawartych w podręczniku uczniowie wskazują na schemacie kolejne elementy chromosomu (chromatyda, centromer, ramiona). Uczniowie na podstawie podręcznika wyjaśniają kolejne pojęcia.

2. Praca z zeszytem ćwiczeń. Uczniowie na podstawie zdobytej na lekcji wiedzy wykonują zad. 3 str. 7 z zeszytu ćwiczeń. Czas na wykonanie zadania – 3 min. Sprawdzenie zadania.

3. Jednym z procesów zachodzących w jądrze komórkowym jest replikacja DNA. Nauczyciel wyświetla animację dotyczącą replikacji DNA. Zadaniem uczniów jest utworzenie notatki zawierającej podstawowe informacje dotyczące replikacji. na podstawie animacji i słownego komentarza

Komentarz: Podwójna helisa DNA ulega skopiowaniu w procesie replikacji DNA. W ten sposób z jednej cząsteczki macierzystej powstają dwie cząsteczki potomne. Podwójna helisa zostaje rozdzielona w miejscu inicjacji replikacji. Do obu nici DNA zostają dołączane wolne nukleotydy zgodnie z zasadą komplementarności. W ten sposób otrzymujemy 2 identyczne nici DNA, z której każda zawiera jedną starą nić i jedną nową. Po zakończonej replikacji chromosom zawiera dwie cząsteczki DNA, które zostaną rozdzielone do komórek potomnych.

Tworzenie przez uczniów notatki i zapisanie jej w zeszytach.

Replikacja DNA to proces w wyniku którego z jednej cząsteczki DNA powstają dwie cząsteczki identyczne z pierwotną. Podział ten następuje przed podziałem komórki.

1. Uzupełnienie reszty mapy myśli dotyczącej DNA. Sprawdzenie zadania.

2. Praca z tekstem z podręcznika oraz kartą pracy. Uczniowie na podstawie tekstu z podręcznika str. 14 dotyczącego RNA uzupełniają mapę myśli. Czas na wykonanie zadania 5 min. Sprawdzenie zadania.

3. Porównanie DNA i RNA. Wyznaczony przez nauczyciela uczeń na podstawie uzupełnionych map myśli dokonuje porównania budowy kwasu DNA i RNA.

Faza podsumowująca:

1. Gra dydaktyczna. Podział uczniów na 4 grupy. Nauczyciel rozdaje każdej z grup pojęcia dotyczące DNA i RNA oraz opisy do nich. (załącznik 3) Zadaniem każdej z grup jest przyporządkowanie w jak najszybszym czasie pojęcia do opisu. Zwycięska grupy otrzymuje „+” z aktywności.

2. Zadanie zadania domowego str. 7 zad.2,3, str. 8 zad.4,6,7,8.

3. Ocena aktywności uczniów na lekcji.

Załącznik 2

Deoksyryboza – cukier występujący w DNA

Ryboza – cukier występujący w RNA

Tymina – zasada azotowa występująca tylko w DNA

Uracyl – zasada azotowa występująca tylko w RNA

Nukleotyd – jednostka budowy DNA i RNA składająca się z zasady azotowej, reszty kwasu fosforowego i cukru.

DNA – kwas nukleinowy zbudowany z dwóch nici

RNA – jednoniciowy kwas nukleinowy

G – guanina

C – cytozyna

Adenina i tymina – para komplementarnych zasad DNA

Adenina i uracyl – para komplementarnych zasad RNA

Chromatyna – forma DNA połączona z białkami

Chromosom – zwinięta forma chromatyny

A - adenina