1. Wykład I

• Praca

• Funkcje pracy

• Organizacja pracy

• Zasady organizacji pracy

• Praca indywidualna

• Praca zespołowa

• Korzyści pracy zespołowej

• Art. 24, Art.66, Art.68

• Hierarchia potrzeb według A.H.Masłowa

1. Wykład II

• Tayloryzm

• Etapy wydajności pracy

• Główne zarzuty pod adresem tayloryzmu

• Istotne elementy tayloryzmu

• Fordyzm

1. Wykład III

• Ergonoma

• Istotne elementy ergonomii - humanocentryzm

• Korzyści uzyskiwane dzięki wysokej jakości ergonomicznej urządzeń technicznych.

• Straty spowodowane niską jakością ergonomiczną urządzeń technicznych ( ekonomiczne bezpośrednie i pośrednie, moralne )

• Obszary ergonomii

• Zadania ergonomii warunków pracy

• Zadania ergonomii wyrobów

• Ergonomia koncepcyjna, korekcyjna

• Problemy ergonomiczne

• Elastyczne struktury pracy.

1. Wykład IV

• Układ człowiek – obiekt techniczny

• Układ człowiek – maszyna – środowisko

• Analiza systemu człowiek – obiekt techniczny( człowiek praca )

• Otoczenie( środowisko zewnętrzne)

• Wewnętrzny rozkład zadań w systemie

• Lista Fittsa

• Postacie pracy

• Praca dynamiczna, statyczna,

• Homeostaza

• Termoregulacja organizmu

• Konwekcja

1. Wykład V

• Antropometria ( krzywa Gausa)

• Zasięg pracy

• Miara zasięgu

• Wysokość pola pracy

• Strefy bezpieczeństwa

• Fantom, manekin

• Centyl

• Antropologia

1. Wykład VI

• Bodziec specyficzny

• Receptor

• Czucie : eksteroreceptywne, telereceptywne, propriovceptywne, interoreceptywne

• Mechanoreceptory

• Termoreceptory( kolby Krausego, receptory Rufiniego )

• Nocyceptory – receptory bólowe

• Chemoreceptory

• Fotoreceptory

• Receptor akustyczny( komórki Cartiego )

• Proprioreceptory

• Adaptacja receptorów

Wykład I

Praca – jest to celowa działalność człowieka przekształcenia przedmiotów pracy i przystosowana ich do określonych potrzeb ( za pomocą narzędzi pracy – maszyn, urządzeń, środków technicznych), a także świadczenie usług materialnych( transport, usługi remontowe)i niematerialne ( teatr, telewizja)

Praca polega zawsze na wydatkowaniu określonej energii mięśni i mózgu. Jeśli praca ma charakter prosty i wymaga głównie wysiłku fizycznego – praca prosta . Jeśli praca wymaga niewielkiego wysiłku fizycznego i znacznego wysiłku umysłowego – praca złożona . Między pracą prosta i złożoną istniej wiele stopni pośrednich.

Funkcje pracy :

1.Ekonomiczna - tworzenie nowych wartości, wzrost produkcji dóbr i usług, wzrost dobrobytu społecznego.

2.Społeczna – jeśli środkiem zaspokojenia aspiracji zawodowych i społecznych.

3.Dochodowa – jest środkiem uzyskania dochodów niezbędnych do życia.

Organizacja pracy – jest to system zasad, metod i działań mających na celu zespolenia pracowników, środków pracy i przedmiotów pracy e procesie pracy, a także ukształtowanie stosunków wewnętrznych między jego uczestnikami.

Zasady organizacji pracy

1.Zasada ekonomii działania – najlepsze wykorzystanie nakładów przy uzyskaniu optymalnego efektu.

2.Zasada optymalnego wyniku działania - zwiększenie nakładów pracy osiąga przy pewnym poziomie optymalnego wyniku użyteczny – jego przekroczenie powoduje spadek efektu.

3.Zasada podziału pracy - rozłożenie pracy złożonej na elementy proste do wykonania.

Praca indywidualne – polega na wyodrębnieniu z zespołu prac pewnych czynności i powierzeniu ich wykonaniu osobie nie wchodzącej w bezpośrednie związki produkcyjne z innymi pracownikami ( każdy pracownik samodzielnie wykonuje przydzielone mu zadania )

Praca zespołowa – stanowi podstawową i wyższą formę organizacji pracy, ze względu na korzyści jakie może przynieść; stosowana we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej głównie produkcyjnej.

