AKTUALNOŚCI

Bezpieczeństwo opakowań z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością a badania migracji specyficznej. Część III W dwóch poprzednich artykułach omówiono badania migracji globalnej. W niniejszym artykule zostanie przybliżony problem migracji specyficznej, której wyniki badań obok cech organoleptycznych i wyników badania migracji globalnej są jednym z kryteriów jakości opakowań przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W dwóch poprzednich artykułach omówiono badania migracji globalnej. W niniejszym artykule zostanie przybliżony problem migracji specyficznej, której wyniki badań obok cech organoleptycznych i wyników badania migracji globalnej są jednym z kryteriów jakości opakowań przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Laboratorium J.S. Hamilton S.A oferuje klientom przeprowadzenie badań migracji m. in. niżej wymienionych substancji oraz doradztwo techniczne w doborze zakresu i warunków badań migracji specyficznej. Przeprowadzenie badań migracji specyficznej jest jednym z najważniejszych sposobów potwierdzenia bezpieczeństwa zdrowotnego wprowadzanych do obrotu materiału lub wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością.  Limit migracji specyficznej jest definiowany jako maksymalna dozwolona ilość danej substancji, która uwolniła się z materiału lub wyrobu do żywności lub płynu modelowego imitującego żywność[1]. Podstawowym sposobem wyrażania migracji specyficznej jest mg substancji na kg płynu modelowego lub żywności[2]. Wykaz dopuszczalnych limitów migracji specyficznej wraz z uzupełnieniami zawierają załączniki I i II Rozporządzenia (UE) nr 10/2011. Jeżeli w załączniku znajduje się zapis ND oznacza on niewykrywalność danej substancji na poziomie 0,01 mg/kg żywności lub płynu modelowego. Substancje objęte w wykazie są zaliczane do następujących grup: dodatek lub substancja pomocnicza w produkcji polimerów, monomer lub inna substancja wyjściowa lub makrocząsteczka uzyskiwana z fermentacji mikrobiologicznej, dodatkowo są wymienione substancje będące produktami niepożądanymi ale występującymi w niektórych rodzajach materiałów np. laminatów są to pierwszorzędowe aminy aromatyczne ujęte w załączniku II Rozporządzenia (UE) nr 10/2011. Wykaz nie obejmuje między innymi substancji pochodzących z nadruku, klejów, oraz barwników. Pomimo różnorodności tworzyw sztucznych stosowanych do kontaktu z żywnością, można wyodrębnić kilka najczęściej stosowanych polimerów. Do pierwszej należą poliolefiny: różne odmiany polietylenu (PE): polietylen niskiej gęstości, wysokiej gęstości, polietylen orientowany, polipropylen (PP). Z tego materiału produkuje się torebki foliowe, korki, butelki. Drugim typem tworzywa jest politereftalan etylenu (PET), który stanowi podstawowy materiał do produkcji butelek na napoje. Trzecim typem tworzywa są różne odmiany polistyrenu (PS) z którego produkuje się kubki, tacki, itp. Często stosuje się materiały wykonane z poliamidu 6 (PA 6) i 66 (PA 66). Na rynku dostępne są również wyroby wykonane z żywic melaminowo – formaldehydowych, polichlorku winylu (PVC) i ABS czyli kopolimeru akrylonitrylu - 1,3 butadienu – styrenu. Oddzielnymi grupami materiałów opakowaniowych są materiały wielowarstwowe wielotworzywowe oraz materiały wielowarstwowe wielomateriałowe. Pierwszą grupę stanowią tzw. laminaty produkowane z wykorzystaniem różnych tworzyw sztucznych połączonych za pomocą warstwy kleju. Do drugiej grupy można zaliczyć np. papier powlekany polietylenem lub laminaty z warstwą aluminium. Istotnym problemem dla producenta lub innego podmiotu gospodarczego wprowadzającego do obrotu materiały lub wyroby wykonane z wyżej wymienionych tworzyw sztucznych jest ustalenie jakie substancje wchodzące w skład tworzywa mogą z niego migrować i jakie należy wykonać badania migracji specyficznej. W tabeli 1 przedstawiono najczęściej oznaczane substancje chemiczne dla różnego rodzaju tworzyw sztucznych. Ostateczna lista substancji, których migrację należy oznaczyć jest uzależniona od  indywidualnej decyzji klienta oraz składu badanego materiału opakowaniowego i może różnić się od poniższej tabeli.   Tabela 1 Wykaz najczęściej oznaczanych substancji ujętych w  Rozporządzeniu(UE) nr 10/2011 Rodzaj tworzywa Nazwa substancji Numer CAS Przeznaczenie PET Kwas tereftalowy 100-21-0 Monomer Kwas izoftalowy 121-91-5 Monomer Glikol etylenowy 107-21-1 Monomer Glikol dietylenowy 111-46-6 Monomer PS Styren 100-42-5 Monomer PA 6 Kaprolaktam    105-60-2 Monomer Sól sodowa kaprolaktamu 2123-24-2 Monomer PA 66 Heksametyleno tetraamina 100-97-0 Monomer Kwas adypinowy 124-04-9 Monomer Żywice melaminowo-formaldehydowe Formaldehyd 50-00-0 Monomer 2,4,6-triamino-1,3,5-triazyna (melamina) 108-78-1 Monomer PVC Chlorek winylu          75-01-4 Monomer ABS Akrylonitryl 107-13-1 Monomer Butadien 106-99-0 Monomer Styren 100-42-5 Monomer Laminaty łączone klejami poliuretanowymi Pierwszorzędowe aminy aromatyczne - Produkty uboczne Antyutleniacze i stabilizatory UV Liczna grupa związków - Substancje pomocnicze/dodatki Plastyfikatory Adypiniany - Substancje pomocnicze/dodatki Ftalany Sebacyniany Maleiniany inne Wszystkie tworzywa Bar - - Cynk Kobalt Lit Żelazo Mangan Miedź   Zachęcamy Państwa do zapoznania się ze szczegółową ofertą laboratorium J.S. Hamilton Poland zamieszczoną na stronie www.hamilton.com.pl . Wszelkie zapytania proszę kierować do: Michał Pestka – Dyrektor Branży Badań Opakowań e-mail: [e-mail] tel. [phone]   Autor:                         mgr Adam Fotek Specjalista ds. Badań Opakowań [1] Art. 3, punkt 13, Rozporządzenie Komisji (UE) nr 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością [2] Art. 11, Rozporządzenie Komisji (UE) nr 10/2011 z dnia 14 stycznia 2011 r. w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością