1 (1) Przyjmując czynnik geograficzny jako kryterium wyodrębnienia Azji i Pacyfiku w stosunkach międzynarodowych możemy wyodrębnić kilka subregionów. Jakie to są subregiony?

Azja północno-wschodnia –> Rosja, Chiny, Korea, Japonia, Mongolia, Tajwan

Azja południowo-wschodnia –> Birma, Wietnam, Laos, Kambodża, Tajlandia, Brunei, Malezja, Indonezja, Singapur, Filipiny

Oceania –> Australia, Nowa Zelandia, Papua Nowa Gwinea, Mikronezja, Polinezja, Melanezja, 12 niepodległych mini-państw

Ameryka Północna –> Kanada, USA, Meksyk

Ameryka łacińska –> Chile (ze względu na więzi gospodarcze)

1 (2) Co rozumiano i rozumie się obecnie przez termin „Azja”?

Początkowo używano pojęcia „ziemie azjatyckie”(mieszkańcy tych terenów sami je wymyślili). Dopiero w wieku XVIII Anglicy (kolonizatorzy) wprowadzili do użytku termin „Azja”. Termin ten pochodzi od słów „assu”- wschodzące słońce i „azjos” – człowiek/wróg, który przychodzi ze wschodu, czy też „asis” – jak nazywano muł rzeczny.

Obecnie pod terminem Azji rozumie się obszar Azji właściwej i Azji mniejszej (Turcja, Iran, Irak).

1 (3) Uwzględniając różne podejścia oraz kryteria Banku Światowego i Azjatyckiego Banku Rozwoju, w regionie Azji i Pacyfiku można wyróżnić z punktu widzenia poziomu rozwoju gospodarczego kilka grup państw. Jakie to są grupy państw?

1. Państwa wysoko uprzemysłowione zachodu – Australia, Nowa Zelandia, Japonia, USA, Kanada

2. I generacja państw uprzemysłowionych wschodu – Singapur, Hong Kong, Korea Południowa, Tajwan

3. II generacja państw uprzemysłowionych wschodu – Filipiny, Malezja, Tajlandia, Indonezja

4. Państwa o gospodarce przejściowej – ChRL, Rosja, Wietnam, Mongolia

5. Słabo rozwinięte państwa regionu – Kambodża, Birma, Laos, Papua Nowa Gwinea

6. mini państwa Oceanii

2.1 Teoria pogranicza wyrosła na podstawie ekspansyjnej polityki USA, jak rozszerzyć linię obrony USA na Pacyfiku do głównych elementów tej teorii zaliczano elementy: panowania, dominacji, misji eksportu wartości demokratycznych, USA uważało się za jedynego gwaranta stabilizacji innych społeczeństw jak również ograniczania ekspansji wartości komunistycznych w krajach regionu. Do głównych sukcesów należą:

-1867- sprzedaż Alaski przez Rosję, Alaska stanowiła punkt strategiczny dla Stanów, Rosja nie wiedziała o licznych złożach naturalnych więc szybko i łatwo poszły negocjacje odnośnie kupna,

-kolonizacja wysp Guan i Samoa,

-1897- aneksja Hawajów,

-1898- aneksja Filipin

-ciągłe rozszerzanie wpływów i jednoczesna eliminacja rywali Anglii, Niemiec, Rosji, Japonii.

2.2 Doktryna pogranicza powstała 12.03.1947, miała na celu powstrzymanie wzrostu wpływów ZSRR a później również Chin, przez niedopuszczenie do ekspansji komunizmu, przez tworzenie sojuszy wojskowych (bi- lub multilateralnych)doktryna powstrzymywania była głównym założeniem polityki Trumana, podstawowymi jej założeniami były:

-szczególna odpowiedzialność USA za losy regionu,

-jednakowe traktowanie ChRL i ZSRR jako komunistycznego zagrożenia i monolitycznego bloku,

-w skład teorii pogranicza wchodziła także teoria domina, wszystkie państwa Azji i Pacyfiku były zagrożone komunizmem (wg. rządu amerykańskiego)

ŚRODKI REALIZACJI:

1. Bezpośrednia interwencja wojskowa, Korea 1950-53; Wietnam 1964-73

2.Dwustronne sojusze i układy o bezpieczeństwie

-1962 z Tajlandią

-1954 z Tajwanem

-1951 z Filipinami

-1954 układ wojskowy Korea Południowa USA

3. Sojusze wojskowe

-ANZUS- Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku 1951

-SEATO- Organizacja Paktu Azji Południowo-Wschodniej 1954

-CENTO- Organizacja Paktu Centralnego 1955

-NATO- Pakt Północnoatlantycki 1949

-ASEAN- Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej 1961

4. Dekolonizacja,

-04.07.1946 przyznanie niepodległości Filipinom (warunkiem było utworzenie amerykańskich baz wojskowych)

-1949- wywieranie wpływów na państwa kolonialne, w konsekwencji Holandia przyznaje niepodległość Indonezji, Wielka Brytania Indiom,

5. Stworzenie systemu bezpieczeństwa Azji i Pacyfiku.

2.3 Doktryna Nixona (Guam) 27.07.1969, USA nie mogą ponosić wyłącznej odpowiedzialności politycznej (i co za tym idzie finansowej) za obronę sojuszników i przyjaciół. Spowodowało to, że szukano nowych rozwiązań zapobiegających wojnie przez ograniczenie zbrojenia, zawieranie dalszych umów, wspólnych programów oraz układów. Po ogłoszeniu doktryny Nixona nastąpił okres odprężenia. Sojusznicy stali się zobowiązani za wzięcie odpowiedzialności za swoją obronę przed komunizmem.

3(1) Wśród realizowanych reform w okresie amerykańskiej okupacji Japonii znalazła się reforma rolna. Scharakteryzuj jej przebieg.

Reforma rolna została zrealizowana na początku lat 50, w jej wyniku nieużytki rolne zostały wykupione przez państwo, w dzierżawie pozostało tylko 10% ziem, resztę przekazano rolnikom, tym, co posiadali ziemię a jej nie uprawiali odebrano a opłata ziemię, zlikwidowano klasę obszarniczą. W wyniku tej reformy 70% ziemi uprawnej zmieniło właściciela.

3(2) Kiedy po II wojnie światowej została proklamowana i weszła w życie nowa konstytucja Japonii? Dlaczego zawarty w niej art. 9 wzbudzał i wzbudza po dzień dzisiejszy tak wiele emocji?

Nowa konstytucja Japonii została proklamowana w 1946 roku, a weszła w życie w roku 1947. Artykuł 9 wzbudza sporo emocji ponieważ zgodnie z nim Japonia zrezygnowała z prawa do posiadania regularnej armii, udziału w wojnach i rozwiązywania ewentualnych konfliktów metodami militarnymi. Konstytucja została przyjęta pod dyktando amerykańskie.

3(3) Proces demokratyzacji nie mógł być możliwy bez usunięcia z życia społecznego głównych przedstawicieli militaryzmu japońskiego oraz wszystkich tych którzy realizowali politykę agresji lub w jakikolwiek inny sposób ją popierali. Pierwsze dyrektywy związane z usuwaniem wspomnianych osób z urzędów i stanowisk politycznych zostały wydane przez gen. McArthura 4 stycznia 1946 roku. Do jakich organizacji należały te osoby?

Doktryna dotycząca usunięcia osób związanych z poprzednim reżimem nazywana była „McArthurowski tajfun”, dotyczyła osób związanych z administracją, członków parlamentu cesarskiego, oficerów cesarskiej armii i marynarki, wpływowych członków tajnych stowarzyszeń patriotycznych, liderów Stowarzyszenia wspierania Rządu Cesarskiego, członków tajnej policji- Kepeitei, dyrektorów towarzystw finansujących kolonizację terytoriów okupowanych, gubernatorów terytoriów okupowanych.

4.1 Układy USA – Japonia:

• Układ o obronie – obronę Japonii przejmują USA – 28.04.1952 r.

• Układ administracyjny precyzujący układ o obronie (1952 r.) – dot. stacjonowania wojsk USA w Japonii

• Układ o przyjaźni, handlu i nawigacji – 1953 r.

• Układ o pomocy wojskowej – 1954 r.

• Nowy układ o bezpieczeństwie – 1954 r.

4.2 W związku z tym przekształceniem remilitaryzacja Japonii mogła przebiegać bez konieczności zmiany konstytucji. Co do stosunków z USA, to 8 marca 1954 r. zawarto układ o wzajemnej pomocy wojskowej w celu zapewnienia wzajemnego bezpieczeństwa. Zasady udzielania wzajemnej pomocy:

Artykuł 8 – Japonia ma przyłączyć się do rozwoju międzynarodowego pokoju, zrozumienia i dobrej woli w celu usunięcia międzynarodowego napięcia (w razie potrzeby Japonia stanie po stronie USA), efektywne wykorzystanie amerykańskiej pomocy wojskowej przez Japonię.

USA pomagły Japonii w jej przyjęciu do organizacji międzynarodowych: Komisji Ekonomicznej ds. Azji i Dalekiego Wschodu, 10 organizacji wyspecjalizowanych ONZ (Japonia nie mogła wejść do ONZ ze względu na negatywny stosunek do ZSRR).

4.3 Ichiro Hatoyama był zwolennikiem nawiązania stosunków dyplomatycznych z ZSRR, ponieważ społeczeństwo japońskie podnosiło kwestie braku pokoju z ZSRR i braku członkowstwa w ONZ. Hatoyamie udało się podpisać 19.10.1954 r. deklarację październikową z ZSRR o zniesieniu stanu wojny, a przez to w grudniu 1954 r. Japonia weszła do ONZ.

5(1) Przedstaw genezę polityczno-wojskowego sojuszu amerykańsko- japońskiego po II wojnie światowej.

Amerykanie mieli ułatwiony wpływ na rozwój sojuszy ze względu na antyjapońskie nastroje na świecie.

Kluczowymi elementami rozwoju sojuszy USA-Japonia:

-    1951 – traktat sojuszniczy w San Francisco – doprowadziło do tego wybuch wojny koreańskiej i powstanie ChRL,

-    1952 – układ administracyjny

-    Konserwatywne siły w Japonii oraz konserwatywne partie w USA

-    1960 – układ o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie

-    USA zapewniło sobie rynek zbytu swoich towarów

-    Postawy antyjapońskie na świecie pomogły w współpracy USA-Japonia, było łatwiej zostać hegemonem w regionie

5(2) W 1960 roku w dniu 19 stycznia USA i Japonia podpisały nowy zrewidowany układ sojuszniczy - Układ o Wzajemnej Współpracy i Bezpieczeństwie między USA i Japonią (Treaty of Mutual Cooperation and Security between Japan and The United States). Czym różnił się on od poprzedniego i jaką cenę przyszło zapłacić premierowi Nobusuke Kishiemu za jego podpisanie i ratyfikację?

19.01.1960 – układ o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie, była to rewizja układu z 1951 roku.

- Układ likwidował jednostronny charakter układu z 1951, USA nie miała wyłącznej odpowiedzialności za Japonię, Japonia miała mieć teraz już pewne obowiązki w zakresie obrony (np. gdyby ktoś zaatakował wojska amerykańskie, Japonia musiała pomóc)

- Zezwalał on na stacjonowanie 60tys. żołnierzy w Japonii oraz 140 instalacji wojskowych, które miały być współfinansowane z japońskiego budżetu

- społeczeństwu nie podobał się układ, społeczeństwo bardziej pacyfistyczne

- mógł być wypowiedziany po 10latach tuż przed upływem terminu (obecnie jest odnawiany co 10lat)

Przeciw układowi protestowało 1mln osób w Tokio, a parlament nie chciał go ratyfikować, premier Nobosuke Kishi (proamerykański) wprowadził policję, układ został podpisany i ratyfikowany – premier musiał on poddać się do dymisji 

5(3) Podczas wizyty prezydenta USA Billa Clintona w Japonii w kwietniu 1996 roku doszło do podpisania dokumentu o nazwie „Wspólna japońsko-amerykańska Deklaracja Bezpieczeństwa - Sojusz na XXI wiek" (US Japan Joint Declaration on Security - Alliance for the 21 Century). Jakie zostały uzgodnione cele w tej deklaracji i jakie ma ona znaczenie dla stosunków pomiędzy obu państwami i rejonu Azji i Pacyfiku?

W 1996 roku doszło do redefinicji współpracy między USA-Japonia (Cliton-Hashimoto).

Oba państwa zobowiązywały się do utrzymania bezpieczeństwa regionalnego i wspólnych działań.

Najważniejsze założenia, elementy sojuszu:

-    Wspólne podejście wobec polityki ChRL i Rosji w rejonie

-    USA narzuca Japonii szerszy udział w polityce międzynarodowej (USA chcą związać Japonię z polityką globalną) oraz za własne bezpieczeństwo

-    Konsultacja, wymiana informacji rozszerzona na politykę globalną

-    Podejmowanie wspólnych prac badawczo-rozwojowych

-    Wspólne przeciwdziałania przekazywania broni masowej zakłady (art.6 – określono obszar docelowy – skala globalna)

-    Zasady współpracy obronnej

-    Zwiększenie interoperacyjności sił zbrojnych oraz transfer technologii, wymiana uzbrojeń

-    Potrzeba przeartykułowania art 9 Konstytucji (niedokonano do teraz)

-    Poruszono problem niestabilności płw. Koreański oraz arsenałów nuklearnych czy przyszły status Tajwanu,  nierozwiązanych konfliktach terytorialnych

6.1 Geneza sporu:

W 1636 r. Shogun zakazał opuszczać Japończykom Japonię, nie mogli budować statków dalekomorskich. Kuryle były zamieszkiwane przez rdzenną ludność, ale nie Japończyków, gdy tam dotarli Rosjanie. Jednak Japończycy twierdzą, że znają te wyspy od VI wieku pod różnymi nazwami, tereny mają trudne warunki (długotrwałe mgły), więc mieszka tam bardzo mało ludzi.

W 1699 r. Rosjanie uciekają do Kamczatki, kierują swoją ekspansję w stronę Ameryki (Alaska) i w stronę Kuryli

W 1712 r. – Rosjanie docierają do wyspy Kunashiri (pozostałe wyspy Kurylskie to: Etorofu, Shikotan, Habomai)

W 1739 r. – Rosjanie docierają do Hokkaido , gdzie zakładają własne faktoria handlowe – Shogun wysyła misję, aby sprawdzić, co się tam dzieje.

W 1855 r. podpisany zostaje traktat japońsko – rosyjski w Shimoda (nie rozstrzygnięto wtedy kwestii Sachalinu, który był podzielony na północny i południowy). Ustalono, że Kuryle będą mieć granicę na kanale Uruppu.