Korzyści pracy zespołowej :

1. Korzystniejszy podział pracy w zespole

2. Lepszy przepływ informacji, łatwiejsza komunikacja.

3. Lepsza wymiana doświadczeń, uczenie się od innych , wyrównanie rytmu pracy.

4. Wzajemna pomoc, grupowe rozwiązywanie problemów.

Art.24 Praca znajduje się pod ochroną Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonanej pracy.

Art.66 Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązków pracodawcy określa ustawa.

Art.68 Każdy ma prawo do ochrony zdrowia

Hierarchia potrzeb według A.H.Masłowa

Potrzeba samorealizacji ,Potrzeby etyczne ,Potrzeby poznawcze ,Potrzeby szacunku ,Potrzeby przynależności ,Potrzeby bezpieczeństwa ,Potrzeby fizjologiczne ,Powiązania systemu ochrony pracy z innymi systemami:

Wykład II

Tayloryzm

Przełom XIX i XX wieku, opracowana i wdrożona przez F.W.Taylora. Byłą to pierwsza próba uczynienia z zarządzania działalności profesjonalnej wykorzystującej naukowe zasady, potwierdzone przez metodyczne badania. Frederick Wilson Taylor ( 1856 – 1915 ) amerykański ekonomista , inżynier i wynalazca ( uzyskał ponad 100 patentów ) twórca podstawy naukowej organizacji i kierownictwa. Założyciel w 1911 Society to Promote the Science of Mangament ( Towarzystwo Promocji Naukowego Kierownictwa) 0- przeszedł wszystkie szczeble kariery od robotnika do prezesa organizacji. Taylor , obserwując prace robotników zauważył wiele nieracjonalności obniżających efektowność ich pracy:

1.nieracjonalne metody pracy, zbyteczne czynności, niepotrzebne przerwy w pracy, nieumiejętne wykonanie, nieodpowiednie narzędzia.

2.nieracjonalny system wynagrodzenia zachęcający robotnika do ukrywania jego rzeczywistych możliwości produkcyjnych w obawie przed podniesieniem norm pracy.

3. powszechne wykonanie robotników że postęp techniczny i wzrost produkcji powoduje wzrost bezrobocia, więc w interesie robotnika leży obniżenie wydajności pracy, niszczenie maszyn i opór wobec zmian technologicznych.

4.przyadkowy dobór ludzi do pracy – niedostosowanie cech psychofizycznych robotników takich jak siła fizyczna, kwalifikacje, poziom umysłowy itp. Do wymagań ich pracy.

Etapy wydajności pracy :

1.wybór odpowiedniego pracownika do danej pracy.

2.przekazanie szczegółowej instrukcji pracy(daleko idący podział procesu produkcji na elementy składowe, eliminowanie elementów zbędnych i ustalenie najbardziej racjonalnych sposobów wykonania niezbędnych czynności ).

Wyspecjalizowany podział pracy umożliwia zdobycie umiejętności i nadrabianie biegłości w ich indywidualnych funkcjach roboczych,

3. maksymalizowanie wysiłku pracownika przez bodźce materialne – stosowanie silnych bodźców płacowych – progresywna, zróżnicowana płaca, ustalona na podstawie pomiaru czasu trwania poszczególnych czynności robotnika wykonującego określone zadanie.

4.zapewnienie stałego nadzoru , kontroli nas pracownikiem.

Główne zarzuty pod adresem tayloryzmu .

1.Mechanistyczne traktowanie pracowników, którzy mają specjalizować się w wykonaniu pojedynczych czynności, aż osiągną najwyższą sprawność.

2.Atomizacja nie tylko procesów , ale i całego przedsiębiorstwa, bez ich późniejszego całościowego ujęcia.

Istotne elementy tayloryzmu :

1.podział przedsiębiorstwa na ogniwa i przydzielenie im oddzielnych zadań.

2. pomiar i analiza czasu i ruchu.

2.standaryzacja narzędzi , maszyn i urządzeń.

4.powiązanie wynagrodzenia z wynikami pracy.

5.szkolenie pracowników.

