Kawowiec jest rodzajem rośliny z rodziny marzanowatych. Dorasta do wysokości ok. 5 metrów. Liście naprzemianległe, błyszczące, pojedyncze, o całym lub pofałdowanym brzegu; mają krótki ogonek, osiągają długość do 35 cm.
Kwiaty kawowca są białe lub kremowe, są rurkowate, intensywnie pachnące. Pojedyncze lub zebrane w kwiatostany u nasady liści.
Owoc ma 10-15 mm długości, barwa - w odcieniu od czerwonego do purpurowego, jest mięsisty i zawiera wewnątrz dwie pestki, otoczone cienką, srebrzystą łupiną. Zewnętrzne części owocu usuwa się poprzez poddanie owoców fermentacji, a następnie wypłukanie nadgniłej, miękkiej owocni. Wysuszone pestki mają barwę szarozieloną.
Kawowce uprawiane są na plantacjach w strefie międzyzwrotnikowej Afryki, Ameryki Południowej i Azji. Najczęściej jest to kawa arabska ok. 80-90% produkcji światowej. Uprawa kawy wymaga odpowiednich warunków klimatycznych. Optymalny klimat do uprawy kawy zależy od gatunku jaki jest uprawiany. Arabikę uprawia się w klimacie subtropikalnym, gdzie panują wysokie temperatury. Wysokości na jakich uprawia się arabikę mieszczą się w przedziale 600–1200 m. n.p.m. Warunki występujące w klimacie subregionalnym powodują, że kawa w jednym sezonie rośnie, a w drugim dojrzewa. Drugim klimatem sprzyjającym uprawie arabiki jest klimat równikowy, który cechują częste opady deszczu powodujące nieprzerwane owocowanie kawowca. W przypadku tego klimatu arabika wymaga wysokości od 1200 do 2000 m. n.p.m. W klimacie równikowym zbiór kawy odbywa się 2 razy w ciągu roku: pierwszy w okresie największych opadów, drugi w okresie opadów najmniejszych. Uprawa robusty ogranicza się do 10 równoleżnika na północ i południe od równika. Plantacje kawy typu robusta znajdują się na wysokości od 400 do 600 m n.p.m. oraz często na równinach. W porównaniu z arabiką gatunek ten jest bardziej odporny na szkodniki oraz choroby, lecz mniej odporny na zimno.
Kawa – napój sporządzany z palonych, a następnie zmielonych lub poddanych instantyzacji ( proces doprowadzenia rozdrobnionego lub wręcz sproszkowanego koncentratu produktu spożywczego do takiego stanu, w którym można go łatwo, a przede wszystkim szybko rozprowadzić lub rozpuścić w wodzie w celu bezpośredniego spożycia ) ziaren kawowca. Pochodzi z Etiopii, w Europie pojawiła się około XVI wieku. Do Polski kawa dotarła pod koniec XVII wieku z południa, od panujących nad Mołdawią Turków. Wiadomo, że jej miłośnikiem był Jan III Sobieski, powszechnie jednak nowy napój uznawano za niesmaczny, a nawet szkodliwy. Jedna z najpopularniejszych używek na świecie i główne źródło kofeiny. Działa pobudzająco i orzeźwiająco, przyspiesza przemianę materii i zwiększa sprawność myślenia. Zawiera przeciwutleniacze, które zapobiegają powstawaniu wolnych rodników. Spożywana w dużych ilościach może jednak być szkodliwa dla zdrowia.
W Jemenie nie ma wielkich kawowych plantacji – praktycznie dzikie krzewy rosną na tarasowatych, stromych zboczach, gdzie nie da się wykorzystywać maszyn, nie stosuje się też żadnych nawozów. Zebrane ręcznie ziarna (zbiory trwają od października do grudnia) transportuje się na grzbietach osiołków (dojazd samochodem nie jest zwykle możliwy), suszy na słońcu, a potem młóci w prymitywnych młynach. Przy takiej pracochłonności trudno się dziwić, że jemeńska kawa do najtańszych nie należy. Jemeńska kawa to prawdziwy rarytas dla koneserów. Nie tylko dlatego, że jej produkcja jest nie duża, ale przede wszystkim ze względu na aromat i smak wynikający z warunków, w jakich rośnie. Wiele osób zalicza ją do najlepszych na świecie, choć trzeba przyznać, że jest… specyficzna – trochę gorzka, a zarazem przyjemnie ostra.
Dzięki zawartości kofeiny kawa pełni rolę stymulującą. Pobudza organizm, zwiększa sprawność myślenia, znosi zmęczenie psychiczne i fizyczne. Ze względu na swoje właściwości pita jest przede wszystkim rano, często w dużych ilościach. Bezpośredni wpływ kofeiny zaczyna się odczuwać po około pół godziny.
Według niektórych badań kawa pita w umiarkowanych ilościach posiada pewne pozytywne, niekiedy nawet lecznicze właściwości:
zmniejsza ryzyko zachorowania na marskość wątroby
ułatwia koncentrację, a także pozytywnie wpływa na krążenie i układ trawienny
przyśpiesza metabolizm, tym samym zwiększa tempo przemiany lipidów i pomaga zapobiegać zmęczeniu mięśni
przyczynia się do zmniejszenia zachorowalności na nowotwory pęcherza wśród palaczy
zmniejsza ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona
zwiększa efektywność środków przeciwbólowych
Badania wykazują także negatywne skutki picia kawy. Wiążą się one przede wszystkim z zawartą w niej kofeiną. Zwykle dotyczą przypadków spożywania kawy w zbyt dużych ilościach:
spożycie zbyt dużej ilości kawy może wywoływać uczucie nerwowości, niepokoju i rozdrażnienia
ze względu na swoje właściwości pobudzające u większości ludzi utrudnia zasypianie (u nielicznych występuje efekt przeciwny)
nieznacznie zmniejsza płodność zarówno u mężczyzn jak i u kobiet.
kawa może zwiększać prawdopodobieństwa ataku serca u osób o wolniejszym metabolizmie
spożycie dużej ilości kawy może zwiększyć prawdopodobieństwo niektórych chorób serca
Zalecane spożycie
| Zawartość kofeiny w napojach (mg) |
|---|
| filiżanka kawy gatunku Robusta |
| filiżanka kawy Arabica |
| filiżanka etiopskiej kawy mokka |
| filiżanka kawy rozpuszczalnej |
| szklanka czarnej kawy |
| filiżanka espresso |
| filiżanka kawy mrożonej |
| szklanka herbaty |
| puszka coca-coli |
Większość naukowców zaleca spożywanie do 500 mg kofeiny dziennie, co przekłada się na około 4 filiżanki kawy. Przyjmuje się, że kawa w tej ilości nie tylko nie jest szkodliwa, ale może nawet pozytywnie wpływać na organizm człowieka. W przypadku spożycia większej dawki kawy występować mogą wyżej wymienione skutki negatywne. Umieszczona obok tabela zawiera informacje na temat średniej zawartości kofeiny w różnych rodzajach kawy i innych napojach.