Praca semestralna na temat „od czego zależy szybkość gojenia się rany”
Rana – uszkodzenie ciągłości skóry, a często również głębszych tkanek lub narządów na skutek urazu mechanicznego. Istnieją rodzaje ran, które powstają w wyniku innych procesów chorobowych np. owrzodzenie żylakowe, owrzodzenie neuropatyczne, czy też rana powstała w wyniku niedokrwienia lub zakażenia tkanek.
W zależności od sposobu działania siły mechanizmu jej działania, rozróżnia się rany: cięte, kłute, postrzałowe, tłuczone, szarpane, kąsane.
Rana cięta – rana powstająca na skutek działania przedmiotów ostrych.
Rana kłuta – jest ona zadana przez przeciągnięcie ostrza po powierzchni skóry, a nie wbicia.
Rana postrzałowa – rana powstająca na skutek działania pocisków z broni palnej lub odłamków pocisków min, granatów, bomb. Wyróżnić można trzy rodzaje ran postrzałowych:
- styczna powstała wskutek uszkodzenia zewnętrznej powierzchni ciała przez pocisk lub odłamek.
- ślepa powstała wskutek działania pocisku lub odłamka, który naruszył skórę i tkanki wewnętrzne tworząc ranę wlotową i kanał, a następnie utkwił, wewnątrz ciała.
- przelotowa powstała wskutek działania pocisku lub odłamka, który naruszył skórę i tkanki wewnętrzne tworząc ranę wlotową i kanał, a następnie opuścił ciało tworząc dodatkowa ranę wylotową.
Rana tłuczona – powstała w następstwie urazu zadanego z duża siłą narzędziem tępym lub tępokrawędzistym, jako skutek upadku lub uderzenia przez pojazd mechaniczny.
Rana szarpana – powstająca w wyniku działania zakrzywionego narzędzia o tępej krawędzi, godzącego skośnie lub stycznie do nieregularny kształt i poszarpane, nierówne brzegi. W głębi rany widać niekiedy strzępy oderwanych tkanek. Wskutek zakażenia wywołanego przez obecność zniszczonych, obumarłych tkanek rana goi się źle i pozostawia dużą bliznę.
Rana kąsana – rana spowodowana ugryzieniem przez zwierzę. Postać zewnętrzna rany jest często odwzorowaniem szczęki zwierzęcia lub w niektórych przypadkach jest to rana szarpana.
Często uszkodzeniem skóry i naskórka towarzyszą uszkodzenia tkanek głębiej położonych: powięzi, mięśni, naczyń krwionośnych, nerwów, ścięgien, kości, stawów, czy też uszkodzenie przydatków skóry takich jak paznokcie. Obecność dodatkowych uszkodzeń ma istotne znaczenie dla procesu gojenia rany. Uraz o niedużej sile może nie uszkodzić wszystkich warstw skóry, tylko jej części powierzchowne, mówimy wówczas o otarciu naskórka.
Krwotok – silne krwawienie, gwałtowna utrata krwi w jej pełnym składzie na skutek choroby.
Krwotok może być zewnętrzny, spowodowany raną otwartą lub wewnętrzny, kiedy krew nie znajduje ujścia poza organizm. Przykładem krwotoku wewnętrznego jest wylew krwi do mózgu. Rozróżniamy także krwotoki mieszane, kiedy źródło krwotoku znajduje się wewnątrz organizmu, a krew wypływa na zewnątrz, np. krwotok z nosa.
Rozróżniamy następujące krwotoki: krwotok sercowy, krwotok aortalny, krwotok włośniczkowy, krwotok żylny, krwotok tętniczy, krwotok miąższowy.
Zakażenie, infekcja – wtargnięcie do organizmu drobnoustrojów chorobotwórczych. W celu wywołania choroby muszą one pokonać odporność organizmu. Jeżeli wrota zakażenia znajdują się w pobliżu miejsca występowania infekcji mówi się o zakażeniu miejscowym. Gdy zakażeniu towarzyszą objawy ogólnoustrojowej reakcji zapalnej taki stan nazywa się sepsą.
Rodzaje zakażeń:
Zakażenie podkliniczne – zakażenie przebiegające bez objawów choroby
Zakażenie poronne – o łagodnym i krótkotrwałym przebiegu
Zakażenie miejscowe
Zakażenie uogólnione
Zakażenie pokarmowe – zakażenie wywołane przez drobnoustroje chorobotwórcze znajdujące się w pokarmie i wodzie, które dostały się przez układ trawienny.
Zakażenie wewnątrzszpitalne – każde zakażenie związane z pobytem w szpitalu
Zakażenie mieszane – jednocześnie wywołane przez kilka różnych patogenów.
Zakażenie kropelkowe – infekcja wywołana przez zarazki znajdujące się we wdychanym powietrzu.
Zakażenie endogenne – zakażenie wywołane przez florę rezydentną większość z nich to zakażenie oportunistyczne.
Nadkażenie – ponowne zakażenie tym samym zarazkiem w czasie trwania leczenia lub rekonwalescencji.
Reinfekcja – ponowne zakażenie tym samym patogenem po wyzdrowieniu.
Zakażenie oportunistyczne.
Aseptyka – postępowanie mające na celu dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska np. otwartej rany operacyjnej.
Antyseptyka – postępowanie przeciwbakteryjne lub przeciwgnilne ma na celu zabicie zarazków w przypadkach już istniejącego zakażenia rany lub przynajmniej niedopuszczalne do ich rozmnażania się.
Zastosowanie aseptyki:
Aseptyczność jest to stan, w którym pomieszczenia, środki opatrunkowe, leki, narzędzia chirurgiczne i ręce operatora są wolne od żywych drobnoustrojów chorobotwórczych. Jest to zapewnione przez dokładne mycie i dezynfekowanie dłoni oraz stosowanie przez zespół operacyjnych wyjałowionych masek, fartuchów, rękawiczek, narzędzi oraz odpowiednie przygotowanie Sali operacyjnej i pola operacyjnego. Oznacza także działania, zabezpieczające przed zakażeniem.
Sposoby gojenia się ran:
Bezpośrednie – przebiega szybko i bez powikłań, następuje, gdy brzegi rany są gładkie przylegają do siebie, a rana jest czysta.
Pośrednie – następuje, kiedy rana jest zakażona; ropieje, oczyszcza się i zostaje wypełniona nową tkankę.
Pod strupem
Szybkość gojenia się ran zależy od:
Umiejscowienia rany.
Ukrwienia.
Napinania blizny.
Czynnika raniącego.
Czasu i sposobu opatrzenia rany.
Czynników natury ogólnej.
Wieloetapowy proces gojenia rany:
Etap oczyszczania rany (zapalenie) – komórki układu odpornościowego izolują i zwalczają drobnoustroje, które przedostały się do tkanek poprzez ranę. Jednocześnie pobudzana jest synteza kolagenu.
Etap ziarninowania – powstaje ziarnina (początkowo składająca się z naczyń włosowatych, fibroblastów i kolagenu) które wypełnia dno rany.
Etap naskórkowania. – na tym etapie dochodzi do migracji komórek nabłonkowych z brzegów rany ku jej środkowi.
Etap dojrzewania – proces transformacji kolagenu syntetyzowanego w obrębie rany równoznaczny z odtwarzaniem prawidłowych cech tkanki łącznej może trwać nawet rok po zakończeniu naskórkowania. Niektóre naczynia włosowate powstałe w trakcie ziarninowania zanikają. Z czasem, zaopatrzenie w krew wygojonej tkanki ulega normalizacji.