Fordyzm

1863 – 1947 przemysłowiec amerykański, założyciel w 1903 r. w Detroit spółki Form Motor Company. Wprowadzenie pracy taśmowej . Skrajne rozdrobnienie pracy na elementy. Organizacja pracy : robotnik wykonuje stale tę samą czynność, a przedmiot pracy jest przesuwany za pomocą taśmy. Fordyzm intensyfikując pracę umożliwia osiąganie wysokich wydajności.

Human engineering(USA) lub human factors In technology (USA) ( ZSRR) – inżeniernaja psichołogia a później – ergonomics . Były to początki współczesnych badań ergonomicznych, których celowość wynikała z konkretnych zapotrzebowań praktycznych.

Wykład III

Ergonomia jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego dostosowania narzędzi , maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego użytku do wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka. Ergonomia zajmuje się związkiem zachodzącym pomiędzy człowiekiem a jego zajęciem , sprzętem i otoczeniem ( materialnym ) w najszerszym znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek, sytuację w domu i w podróży.

Istotne elementy ergonomii:

1. Jest nauką stosowaną ( w odróżnieniu od nauk teoretycznych ) dlatego, że tematyka badań wynika z zapotrzebowania praktycznego.

2. Charakteryzuję się humanocentryzmem, tzn. ocena rozwiązań technicznych i organizacyjnych ze współdziałaniem człowieka i środków technicznych dokonywana jest przy założeniu, że dobro ( dobrostan ) człowieka musi być traktowana priorytetowo w stosunku do kryteriów technicznych czy ekonomicznych.

3. Akcentowana jest konieczność harmonijnego, efektywnego współdziałania człowieka i środków technicznych.

4. Zainteresowania ergonomii rozciągają się na wszystkie przejawy kontaktów człowieka ze środkami technicznymi, mające miejsce podczas pracy, nauki, rekreacji, sportu, podróży , zajęć domowych , leczenia, rehabilitacji, wspomagania niepełnosprawności.

Korzyści uzyskiwane dzięki wysokiej jakości ergonomicznej urządzeń technicznych :

1.lepsza i wydajniejsza praca.

2.zmniejszenie biologicznych warunków pracy.

3. zmniejszenie liczby oraz kosztów braków i błędów popełnianych w pracy.

4.zwiększenie bezpieczeństwa pracy i eliminacja chorób zawodowych

5.lepsze wykorzystanie czasu pracy

6.ograniczenie absencji chorobowej

7.zwiększenie satysfakcji z pracy oraz pozytywnej motywacji

8.odczucie zadowolenia i przyjemności z kontaktu z urządzeniami technicznymi.

Straty spowodowane niską jakością ergonomiczną urządzeń technicznych :

1.Straty ekonomiczne bezpośrednie , których wielkość jest możliwa do oszacowania ( np. mała wydajność i produkcja braków spowodowana przemęczeniem , nadmiernym hałasem, złym oświetleniem, wysoką temperaturą, skutki wypadków przy pracy, choroby zawodowe, zwolnienia lekarskie ).

2.Straty ekonomiczne pośrednie , których wielkość nie można w prosty sposób oszacować ( np. utraty zdrowia, duża płynność kadry, niszczenie materiałów, narzędzi i maszyn wskutek niedbalstwa i nielubienia swojej pracy ).

3.Straty moralne nie poddające się ekonomicznej wycenie ( np. cierpienie, złe samopoczucie spowodowane przemęczeniem, niski stos pracy, brak poczucia podmiotowości, wzrost bierności i apatii, zanik potrzeby wartości wyższych).

Przedmiotem zainteresowań współczesnej ergonomii są wszelkie przejawy działalności ludzkiej wspomaganej środkami technicznymi.

Podstawowe obszary ergonomii:

• Ergonomia warunków pracy.

• Ergonomia wyrobów.

Zadania ergonomii warunków pracy :

• Wykonywanie pomiarów oraz określanie dopuszczanych wartości ( norm ) intensywności czynników tworzących fizyczni, chemicznie i biologicznie środowisko pracy.

• Określenie wpływu tych czynników na człowieka, zarówno na drodze badań diagnostycznych ( określenie stanu istniejącego ) jak i prospektywny ( prognozowanie skutków w procesie projektowania systemu )

• Określenie sposobu eliminacji uciążliwości i zagrożeń powodowanych przez czynniki środowiskowe oraz realizacja projektów korygujących warunki pracy.

Zadania ergonomii wyrobów.

• Dostosowanie obiektów technicznych do wymiarów i kształtów człowieka.

• Zapewnienie funkcjonalności obiektu technicznego.

• Zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu użytkowania obiektu technicznego

• Eliminowanie negatywnego wpływu wyrobu na warunki człowieka

• Dbałość o estetykę kształtów i barw obiektu technicznego

Ergonomia Koncepcyjna - jest to wprowadzenie zasad ergonomii już w trakcie formułowania założeń i projektowania systemu.

Ergonomia korekcyjna – zajmuje się korektą warunków pracy na drodze modernizacji istniejących oraz pracujących już maszyn i urządzeń, a także wprowadzeniem elementów zabezpieczających ludzi przed niekorzystnymi wpływami środowiska pracy.

Inżynier kierujący procesem produkcyjnym

Problemy ergonomiczne dotyczące m.n.:

• Kontaktu człowieka z maszyną, narzędziem , materiałem.

• Wpływu na człowieka czynników środowiska pracy ( drgań, hałasu, temperatury , oświetlenia, zanieczyszczeń itd. )

• Wpływu na człowieka określonych rozwiązań organizatorskich ( tempa pracy, strsu psychicznego, monotonii, czasu pracy, przerw itd. )

Proste techniki organizatorskie :

• Rozszerzenie pracy

• Wzbogacenie pracy

• Wymienność pracy

• Wymienność stanowiska pracy

Rozszerzenie pracy czyli :

• Przydzielenie pracownikowi nowych, bardziej złożonych zadań.

• Poszerzenie zakresu czynności wykonanych na stanowisku pracy.

• Umożliwienie wykonania całego wyrobu lub znacznej jego części.

Wzbogacenie pracy :

• Scalenie czynności o różnym stopniu trudności w ramach jednego zadania.

• Zwiększenie stopnia swobody i podejmowania decyzji w zakresie wykonania przez pracownika czynności.

• Umożliwienie pracownikowi samodzielnego planowania i organizowania pracy.

Wymienność pracy , czyli zmiana rodzaju pracy i rodzaju czynności. Polega na zmianie jednego wykonawcy na innego – przy danej pracy. Okres rotacji ustala się e taki sposób, aby nie dopuścić do powstania uczucia monotonii poprzez skrócenie czasu wykonywania jednostajnej i nużącej pracy.

Wymienność Stanowska pracy, czyli zmiana miejsca pracy w ciągu dnia tygodnia i dłuższych okresów.

Wprowadzenie elastycznych struktur pracy pozwala na:

• Lepsze wykorzystanie pracowników.

• Poprawę jakości produkcji.

• Zwiększenie wydajności pracy.

• Wzbogacenie treści pracy

• Eliminację konieczności długotrwałego utrzymywania tej samej, wymuszonej postawy ciała przy pracy.

• Większe zadowolenie z pracy

• Ograniczenie absencji i fluktuacji.

• Lepszy klimat pracy

IV Wykład

Układ człowiek – obiekt techniczny

Człowiek : maszyna, środowisko, człowiek, grupa ludzi. Konflikty w pracy mogą powstawać zarówno w związku z maszyną czy środowiskiem materialnym a także w wyniku powiązań z grupą ludzi czy innym człowiekiem a także kolegą , podwładnym, zwierzakiem. Ergonomia zajmuje się jedynie konfliktami tego pierwszego typu ( powiązania człowieka z maszyną , środowiskiem materialnym i stanowiskiem roboczym )

Układ człowiek – obiekt techniczny

Trzy podstawowe rodzaje powiązań : ręczne, mechaniczne, automatyczne.

Układ człowiek – maszyna –środowisko

Maszyna wydaje sygnał, który odbiera człowiek ( pamięć, uwaga, stresy, polecenia ) natomiast człowiek steruje nią. Na pracę człowieka wpływają zarówno warunki środowiska materialnego ( oświetlenie, hałas, drgania, mikroklimat, promieniowanie ) a także warunki pracy na stanowisku roboczym ( postawa ciała, rytm i tempo pracy, przerwy w pracy ) W każdym procesie pracy można wyróżnić trzy etapy I: Percepcja, czyli uzyskiwanie informacji II Przetwarzanie ( transformacja ) III. Sterowanie.