Aż do września 1945 r. wyspy sporne były w rękach Japonii (bo Japonia oddała Rosji w 1875 r. południowy Sachalin w zamian za pozostałą część Kuryli wynikało to z traktatu z Sankt Petersburga).

Począwszy od września 1945 r. Kuryle należą do ZSRR.

6.2 Po podpisaniu tego traktatu, który był wymierzony przeciw ZSRR, Związek Radziecki milczał na temat sporu terytorialnego, nie jest zainteresowany jego rozwiązaniem, bo nie przyznaje się do żadnego sporu, chociaż wcześniej Chruszczow proponował rozwiązanie tego problemu w ciągu 20 – 25 lat – Japonia nie chciała wtedy tak długo czekać. ZSRR nie mówi nic o tym problemie aż do lat 70., kiedy doszło do wizyty Nixona w ChRL i normalizacji stosunków między USA i ChRL oraz między Japonią a ChRL (1978 r.) – ZSRR nie chce niczego oddawać Japonii.

3. W komunikacie końcowym ZSRR przyznaje, że istnieje spór z Japonią i potwierdza, że chodzi o Wyspy Kurylskie. Był to bardzo duży postęp, gdyż do tej pory ZSRR nie przyznawało się do istnienia żadnego sporu. Jednakże wtedy było już za późno na rozwiązanie problemu, ponieważ Związek Radziecki się rozpadał.

1. Propozycje konferencji mocno godziły jednakże w wizję państwa prezentowaną przez Czang Kai–szeka. Kolejne

porozumienia przerywane były aktami wrogości. Sytuacja w świecie szybko zmieniała się,

toteż i Kuomintang mógł coraz bardziej liczyć na zwiększoną pomoc amerykańską. Pozwoliła

ona znacznie rozbudować armię narodową, do wielkości 4,3 mln żołnierzy (komuniści

dysponowali ok. 1,2 mln), dysponujących niezłym sprzętem zdobytym na Japończykach.

W kwietniu i maju 1946 r. umocnieni nacjonaliści podjęli działania przeciwko komunistom w

Mandżurii. Choć czas wydawał się po temu sposobny, gdyż Rosjanie właściwie wycofywali

się, atak okazał się strategicznym błędem. Czangkai- szekowcy byli po prostu zupełnie nie

przygotowani do walki. Przed całkowitą klęską uratowali ich jedynie Amerykanie,

zapewniając transport dla rezerw. Większe sukcesy odnotowano natomiast w rejonach

bliższych Jangcy. Czangowi wydawało się, iż wyczyści komunistyczne skupiska we

wschodnich i środkowych Chinach, a później ponownie i już z lepszym skutkiem zaatakuje

Mandżurię.

Od lipca 1946 r. wojna rozpętała się na dobre (w literaturze ChRL nazywa się ją III wojną

rewolucyjną) i Czang odnosił w niej pewne sukcesy. Amerykańska pomoc płynęła już

wówczas szerokim strumieniem, toteż jego armia była formalnie rzecz biorąc niezła.

Brakowało jej natomiast ducha. Kuomintang nie posiadał zresztą żadnego programu

alternatywnego wobec komunistów. W Chinach od setek lat toczyły się rozmaite wojny

domowe, powstania oraz zatargi o władzę. Ten konflikt wewnętrzny był pierwszą w dziejach

tego kraju prawdziwą rewolucją społeczną. Czang wyraźnie tego nie dostrzegał, traktując

komunistów jako najzwyklejszych konkurentów do władzy. Sądził, że społeczeństwo, którym

chcą zawładnąć, będzie takim samym jak dotąd. Komuniści tymczasem walczyli o zmianę

jego charakteru.

Klasy posiadające, na których opierał swoją władzę Kuomintang, były stosunkowo nieliczne.

W Chinach dominowała wieś i chłopi, stanowiący bazę oparcia komunistów. Wbrew ogólnym

założeniom, KP Chin nie była partią robotniczą, lecz chłopską. Wobec słabości chińskiego

przemysłu jej „robotniczość” była czystym nadużyciem. Ponadto czangkaiszekowcy

przywiązywali szczególną wagę do swojego poparcia w miastach, gdzie dla komunistów nie

było wielkich szans na sukces. O obliczu Chin decydowała jednakże wszechobecna wieś (ok.

90% potencjału), a tej Czang Kai–szek nie miał nic do zaoferowania.

System rządów Kuomintangu był nie tylko autokratyczny, ale i potwornie skorumpowany.

Doświadczyła tego zresztą kontrolowana przez nacjonalistów część Mandżurii, gdzie

rozmaite koterie rozgrabiły całość pojapońskiego majątku. Kapitalizm, wolna konkurencja,

demokracja były dla przeciętnego Chińczyka nic nie znaczącymi frazesami. Praktyka

sprowadzała się bowiem do „zamordyzmu” i pospolitego złodziejstwa. Terror z obu stron

przybierał okrutne formy, toteż w praktyce nie stanowił on kryterium. Zresztą w chińskiej

tradycji wojna domowabyła zawsze straszna. O „wyższości” komunistów świadczyły

natomiast rozmaite formy „reedukacji”. Przejście do ich obozu było mile widziane, zwłaszcza

w przypadku żołnierzy, czego doświadczyły setki tysięcy zbiegów z szeregów Kuomintangu.

Wielką rolę propagandową odegrała również uchwała KP Chin o reformie rolnej z maja

1946 r. Był to fakt epokowy, a dla dziesiątków milionów bezrolnych rodzin – wydarzenie z

pogranicza cudu. W chłopskim widzeniu komuniści byli tradycjonalistami, odwołującymi się

1. do bliskiej sercu każdego wieśniaka wspólnotowości. Wspólnota wiejska istniała bowiem od

2. tysiącleci, a rozwarstwienie i nierówny podział były stosunkowo świeżej daty (cóż znaczy

3. kilkaset lat wobec 40 wieków państwowości!). Dla komunistów „do wygrania” była również

4. inteligencja. Jej możliwości samorealizacji w warunkach kuomintangowskiego państwa były

5. bowiem żadne. Ponadto inteligenci najwyraźniej postrzegali rozbieżność pomiędzy

6. deklaracjami a ich realizacją. Chińska inteligencja (niegdyś – „uczeni”) nigdy zresztą nie

7. funkcjonowała w warunkach kapitalistycznego rynku pracy. To państwo sprawowało nad nią

8. mecenat, oferując urzędnicze synekury, w warunkach których daleko łatwiej było tworzyć.

9. Wielu wrogów wśród potencjalnie przyjaznych warstw społeczeństwa zjednała Czangowi

10. polityka bezwzględnej likwidacji wszelkiej opozycji. Jakakolwiek dyskusja nad oficjalną linią

11. klasyfikowana była krótko jako „komunizowanie”, z łatwymi do przewidzenia

12. konsekwencjami. W perspektywie okazywało się to jednak bardzo wygodne, gdyż

13. subwencjonujący Czang Kai–szeka Amerykanie nie dysponowali w Chinach żadną

14. alternatywą. Do wyboru był tylko Czang lub komuniści... Metodę tę Czang stosował z

15. powodzeniem, co zapewniło mu dożywotnią funkcję dyktatora.

16. Poza wszystkim, Czang Kai–szek i jego ekipa kompletnie nie znali się na sprawach

17. ekonomicznych. Gospodarką zarządzała armia skorumpowanych i skrajnie niekompetentnych

18. urzędników. Organizm państwa był zacofany i niewydolny. Od połowy lat trzydziestych

19. Chiny trawiła niemal permanentna hiperinflacja. Jej genezy upatruje się w zainicjowanym w

20. okresie „New Dealu” amerykańskim programie wykupu srebra. Srebro pełniło w Chinach od

21. wieków rolę pieniądza, toteż wzrost jego ceny na światowym rynku spowodował najpierw

22. deflację, a potem dalsze niekorzystne zjawiska. Podczas wojny nie posiadający kruszcu

23. kuomintangowcy wypuścili wielką ilość banknotów bez pokrycia, którymi płacili za swoje

24. zamówienia wojenne. Prawdziwa katastrofa nastąpiła jednakże wraz ze wznowieniem walk z

25. komunistami w 1946 r. Zniszczona wojną gospodarka nie była w stanie podołać nowemu

26. wysiłkowi. Od końca 1946 r. inflacja sięgnęła kilkudziesięciu procent miesięcznie! Dla

27. ratowania budżetu nacjonaliści drukowali banknoty pełną parą, z czasem w gatunku etykietek

28. na lemoniadę... W sierpniu 1948 r. Czang Kai–szek wprowadził równoległego juana, tzw.

29. złotego; zamroził ceny i przystąpił do konfiskaty kruszców. Wywołało to ostateczny chaos

30. finansowy oraz powszechną nienawiść. Złoty juan oraz konfiskaty kruszców zrujnowały klasy

31. posiadające, będące oparciem dla dyktatora i jego grupy. Dla większości wieśniaków

32. komuniści z ich prostą wymianą oraz „ryżowym” zabezpieczeniem pieniądza i tak byli

33. najlepszą alternatywą. Po zdobyciu władzy KP Chin uporała się z inflacją stosunkowo

34. szybko, choć za pomocą drakońskich metod.

35. Fatalnie przedstawiały się umiejętności wojskowe generalissimusa. Uważał on, iż podstawą

36. jego siły jest utrzymywanie wielkich ośrodków miejskich. Tym samym komuniści zwyciężali

37. na wsi, gdzie zresztą posiadali swoje oparcie, a z czasem oblężone garnizony

38. kuomintangowskie przestawały się liczyć. Walka o Chiny była przede wszystkim walką o

39. wieś, a tam Czang miał tylko znikome poparcie. Dzięki realizowanej przez siebie reformie

40. rolnej komuniści nie tylko zjednywali sobie zwolenników, ale i eliminowali ostatnie ogniwa

41. nacjonalistycznego oparcia na wsi.

42. Dla Amerykanów było oczywiste, w jakiż to sposób Czang i jego Kuomintang wygrywał

43. kolejne „wybory”. Trwała jednak „zimna wojna” oraz walka ze światowym komunizmem, i z

44. tego powodu w Chinach Waszyngton „zainwestował” w latach 1945–1948 ogromną wówczas

45. sumę 6 mld $.

46. Aż do połowy 1947 r. położenie militarne nacjonalistów było niezłe, z perspektywami na

47. sukces. W marcu tegoż roku, w wyniku podjętej ofensywy przeciwko przygranicznemu

48. rejonowi Shaanxi – Gansu – Ningxia, udało się nawet zająć dawną stolicę komunistów w

49. Yananie. W lipcu 1947 r. Chińska Armia Ludowo-Wyzwoleńcza (ChALW) przeszła jednakże

50. do ofensywy i wojna wkroczyła w nową fazę. Działania zbrojne toczyły się wówczas

zarówno w rejonie Mandżurii – obszaru o kluczowym znaczeniu dla potencjału militarnego

1. państwa, jak i w pasie pomiędzy obu wielkimi rzekami (tj. Żółtą i Jangcy). Komunistom

2. udało się wówczas nie tylko obronić Mandżurię, ale i opanować rozległy obszar pomiędzy

3. Wielkim Murem a Rzeką Żółtą oraz utworzyć silną strefę w Chinach środkowych.

4. Przerażony Nankin, gdzie ponownie rezydował rząd Kuomintangu, ogłosił powszechną

5. mobilizację. Jego armia stopniała do 3,6 mln żołnierzy, ChALW wzrosła zaś do 2,8 mln.

6. Wkrótce też siły ChALW zostały przebudowane w postać czterech armii polowych,

7. stosownie do regionu działania. Widać było wyraźnie, że Kuomintang utracił swoją

8. ofensywność, a inicjatywa przeszła w ręce komunistów. Jesienią 1948 r. jednostki ChALW

9. przeszły do natarcia. W trakcie operacji „Jinan” i „Liao-Shen” w okresie wrzesień – listopad

10. 1948 r. zajęty został cały północny wschód, a w okresie listopad 1948 – styczeń 1949 obszary

11. pomiędzy rzeką Huai a Morzem Żółtym (operacja „Huai-Hai”). W tym samym czasie, pod

12. naciskiem komunistów realizujących operację „Beiping – Tianjin – Kałgan”, ustępowała pół-

13. milionowa armia kuomintangowska. Siły te zostały przez ChALW rozdzielone, a potem

14. okrążone. W końcu grudnia 1948 r. zajęto Kałgan, w styczniu 1949 r. – Tianjin, a 31 stycznia

15. 1949 r. wojska komunistyczne wkroczyły do „pokojowo wyzwolonego” Beipingu (tak

16. wówczas nazywał się Pekin). „Pokojowość” polegała na tym, iż przyszła stolica oddana

17. została bez walki przez głównodowodzącego obroną regionu gen. Fu Zoyi, który wraz z

18. podległymi mu dywizjami przeszedł na stronę komunistów.

8 (1) Jakie stanowisko zajmowały Stany Zjednoczone wobec Chińskiej Republiki Ludowej do wybuchu wojny koreańskiej 25 marca 1950r ?

Po zwycięstwie komunistów w chińskiej wojnie domowej i proklamacji Chińskiej Republiki Ludowej 1 października 1949 roku USA nie uznały władzy komunistycznej w Chinach, jednak nie przekreśla to uczestnictwa przedstawiciela tego rządu na konferencji pokojowej /w san Francisco/ w 1951 roku. Stany znejdnoczone nie miały wtedy jeszcze określonego stanowiska wobec Chin Ludowych. Stany Zjednoczone postępowały ostrożnie. Na konferencję pokojową miały być zaproszone władze Chin nacjonalistycznych i komunistycznych. Wg wskazówek z okresu zimy 1949 roku i wiosny 1950 roku uznanie ChRL było jeszcze otwartą kwestią dla Waszyngtonu. Po wybuchu wojny koreańskiej rząd USA wierzył jeszcze, że chińscy komuniści nie przyłączą się do niej, jednak się ChRL przyłączyła , ale tutaj wchodzi nam 2 pytanie.

8 (2) Do otwartego rozdzwięku między USA a ChRLdoszło po przystąpieniu „ ochotników chińskich do wojny koreańskiej” Jakie w następstwie tego faktu decyzje podjeły Stany Zjednoczone wobec ChRL, które zamroziły relacje między obu państwami na okres ponad 20 lat?

Chińscy Ochotnicy Ludowi zostali skierowani do Korei w związku z przekroczeniem przez wojska USA (ONZ) 38 równoleżnika i zbliżaniem się do granicy z ChRL, co odbierano jako zagrożenie od wschodu. Z drugiej zaś strony Mao uznawał Półwysep Koreański za tradycyjną strefę wpływów chińskich, jak to miało miejsce w poprzednich wiekach. Kolejnym czynnikiem była obawa, że wroga komunizmowi proamerykańska silna jedna Korea ze stacjonującymi wojskami USA będzie uciążliwym sąsiadem ChRL.

