wektor przemieszczenia-wektor, który opisuje przemieszczenie danego ciała, czyli zmianę jego położenia
z punktu A do punktu B. Posiada on wartość, kierunek i zwrot
droga -długość odcinka (krzywej albo prostej), jaką pokonuje wybrany punkt materialny podczas swojego ruchu
droga w ruchu jednostajnie prostoliniowym -interpretacja graficzna-droga jest to pole pod wykresem v(t) [m]
s=vdt=∫vdt
droga w ruchu jednostajnie przyśpieszonym- s=∫0tvdt, s=v0t+$\frac{at^{2}}{2}$
prędkość chwilowa-p. ch. otrzymujemy z prędkości średniej zmniejszając przedział czasu do wartości coraz
bliższej zera(przedział czasu jest nieskończenie bliski zera) [m/s]
prędkość linowa w ruchu jednostajnym prostoliniowym-jest stała, jest to stosunek przebytej drogi przez dany
punkt materialny do czasu trwania tego ruchu v=s/t=const
prędkość linowa w ruchu przyśpieszonym v=v0+a*t
iloczyn skalarny- a*b=c, c=a*b*cosα
iloczyn wektorowy-axb=c, c=a*b*sinα reguła śruby prawoskrętnej
prędkość kątowa – wielkość wektorowa opisująca ruch obrotowy (np. ruch po okręgu). Jest wektorem
(pseudowektorem) leżącym na osi obrotu i skierowanym zgodnie z regułą śruby prawoskrętnej. Jest równa kątowi
zakreślonemu podczas ruchu podzielonemu przez czas. [1rad/1s] ω=dϕ/dt
przyśpieszenie w r. prostoliniowym-wielkość skalarna, stosunek zmiany prędkości względem czasu a=dv(wektor)/dt
przyśpieszenie w r. jednostajnie zmiennym-jest stałe [m/s2]
przyspieszenie kątowe, ε-wielkość pseudowektorowa charakteryzująca zmiany prędkości kątowej ω bryły
sztywnej lub punktu materialnego względem czasu [1rad/s2] ε=dω/dt
przyśpieszenie w r. krzywoliniowym(składa się z dwóch składowych):
przyśpieszenie styczne-składowa równoległa do prędkości (czyli styczną do toru i równoległą do kierunku
ruchu); odpowiada za zmianę wartości prędkości a=dv/dt
przyśpieszenie normalne(dośrodkowe)- składową prostopadłą do prędkości (prostopadłą do kierunku
ruchu); odpowiada za zmianę kierunku prędkości a=v2/R
pęd-wielkość wektorowa, iloczyn masy i prędkości ciała p→=dv→*m [kg*m/s]
siła-wielkość wektorowa, miara oddziaływania ciał, iloczyn masy i przyśpieszenia F→=m*a→ [N]
I zasada dynamiki Newtona-istnieje ukł. inercjalny, który jeśli na ciało nie działają siły lub siły działające
równoważą się to ciało pozostaje w spoczynku, lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym
tzw. ukł. gwiazd ze środkiem w słońcu
II z.d.N.-jeżeli na ciało działa siła niezrównoważona to ciało to porusza się ruchem zmiennym, wartość
przyspieszenia w tym ruchu jest wprost proporcjonalna do wartości liczbowej działające siły i masy ciała
Fwyp=m*a F→=dp→/dt [N]
III z.d.N.(zasada akcji i reakcji)-jeżeli ciało A działa na ciało B pewną siłą F to ciało B działa na ciało A siłą F
o tej samej wartości , kierunku ale o przeciwnym zwrocie FAB→=-FBA→
Zasada zachowania pędu-jeżeli na ukł. ciał nie działają siły zewnętrzne to całkowity pęd układu nie zmienia
się dp→/dt=Fzew→; jeśli Fzew→=0, to dp→/dt=0 i p→=const; zastosowania: odrzut, zderzenia sprężyste i nies.
praca siły stałej-praca siły przesunięcia W=F→*r→ W=F*r*cosα [1J]
praca siły zmiennej-siła zależy od przemieszczenia W=∫F→*dr→
energia kinetyczna-wartość energii kinetycznej jest równa pracy, jaką trzeba włożyć, aby rozpędzić ciało.