Analiza systemu człowiek – obiekt techniczny ( człowiek – praca )

Percepcja dokonuj się za pomocą narządów zmysłów, a więc najczęściej wzroku, słuchu lub dotyku – receptorów. Uzyskane ta drogą sygnały przekazywane są nerwami czuciowymi do ośrodkowego układy nerwowego ( OUN ) , w skład którego wchodzi mózg i rdzeń kręgowy.

Przetwarzanie uzyskiwanie informacji dokonuje się w OUN i prowadzi do podjęcia decyzji. Ten etap procesu pracy jest przede wszystkim przedmiotem zainteresowania psychologów pracy. Podjęta decyzja może być różna. Uzależniona jest nie tylko od informacji bezpośrednio odebranych od maszyn i otoczenia , ale także od tzw. Informacji wewnętrznych , takich jak : wiedza, pamięć, uzdolnienia , integracja, wprawa.

Sterowanie jest ostatnim etapem w procesie pracy. Podjęta w OUN decyzja jest przekazywana efektorom ( najczęściej są to mięśnie rąk lub nóg), które z kolei wykonują tę decyzję – działając n a urządzenia sterujące maszyny.

Otoczenie ( środowisko zewnętrzne ) jest to zespół czynników naturalnych i sztucznych, oddziaływujących na organizm człowieka w czasie pracy. Np. mikroklimat, czynniki fizyczne materialnego środowiska pracy – oświetlenie, hałas, wibracje, a także czynniki chemiczne jak np. substancje toksyczne, pyły.

Wewnętrzny rozkład zadań w systemie

Stanowisko pracy jako elementarny system funkcjonalny ( np. produkcyjny ) składa się zawsze z dwóch rodzajów elementów: ludzkiego i technicznego.

Lista Fittsa – lista działań i funkcji , w których człowiek przewyższa maszyną albo maszyna przewyższa człowieka .

Przewaga człowieka nad maszyną

• Myślenie indukcyjne ( wyciąganie wniosków i formułowanie uogólnień na podstawie dokonanych obserwacji i przesłanek )

• Zamiany w zakresie wykonanych funkcji w wyniku uczenia się ( poprawa sprawności w toku pracy )

• Zdolność do działania w sytuacjach nieoczekiwanych i mało prawdopodobnych ( działanie intuicyjne )

• Wykrywanie i poprawianie błędów , zarówno swoich jak i maszyny.

• Wykrywanie słabych sygnałów, zarówno wzrokowych jak i słuchowych.

• Wykrywanie sygnałów przypadkowych, pojawiających się na tle szumów.

• Odbiór, interpretacja i scalanie informacji cząstkowej oraz uzupełnianie brakujących informacji.

• Wykonanie płynnych operacji sterowania.

• Przechowywanie dużej ilości informacji prze długi okres i wykorzystywanie ich w odpowiedniej chwili oraz umiejętność kojarzenia ze sobą różnorodnych informacji.

Przewaga maszyny nad człowiekiem

• Szybkość działania.

• Wielkość dysponowanej siły, mocy i ich stabilności.

• Niezmienność wykonywania stereotypowych czynności i zadań.

• Przechowywanie informacji w postaci skróconej i kasowanie informacji.

• Zdolność do wykonywana wielu operacji równocześnie.

• Odporność na warunki środowiska zewnętrznego.

Postacie pracy .

1. Obciążenie fizyczne - spowodowane praca mięśniową. Każda praca fizyczna zawiera pewne elementy pracy umysłowej ( każda czynność świadoma wymaga zaangażowania ośrodkowego układu nerwowego

2. Obciążenie umysłowe – będące wynikiem zaangażowania uwagi i procesów myślowych. Na każdą pracę umysłową składają się pewne czynności mięśniowe , ale pracują tutaj również mięśnie ręki i stawu barkowego.

3. Obciążenie nerwowe – wynikające z samej pracy lub psychicznych i materialnych warunków pracy.

Postacie pracy fizycznej .