Stosunki między Waszyngtonem a Pekinem pogorszyły się. USA 1 lutego 1951 przeforsowało w ONZ uchwałę w sprawie uznania ChRL za AGRESORA. Dodatkowo też USA na arenie międzynarodowej blokowało ChRL np nie zapraszając na pokojową międzynarodową konferencję w San Francisco 4-8 wrzesien 1951r. Biały Dom powrócił do dawnej polityki wobec Chin, czyli do utrzymywania niezależności Tajwanu i wspierania sił nacjonalistycznych w ChRL. Wojna Koreańska przyczyniła się także do obalenia argumentów przeciwników wprowadzenia w USA programu National Security Council-68 ( NSC-68 ). Wojna w Korei przyczyniła się do zbliżenia między USA a Japonią i Amerykanie uzyskali zgodę na utrzymywanie tam swoich baz wojskowych. Dokument ten został stworzony przez niewielką grupę urzędników z Paulem Nitzem na czele. Dotyczył on zwiększenia wydatków na zbrojenia. Pomysł stworzenia takiego programu został wysunięty z powodu obaw przed ZSRR, który coraz bardziej umacniał swą potęgę militarną, m.in. poprzez wyprodukowanie w 1949 r. bomby atomowej.

Podczas wojny wzrosły obawy o bezpieczeństwo Europy, dlatego też sojusz NATO umocnił się. Podjęto decyzję o militaryzacji Republiki Federalnej Niemiec, dzięki czemu mogła ona w 1955 r. przystąpić do sojuszu północnoatlantyckiego.Była ona starciem dwóch ideologii, które przez następne 40 lat zaciekle ze sobą walczyły, pochłaniając miliony istnień ludzkich. Waszyngton włączył się do wojny psychologicznej z komunizmem.

Wojna koreańska miała daleko idące konsekwencje w polityce światowej. Wytworzyła przede wszystkim powszechny strach przed wojną światową, w której bardzo prawdopodobne było użycie broni nuklearnej. Kryzys koreański doprowadził również do wzrostu zaangażowania amerykańskiego w Europie. USA potroiły wydatki na obronność i uściśliły współpracę z sojusznikami w ramach NATO. Stany Zjednoczone przyjęły rolę naczelnego dowódcy w bloku państw zachodnich, kreując model dwubiegunowości w stosunkach międzynarodowych.

8 (3) W wyniku wyborów w 1968r nastąpiła w USA zmiana administracji, prezydentem został republikanin Richard Nixon. Nowy prezydent podejmuje konkretne kroki polityczne wobec ChRL na podstawie doktryny Guam. Jakie to są kroki polityczne, dlaczego zostały podjęte przez administrację amerykańską i jakie były tego konsekwencje?

Czym jest sama doktryna Guam? Doktryna Nixona (znana też jako doktryna Guam) - doktryna przedstawiona przez prezydenta USA Richarda Nixona 25 lipca 1969 roku podczas pobytu na Guam, mówiąca że USA będą wypełniać swoje zobowiązania traktatowe i zapewniać zgodnie z nimi pomoc wojskową i gospodarczą, ale będą oczekiwać, że partnerzy USA stojący w obliczu zagrożeń dla ich bezpieczeństwa będą ponosić główny ciężar zapewnienia obrony narodowej. Doktryna Nixona wynikała z rosnących kosztów udziału w wojnie w Indochinach i stanowiła podstawę do "wietnamizacji" tej wojny, obejmującej zmniejszanie zaangażowania militarnego w Wietnamie i zwiększanie roli odpowiednio dozbrojonych wojsk południowowietnamskich. Proces wycofywania się wojsk amerykańskich zakończono w 1973 roku, ale "wietnamizacja" okazała się fiaskiem, gdyż po 2 latach wojska komunistyczne zdobyły kontrolę nad Południowym Wietnamem. Doktryna Nixona oznaczająca redukcję bezpośredniego zaangażowania militarnego USA. Spowodowało to szukanie nowych rozwiązań zapobiegających wojnie przez ograniczanie zbrojenia, zawieranie umów, wspólnych programów oraz układów. Był to okres odprężenia (detente).

Jaka zmiana następuje po objęciu rządów przez Nixona?

Zasadnicza zmiana w stosunkach chińsko-amerykańskich nastąpiła za prezydentury Richarda Nixona w USA. Waszyngton dostrzegł strategiczną szansę wynikłą z rozłamu chińsko-radzieckiego i postanowił znormalizować stosunki z ChRL. Sygnałem zbliżającego się przełomu było przybycie amerykańskiej drużyny tenisa stołowego do Chin 10 kwietnia 1971 roku; 14 kwietnia Waszyngton zniósł ponad 20-letnie embargo handlowe wobec Chin. 9-11 lipca 1971 roku tajną wizytę w ChRL złożył doradca prezydenta USA ds. bezpieczeństwa narodowego Henry Kissinger, 15 lipca Nixon ogłosił, że jako pierwszy prezydent USA złoży wizytę w ChRL. 21 lutego 1972 roku Nixon przybył do ChRL; na zakończenie wizyty 28 lutego wydano tzw. komunikat szanghajski w którym obie strony zadeklarowały wolę normalizacji stosunków bilateralnych i redukcji ryzyka wybuchu konfliktów międzynarodowych oraz wyparły się dążeń hegemonicznych w regionie Azji-Pacyfiku, zaś USA „przyjęły do wiadomości, że wszyscy Chińczycy po obu stronach Cieśniny Tajwańskiej utrzymują, że istnieją tylko jedne Chiny i że Tajwan jest częścią Chin” i wyraziły zainteresowanie pokojowym rozwiązaniem kwestii Tajwanu przez samych Chińczyków. W grudniu 1975 roku Chiny odwiedził kolejny prezydent USA Gerald Ford.

15 grudnia 1978 roku ChRL i USA ogłosiły communique o ustanowieniu stosunków dyplomatycznych z dniem 1 stycznia 1979 roku, w którym USA uznały rząd ChRL za jedyny legalny rząd Chin, ale też zapowiedziały „utrzymywanie kulturalnych, komercyjnych i innych nieoficjalnych stosunków z ludnością Tajwanu.” Rząd USA „przyjął do wiadomości stanowisko chińskie, że istnieją tylko jedne Chiny i Tajwan jest częścią Chin.” W konsekwencji USA zerwały stosunki dyplomatyczne z Tajwanem i unieważniły układ o wzajemnej obronie z 1954 roku. 29 stycznia-4 lutego 1979 roku wicepremier Deng Xiaoping jako pierwszy przywódca ChRL złożył wizytę w USA, m.in. spotykając się z prezydentem Jimmym Carterem. 7 lipca 1979 roku podpisano porozumienie o stosunkach handlowych, w którym wzajemnie przyznano sobie klauzulę największego uprzywilejowania (KNU). W styczniu 1980 roku Chiny odwiedził po raz pierwszy sekretarz obrony USA, Harold Brown, tym samym otwierając dialog między siłami zbrojnymi obu państw.

(Chodzi o to, że zaczeło się lepiej dziać, zaczeli ze sobą rozmawiać, odwiedzać - to takie piękne. )

9 (1) Przez cztery dziesięciolecia ChRL prowadziła wobec ZSRR cztery polityki. Scharakteryzuj krótko pierwsze dziesięciolecie stosunków chińsko – radzieckich obejmujące lata 1949 – 1958.

Był to okres współpracy pomiędzy oboma krajami. Rosjanie wspierali ChRL. W 1950 podpisano traktat o współpracy, który jednak podporządkowywał KPCh Partii Komunistycznej ZSRR. Po śmierci Stalina, Chruszczow popierał postawę Chińczyków, chciał skończyć z kultem Stalina. Chciał aby oba kraje były sojusznikami, ponieważ łączyła je ideologia komunistyczna. Mimo to wciąż istniała pewna podejrzliwość.

9 (2) W drugim dziesięcioleciu (1959 – 1969) ChRL i ZSRR weszły w ostrą fazę walki ideologicznej i politycznej. Jakie były jej przyczyny i konsekwencje?

W maoizmie kładzie się nacisk na klasę chłopów, a w ZSRR najważniejszy był proletariat. Ponadto Chińczycy krytykowali podpisany przez ZSRR traktat SALT I. Chińczycy chcieli przejąć dowództwo w światowym komunizmie, co ostatecznie im się nie powiodło. Chiny chciały również przejąć władzę w Mongolii Zewnętrznej, w której faktyczną władzę sprawowali sowieci. Doprowadziło to do wybuchu rewolucji kulturalnej w Chinach w 1966 roku, podczas której Mao, chcą utrzymać się przy władzy, eliminował swoich przeciwników politycznych. Po jej zakończeniu Mao dążył do nawiązania bliższych stosunków ze Stanami Zjednoczonymi, głównego wroga upatrując w Związku Radzieckim. Dochodziło do starć na granicy obu państw.

9 (3) Jak przebiegała normalizacja stosunków chińsko – radzieckich w latach 80. XX wieku i jakie były jej podstawowe przesłanki?

Po śmierci Breżniewa, oba kraje powoli zaczęły prowadzić rozmowy dwustronne. Chiny postawiły 3 warunki dalszego ocieplenia wzajemnych stosunków: wycofanie wojsk ZSRR z Afganistanu, wycofanie wojsk wietnamskich z Kambodży i zmniejszenie armii radzieckiej na pograniczu z Chinami. W 1989 roku Gorbaczow złożył oficjalną wizytę w Pekinie. Komunikat końcowy zakładał, że stosunki będą oparte na pragmatyzmie a nie ideologii, najważniejsze stały się stosunki gospodarcze. Chiny udzieliły pożyczki na ratowanie ZSRR ale było za późno. Po upadku ZSRR Chiny popierały Gorbaczowa i były pośrednikiem w relacjach między USA a Rosją.

10.1 Punkty manifestu dotyczące Japonii (3):

• Traktat pokojowy powinien być zawarty z Japonią skoro tylko będzie to możliwe.

• Japonia powinna być zdemilitaryzowana i zdemokratyzowana (Mao dostrzegał remilitaryzację Japonii ze strony USA).

• Narody chiński i japoński muszą zjednoczyć się w walce przeciwko amerykańskiemu okupantowi Japonii.

Komunistyczna Partia Chin chciała nawiązać stosunki z komunistami japońskimi i wywołać tam rewolucję. Do tego zachęcał także Związek Radziecki. Jednakże było to w tamtym czasie niemożliwe, bo Japońska Partia Komunistyczna była bardzo słaba i nie posiadała poparcia wśród społeczeństwa w Japonii. Poza tym generał MacArthur rozkazał Japończykom, aby usunąć ze stanowisk administracyjnych komunistów. Przyczyną braku możliwości zrealizowania manifestu był także fakt, że Japonia była pod okupacją mocarstw sprzymierzonych (faktycznie amerykańską). Dodatkowo trwająca wtedy zimna wojna ustawiła ChRL oraz Japonię po dwóch stronach świata dwubiegunowego, co de facto oznaczało brak stosunków dyplomatycznych aż do 1972 r. Japonia nie uznawała także komunistycznego rządu ChRL, gdyż wcześniej wspierała Kuomintang, a dodatkowo same Stany Zjednoczone naciskały później na Japonię, aby nawiązała stosunki dyplomatyczne z Republiką Chińską na Tajwanie, a nie z ChRL. Do tego stanowiska przychylali się także konserwatywni politycy japońscy, którzy wyrażali postawy antykomunistyczne.

10.2 Układ z 1950 roku między ZSRR a ChRL miał negatywny wpływ na relacje japońsko – chińskie. Ówczesny premier Japonii, Shigeru Yoshida, stwierdził, że układ ten jest tak naprawdę sojuszem militarnym wymierzonym w Japonię. Potwierdza tą tezę klauzula zawarta w układzie: „Układ umocnił stosunki przyjaźni i współpracy między narodami radzieckim i chińskim. Strony zobowiązały się wspólnie podejmować wszystkie niezbędne środki celem niedopuszczenia powtórzenia się agresji i naruszenia pokoju ze strony Japonii, lub każdego innego państwa, które bezpośrednio lub pośrednio zjednoczyłoby się z Japonią w aktach agresji. W wypadku gdy jedna ze stron narażona zostałaby na napaść ze strony Japonii lub związanych z nią państw, druga strona zobowiązana jest okazać jej wszelką możliwą wojskową i inną pomoc.” Układ był zatem jedną z przyczyn nawiązania przez Japonię stosunków dyplomatycznych z Republiką Chińską na Tajwanie, a nie z ChRL.

10.3 Po podpisaniu traktatu pokojowego w San Fransisco, Japonia miała dylemat, z którymi Chinami zawrzeć traktat pokojowy. Teoretycznie miały w tej sprawie wolną rękę, jednakże Amerykanie naciskali na Japonię, aby ta podpisała traktat z Republiką Chińską na Tajwanie, gdyż w przeciwnym wypadku senat może nie ratyfikować traktatu pokojowego, co było realną groźbą. Poza tym na decyzję premiera Yoshidy wpłynęło zaangażowanie się ChRL w wojnę koreańską oraz traktat chińsko – radziecki. Należy jednak zaznaczyć, że przed naciskami ze strony USA, Japonia uważała, że w kwestii zawarcia pokoju z Chinami komunistycznymi lub kuomintangowskimi najlepiej będzie kierować się aktualnymi wydarzeniami międzynarodowymi. Zapewne dlatego Japonia przyjęła postawę oczekiwania, czego dowodem było stwierdzenie, że japoński rząd powinien czekać na decyzję ONZ. Pomimo proamerykańskiego i antykomunistycznego nastawienia, premier Yoshida zdawał się realizować wtedy politykę dwóch Chin i chciał zostawić otwartą furtkę dla przyszłych stosunków z ChRL. Premier mówił, że Chiny są najbliższym sąsiadem Japonii, a prawa geograficzne i gospodarcze powinny przeważać nad różnicami ideologicznymi czy barierami handlowymi. Ostatecznie jednak Japonia zawarła traktat z rządem na Tajwanie, o czym już wcześniej była mowa.

11.1. Omów znaczenie deklaracji chińsko – radzieckiej z 12 X 1954 roku dla stosunków chińsko – japońskich.

Deklaracja październikowa zakładała możliwość neutralizacji stosunków z Japonią w celu „odciągnięcia” jej od USA. Wywołała ona pewne odprężenie w stosunkach ChRL – Japonia, rozpoczęła się współpraca nieoficjalna i nieformalna między państwami, nawiązano kontakty w dziedzinie rybołówstwa i handlu.

