W roku 1119 kilku krzyżowców postanowiło na dłużej zostać w Jerozolimie i ofiarować swoje życie obronie pielgrzymów. Byli to: Hugon z Payns, Gotfryd z Saint-Omer, Andrzej z Montbard i Fulko z Angers – założyciele zakonu templariuszy. Początkowo nazywali siebie „Ubogimi Rycerzami Chrystusa”. Ich pierwotną rezydencją stała się Świątynia Salomona (Templum Salomonis) w Jerozolimie. Na synodzie w Troyes (1128) Bernard z Clairvaux ustalił regułę zakonu, następną zredagował Stefan z Chartres.

W zakonie można było wyróżnić kilka grup braci: rycerze z rodów szlacheckich (wojownicy), serwienci i giermkowie (pomocnicy rycerzy), księża i klerycy (zajmujący się posługą religijną) oraz rozmaici służący i rzemieślnicy. Na czele hierarchii zakonu stał mistrz, jednak ważne decyzje musiał podejmować zawsze w porozumieniu z kapitułą. Dokument, który określał funkcje zakonu i obowiązki braci to „Les Retraits”. Mówi o tym, że służba zaczyna się modlitwą i obrzędami religijnymi. Ostrzega też przed nadmierną ascezą i gadulstwem. Bracia nie mogą się kapać, dbać o siebie, brać leków, chodzić do miasta ani jeździć konno bez pozwolenia. Niedozwolone jest przebywanie w towarzystwie człowieka obłożonego klątwą. Templariusze opierali się również na księdze „Egards”, dalszym ciągu „Retraits”, zawierającej przykłady kar stosowanych w przeszłości. Obrady kapituły rozpoczynały się modlitwą i kazaniem, potem następowało publiczne wyznanie przewinień i tajne obrady nad rodzajem kary (która wahała się od wykluczenia z zakonu do ścisłego postu w piątek). Najsurowiej karano za symonię, zabójstwo, spisek, ucieczkę z pola bitwy, kradzież oraz ujawnienie debat kapituły. Łagodnie traktowano za to wykroczenia seksualne.

Architekturę templariuszy charakteryzowały solidne, surowe, niewyszukane w formie budowle. W Europie Zachodniej najczęściej spotykane były komandorie. Budowano je na planie kwadratu, z kaplicą od strony południowej i refektarzem od północnej. Po środku znajdował się podwórzec i budynki stajenne. Zaś obiekty sakralne budowano na planie prostokąta, z okrągłą wieżą w narożniku zawierającą klatkę schodową. Najbardziej popularne było sklepienie kolebkowe spoczywające na arkadach. Nieprawdziwa jest legenda, że kościoły templariuszy powstawały na planie koła. Plan centralny występuje tylko w kilku rozwiązaniach i nie stanowi cechy charakterystycznej ich architektury. Budowle o charakterze militarnym były najliczniejsze na Bliskim Wschodzie. Przykładami mogą być twierdza w Safad, czy forteca w Tatosie.

Działalność gospodarcza templariuszy, prowadzona na szeroką skalę, stanowiła bazę dla działalności militarnej. Zakon otrzymywał liczne darowizny w postaci ziemi, posiadłości, dochodów z dziesięcin, praw do niewolników i chłopów na danym terenie. W chwili kasaty zakonu templariusze posiadali ok. 9 tysięcy komandorii. Dom zakonny starał się w kwestii wyżywienia ograniczyć do własnych artykułów żywnościowych, wyprodukowanych z tego, co dawały pola, ogrody i hodowla zwierząt. Niekiedy bracia pełnili też rolę bankierów. Okoliczna ludność powierzała swoje mienie klasztorom, pragnąc skorzystać z obrony, jaką zapewniał tym budynkom Pokój Boży. Również pielgrzymi oddawali zakonnikom pewne kwoty pieniędzy, a gdy nie wracali, templariusze przekazywali te kwoty prawowitym spadkobiercom. Zakon w Paryżu pełnił nawet rolę depozytariusza skarbca królewskiego.

Głównym zadaniem Rycerzy Świątyni była obrona Jerozolimy. Brali też udział w Rekonkwiście w celu wyzwolenia Hiszpanii i Portugalii z rąk muzułmanów. Na ziemi świętej toczyły się konflikty z sułtanem Saladynem. W 1187 roku jego oddziały memluków zdobyły Jerozolimę. Świątynia Pańska i świątynia Salomona zostały zamienione na meczety. Później Jerozolima została zwrócona, ale miejsca święte dla islamu pozostały w rękach muzułmanów. Trwały też wzajemne rywalizacje pomiędzy zakonami rycerskimi. W 1241 Bracia Świątyni wystąpili otwarcie przeciwko szpitalnikom i krzyżakom. 1244 roku Turcy zaatakowali Jerozolimę i została ona bezpowrotnie utracona. W wyniku walk Turcy prawie unicestwili armię chrześcijańską, trzy zakony poważnie zubożały wskutek strat, zginął też mistrz templariuszy. Oficjalnym władcą Ziemi Świętej został cesarz Fryderyk II, obłożony klątwą i skłócony z papiestwem. Zdobycie Akki w 1291 oznaczało upadek łacińskiego Królestwa Jerozolimskiego i kres aktywności militarnej templariuszy. Ostatnie miasta Ziemi Świętej (Tyr, Sydon, Tortosa) poddały się bez walki. Zakonnicy przetrwali do 1303 roku na ufortyfikowanej wyspie Arwad.