I . Praca dynamiczna – tzw. Praca rytmiczna – związana z przemieszczaniem się ciała ludzkiego lub poszczególnych jego części w przestrzeni. Pracę można obliczyć jako iloczyn masy podnoszonego ciężaru i drogi. Mięśnie działają na krążenie krwi jak motopompa - skurcz powoduje wyparcie krwi , a następujące po nim rozkurcz umożliwia ponownie napełnienie naczyń krwionośnych mięśni krwią, powstające zaś podczas przemian produkty rozkładu ( głównie kwas mlekowy )

II. Praca fizyczna statyczna – jej efektem jest utrzymywanie ciała lub jego poszczególnych części określonej pozycji: mięśnie są w stałym napięciu. Np. w czasie stania , siedzenia. Mięśnie znajdują się w ciągłym napięciu i dlatego utrudniony jest dopływ i odpływ krwi z mięśnia. Mięśnie nie otrzymują krwi, a ni cukru , ani tlenu i musi je czerpać ze sowich rezerw – powstający kwas mlekowy nie jest usuwany i powoduje to ból.

Homeostaza – względnie stały stan równowago składu chemicznego organizmu i procesów życiowych w nim zachodzących na stosunkowo wysokim poziomie uporządkowania. Mechanizmy , które przeciwdziałają homeostazie : układ krwionośny, układ oddechowy, procesu termoregulacyjne.

Termoregulacja organizmu – każde dostarczone ciepło do organizmu musi być z niego wydalone np. przewodzenie, unoszenie , promieniowanie, wydzielanie potu.

Termoregulacja a praca - ochrona pracujących przed przeciążeniem termicznym :

1. zmniejszenie wydatku energetycznego w celu obniżenia ilości wyzwalanego ciepła w organizmie

2. ułatwianie organizmowi oddawanie ciepła.

3. Przeciwdziałanie przenikania ciepła z otoczenia do organizmu

Zmniejszenie wydatku energetycznego w celu obniżenia ilości wyzwalanego ciepła w organizmie :

1. Skrócenie czasu pracy lub obniżenie normy.

2. Zastąpienie niektórych czynności wykonywanych przez człowieka pracą yrządzeń mechanicznych lub maszyn.

Konwekcja – różne formy wentylacji

Im cięższa praca ( im większy wydatek energetyczny ) tym niższa temperatura otoczenia :

• Praca umysłowa siedząca : 20 – 21

• Praca fizyczna lekka ( siedząca ) 19

• Praca fizyczna lekka ( stojąca ) 18

• Praca ciężka : 17

• Praca bardzo ciężka : 15 – 16

V wykład

Antropometria – Gdyby było możliwe dopasowanie projektowanej struktury technicznej do indywidualnych wymiarów użytkowania, mielibyśmy sytuację idealną, Miałoby to miejsce w czasach , gdy dany człowiek był jednocześnie wytwórcą i użytkownikiem również wyroby rzemieślnicze mogą być „ szyte na miarę”. Populacja dorosłej ludności w wieku produkcyjnym jest znacznie zróżnicowana pod względem wymiarów antropometrycznych. Różnice wymiarowe w populacji podlegają rozkładowi naturalnemu , którego obrazem graficznym jest tzw. Krzywa Gaussa. Projektowanie ergonomiczne powinno przebiegać równolegle z projektowaniem technicznym , a nawet nieco je wyprzedzać w fazie początkowej.

Do precyzyjnego wyznaczenia przestrzennych stref pracy stosuje się kryteria zasięgów rąk:

• Zasięg naturalny – wyznaczany kolejnymi położeniami środka rąk, przy obrocie przedramienia względem stawu łokciowego

• Zasięg maksymalny, który jest wyznaczany kolejnymi położeniami środka ręki przy ruchu całej wyprostowanej kończyny górnej względem stawu barkowego.

• Zasięg wymuszony , który występuje przy przekroczeniu granicy zasięgu maksymalnego i jest połączony z ruchem tułowia. Wymuszona pozycja ciała, duży kat pochylenia ciała. Może to spowodować obciążenie statyczne lub dynamiczne

Miary zasięgowe:

• Lokalizacja w strefie zasięgu normalnego i dobrej widoczności .

• Lokalizacja w granicach zasięgu maksymalnego oraz widoczność w granicach łatwego ruchu głowy.