11.2. W grudniu 1954 roku premierem Japonii zostaje Ichiro Hatoyama. Jakie wytyczył sobie cele polityczne wobec ChRL i ZSRR i w jakim zakresie je zrealizował?

I. H. chciał poprawić stosunki z ZSRR i ChRL. Stosunki japońsko – chińskie uległy poprawie, rozpoczęła się współpraca półoficjalna za pośrednictwem organizacji i stowarzyszeń. Udało się rozwiązać kwestię 30 tys. jeńców japońskich, z których większość wróciła do kraju. Nie udało się nawiązać stosunków dyplomatycznych z Chinami.

Udało się doprowadzić w 1956 roku to wznowienia stosunków dyplomatycznych z ZSRR.

11.3. 9 XI 1964 roku nowym premierem Japonii został Eisaku Sato. Jakie były relacje między ChRL i Japonią za jego kadencji i czym się one dla niego skończyły?

E.S. był zwolennikiem zacieśnienia stosunków z Tajwanem, zawarł także traktat z Koreą Płd., co zaniepokoiło Chiny (obawa przed powstaniem osi militarnej Tokio – Seul – Tajpej). Niezadowolenie Chin wzbudziło też podpisane w 1966 roku porozumienie japońsko – radzieckie o obrocie towarowym i płatnościach oraz zgoda na przelot samolotów jap. nad ZSRR. W tym okresie Chiny realizowały politykę skrajnie radykalną i lewicową, stosunki chińsko – japońskie uległy pogorszeniu. Sato chciał podjąć działania na rzecz normalizacji stosunków dopiero wówczas, gdy taka inicjatywa pojawiła się już w relacjach Chiny – USA, ale partner chiński ogłosił, że jest chętny do normalizacji, ale z nowym premierem japońskim. Działania Sato nie podobały się także społeczeństwu japońskiemu, zwłaszcza kręgom biznesowym i premier musiał ustąpić ze stanowiska.

13.1 W japońsko-chińskich stosunkach gospodarczych lata1972-1978 były etapem przejściowym. Jaka była wartość i struktura wzajemnych obrotów handlowych w tym okresie?

W 1978 r. podpisano porozumienie, które zakładało, że wymiana handlowa pomiędzy ChRL, a Japonią wzrośnie do 20 mld USD do 1985 r. (w zamian za japońską technologię, materiały konstrukcyjne oraz części maszyn, ChRL oferowałaby węgiel i ropę naftową). Ten długoterminowy plan nie został zrealizowany ze względu na konieczność zmiany priorytetów rozwoju ze strony ChRL, jednak pokazał bardzo ambitne plany współpracy gospodarczej.

12 (1) jaki był zasadniczy cel zawiązanej sampe (paktu trójstronnego) przez Kakuci Tanakę, Masayoshi Okirę i Takeo Miki i w jakich warunkach był on możliwy?

Przesłanki zawiązania traktatu:

1972 – walka o przewodnictwo w Partii Liberalno-demokratycznej, uczestniczą: Takeo Fukuda, Kakuci Tanaka, Masayoshi Ohira, Takeo Miki i Yasuhiro Nakasane. Dochodzi do porozumienia „Oś Tanaka – Ohira” Tanaka wysyła za pośrednictwem misji Komeito list do Zhau Enlaia, w którym zobowiązuje się do działań na rzecz normalizacji jap-chińskich stosunków

Porozumienie sampe:

Porozumienie Tnaka, Ohira, Miki. Jego członkowie deklarują chęć doprowadzenia do podpisania traktatu pokojowego z ChRL. W tym okresie czasu Chiny odchodzą od radykalizmu i izolacjonizmu, zwracają się ku zachodowi, uznają amerykańską obecność wojskową w Azji za czynnik stabilizujący, są gotowi na rezygnację z Japońskiej reparacji wojennych w zamian za przeprosiny. Chiny wysuwają propozycję układu o pokoju i przyjaźni, aby pozbawić mocy traktat jap – taj z 1952 roku

12 (2) 29 września 1972 premierzy Japonii i Chin podpisali wspólny komunikat. Jak nazywał się komunikat i jakie ważne punkty zawierał komunikat japońsko-chiński?

Nie mam tej nazwy komunikatu, chyba że nazwą jest po prostu „Formuła Japońska”, ale tego nie gwarantuję

Tanaka przeprasza za zniszczenia wojenne podczas pobytu w Pekinie i to dało podstawę do wydania wspólnego komunikatu. Jego główne założenia

• Likwidacja nienormalnego stanu między państwami

• Japonia uznaje ChRL za jedyny legalny rząd Chin – de facto Japonia zobowiązuje się do zerwania oficjalnych stosunków dyplomatycznych z Tajwanem, powstaje tzw. Formuła Japońska – Japonia nawiązuje stosunki dyplomatyczne z ChRL, ale może jednocześnie kontynuować stosunki nieoficjalne z Tajwanem

• Rząd Japonii rozumie stanowisko ChRL że Tajwan jest integralną częścią Chin

• Ustanowienie stosunków dyplomatycznych

• Chiny zrzekają się odszkodowań wojennych

• Normalizacje nie jest wymierzona w państwo trzecie, anie Chiny ani Japonia nie będą dążyć do hegemonii w regionie i sprzeciwią się takim dążeniom ze strony państw trzecich (w domyśle ZSRR)

• Kontynuowanie negocjacji w sprawie traktatu o pokoju i przyjaźni

Skutkiem tego komunikatu było, nie uznanie tajwanu za oficjalną część ChRl, lecz nie popieranie ruchu niepodległościowego w tym kraju, oraz zobowiązanie obu krajów (Chin i Japonii) do negocjacji nad traktatem pokojowym.

12 (3) Kiedy został podpisany traktat pokojowy pomiędzy Japonią i Chrl i dlaczego negocjacje na jego temat trwały kilka lat?

1974 – rozpoczęcie negocjacji nad traktatem

21 VII 1978 – zawarcie traktatu o pokoju i przyjaźni w Pekinie, ministrowie spraw zagranicznych Sunao Sonoda i Huang Hua. Cel traktatu – promocja pokojowych i przyjacielskich stosunków.

Przeszkody w negocjacjach:

• Różne stanowiska na wewnętrznych scenach politycznych

• Obawy co do intencji drugiej strony

• Dotychczasowe stosunki kulturalne i społeczne

• Problem terytorialny (Wyspy Senkaku)

• Traktowanie przez Japonię normalizacji stosunków jako możliwości samodzielnej polityki w przyszłości

Kalendarium negocjacji:

• Styczeń – maj 1975 – negocjacje wice ministrów spraw zagranicznych w Tokio, po którym nastąpił impas. Przyczyną zastoju była klauzula antyhegemonistyczna – Chiny chcą klauzuli Japonia – nie, ponieważ obawiają się reakcji Moskwy

• 1976 zmiany na scenie politycznej, śmierć Zhou Enlaia i Mao Zedonga, dopiero w 1978 dochodzi do władzy Deng Xiaoping

• chińsko – radziecki układ o przyjaźni, sojuszu i wzajemnej pomocy z 1950 roku, w którym znajdowała się antyjapońska klauzula. Traktat podpisano na 30 lat, więc w 1979 Chiny go wypowiedziały

• ratyfikowanie przez Japonię traktatu z Koreą Południową na temat eksploatacji szelfu kontynentalnego, co Chiny uznały za pogwałcenie suwerenności

• poprawę sytuacji spowodowało wsparcie Japonii przez Chiny w sporze z ZSRR o wyspy Kurylskie

• kwiecień 1978 – incydent przy Wyspach Senkaku (wpłynięcie na wody 200 chińskich uzbrojonych łodzi rybackich)

• 3 maj 1978 spotkanie w Waszyngtonie premiera Fukudy z prezydentem Carterem, który poparł ideę traktatu

• 21 VII 1978 wznowienie japońsko chińskich negocjacji, zakończonych podpisaniem traktatu 12 sierpnia tego samego roku

13.2 Od 1979 roku japońsko-chińska współpraca gospodarcza, poza handlem, rozszerza się o nowe dziedziny. Jakie to dziedziny?
W 1979 roku podpisano dwa porozumienia: "Porozumienie o wymianie kulturalnej chińsko-japońskiej" i "Porozumienie o współpracy naukowej pomiędzy Chinami i Japonią". Podjęto współpracę kulturalną, naukową oraz sportową. Rozwijała się także wymiana techniczna, technologiczna oraz pomoc rozwojowa.

13.3 Ważnym elementem stosunków gospodarczych pomiędzy Japonią i ChRL w latach 1980. XX wieku stały się japońskie inwestycje bezpośrednie. W 1980r. ogłoszono ustawę o joint venture i utworzono w 1980r. pierwsze specjalne strefy gospodarcze. Stały się nimi cztery miasta otwarte. Jakie to miasta?

- Shenzhen

- Zhuhai

- Shantou

- Xiamen

14 (1)  Do nierozwiązanych problemów japońsko- chińskich zalicza się m.in. kwestię podręcznikową. Wojna podręcznikowa wystąpiła pod nazwą incydentu dotyczącego podręcznika w 1982 . Ponownie dała o sobie znać w kolejnych latach 1984, 1986. W czerwcu 1982r. w podręczniku do historii który zostal wprowadzony na krótko w japońskich szkołach, słowo INWAZJA zostało zamienione słowami POSUWANIA SIĘ NAPRZÓD.Reakcja Pekinu była tym silniejsza, że owe podręczniki wywołały żywiołowy protest również w innych państwach regionu, zwłaszcza w obu państwach koreańskich, których społeczeństwa dostrzegły w nich spaczony obraz japońskiej okupacji w ich kraju w latach 1910-1945. Japonia zmuszona do zajęci stanowiska w tej sprawie początkowo zaprzeczała aby zostały wprowadzone jakiekolwiek zmiany. Okazało się jednak że oficjalne zaprzeczenia ministra edukacji Ogawy Heiji są nieprawdziwe. Odnaleziono dokumenty, które świadczyły o tym że zalecono pewną liczbę kontrowersyjnych poleceń dotyczących zmian w podręczniku historii.   Z krytyką spotkało się też nie podanie liczby ofiar podczas masakry nankińskiej z grudnia 1937 ( chinskie zrodla podaja 300 tys ofiar ). Kwestia ta została wstępnie rozwiazana dyplomatycznie.  Chiny zaakceptowały plan rządu Suzuki, zgodnie z którym Tokio obiecało przeprowadzenie rewizji podręczników.  Przez dwa lata kwestia podręcznikowa nie miala wpływu na wzajemne stosunki. Jednak seria podręczników z 1984 znow wzbudzila dyskusję w prasie ale nie doprowadziła do zerwania stosunków.  Natomiast w 1986 spor uległ znacznemu zaostrzeniu.  Podrecznik wydany przez grupę prawicowego skrzydla został publicznie skrytykowany przez Chiny, które twierdziły że upieksza on agresywne wojny wywalone przez Japonię. Ostateczni Japonia wykonala 800 korekt.  W 1986 doszlo również do krytyki słów japońskiego ministra edukacji Fujii Masayuki , który powiedział ze błedne poglady ze jedynie Japończycy dopuścili się agresji musi być skorygowany. Zostal poproszony o zlożenie dymisji.  Mimo korekt i dymisji pozostał uraz we wzajemnych stosunkach. Część społeczeństwa japońskiego zarzuca zarzucala uleglosci swojego rzadu wobec nacisków chinskich. W 1996r. kilku parlamentarzystów japońskich zaprzeczyli historii agresji Japonii przeciwko Chinom, a szczególnie wojskowemu werbunkowi. Chiny wyraziły swoje oburzenie. Zaznaczyły przy tym że odpowiednie zrozumienie przeszłości ma decydujące znaczenie dla państwa japońskiego aby rozwijać przyjacielskie i wspólne stosunki ze swoimi sąsiadami. Chinom nie wystarczyły komunikat Japonii wyrażający głęboki zal za nieszczęścia i szkody jakie wyrządziła narodowi chińskiemu. Nie udało się Chinom w latach 90tych uzyskać satysfakcjonujących przeprosin za agresje japońska. Zdołała to osiągnąć Korea. Zatwierdzenie podręczników doprowadziło w kwietniu 2005 roku do masowych protestów przez japońskim przedsiębiorstwom i produktom w Chinach. Według Chin japońskie podręczniki przemilczają zbrodnie popełnione przez żołnierzy japońskich w Chinach podczas wojny światowej.

14 (2)   Kwestia świątyni Yasukuni jest jedną z najbardziej drażliwych we współczesnych stosunkach Japonii z Chinami.. Yasukuni to szintoistyczna świątynia wzniesiona w 1869 roku, upamiętniająca Japończyków, którzy polegli w służbie dla ojczyzny (głównie w wojnach) w czasach nowożytnych. Po podniesieniu shintoizmu do rangi religi państwowej światynie stały się instytucjami panswtowymi. Stała się miejscem oddawaniu czci boskiej linii cesarskiej Od października 1978 roku w Yasukuni obok 2,5 miliona innych osób czczeni są także skazani przez trybunał tokijski zbrodniarze wojenni, w tym 14 największych zbrodniarzy klasy A, takich jak premier Hideki Tojo.

     Chiny i Korea Południowa, a także inne państwa azjatyckie, które padły ofiarą japońskiej agresji podczas II Wojny Światowej, uważają świątynię Yasukuni za symbol militaryzmu i odbierają państwowe wizyty w tym miejscu za obraźliwe. Obrońcy Yasukuni twierdzą, że japońscy przywódcy wielokrotnie przepraszali za cierpienia zadane państwom azjatyckim podczas II Wojny Światowej, a ponadto sposób honorowania poległych jest właściwy tradycjom japońskim, które nie mogą być zmienione z dnia na dzień.

     Sprawa Yasukuni nabrałą znaczenia międzynarodowego w latach 80-tych. 15 sierpnia 1985 roku, w 40. rocznicę kapitulacji Japonii w II Wojnie Światowej, premier Yasuhiro Nakasone jako pierwszy złożył wizytę w świątyni w charakterze oficjalnym. Wywołało to gwałtowne protesty Chin i zaprzestanie oficjalnych wizyt najwyższych urzędników japońskich w Yasukuni. W 1997 roku Sąd Najwyższy Japonii orzekł, że Yasukuni jest obiektem religijnym, w związku z czym państwo nie może mieć z nim żadnych specjalnych związków, zgodnie z zasadą rozdziału państwa i religii.

