LEKI STOSOWANE W PARKINSONIZMIE
Parkinsonizm – zespół hipertoniczno-hiperkinetyczny; zaburzenia czynności układu pozapiramidowego, polegające na wzmożeniu napięcia mięśni szkieletowych, ograniczeniu ruchów dowolnych, charakterystycznym drżeniu kończyn i głowy.
Zaburzenie równowagi neurohormonalnej w układzie pozapiramidowym – zmniejszenie stężenia dopaminy (zmniejszenie napięcia układu dopaminergicznego) i zwiększenie stężenia Ach (wzmożenie napięcia układu cholinergicznego)
Ze względu na etiologię wyróżniamy 2 postacie:
parkinsonizm samoistny – uwarunkowania dziedziczne
parkinsonizm wtórny – spowodowany zmianami organicznymi w układzie pozapiramidowym (pozapalnymi, miażdżycowymi, toksycznymi). Jedna z postaci - parkinsonizm polekowy gł. po lekach neuroleptycznych
Leczenie:
Przywrócenie równowagi hormonalnej w układzie pozapiramidowym:
zwiększenie stężenia dopaminy lub pobudzenie układu dopaminowego lekami dopaminergicznymi
blokowanie receptorów cholinergicznych lekami parasympatykolitycznymi
Leki stosowane w parkinsonizmie (nie leczą choroby) to leki substytucyjne: zwiększające stężenie dopaminy w mózgu (L-dopa) i objawowe: zmniejszające napięcie mięśniowe i drżenia oraz zwiększające możliwość wykonywania ruchów dowolnych.
Leki zwiększające stężenie dopaminy w OUN:
Silne działanie obwodowe.
Nie można zwiększyć stężenia dopaminy w mózgu przy bezpośrednim podaniu – nie przenika przez barierę krew –mózg. Przenika przez nią prekursor dopaminy L-DOPA – lewodopa. W dużym stopniu rozkładana przez dekarboksylazę DOPA, niewielka ilość dociera do mózgu. Zapobieganie rozkładowi przez równoczesne podawanie inhibitorów enzymu ( benserazyd, karbidopa), które nie przenikają do OUN – zmniejszenie dawkowania L-DOPY i zmniejszenie jej toksyczności.
Stężenie dopaminy można zwiększyć też przez:
- podawanie leków ( np. amantadyna) wzmagających jej uwalnianie z receptorów dopaminergicznych
- leki imitujące działanie dopaminy – leki dopaminergiczne ( np. bromokryptyna)
Leki:
L-DOPA – (lewodopa); naturalny aminokwas ulegający dekarboksylacji do dopaminy. Łatow przenika do mózgu i zwiększa stężenie dopaminy w układzie pozapiramidowym. Toksyczna.
Objawy niepożądane: nudności, wymioty, utrata łaknienia, spadek ciśnienia krwi.
Stosowana we wszystkich postaciach parkinsonizmu poza polekowym. Podawana z benserazydem i karbidową. Łączona z lekami parasympatykolitycznymi.
Preparaty:
- Larodopa – lewodopa
- Sinemed = karbidowa + lewodopa
- Madopar = benserazyd + lewodopa
Bromokryptyna – syntetyczna pochodna alkaloidów sporyszu pobudzająca receptory dopaminergiczne w układzie pozapiramidowym i podwzgórzu. Działa dłużej niż lewodopa, bardziej toksyczna ( zaburzenia umysłowe, dyskinezie, uszkodzenie nerwów obwodowych i naczyń). Lek drugiego wyboru, czasem z lekami parasympatykolitycznymi.
Zastosowanie:
parkinsonizm
zaburzenia płodności u kobiet i mężczyzn związane z nadmiernym wydzielaniem prolaktyny przez przysadkę
akromegalia – spowodowana nadmiernym wydzielaniem somatotropiny przez hormonalnie czynnego gruczolaka komórek kwasochłonnych przedniego płata przysadki
Preparat:
- Parlodel
Amantadyna – lek przeciwwirusowy wzmagający uwalnianie endogennej dopaminy z neuronów dopaminergicznych w mózgu. Wyzwala noradrenalinę - sympatykotonia (pobudzenie psychiczne, bezsenność, zaburzenia krążenia). Stosowana we wszystkich postaciach parkinsonizmu
Preparat:
- Viregyt
Podobnie jak amantadyna działają: pirybedyl, bromokryptyna, nomifenzyna
Leki parasympatykolityczne:
W leczeniu parkinsonizmu stosowane są leki różnych grup chemicznych i farmakologicznych o zdolności blokowania ośrodkowych receptorów muskarynowych układu przywspółczulnego.
Stosuje się tu syntetyczne leki cholinolityczne o słabszym działaniu obwodowym. Zmniejszają napięcie mięśniowe i drżenia (umożliwianie wykonywania ruchów dowolnych)
Wybór leku metodą prób i błędów, dawkowanie indywidualne.
Stosowane głównie w parkinsonizmie pierwotnym oraz wtórnym pourazowym i pozapalnym, niektóre w p. polekowym.
Preparaty:
- Parkopan, Artane – triheksyfenidyl
- Benzhydraminum hydrochloricum – difenhydramina, lek przeciwhistaminowy pomocniczy w parkinsonizmie
- Aturban – fenglutarimid
- Pagitan (cykrymina), Tremaril (metyksen) – rzadziej stosowane leki przeciwparkinsonowe o działaniu parasympatykolitycznym
Reasumując:
Koncepcja leczenia parkinsonizmu: wyrównanie zaburzeń biochemicznych w układzie pozapiramidowym – zwiększenie stężenia dopaminy i z mniejszenie stężenia Ach (lub jej całkowite zablokowanie)
Leczenie objawowe – zmniejszenie napięcia mięśniowego, hamowanie drżenia
W parkinsonizmie samoistnym leczenie preparatami zawierającymi lewodopę i inhibitory dekarboksylazy DOPA (Madopar i Sinemed)