• Lokalizacja w strefach dalszych , wymagających niewielkiego przekroczenia granicy zasięgu maksymalnego , ruchu tułowia, względnie przemieszczenia się

Wysokość pola pracy dla pracy lekkiej stół jest wyżej położony niż dla pracy ciężkiej Wysokość jest tym większa , im praca jest bardziej precyzyjna i wymaga mniejszego wysiłku Przestrzeń na nogi , w przypadku pozycji siedzącej , powinna umożliwiać swobodną pozycję ud, podudzia i stopy( ruch do przodu o 30 stopni )( 95 centyla )

Strefy bezpieczeństwa - problematyka tej strefy dotyczy standardów , które określają np. wymiary otworów umożliwiających dostęp całego ciała i jego części do stref maszyn, minimalne dostępy zapobiegające zgnieceniu, wymagania przestrzenne dotyczące osłon oraz wejść i dojść.

Fantom – płaskie modele centylowych reprezentantów populacji. Stosuję się także manekiny tj. trójwymiarowe modele człowieka w skali naturalnej lub redukcyjnej. Stosunkowo nowym narzędziem są komputerowe modele człowieka np. SAMMIE, ANTHROPOS, OSCAR, ErgoSHAPE, MANEQUIN.

Centy (percentyl ) – wartość , której odpowiada punkt na skali ocen ( X), poniżej którego znajdują się określenie procentów przypadków.

Antropologia – biologia populacyjna. Zajmuje się stanem , przyczynami i konsekwencjami zmienności wewnątrzgatunkowej człowieka w czasie i przestrzeni.

VI wykład.

.

Bodziec specyficzny - charakteryzuje się tym, że już najmniejsza ilość energii może pobudzić komórkę receptorową , co oznacza , że jest ona bardziej czuła na dany rodzaj bodźca i posiada bardzo niski prób pobudliwości. Pod wpływem bodźca dochodzi do przekształcenia różnego rodzaju energii w jedne rodzaj – energii elektrycznej .

Receptor – komórka nerwowa lub jej zakończenie , jest częścią układu nerwowego i stanowi pierwszy element drogi odruchowej zwanej łukiem odruchowym , po której odbywa się przekazywanie informacji do mózgu. Składa się z 5 elementów : receptor, nerw dośrodkowy, nerw uczuciowy, ośrodek nerwowy nerwu dośrodkowego lub uczuciowego i efektor – mięsień lub gruczoł.

Czucie jest subiektywną oceną charakteru i siły bodźca:

• Uczucie eksteroreceptywne - receptory zewnętrzne , dotyczące czucia dotyku , temperatury, bólu.

• Czucie telerecepytwne – odbieranie energii przez receptory z odległości( wrażanie węchowe, wzrokowe, słuchowe )

• Czucie proprioceptywne – czucie własne, obejmujące czucie pozycji ciała w przestrzeni.

• Czucie równowagi i czucie interoreceptywne dotyczą czucia z narządów wewnętrznych.

Mechanoreceptory - odbierają zmiany mechaniczne np. ucisk, odkształcenie tkanek , drganie. Znajdują się w tkance podskórnej, mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, uchu wewnętrznym, sercu i naczyniach, płucach i narządach jamy brzusznej.

Termoreceptory – odbierają zmiany temperatury ciała: błony śluzowe jamy ustnej, nosa, przewód pokarmowy. Receptory zimna ( zwane kolbami Krausego ) Receptory ciepła ( ciałka Rufiniego ).

Receptory bólowe – nocyceptory – wolne zakończenia nerwowe występujące we wszystkich tkankach. Informacja o zagrożeniu, bólu.

Chemoreceptory – odbierają energię chemiczne , zmiany stężeń substancji . Jama ustna, nosowa.

Fotoreceptory – pręciki i czopki. Stanowią jedną z warstw siatkówki oka, których pobudzenie następuje w skutek promieniowania elektromagnetycznego w widmie widzialnym.

Receptor akustyczny - komórki narządu Cortiego: ucho wewnętrzne, pobudzenie energią mechaniczną wywołującą zmiany ciśnienia płyny przemieszczającego się w kanale ślimakowym.

Proprioreceptory – zakończenia włókien nerwowych w mięśniach, ścięgnach, w stawach w uchu wewnętrznym np. błędniku, stanowią narząd równowagi. Bodźcem dla tych receptorem są zmiany mechaniczne w stawach i mięśniach czyli skurcze i rozciąganie. Receptory te informują o położeniu ciała.

Adaptacja receptorów;

• Szybko adaptujące : receptor węchowy

• Wolno adaptujący : receptory dotyku w skórze,

Nie ulegają adaptacji receptory bólowe i przekazują informacje tak długo , dopóki dziłanie drażniące czyli bodziec nie zniknie.