Niemniej jednak oficjalne i nieoficjalne wizyty japońskich urzędników państwowych w tym premierów będą zawsze Stanowic problem i w mniejszym lub większym stopniu będą punktem zapalnym w stosunkach japońsko- chińskich.

 

14 (3) Wyspy te są przedmiotem sporu terytorialnego pomiędzy Japonią, Chinami i Tajwanem. Senkaku zostały zaanektowane przez Japonię w 1895 roku, po odebraniu ich Chinom dynastii Qing i włączone do prefektury Okinawa. Po II wojnie światowej znajdowały się pod administracją USA, a w roku 1972 zostały, wraz z Okinawą, zwrócone Japonii.

Zdaniem strony japońskiej Tokio uzyskało zwierzchnictwo nad wyspami w 1895 roku, inkorporując je jako obszar będący wówczas „ziemią niczyją” (terra nullis). Według informacji z Tokio krok ten nie wywołał żadnej reakcji strony chińskiej, co było tożsame z jego akceptacją. Od tego czasu wyspy traktowano jako część prefektury Okinawa. Tokio podkreśla, że to właśnie drogą inkorporacji obszaru, do którego inne podmioty nie zgłaszały roszczeń, a nie podboju rozciągnięto japońską suwerenność na archipelag. Jest to twierdzenie o tyle istotne, że wszelkie cesje terytorialne wymuszone przez Japonię drogą orężną  zostały unieważnione po klęsce Japonii w trakcie II wojny światowej, co znalazło usankcjonowanie w traktacie z San Francisco z 1951 roku.

            Chiny wywodzą swoje roszczenia z mroków historii. Zdaniem zarówno Pekinu, jak i Tajpej wyspy odkryli chińscy żeglarze w roku 1372. W latach późniejszych były one używane jako swoisty znak nawigacyjny dla chińskich ekspedycji udających się po trybut na Okinawę. W 1556 roku miały zostać objęte obroną przez cesarską marynarkę, a w wiekach następnych służyć za schronienie żeglarzom z Tajwanu. W roku 1893 edyktem cesarskim dopuszczono na wyspy zielarzy, którzy zbierali tam rzadkie gatunki roślin leczniczych. Chińczycy twierdzą również, że zmiana przynależności państwowej archipelagu wymuszona została postanowieniami traktatu z Shimonoseki. Tym samym, zgodnie z postanowieniami Deklaracji Kairskiej z roku 1943 i Deklaracji Poczdamskiej z roku 1945 roku, wyspy powinny wrócić pod władzę Chin.

Po II wojnie światowej sytuację dodatkowo skomplikowało przejęcie przez

Stany Zjednoczone administracji nad wyspami Riukiu z Okinawą. Sporne wyspy wcześniej administrowane były z Okinawy, Japończycy

twierdzili więc, że i one znalazły się pod administracją amerykańską. Kiedy

jednak USA w roku 1971 przekazały suwerenność nad archipelagiem Okinawy Japonii,

granicę Riukiu przeprowadzono 33 km od skrajnej wschodniej wyspy grupy

Senkaku (Diaoyu)5. Tym samym Waszyngton uniknął wciągnięcia w azjatycki spór

terytorialny.

Oczywiście jak niewiadomo o co chodzi to chodzi o ropę. Pod koniec lat sześćdziesiątych roszczenia obu stron, do których dotąd nie przywiązywały one większej uwagi, traktując sprawę raczej formalnie, nabrały żywiołowej dynamiki. Stało się tak za sprawą ogłoszonego w 1968 roku raportu sugerującego, że pod dnem Morza Wschodniochińskiego znajdować się mogą bogate złoża ropy.

W roku 1972 podpisano Wspólny Komunikat między Chińską Republiką Ludową a Japonią będący aktem tymczasowo regulującym stosunki między oboma państwami. Aby nie zadrażniać wzajemnych, z trudem poprawianych stosunków, nie odniesiono się w nim do archipelagu. Podobnie postąpiono w roku 1978, negocjując i podpisując traktat o pokoju i przyjaźni. Strony sporu wypracowały swoiste modus vivendi, przesuwając problem rozstrzygnięcia kwestii przynależności państwowej wysp na bliżej nieokreśloną przyszłość.

Dochodzi do licznych i regularnych incydentów. Do poważniejszych akcji  doszło w marcu 2004 roku. 24 marca siedmiu obywateli ChRL wylądowało na wyspach z zamiarem przebywania tam przez 3 dni. Zostali oni aresztowani przez japońską straż wybrzeża, co spotkało się ze stanowczym protestem Chińskiej Republiki Ludowej. Władze Japonii zrezygnowały więc z planu osądzenia sprawców za nielegalne przekroczenie granicy i deportowała ich do ChRL.Wcześniej, w styczniu 2004 r. japońska straż przybrzeżna ostrzelała dwie łodzie rybackie, udaremniając ich załogom lądowanie na wyspach.

7 września 2010 koło spornych wysp Senkaku/Diaoyu na Morzu Wschodniochińskim, znajdujących się pod kontrolą japońską, doszło do kolizji chińskiego kutra rybackiego z 2 statkami patrolowymi japońskiej straży przybrzeżnej; incydent nie spowodował żadnych ofiar, ale natychmiast chińskie ministerstwo spraw zagranicznych złożyło protest, podkreślając swoje roszczenia do wysp i żądając by japońskie jednostki nie przeszkadzały chińskim kutrom rybackim działającym na przyległych wodach.

Rybak został aresztowany. W końcu 24 września prokuratura w Okinawie postanowiła zakończyć śledztwo w sprawie Zhana i uwolnić go, podając za powód troskę o stan relacji japońsko-chińskich. Chińskie MSZ domagało się wciąż przeprosin i odszkodowania za cały incydent, ale japońskie MSZ natychmiast odrzuciło te żądania jako bezpodstawne.

Jest to jeden z najgroźniejszych konfliktów japońsko- chińskich.

15.1 Jakie wartości, na których opierał się powojenny porządek i które przyczyniły się do sukcesów gospodarczych Japonii przestały spełniać swoją rolę w warunkach załamania gospodarczego na początku lat 90. XX wieku?

Po II WŚ Japonia została objęta kontrolą wojsk i administracji amerykańskiej dowodzonej przez gen. Mc Arthura. Dzięki pomocy USA Japonia weszła na drogę szybkiego wzrostu i rozwoju gospodarczego zaczęła tym samym odzyskiwać równoprawną pozycję na arenie międzynarodowej. Sprzyjała temu stabilizacja władzy i realizacja założeń polityki gospodarczej. Dzięki dobrze dobieranym narzędziom ekonomicznym Japonii udało się szybko znaleźć w gronie krajów wysokorozwiniętych z szybkim tempem wzrostu PKB (pogrubione były złe)

• Zastosowany sztywny kurs jena do USD

• Stawiano na kooperację korporacji i przedsiębiorstw rodzinnych i małe przedsiębiorstwa amortyzowały skutki kryzysu

• Duży chłonny rynek dla produktów japońskich- rynek USA

• Wzrost liczby zatrudnionych- zatrudnienie dożywotne

• Chłonność runku, nagradzanie pracowników (tzw. trzynastki 4 razy w roku

• Wzrost inwestycji przy wzroście płac

• Masowa konsumpcja motorem rozwoju

• Umiejętność wykorzystania sprzyjającej koniunktury

• Ogromny eksport- polityka proeksportowa

• Wzmocnienie konkurencyjności i wydajności

• Inwestowanie w nowe dziedziny produkcji- know-how, GOW to było dobre

• Zastosowanie instrumentów gospodarczych zachęcających do inwestowania

• Dożywotnie zatrudnienie

• System bankowy- preferencyjny dla inwestycji rządowych

• Ograniczanie dostępu zagranicznych instytucji finansowych

• Regulacje systemu finansowego

• Słaby popyt wewnętrzny

Dynamiczny postęp techniczny i nacisk na rozwój i wzrost gospodarczy jak również ogromna nadwyżka eksportowa doprowadziły do przegrzania gospodarki i zwolnienia tempa wzrostu. Japonia z powodu tych działań znalazła się w okresie wieloletniej stagnacji pogłębianej przez kryzysy światowe (nastawienie na eksport nie buło już takie dobre), wprowadzono programy ratunkowe, zmieniono kryteria doboru narzędzi ekonomicznych zapoczątkowano długoletnią strategię robót publicznych. To wszystko spowodowało „bańkę mydlaną”.

15.2 W jakich latach występowała w Japonii gospodarka bańki mydlanej i jaka była jej istota?

Gospodarka „bańki mydlanej”- BARBARU KEZAI- w Japonii funkcjonowała w latach 1976-1981. Dotyczyła systemu finansowego, bankowego, inwestycji, struktury popytu wewnętrznego, który był bardzo niski, społeczeństwo wolało oszczędzać a nie wydawać, i w konsekwencji rynku nieruchomości dosięgło.

• System bankowy opierający się w głównej mierze na preferencyjnych działaniach na rzecz wysokiej stabilności systemu- podstawą przepływu kapitału stały się kredyty,

• Alokacją zasobów w gospodarce zajmował się system bankowy właśnie, błędem było nieprzeprowadzenie reformy systemu ekonomiczno-społecznego

• Celem polityki gospodarczej w tym czasie było uzyskanie jak najniższego poziomu inflacji i wysokiego poziomu zatrudnienia

• Hermetyczny system bankowy blokujący dostęp zagranicznych instytucji finansowych

• Liczne regulacje systemu finansowego dokonywane przez Ministerstwo Finansów

• Państwo utrzymywało niski poziom stóp % przez co koszty kredytów były niskie- wzrost zainteresowanie kredytami,

• Przez niskie stopy spadała opłacalność eksportu

• Popyt wewnętrzny nie wzrastał, jeszcze większe oszczędności

• Rozluźniona polityka monetarna nie przyniosła zamierzonych efektów zwiększenie podaży pieniądza, a tym samym giełda papiery wartościowe- zaczęły skakać w górę ich ceny= ogromne obroty na giełdzie,

• Dalsze potanienie kredytów bankowych= gwałtowny wzrost cen nieruchomości= częste zastawy hipoteczne= wzajemne nakręcanie się rynku nieruchomości (zwłaszcza gruntów) i ryków finansowych doprowadziło do wzrostu cen nieruchomości, niebotyczne różnice między wartością realną a spekulacyjną

• Kredyty udzielane NINJNA no Incom, no Job, no assets, nie sprawdzano zdolności kredytowych dlatego nie były one później spłacane

To wszystko dało:

• SZTUCZNY ROZWÓJ GOSPODARCZY OPARAJĄCY SIĘ NA NIERZECZYWISTYCH MOŻLIWOŚCIACH PŁATNICZYCH BANKÓW PRZEDSIĘBIORSTW I KREDYTOBIORCÓW

• DOŻYWOTNIE ZATRUDNIENIE PRZESTAŁO FUNKCJONOWAĆ

• GOSPODARKA W RECECJI

• Pękła ostatecznie w 1991

15.3 Dlaczego utrata pracy w Japonii jest przeżyciem dotkliwszym niż na zachodzie?

Utrata pracy w Japonii oznaczała załamanie całego systemu wartości osoby zwalnianej jak i jej rodziny- rodzinny model zatrudnienia.

Wynikało to z tradycji dożywotniego zatrudnienia, przywiązania do wspólnoty, oddaniu pracodawcy

Wartości japońskiego pracownika:

• Przestrzeganie zwyczajów w miejscu pracy

• Bezwzględne posłuszeństwo w miejscu pracy

• Ograniczanie indywidualizmu, ślepe wyznawanie autorytetów

• Przestrzeganie potrzeb i interesów grupy- grupa ponad jednostkę

• Unikanie otwartych konfliktów

• Firma dożywotnim zakładem pracy i gwarantem stabilizacji życiowej

• Utrata pracy równoznaczna z utratą honoru

• Lojalność wobec firmy na całe życie

• Utrata pracy utratą poczucia bezpieczeństwa.

16.1 Turmkenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Kazachstan i Kirgistan.

Rozłam chińsko-radziecki trwał do połowy lat 80., kiedy to nastąpiła normalizacja stosunków pomiędzy obydwoma krajami. Jej zwieńczeniem była wizyta Gorbaczowa w Chinach w dniach 15-18 maja 1989 roku i podpisanie 16 maja 1991 roku układu moskiewskiego, regulującego spory terytorialne w okolicy Amuru --- wydaje mi się zatem, że może chodzić o to, iż Chiny zaraz po „pogodzeniu się „ z ZSRR nie chciały drażnić FR przez ingerowanie w jej naturalna, radziecką strefę wpływów. ( ale to przypuszczenie)

16.2 Przyczyny to m.in. bieda i słaby rozwój państw Azji Centralnej. Chiny sprzedawały tym państwom towary najniższej jakości, co oczywiście wywołało ich sprzeciw. Kraje Azji centralnej okazały się nieatrakcyjne dla biznesmenów chińskich, ze względu na niskie dochody ludności, a co za tym idzie niskie zyski dla chińskich eksporterów i brak możliwości sprzedaży towarów wyższej jakości (innych niż podstawowe) w dużych ilościach. Dla krajów Azji centralnej była to oznaka lekceważenia ze strony CHRL.

16.3

http://www.demoseuropa.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=492&Itemid=95

http://www.polska-azja.pl/2010/03/08/rywalizacja-chin-i-rosji-o-surowce-w-azji-srodkowej/

Zmiana ta jest spowodowana potrzebami chińskiej gospodarki, której rozwój wymaga surowców (głównie energetycznych( jakie mają kraje Azji Centralnej. Ponadto, region ten ma ważne znaczenie strategiczne, co nie umknęło kalkulacjom polityków chińskich.

Moskwa wraz z Pekinem w walce o wpływy w Azji Środkowej zabiegają o swoje bezpieczeństwo energetyczne, forsując także działania finansowe, które zapewnią im stały dostęp do złóż surowców. Już dzisiaj widać, że walkę o wpływy wygrywać zaczyna ChRL, zwłaszcza w świetle otwartego z końcem 2009 roku gazociągu z Turkmenistanu do Chin, który ma rozpiętość blisko 7 tysięcy km długości. Kilkumiliardowe inwestycje w infrastrukturę ropociągów w regionie pokazują, że Chiny wyrastają na gracza o coraz większym znaczeniu broniącego swoich interesów w republikach środkowoazjatyckich. Wydarzenie, jakim było otwarcie tegoż gazociągu pokazało, że Rosja zaczyna tracić monopol na eksport gazu z regionu, a Turkmenistan jest w stanie wyzwolić się spod narzucanej zależności rosyjskiej. Państwa, na których terytorium nie znajdują się niemal żadne zasoby surowcowe, takie jak Tadżykistan czy Kirgistan, będą skłaniać się ku współpracy z Państwem Środka. Chiny pełnią więc w Azji Środkowej rolę stabilizatora, gdyż jest to teren podatny na wybuchy konfliktów na tle etnicznym.