∆Ekin=W; dla prędkośći <c Ekin=m*v2/2; dla prędkości ok. c E=mc2 [1J]
energia potencjalna-[1J] energia jaką ma układ ciał umieszczony w polu sił zachowawczych, wynikająca
z rozmieszczenia tych ciał. Równa jest pracy, jaką trzeba wykonać, aby uzyskać daną konfigurację ciał,
wychodząc od innego rozmieszczenia, dla którego umownie przyjmuje się jej wartość równą zero Epot=m*g*h
Zasada zachowania energii-w dowolnym ruchu przebiegającym bez tarcia (i innych strat energii) energia
mechaniczna układu izolowanego jest stała.∆Ekin=-∆Epot-∆Q-∆Einne; ∆Ecał=∆Ep+∆Ekin +∆Q+∆Einne; ∆Ec=0; Ecał=const
moment bezwładności–skalar, miara bezwładności ciała w ruchu obrotowym względem określonej,
ustalonej osi obrotu. M.b. odgrywa prawie taką samą rolę w dynamice ruchu obrotowego jak masa w dynamice
ruchu postępowego [kg*m2] I$= \sum_{i = 1}^{n}mi*\text{ri}^{2}$ ;dla ciał o ciągłym rozkładzie masy- I=∫r2dm
moment siły-iloczyn wektorowy promienia wodzącego r, o początku w punkcie O i końcu w punkcie
przyłożenia siły, oraz siły F [Nm] M→=r→xF→
moment pędu-wielkość wektorowa, iloczyn wektorowy wektora położenia i pędu [kg*m2/s] L→=r→xp→
Zasada zachowania momentu pędu-jeśli na bryłę nie działają żadne momenty sił zewnętrznych, to moment
pędu tej bryły nie zmienia się M→=dL→/dt L→=const M→=ε→*I
siły bezwładności d’Alemberta-(zasada) praca zsumowanych sił zewnętrznych i sił bezwładności na drodze
będącej przesunięciem wirtualnym, czyli praca wirtualna jest równa zeru; przykład: wciskanie w fotel
siła odśrodkowa-jeżeli układ odniesienia porusza się z prędkością v po okręgu (względem układu inercjalnego)
o promieniu R. To na każde ciało, które w tym układzie będzie opisywane, musi działać siła odśrodkowa.
Fodśr=m*v2/R=m*ω2*R przykład: karuzela, pralka(wirówka)
siła Coriolisa-pozorna, występującą jedynie w obracających się układach nieinercjalnych. Dla zewnętrznego
obserwatora siła ta nie istnieje. Dla niego to układ zmienia położenie, a poruszające się ciało zachowuje swój stan
ruchu zgodnie z I zasadą dynamiki. Fcor=-2m*ωxv przykłady: na półkuli północnej mocniej podmywane są prawe
brzegi rzek (odpowiednio: na południowej – lewe); płaszczyzna, w której porusza się wahadło ulega skręceniu
na półkuli północnej w prawo, a na południowej – w lewo;
masa relatywistyczna-jest wielkość względną (jej wartość zależy od układu odniesienia), Może ona zmieniać się
bez zmiany zachodzącej w samym obiekcie fizycznym, wyłącznie przez zmianę układu odniesienia.
mr=m0/$\sqrt{1 - v^{2}/c^{2}}$
pęd relatywistyczny- p→=mr*v→
energia relatywistyczna-zgodnie z wynikającą ze szczególnej teorii względności zasadą równoważności masy
i energii masa spoczynkowa danego obiektu fizycznego jest jego energią spoczynkową (energią w układzie
odniesienia związanym z obiektem, nazywanym układem spoczynkowym tego obiektu), określoną wzorem E0=m0c2
energia całkowita-E=mc2 energia kinetyczna = E-E0