We Francji trwał konflikt między królem Filipem Pięknym, a papieżem Bonifacym VIII. Templariusze w tym sporze byli po stronie króla i nic nie wskazywało na jakiekolwiek nieporozumienia między nimi. Jednak w piątek 13 października 1307 wszyscy templariusze we Francji zostali aresztowani w swoich posiadłościach. Instrukcje zawierające też wykaz oskarżeń zostały rozesłane już miesiąc wcześniej. Akt oskarżenia opierał się na śledztwie przeprowadzonym już po rozesłaniu nakazu aresztowania. Templariuszom zarzucano między innymi odstępstwo od wiary, znieważanie Chrystusa, nieobyczajne praktyki oraz sodomię i bałwochwalstwo. Rzekomo otaczali oni czcią posążek bożka Bafometa. Podobno nowo przyjmowani bracia musieli trzykrotnie zaprzeć się Chrystusa, pluć na krzyż, po czym rozebrani, byli całowani poniżej kręgosłupa, w pępek i usta przez tego, który ich przyjmował. Musieli też przyrzec praktykowanie sodomii. Król Francji skierował do książąt chrześcijańskich i dostojników Kościoła listy zachęcające do aresztowania templariuszy w ich państwach. Uwięzieni bracia byli torturowani przez urzędników królewskich (w wyniku czego 36 zmarło). Tylko 3 braci (ze 136) zaprzeczyło popełnieniu zarzucanych im czynów. Papież Klemens V wydał bulle nakazującą wszystkim chrześcijańskim władcom dokonać aresztowań templariuszy znajdujących się w ich krajach. Zażądał też od Filipa Pięknego przekazania ludzi i dóbr zakonu do dyspozycji papieża (król przekazał mu tylko ludzi). Zeznania braci przed papieżem były również obciążające dla zakonu. Jednak niektórzy templariusze zaczęli odwoływać swoje zeznania, broniąc się tym, że składali je pod naciskiem. Na synodzie w Seus w 1310 roku abp Filip z Menigry skazał na śmierć 54 templariuszy jako heretyków. Byli to oczywiście ci, którzy odwołali swoje poprzednie zeznania. Zostali spaleni na stosie. Zaś tych, którzy wytrwali przy swoich zeznaniach, uznano za grzeszników pojednanych z Kościołem i uwolniono. W 1312 Klemens V zatwierdził kasatę zakonu. Nie wydał na niego wyroku, lecz zlikwidował w imię dobra Kościoła. 1314 roku wydano wyrok dożywotniego więzienia dla 4 dostojników zakonu. 2 z nich zaprotestowało ( w tym mistrz zakonu, Jakub z Molay), wyparli się winy. Przed spłonięciem na stosie jeszcze raz ogłosili swoją niewinność.

Klemens V i Filip Piękny zmarli w 1314 roku. Pojawiła się legenda głosząca, że Jakub z Molay, umierając na stosie, zawezwał króla i papieża, aby w ciągu 6 miesięcy stawili się przed trybunałem bożym. Co więcej, dynastia Filipa wymarła w ciągu kolejnych 13 lat. Świętokradztwo, bluźnierstwo, odstępstwo od wiary i sodomia to stały repertuar oskarżeń w procesach prowadzonych przed Wilhelma z Nogaret i stanowi ślady kataryzmu. Bafomet jest po prostu zniekształceniem imienia Mahomet i wiąże się z klasztorem ofiarowanym Pannie Maryi zamienionym przez muzułmanów w meczet. Zeznania w procesie templariuszy zostały uzyskane za pomocą tortur. Zapewne zdarzały się pojedyncze przypadki zdeprawowanych braci, ale proces na tak szeroką skalę jest całkowicie bezpodstawny. Mógł był spowodowany zachłannością Filipa Pięknego, ogarniętego żądzą zawładnięcia majątkiem zakonu. Zanim ich dobra zostały przekazane szpitalnikom, król sprzedawał ruchomości templariuszy i przez kilka lat czerpał dochody z ich posiadłości. Przyczyną działań króla mogły być też jego skłonności ku absolutyzmowi i pragnienie przywłaszczenia sobie władzy duchowej.