Zaangażowanie Pekinu w Azji Centralnej wynika przede wszystkim z bogactw złóż surowców oraz kalkulacji geopolitycznych- zabezpieczenia miękkiego podbrzusza Chin (Sinkiang). W przypadku Partnerstwa Wschodniego pewne znaczenie odgrywają względy ekonomiczne (rynki zbytu i inwestycje), jednak ważniejszą kwestią jest wzmocnienie wpływów Chin w regionie buforowym położnym między Rosją i UE - ważnymi graczami w Eurazji. 

17.1 Od powstania ChRL w 1949 r. polityka zagraniczna Chin wobec ZSRR zmieniała się czterokrotnie: w latach 1949-1958, 1959-1969, 1970-1980 oraz 1981-1991. Scharakteryzuj krótko te etapy.

 

 1949 – 1958: okres bardzo dobrej współpracy, układ o przyjaźni i współpracy

1959 – 1969: polityka Trzech Sztandarów w Chinach, Wielki Skok; pogorszenie się stosunków wzajemnych, konflikty graniczne

1970 – 1980: zamrożenie stosunków wzajemnych

1981 – 1991: Chiny chcą być arbitrem między USA a ZSRR, chcą utrzymywać dobre stosunki z oboma partnerami.

17.2 Jak zareagowały elity polityczne ChRL na rozpad ZSRR?

 

- rozpad ZSRR stworzył dla władz chińskich doskonałe warunki do rozpoczęcia aktywnej polityki względem Moskwy.

- walczące z kryzysem politycznym i gospodarczym państwo rosyjskie musiało szukać rynków zbytu w celu uratowania własnego przemysłu m.in. zbrojeniowego.

- Chiny, jako państwo o średnim wzroście gospodarczym – około 10% - szukało sposobności, by poprawić stan techniczny własnych sił zbrojnych.

- Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym „strategiczne partnerstwo” stało się rozszerzenie Paktu Północnoatlantyckiego na kraj byłego bloku komunistycznego.

 

17.3 W dniach 24-26 kwietnia 1996 r. miała miejsce druga oficjalna wizyta prezydenta Borysa Jelcyna w Chinach. Podpisano wówczas wiele porozumień, wśród nich kluczowy dokument „Wspólna deklaracja chińsko-rosyjska.” Jaka teza została sformułowana w tej deklaracji i jak była ona rozumiana przez obie strony?

 

- formułowała konieczność „strategicznego partnerstwa ukierunkowanego ku XXI wiekowi”

- Prezydent Federacji próbował nadać jej bardzo szeroki rozgłos, charakteryzując ją, jako zaczątek budowy stosunków multilateralnych

- Prezydent Chin Jiang Zemin za podstawę współpracy uznał wzrost obopólnych korzyści.

- Podczas wizyty rosyjskiego polityka w Chinach podpisano deklarację powołującą Szanghajską Organizację Współpracy

18 (1) Jaka była rola eksportu i importu do końca lat 70. XX wieku w ramach modelu autonomicznego w Chinach?

Model autonomiczny oznaczał ekstensywny rozwój gospodarki chińskiej, nastawiony na rolnictwo(ponad 90% to ludność wiejska), przemysł ciężki w oparciu o zasoby własne, był realizowany bez włączania się w międzynarodowy podział pracy, izolacjonizm, współpraca z gospodarką światową była marginesowa, eksport nie równoważył importu – w 1978 roku obroty w handlu zagranicznym wynosiły 20,6 mld USD, z czego 10,9 mld USD import a 9,7 mld export, średnio 10 dolarów na osobę rocznie, jeszcze w 1980 roku 50% eksportu stanowiły surowce i artykuły rolne, pozostałe - przetworzone wyroby przemysłowe

18 (2) Jakie zastosowano ważniejsze instrumenty w transformacji gospodarki ChRL w latach 80. i 90. XX wieku?

Transformacja miała nieść zasadnicze zmiany systemowe, gospodarka nakazowo-rozdzielcza miała się zmienić w rynkową

1) Restrukturyzacja instytucjonalnych podstaw systemu ekon - społ.

- pluralizm polityczny

- wolność jednostki i własności prywatnej

- stworzenie systemu rynkowego

2) Zmiana roli państwa

- ograniczenie roli państwa jako podmiotu działalności gosp.

- odchodzenie od bezpośredniego sterowania procesami gosp. W formie nakazów na rzecz pośredniego oddziaływania m. in. poprzez pol. monetarną, fiskalną i budżetową, oraz kurs walutowy

- potrzeba dokonania reformy administracyjnej

3) Uwolnienie cen i handlu

- tworzenie konkurencji na rynku poprzez likwidacje preferencji dla pewnych działów gospodarki

4) Otwarcie gospodarki

- zmiana celów narzędzi i preferencji geopolitycznych

5) Zmiana opcji zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej

- stworzenie warunków do optymalnego włączania się gospodarki chińskiej do międzynarodowego podziału pracy w celu przyspieszenia tempa rozwoju gosp. oraz dojścia do struktury gospodarki charakterystycznej dla krajów wysoko rozwiniętych, stworzenie trwałej podstawy wzrostu stopy życiowej ludności

6) Uporządkowanie spraw własnościowych

- prywatyzacja

- w 1998 sektor prywatny i spółdzielczy uczestniczy w 63% wartości sprzedanej produkcji przemysłowej i w 37% wartości sprzedanych towarów konsumpcyjnych

- ’99 r. – ponad 1 mln przedsiębiorstw prywatnych, połowa przedsiębiorstw państwowych przynosi straty

- ’97 r. – decyzja o restrukturyzacji 1000 dużych, średnich i małych przedsiębiorstw państwowych które przynoszą straty

7) Reforma instytucji finansowych

- system bankowy – premier Zhu Rongji(III 1999 – projekt reform), w latach 2000-2002 – umacnianie nadzoru bankowego, wzmacnianie własnej waluty, komercjalizacja banków, proces konsolidacji banków np. 1998 The State Development Bank i The China Investment Bank

- rynek kapitałowy – giełdy papierów wartościowych, emisja obligacji państwowych – ważny element chińskiego rynku kapitałowego, 1998 wartość 12 mld służyło to inwestycjom finansowym

8) Stworzenie instytucji ubezpieczeniowych, właściwych dla gospodarki rynkowej

- na szczęście się rozwija wolno i nie ma co napisać

18 (3) Jakim pozytywnym zmianom uległa struktura tworzenia chińskiego PKB w latach 1978-1997?

- zwiększono ilościowy nakład produkcji

- transfer najnowszych technologii, stopniowe zmiany własnościowe

- 1978-1996 tempo wzrostu PKB średnio 9%, najwyższe w 1992 r – 14,2%

- wzrost udziału sektora 3 czyli usług

- spadek udziału rolnictwa i górnictwa

- przemysł w połowie lat 80-tych spadek, a w 90-tych wzrost(w górę produkcja stali, węgla, energii

- wyższa pozycja światowa w produkcji nawozów sztucznych, zboża bawełny, mięsa, stali

- wzrost nakładów na środki trwałe

20 (1) Analizując współpracę Japonii z krajami Azji i Pacyfiku i jego strukturalny dynamizm można określić jako tzw. paradygmat rozwoju gospodarczego „lecących gęsi” . Jak można scharakteryzować ten paradygmat?

Inne nazwy: ang. "the flying geese" theory; ‘Teoria Doganiania Cyklu Produktu’.

Twórca teorii: Kaname Akamatsu

Jest to swoiste ułożenie systemów gospodarczych. Kluczową „gęsią” jest najnowocześniejsza gospodarka. Reszta musi jej dorównać.

Teoria wyjaśnia międzynarodowe przepływy wiedzy technicznej. Zgodnie z tą teorią kraje mniej rozwinięte początkowo zaspokajają swoje potrzeby na określone produkty importując je od krajów wysoko rozwiniętych, a następnie po uzyskaniu niezbędnej wiedzy technicznej (właśnie dzięki importowi towarów lub inwestycjom bezpośrednim) uruchamiają własną często udoskonaloną produkcję. Produkcja ta w pierwszej kolejności zaspokaja rynek krajowy, a w późniejszej fazie staje się produkcją eksportową (często te udoskonalone produkty trafiają między innymi do krajów z których początkowo były importowane).

Wyjaśnienie nazwy:

Połączenie pomiędzy teorią i szykiem lotu dzikich gęsi można odnaleźć w schemacie następujących po sobie krzywych, które pojawiają się przy rysowaniu wykresu np. import, produkcja na rynek wewnętrzny, produkcja na eksport w przedziale czasowym.

Obraz gęsi latających w szyku jest używany zarówno w chińskiej, jak i japońskiej literaturze jako symbol bohaterstwa i współpracy państwa z narodem. Te cnoty konfucjańskie mogły zostać zaczerpnięte z różnych cech lotu gęsi takich jak geometria formacji lub z pożądania powrotu do domu.

20 (2) W dekadzie lat 70. XX wieku w zagranicznej polityce ekonomicznej Japonii wobec ASEAN ogłoszono nowe zasady podejścia w postaci doktryny Fukudy. Jakie były jej założenia?

Doktryna Fukudy (1977) - zbiór podstawowych zasad polityki Japonii wobec Azji Południowo-Wschodniej, ogłoszony przez premiera Japonii Takeo Fukudę podczas przemówienia w Manili w sierpniu 1977 r.

Japonia zobowiązywała się, że:

1. nie będzie już więcej odgrywać roli mocarstwa militarnego,

2. będzie działać na rzecz wzajemnego zrozumienia i zaufania w stosunkach z Azją Płd. – Wsch.

3. będzie pozytywnie współpracować z ASEAN i pełnić rolę pomostu między ASEAN a Indochinami, w ten sposób przyczyniając się do budowy pokoju i prosperity w Azji Płd-Wsch.

Głównym instrumentem realizacji doktryny Fukudy była pomoc rozwojowa. Mimo iż celom doktryny nie sprzyjał wybuch konfliktu w Kambodży po inwazji wietnamskiej w 1978 roku, to jednak stworzyła ona podstawę do trwałego zaangażowania Japonii w Azji Południowo-Wschodniej, np. japońska dyplomacja na początku lat 90-tych przyczyniła się do zakończenia konfliktu w Kambodży, a później uczestniczyła w operacji pokojowej w tym kraju.

20 (3) W roku 1987 Ministerstwo Międzynarodowego Handlu i Przemysłu opracowało plan nowego azjatyckiego rozwoju przemysłowego – New Asian Industrial Development. Co koordynował i jakie etapy składały się na ten plan?

Realizowany w III etapach:

1. Przygotowanie modelu współpracy ekonomicznej. Model prezentował określone gałęzie przemysłu , które z pomocą japońskich inwestycji bezpośrednich mogły się stać konkurencyjne w skali międzynarodowej.

2. Programy promocji dla wybranych gałęzi przemysłu

2 rodzaje infrastruktury:

• Podstawowa – osiedla przemysłowe lub strefy wolnego handlu

• Uzupełniająca – tworzenie nowych org. gospodarczych, których celem byłaby promocja współpracy między rządem i biznesem zgodny z modelem w gałęziach przemysłu.

1. Wdrożenie każdego z programów rozwoju przemysłowego

Eksperci wysyłani do pracy w org. rządowych w krajach goszczących.

Podstawowa przeszkoda: brak portów, dróg i systemów komunikacyjnych.

NAID:

• Jeden z najambitniejszych programów

• Inicjatywa zorganizowana

• Obejmował pomoc w zakresie kształtowania polit. przemysłowej, transferu technologii, podniesienia umiejętności zarządzania, budowy infrastruktury i zakładów przemysłowych.

Instrumenty wspomagające:

1. Nisko oprocentowane pożyczki dla inwestorów

2. Ubezpieczanie inwestycji zagranicznych (sięga 95%)

3. Poradnictwo pzred rozpoczęciem inwestycji (Japońska Org. Handlu Zagranicznego) = JETRO

   • Seminaria dla inwestorów

   • Info. o zasadach inwestowania

   • Biura ‘zamorskie’

   • Szkolenie pracowników z terenów azjatyckich (Indonezja, Tajlandia) dot. przemysłu chem., metalowego, technicznego

4. 21 (1) Jaka była sytuacja wewnętrzna Korei w połowie 19 wieku i jaką rolę odegrał Hungson Taewongun (1820-1898) jako regent małoletniego króla Kojona, który był jego synem?

5. W XIX w. Korea próbowała kontrolować otwieranie się na handel z zagranicą i wpływ obcych. Jedną z dróg było zamykanie granic przed wszystkimi krajami prócz Chin. Królem zostaje Gojong (lub Kojong). Na tron wstąpił jako dziecko. W jego imieniu władzę jako regent sprawował jego ojciec Hungson Taewongun. Realizował on politykę mającą na celu wzmocnienie centralizacji państwa. Przeprowadził reformę organów państwowych. Prowadził politykę ścisłej izolacji politycznej; wzmocnił wojsko, wyposażenia żołnierzy najnowszą bronią japońską. W okresie panowania zwiększył podatek wojskowy oraz wprowadził dodatkowe podatki co doprowadziło do zamieszek wśród społeczeństwa.

6. 21 (2) Rok 1876 r. stał się punktem zwrotnym w historii Korei. Dlaczego?

7. 26 luty 1876 rok – podpisanie traktatu pokojowego pomiędzy Koreą a Japonią. Zgodnie z umową, Korea miała otworzyć swoje porty dla handlu z Japonią. Japonia również otrzymała wiele korzyści (ulg) na rynku koreańskim.

8. 21 (3) Co oznaczało dla Korei zwycięstwo Japonii w wojnie z Chinami w latach 1894-1895 zakończonego podpisaniem traktatu w Shimonoseki?

9. Traktat z Shimonoseki – traktat pokojowy między Cesarstwem Chińskim a Japońskim, kończący pierwszą wojnę chińsko-japońską, podpisany w Shimonoseki 17 kwietnia 1895. Traktat dał Japonii wolną rękę w Korei: chińskiemu uznaniu pełnej niepodległości Korei nie towarzyszyła identyczna deklaracja Japonii; w rzeczywistości Japończycy przekształcili Koreę w swój protektorat (zależność polityczna, w której państwo posiadające własny ustrój uzależnione jest w swej polityce od państwa silniejszego), a w 1910 r. Korea została oficjalnie zajęta przez Japonię. Rozpoczął się długi okres okupacji. Wszelka działalność polityczna została zakazana, stopniowo kraj ulegał japonizacji.

