Mechanizmy działania toksycznego

Mechanizmy działania toksycznego

Działanie toksyczne związków chemicznych może dotyczyć całego ustroju (działanie ogólnotoksyczne) lub wybiórczo do 1 lub kilku narządów (działanie narządowo- lub tkankowotoksyczne np. hepato-, nefro-, kardio-, neuro-, oto-, mielo-, immuno-, embrio-, genotoksyczne).

Uszkodzenie narządowe lub tkankowe, a w krańcowym przypadku śmierć organizmu są końcowym skutkiem wpływu ksenobiotyku na organizm.

Istotą mechanizmów toksyczności są jednak oddziaływania na poziomie molekularnym i komórkowym, które je poprzedzają.

Rozwój działania toksycznego w czasie, jego nasilenie i skutki zależą od:

Cztery fazy zatrucia:

  1. Wniknięcie i wchłonięcie trucizny

  2. Osiągnięcie w czasie stężenia przekraczającego siły obronne organizmu

  3. Interakcja z komórkami narządu lub tkanki docelowej

  4. Upośledzenie funkcji, zniszczenie narządu lub śmierć całego organizmu

Począwszy od fazy 3 mechanizm działania toksycznego ma zasadnicze znaczenie.

Mechanizmy działania toksycznego ksenobiotyków:

- wczesne

- odległe

Mechanizmy wczesne – najpóźniej do kilku tygodni, miesięcy

Mechanizm receptorowy – polega na swoistym oddziaływaniu pomiędzy substancją toksyczną a receptorami zlokalizowanymi na powierzchni lub w cytoplazmie komórek docelowych.

Niektóre substancje toksyczne wnikające do organizmu mogą wiązać się z receptorami jak endogenne ligandy (np. hormony, cytokiny, czynnik wzrostu). Może to wywołać jeden z trzech efektów:

O następstwach toksykologicznych reakcji pomiędzy ksenobiotykiem a receptorem decydują:

Przykłady ksenobiotyków działających toksycznie:

Niektóre substancje toksyczne tworzą kompleksy z elementami organizmu nie wyzwalając działania. Elementy te nazywa się „cichymi receptorami” lub „miejscami strat”. Rolę taką mogą odgrywać:

W specyficznych warunkach zmagazynowane tam substancje mogą ulec uwolnieniu i wywołać skutki toksyczne.

Mechanizm fizykochemiczny – polega na oddziaływaniu substancji toksycznej na komórki lub tkanki zależnym od jej specyficznych własności fizykochemicznych (tj. rozpuszczalność, potencjał redoks, stan jonizacji cząsteczki, aktywność powierzchniowa).

Mechanizm ten może być realizowany przez:

Mechanizm specjalne – poprzez naruszenie niezależności procesów wewnątrzkomórkowych prowadzą do jej obumarcia (nekrozji). Wyróżniamy dwa mechanizmy specjalne:

Działania odległe trucizn

Odległe skutki działania toksycznego – procesy rozwijające się po krótszym lub dłuższym okresie utajenia (latencji) przy 1 lub wielokrotnym narażeniu . może dotyczyć organizmu narażonego na działanie trucizny (zmiany w tkankach, narządach, zmiany nowotworowe) lub rozwija się w następnych pokoleniach (zaburzenia genotoksyczne, embriotoksyczne).

Mechanizm mutagenny –polega na uszkodzeniu przez substancje toksyczne materiału genetycznego, czyli na powstawaniu mutacji:

Mutagenami mogą być pojedyncze związki chemiczne (kwas azotowy, hydroksyloamina) lub całe grupy związków chemicznych: związki alkilujące z jednym lub wieloma podstawnikami, analogi zasad purynowych, pirydynowych, pestycydy, barwniki akrylowe.

Mutacje komórek somatycznych dotyczą pojedynczych osób (nowotworzenie, zaburzenia immunologiczne, hematologiczne) a mutacje komórek płciowych mogą być przenoszone dziedzicznie na potomstwo (wady i zespoły wad genetycznych)

Mechanizm kancerogenny – polega na stymulacji rozwoju złośliwego procesu nowotworowego, czyli kancerogenezy. Związki o udowodnionym lub potencjalnym działaniu rakotwórczym nazywanym kancerogenami. Np. związki nieorganiczne (sole arsenu, chromu, niklu), związki organiczne (benzen, WWA, chlorek winylu), substancje złożone (sadze, smoła, oleje mineralne), substancje mineralne (aflatoksyny, safrole, estry forbolu, mitomycyna C)

Czynniki współrakotwórcze – współdziałają z rakotwórczymi w stymulowaniu rozwoju procesu nowotworowego np.;

Niektóre związki rakotwórcze wymagają wstępnej aktywacji metabolicznej i działają dopiero przez aktywne metabolity.

Związki rakotwórcze:

Mechanizm teratogenny – polega na powodowaniu uszkodzeń strukturalnych lub czynnościowych w okresie rozwoju embrionalnego, zarodkowego lub płodowego. Mechanizm działania teratogennego może polegać na:

Skutki:

Przykłady związków:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Mechanizmy działania toksycznego
Mechanizmy działania toksycznego
Mechanizmy działania toksycznego
Mechanizm działania toksycznego
Mechanizmy działania toksycznego(FILEminimizer)
3 TOKSYCZNOŚĆ, MECHANIZMY DZIAŁANIA I?WKOWANIE LEKÓW
Mechanizmy działania antybiotyków, materiały farmacja, Materiały 4 rok, farmacja 4 rok part 2, farma
Toksykologia - Wykład 3 - Mechanizmy działania, szkoła bhp, Toksykologia
Mechanizmy Działania Rynku Finansowego UE z ubieglego roku takie same
Jaki jest mechanizm działania zabiegów na rozstępy
Zbrodnia doskonała Mechanizm działania przemocy emocjonalnej podejście poznawczo behawioralnex
Mechanizm działania leku
MECHANIZM DZIAŁANIA BODŹCÓW FIZYKOTERAPEUTYCZNYCH, MEDYCYNA, Fizykoterapia, FIZYKOTERAPIA
rabin kodowanie, Mechanizm działania Metody Rabina zilustruje poniższy przykład
RODZAJE I MECHANIZMY DZIAŁANIA ŚRODKÓW ODKAŻAJĄCYCH I ANTYSEPTYCZNYCH

więcej podobnych podstron