22(1) W jakich latach trwała japońska okupacja Półwyspu Koreańskiego i na jakie etapy się dzielila?

A.Trwała 35 lat,od 1910 do 1945.

B.Dzieliła się na 3 etapy

1)1910-1919

2)1920-1930

3)1931-1945

Ad.1

-nazywa się ją „rządami miecza”, wszyscy nauczyciele i urzędnicy byli umundurowani i nosili biała broń.Gubernatorzy byli głównie wojskowymi(tylko 1 był cywilem).Podlegali tylko cesarzowi Japonii.

-zadania: próba prawnej legitymizacji polityki na Pół. Koreańskim, uświadomienie koreańczykom, że sytuacja nie ulegnie zmianie-pranie mózgu,1910rok-powstanie Biura do Spraw Katastrof Ziemskich,1912rok-nakaz dla rolników by sprawdzili ile ziemi posiadają, niczyja przechodzi w ręce japończyków.

-życie w miastach b. trudne, bezrobocie sięga 42%,japończyci mieli więcej przywilejów niż rdzenni mieszkańcy, edukacja pod wpływem japończyków

-Europejskie Biuro Tymczasowe Rządu na terenie Szanghaju

Ad.2

-Japonia zmienia taktykę okupacyjną, Seito pozwala na dużą liberalizację dot. obszaru kultury

-zakaz noszenia miecza i mundurów

-mianowanie koreańczyków na niższych urzędników

-pojawia się prasa w języku japońskim, równocześnie coraz większa inwigilacja oraz posterunków policji

-podporządkowanie w „białych rękawiczkach”

-istotny podział ról, co pomaga przy kontroli strategicznej

-zlikwidowano publiczne chłosty, przywrócono prawo do grzebania zmarłych, większa licz. szkół

-kwestie gospodarcze; zniesiono bariery celne, większe płacy, luzik dla przedsiębiorstw,

-powstanie Narodowego Uniwersytetu Koreańskiego

Ad.3

-ostatnia faza okupacji

-wojska zaczynają dominować w rządach w Tokio

-Mandżuria jako zaplecze żywnościowe dla Japonii

-Płw.Koreański jako miejsce zaopatrzenia armii japońskiej,bazy wojskowe,spichlerz

-zakazano czytać i pisać w języku ojczystym,koreańczycy wcielani do armii japońskiej

22(2) Jaki był zasadniczy cel okupacji japońskiej w Korei,który nie zmienił się do 1945 r, i jak był on realizowany w okresie „rządów miecza”?

A.Cel ekonomiczny:Korea była bogata w surowce naturalne,budowano nowoczesne systemy irygacyjne,wykorzystanie siły roboczej koreańczyków,Korea jako zagłębie żywnościowe,korzystanie z bogactwa Koreii,Korea mogłaby być konkurentem dla Japonii pod względem technologicznym.

B.Był realizowanypytanie:22 (1), Ad.1

22(3) Jakie wydarzenia miały miejsce w 1926r. W okupowanej Korei i dlaczego stał się on swoistą cezurą czasową?

Nie mam zbytnio pojęcia co do odpowiedzi,gdyż nie mogłem tego znaleść w notatkach.Google powiedział,iż w tym roku zmarł cesarz.Nie był on uważany za zbytniego intelektualistę,a do tego był bezpłodny i ostatni z dynastii Joseon,co mogło być przełomowym momentem dla pełnych nadzieji koreańczyków.Wątpie jednak,iż to może byc konkretna odpowiedź,niech sobie to lepiej każdy sprawdzi.

Wikipedia polska:

Sunjong, cesarz Yung-hui (ur. 25 marca 1874, zm. 24 kwietnia 1926) – ostatni cesarz Korei, z dynastii Joseon.Wstąpił na tron w 1907, po abdykacji ojca Gojonga. Panował do aneksji Korei przez Japonię w 1910. 22 sierpnia tegoż roku za namową Lee Wan-Yonga podpisał traktat aneksyjny swojego kraju.Był dwukrotnie żonaty; pierwsza żona Sunmyeong, córka jednego z przywódców arystokracji koreańskiej Min Tae-ho, zmarła przed intronizacją męża. Drugą żoną była Sunjeong, ostatnia cesarzowa Korei. Oba małżeństwa cesarza pozostały bezdzietne.

Wikipedia z ameryki:

Yunghui died without issue at the Changdeok Palace in Seoul. Emperor Yunghui had been rendered infertile (and was also said to be mentally disabled) by poisoning in the Coffee Poisoning Plot.

23 (1) Na międzynarodowej konferencji w Moskwie w grudniu 1945 r. mocarstwa podjęły decyzję wobec Półwyspu Koreańskiego. Jakie to były decyzje i dlaczego nie udało się ich wprowadzić w życie? Jaki był do nich stosunek społeczeństwa koreańskiego?

Na konferencji moskiewskie w 1945 roku USA i Rosja ustaliły na jakich zasadach powinno powstać państwo koreańskie. Zadecydowano, że zostaną przeprowadzone powszechne wybory, które wyłonią władze niepodległej Korei. W tym celu powołano amerykańsko-radziecką komisję, której zadaniem była organizacja wyborów i powołanie rządu ogólno-koreańskiego. W skutek narastającego konfliktu dwóch mocarstw oraz rozbieżności ich interesów na półwyspie koreańskim prace komisji przerwano w 1947 roku. USA wniosło do Zgromadzenia Ogólnego ONZ wniosek o rezolucję wzywającą do zorganizowania wyborów w Korei, która została przyjęta w 1947 roku. W celu wprowadzenia w życie rezolucji została wysłana do Korei specjalna komisja ONZ, która nie została wpuszczona za 38 równoleżnik – do sowieckiej strefy okupacyjnej. W roku 1948 przeprowadzono wybory w południowej części Korei i proklamowano powstanie Republiki Korei z Li Syng Manem na czele. W odpowiedzi, w tym samym roku, powstaje na północy Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna pod przywództwem Kim Ir Sena.

Koreańczycy po II wojnie światowej uznawali amerykanów za okupantów. Nie byli przychylni wyborom organizowanym narzuconym przez mocarstwa. Chcieli sami stworzyć własne państwo po odzyskaniu niepodległości.

23 (2) Kiedy i w wyniku jakich działań doszło do powstania dwóch państw koreańskich?

Na konferencji moskiewskiej w 1945 USA i Rosja ustaliły linię 38 równoleżnika jako linię podziału wpływów na półwyspie koreańskim. Następnie miały się odbyć wspólne wybory, do czego nie doszło (patrz jw.). Republika Korei powstała w sierpniu 1948r., natomiast Koreańska Republika Ludowo Demokratyczna we wrześniu 1948r.

23 (3) Jakie były pośrednie i bezpośrednie przyczyny wojny koreańskiej w której udział wzięły liczne państwa pod flagą ONZ i czy przyniosła ona obu stronom koreańskim osiągnięcie założonych celów?

Bezpośrednia przyczyną wojny było dążenie Kim Ir Sena do zbrojnego zjednoczenia Korei. Pośrednio na rozpoczęcie wojny miało wpływ kilka czynników: zdobycie władzy przez komunistów w Chinach ( z Mao Zedongiem na czele), uzyskanie przez ZSRR broni atomowej w 1949r., wypowiedzi m.in. Deana Achesona (amerykańskiego Sekretarza Stanu) oraz gen. MacArthura pomijające Koreę Południową w systemie obrony USA. Ani ZSRR, ani Chiny wspierające KRLD nie spodziewały się interwencji USA ani sił ONZ w razie ataku na Koreę Południową. Żadna ze stron konfliktu nie osiągnęła swoich celów, nie udało się utworzyć jednego państwa koreańskiego – został utrwalony sztuczny podział na KRLD i Republikę Korei.

24.1 Realizując w praktyce zasadę „samoobrony w obronie kraju”, Kim rozpoczął z wielkim rozmachem politykę totalnej militaryzacji państwa w celu przekształcenia go w „niezdobytą twierdzę wojenną” i gigantyczny „obóz warowny”. W związku z tym przedstawiono 4 fundamentalne zadania. Przedstaw je.

4 podstawowe zadania wzmocnienia potencjału militarnego Korei Płn:

1. Powszechne uzbrojenie narodu: Doktryna militarna zakładająca militaryzację życia społecznego. 1963r. proporcja między liczbą wojska a ludności (największa właśnie w Korei Płn). Powstanie również organizacji paramilitarnych takich jak: Czerwona Gwardia Robotniczo- Chłopska, czy Czerwona Gwardia Młodzieżowa (obejmowała 700 tys osób)

2. Fortyfikacja całego terytorium kraju: Utworzenie największej ilości schronów, tuneli ( 600 km), podziemne zakłady produkcyjne broni, podziemne fabryki zbrojeniowe. Gospodarka północno-koreańska zaczęła funkcjonować w stanie wojennym i tak jest do dzisiaj.

3. Utworzenie licznego korpusu oficerskiego: Szkolono i awansowano każdego żołnierza koreańskiego armii ludowej do rangi oficera. Powstała masowa kadra do zarządzania wielomilionową armią

4. Modernizacja sił zbrojnych: !Nie udało się wypełnić tego zadania bo: była bardzo szczupła baza ekonomiczna oraz własna myśl technologiczna w aspekcie wojskowym była ograniczona. Jedynie w latach 90. Była faktyczna produkcja broni jądrowej.

24.2 Kiedy doszło do pierwszego oficjalnego spotkania między przedstawicielami Korei Północnej i Korei Południowej, forum jakiej organizacji i jakie problemy były wówczas poruszone ?

Kim Ir Sen zdaje sobie sprawę, że rozwiązanie siłowe nie wchodzi w grę i należy ocieplić stosunki z Koreą Południową. Propozycja zakończenia wojny ( i zawarcie w przyszłości traktatu pokojowego). W lipcu 1971r. na forum Parlamentu Płn Korei- szeroki pakiet propozycji pokojowych miał doprowadzić do zjednoczenia kraju. Propozycja nawiązania współpracy handlowej i kulturalnej. Doradcze zgromadzenie polityczne, które ma reprezentować siły z północy i południa.

Sierpień 1971r. uznanie rządu w Seulu za równoprawnego partnera w rozmowach przez Kim Ir Sena. Dochodzi do I spotkania. Najważniejszą sprawą była rozłąka między 10 mln osób i ustalenie czy żyją etc. Następnie w 1972r. dochodzi do rozmów.

24.3 Pokojowe zjednoczenie Korei miało nastąpić na trzech zaproponowanych przez Kim Ir Sena zasadach. Jakie to były zasady i czy w XXI w. Zjednoczenie Półwyspu Koreańskiego na ich podstawie jest możliwe?

3 zasady na których ma odbyć się zjednoczenie:

1. W sposób całkowicie niezależny dzięki wysiłkom samych Koreańczyków

2. Zjednoczenie ma być pokojowe

3. Aby zrealizować zasadę 1 i 2 trzeba powołać Komitet Koordynujący Północ-Południe

25 (1)

2.09.1945- Ho Chi Minh proklamuje w Hanoi DRW. Wydarzenie to nastąpiło po odejściu Japończyków. Francja nie godziła się na niezależność Wietnamu. Ho Chi Minh mając pod kontrola płn. część kraju, wzniecając ogólnonarodowe powstanie i zajmując w końcu sierpnia Sajgon proklamował 2.09.1945 DRW.

Francja przygotowuje flotę wojenną i 70 tys. Korpus ekspedycyjny. Dzieli Wietnam na Tonkin, Annan, Koinchina.

25 (2)

Wojna trwała 8 lat. Nazwano ją I wojną indochińską . Był konflikt zbrojny prowadzony w latach 1946-1954 o wyzwolenie Wietnamu spod kolonialnej administracji francuskiej.

Oficjalnie zakończono ją na Konferencji w Genewie 20-21.07 1954. Postanowienia:

• Dalszy podział Wietnamu

• Powstaje Republika Wietnamska podporządkowana USA.

• Wyznaczono termin wyborów, które miały doprowadzić do zjednoczenia Wietnamu.(wyznaczono je w terminie 2 letnim, tzn. do lipca 1956 roku

25 (3)

Konsekwencje:

Ku zaskoczeniu, na przekór tytułowi rezolucji upoważniała ona prezydenta "do podjęcia wszelkich niezbędnych kroków, włączając w nie użycie sił zbrojnych, aby udzielić pomocy każdemu członkowi paktu o obronie zbiorowej w Azji Południowo-Wschodniej lub państwu objętemu protokołem do tego paktu, które zażąda pomocy w obronie swej wolności". WAŻNE: Republika Wietnamska należała do kategorii państw objętych protokołem SEATO.

W międzyczasie incydent w zatoce Tonkińskiej. Incydent stał się oficjalnie przyczyną przystąpienia USA do Wojny wietnamskiej (udział USA od 1964 do 1975).

26 (1) W latach 1954- 1970 Kambodża była państwem neutralnym. Jakie były wówczas relacje miedzy Kambodżą a Stanami Zjednoczonymi

w latach 1954-1970 Kambodża przeżyła udany eksperyment państwa neutralnego. W 1955 r. książę Norodom Sihanouk abdykował z tytułu królewskiego na rzecz swego ojca (który zmarł w 1960 r.). Pozwoliło mu to utrzymać zasadę monarchiczną, a jednocześnie zwiększyć udział w życiu politycznym. Zdecydował się przyjąć pomoc wojskową USA, ale oparł się próbom wciągnięcia Kambodży do SEATO i nawiązał stosunki dyplomatyczne z państwami Układu Warszawskiego. Uznał też zasady pokojowego współistnienia państw o odmiennych ustrojach (nie wtrącanie się do reżimu brak ingerencji w sprawy wew.). Kiedy "prozachodni sąsiedzi" prowokowali incydenty zbrojne na granicach, Kambodża przyjęła ustawę w sprawie neutralności (IX 1957 r.), a z agresywną Tajlandią zrywała stosunki dyplomatyczne (1958, 1961 r.). Kiedy USA oskarżyły rząd Kambodży o dawanie schronienia oddziałom NFWWP(siły wietnamskie ), wówczas ten zrezygnował z amerykańskiej pomocy gospodarczej i wojskowej, zażądał też odwołania amerykańskiej misji wojskowej (12 XI 1963 r.). Jednocześnie Sihanouk proponował zwołać konferencję genewską w celu zagwarantowania neutralności Kambodży, grożąc USA, jeśli będą sprzeciwiać się takiej konferencji, zawarciem paktów bezpieczeństwa "z niektórymi przyjaznymi krajami" (II 1964 r.).

W miarę rozszerzania się wojny wietnamskiej wojska amerykańskie i sajgońskie coraz częściej naruszały terytorium Kambodży, usprawiedliwiając te akty prawem do pościgu za partyzantami Viet Kongu łub niedokładnością posiadanych map. Dochodziło też do amerykańskich i sajgońskich bombardowań przygranicznych obszarów Kambodży. Na tym tle doszło do zerwania stosunków dyplomatycznych i konsularnych między Kambodżą a Stanami Zjednoczonymi (4 V 1965 r.). Następnie rząd Kambodży zwrócił się do współprzewodniczących konferencji genewskiej (26 Xn 1965 r.), jednak tylko ZSRR jednoznacznie wypowiedział się za przestrzeganiem układów genewskich. Z inicjatywy USA państwa zachodnie wysunęły wtedy propozycję rozszerzenia kompetencji i środków działania Międzynarodowej Komisji Nadzoru i Kontroli, aby mogła ona chronić nienaruszalność granic Kambodży.

Rząd Kambodży uznał takie propozycje za naruszanie układów genewskich i wyraził życzenie, aby uczestnicy konferencji genewskiej z 1954 r. uznali neutralność i integralność terytorialną Kambodży (27 III 1966 r.). Związek Radziecki takie uznanie potwierdził (5 VII 1966 r.). Niebawem uczyniła to także Francja, co prezydent de Gaulle proklamował publicznie na wielkim wiecu na stadionie w Phnom-Penh (1 IX 1966 r.), ostro potępiając zarazem agresję amerykańską w Wietnamie. Inni sojusznicy USA nie odpowiedzieli pozytywnie na życzenie Sihanouka. Jednakże chcąc wznowić stosunki dyplomatyczne z Kambodżą rząd amerykański był zmuszony oświadczyć (16 IV 1969 r.), że uznaje całość terytorialną tego państwa w istniejących granicach.

Wznowienie stosunków dyplomatycznych przyczyniło się do ożywienia aktywności sił proamerykańskich i antywietnamskich w Kambodży. Waszyngton wykorzystał tę sposobność do podporządkowania polityki wobec tego kraju koncepcji "wietnamizacji" wojny w Wietnamie. Zainspirował więc i poparł wojskowy zamach stanu, który 18 marca 1970 r. doprowadził do obalenia Sihanouka i utworzenia rządu przez gen. Lon Nola.

26 (2) Jak długo trwały rządy gen. Lon Nola i dlaczego upadły?

5 lat. Dla Stanów Zjednoczonych sympatyzujący z komunistami książę Nordom Sihanouk stanowił przeszkodę na drodze do osiągnięcia celów w Azji Południowowschodniej, stąd obalanie monarchii i przejęcie w marcu 1970 roku władzy przez Lon Nola uznano za dobry omen w pozbyciu się komunistów z kraju, noszącego od października tamtego roku nazwę Republiki Khmerów.

Ogromne wsparcie ze strony Amerykanów, przy jednoczesnym braku kontroli spowodowało, że kambodżańscy dowódcy wojskowi stali się beneficjentami niespotykanego dotąd dostatku. Miało on swoje źródło w sprzedaży na wolnym rynku otrzymanej z zagranicy broni, lekarstw i żywności. Broń była odkupywana od handlarzy przez siły rewolucyjne (Czerwonych Khmerów) i sympatyzujące z nimi siły Wietnamu Północnego. Zresztą, odsprzedawano ją zazwyczaj temu, kto dał więcej, bez względu na to, po której stronie konfliktu się znajdował.

W tym samym czasie mieszkańcy Kambodży, w latach 60-tych jednego z najprężniej rozwijających się krajów Azji, doświadczali głodu. Ryż, w jaki obfitował przed wojną, stał się towarem deficytowym. Stany pozostawiły dystrybucje pomocy żywnościowej reżimowi, a ten scedował ten przywilej na prywatnych handlarzy, którzy niespełna połowę surowca sprzedawali po cenie ustalanej przez państwo, a pozostałą cześć za cenę niebotyczną, co sprzyjało rozwojowi inflacji.

Studenci skandowali hasła "Korupcja + Niekompetencja = Głód". Lon Nol nie tylko nie robił nic, by rozwiązać problem głodu, ale zniechęcał ludzi do posiadania jakiejkolwiek nadziei na otrzymanie pomocy. Idea opieki społecznej była obca rządowi, a środki z zagranicznych programów pomocowych trafiały do urzędników.

W 1972 roku Ameryka miała nadzieję, że dochodzący do siebie po udarze mózgu dyktator przekaże władzę, ten jednak, nie tylko wystartował w wyborach, ale przy prawdopodobnej pomocy oszustwa je wygrał. W styczniu 1973 roku siły rządowe kontrolowały zaledwie 25 procent kraju. Bombardowania Kambodży przez amerykańskie myśliwce spustoszyły pola ryżowe, siejąc głód. Stany Zjednoczone zajęły się kryzysem wewnętrznym wywołanym przez skandal Watergate, a skorumpowana armia Lon Nola przegrywała bitwę po bitwie. W 1974 roku, wraz z przejęciem kontroli nad rzeką Mekong przez Czerwonych Khmerów, było jasne, że era Lon Nola dobiegła końca.

W trwającej 5 lat wojnie domowej śmierć poniosło pół miliona ludzi. Było to jedynie preludium do prawdziwej rzezi dokonanej przez Salotha Sara, mordującego własny naród pod rewolucyjnym imieniem Pol Pota

26 (3) Po wejściu z życie konstytucji Demokratycznej Kampuczy (5.01.1967) i zniesieniu systemu monarchicznego umocniła się władza nowego premiera Pol Pota i wicepremiera Ienga Sary. Jaki charakter miała ich władza i przez kogo została obalona?

W 1975 roku po przejęciu władzy przez Czerwonych Khmerów, ich przywódca zwany też Wielkim Bratem Numer Jeden postanowił zmienić kraj w utopię opartą na rolnictwie. Pol Pot ogłosił "rok zerowy", który był początkiem Republiki Kampuczy. Palono książki, niszczono szpitale, wysadzano świątynie, zakazano obchodzenia świąt i słuchania muzyki. Przedstawiciele dawnej administracji zostali zabici. Egzekucji dokonywano za bycie zbyt starym, chorym, noszenie okularów, za mało zniszczone dłonie i znajomość języków obcych. Kambodżanie ginęli z powodu niewolniczej pracy, głodu i chorób. Mordowano lekarzy, nauczycieli, inżynierów, rzemieślników, słowem każdego, kto był "skażony miastem". Jego chora wizja doprowadziła do jednego największych okrucieństw XX wieku.

Pol Pot nawiązał współpracę z ChRL. Na tym tle, a także z powodu eksterminacji mniejszości wietnamskiej i incydentów granicznych popadł w ostry konflikt z Wietnamem. W 1979 został obalony przez wojska wietnamskie i wewnętrzną opozycję. Wraz z księciem Sihanoukiem kierował partyzantką wspieraną przez Tajlandię,CIA i ChRL, walczącą z prowietnamskim rządem w Phnom Penh. W latach 1986-1988 Pol Pot mieszkał w Tajlandii chroniony przez armię tajlandzką i tajlandzki rząd. Kontynuował wojnę domową także po wycofaniu wojsk wietnamskich oraz stworzeniu rządu zgody narodowej, gdy w 1991 r. książę Sihanouk ponownie został głową państwa. W 1997 roku w ramach jednej z niezliczonych czystek w kierownictwie partii, zlecił zabójstwo jednego ze swych najbliższych współtowarzyszy jeszcze z czasów paryskich - Son Sena. przez wojska wietnamskie i wewnętrzną opozycję został w 1979 roku obalony. Kilka tygodni później współtowarzysze pod kierownictwem Ta Moka urządzili proces pokazowy Pol Pota i skazali go na dożywotni areszt domowy, gdzie po kilku miesiącach zmarł, według oficjalnej wersji z przyczyn naturalnych(1998)

W Kambodży w okresie 3,5-letnich rządów Pol Pota spośród 7,5 mln mieszkańców Kambodży z głodu, chorób i w wyniku egzekucji zginęło ok. 1,7-2,5 mln ludzi. Pol Pot w udzielanych wywiadach nie uznawał swojej odpowiedzialności za te zbrodnie. O czasach swoich rządów mówił: "byliśmy jak dzieci uczące się chodzić", "walczyłem nie po to, aby mordować ludzi", "naszą walkę prowadziliśmy, by zapobiec wietnamizacji Kambodży", "moje sumienie jest czyste".

27(1)Po powstaniu Demokratycznej Republikii Wietnamu aż do jego zjednoczenia, dobrze układały się stosunki chińsko-wietnamskie.Jakie przyczyny składały się na te dobre stosunki i kiedy doszło do zjednoczenia wietnamu?

Do zjednoczenia Wietnamu doszło w 1976 roku.Wtedy to powstała Socjalistyczna Republika Wietnamu.Od powstania DRW w 1945 i ChRL 1949, aż do odejścia amerykanów z sajgonu, stosunki pomiędzy tymi dwoma krajami układały się bardzo dobrze, głównie działo się to za sprawą zbliżenia na płaszczyźnie ideologicznej i państwowej.Chińczycy i wietnamczycy mieli wspólnego wroga, którym była Francja i USA.chiny udzielał y Wietnamowi także bardzo dużej pomocy wojskowej i gospodarczej.

27(2)Dlaczego od stycznia 1979 roku aż prawie do przełomu lat 80 i 90 XX wieku trwał stan wrogości pomiędzy ChRL a Wietnamem?

Problemy pomiędzy krajami zaczęly sie kiedy rząd wietnamski zacząl ingerowac w rządy Pola Pota i Czerwonych Khmerów w Kambodży któremu sprzyjał Pekin.W grudniu 1978 Wietnam atakuje i obala rząd Pola Pota.Spotkało się to z odpowiedzią Chin które w styczniu 1979 roku zaatakowaly północ Wietnamu.Miała to być nauczka dla niesfornego sąsiada za obalenie przyjaznego dla Chin rezimu Pota.Wietnam zbliżył sie do ZSRR która miała bardzo złe stodsunki z Chinami.ChRL chciała mieć decydujący wpływ na półwysep indochiński i na polityke wietnamu.Chińczycy rządali wycofania wojsk wietnamskich z kambodzy.Stało sie to 1989r i było wymogiem do normalizacji stosunków.Kolejnym powodem do poprawy stosunkó było rozwiązanie RWPG a potem Układu Warszawskiego. Od tego czasu Chiny i Wietnam stały sie najwiekszymi i najistotniejszymi państwami komunistycznymi na świecie.

27(3) ChRL dążąc do poprawy stosunków z wietnamem kierowałą sie trzema podstawowymi celami. Jakie to były cele?

1.Zyskanie przez Chiny stabilnego i spokojnego otoczenia na swojej południowej granicy

2.Chiny mogły rozwijać handel przygraniczny z wietnamem. Wpływałol to korzystnie na rozwój chińskich rejonów przygranicznych.Zmniejszało nierówności pomiędzy tymi przygranicznymi terenami a bogatszymi prowincjami.

3.Nie dopuszczenie do zbyt gwałtownego otwierania się Wietnamu na zachód i utrzymanie go w orbicie wpływów chińskich

28 (1) W 1998 r. Rosja wzięła po raz pierwszy udział w szczycie państw APEC w Kuala Lumpur w Malezji, o co przez kilka lat musiała zabiegać. Jakie to wydarzenie miało znaczenie dla Federacji Rosyjskiej?

Odczytywano to jako wzrost prestiżu Rosji w tym regionie świata oraz przełamanie izolacji Rosji w tym regionie.

28 (2) Pod względem geograficznym Rosja przylega do regionu Azji i Pacyfiku częścią swojego terytorium, którą określa się mianem rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Jakie jednostki polit.- adm wchodzą w jego skład i jaka jest najważniejsza przyczyna spadku jego znaczenia?

Republika Jakucka, Kraj Nadmorski, Kraj Chabarowski

5 okręgów: irkucki, amurski, Sachalin,  Kamczatka, Czito

Żydowski Obwód Autonomiczny, Koriacki Okręg Autonomiczny, Czukocki Okręg Autonomiczny

spadek znaczenia: kapitał i technologie muszą pochodzić z innych krajów, handel w tym regionie nie odgrywa dużego znaczenia (głównie art. rolne, surowce, wyroby przemysłu drzewnego)

28 (3) Zdając sobie sprawę z tych niedostatków rząd Rosji przyjął w kwietniu 1996 r. narodowy plan długofalowego rozwoju Dalekiego Wschodu do roku 2005. Co przewidywał ten plan.

Reformy ekonomiczne miały zapewnić bezpieczeństwo państwa w tym regionie. Tworzenie firm joint - ventures, rosyjsko – chińskich, budowa mostu na rzece Amur, projekty międzynarodowe – zwiększenie wydobycia gazu w Jakucji, wykorzystanie zasobów rzeki Tumeń – eksploatacja przy pomocy ONZ, zwiększenie zainteresowania Japonii inwestycjami w Rosji.

29.1 We współpracy handlowo-gospodarczej rosyjsko-chińskiej biorą udział część wschodnie obu krajów, na które przypada ponad 90% tej współpracy. Jakie rosyjskie obwody oraz chińskie prowincje biorą w niej udział?

 

- Kraj Chabarowski, Kraj Nadmorski, Obwód Amurski, Żydowski Obwód Autonomiczny

- Liaoning, Heilongjiang, Jilin

 

29.2 Intensyfikacja przemysłowego rozwoju Północno-Wschodnich Chin nie tylko otworzyła przed partnerem rosyjskim dodatkowe możliwości w rozwoju międzynarodowej współpracy, ale także stworzyła określone problemy. Jakie to są problemy?

 a)      strategia Chin wobec rosyjskiego Dalekiego Wschodu jest traktowana, jako rynek surowcowy

b)      konkurencja między przedsiębiorstwami Płn-Wsch Chin a rosyjskim Dalekim Wschodem [przyciąganie prywatnych inwestycji zagranicznych, nowoczesnych technologii]

c)       konkurencyjność towarów chińskich wobec rosyjskich na rynkach międzynarodowych

 

29.3 Strona rosyjska i japońska dokonują systematycznych wysiłków rozszerzających plan współpracy z początku XXI wieku oparty na siedmiu filarach. Jakie to są filary?

 1)      Inicjatywy współpracy inwestycyjnej

2)      Promowanie integracji gospodarki Rosji z międzynarodowym systemem gospodarczym

3)      Rozszerzanie poparcia dla reform rynkowych w Rosji

4)      Współpraca z planami szkoleń menedżerów i biznesów publicznych

5)      Umacnianie dialogu na temat energii

6)      Współpraca na rzecz pokojowego wykorzystania energii atomowej

7)      Współpraca w działaniach w przestrzeni kosmicznej