Rozmnażanie roślin warzywnych

-wegetatywne(cz. Roślin)

- generatywne(mat. Siewny)

Rozmnażanie wegetatywne polega na oddzieleniu od rosliny macierzystej poj kom, tk, albo organów i odtworzenie z nich nowego organizmu

Wykorzystujemy odcięte, oderwane lub inne odizolowane cz.

Cz. Podziemne(bulwy, cebule, kłącza, rozłogi, korzenie,

Cz. Nadziemne( pędy zielone, cebulki powietrzne)

R.weg. stosujemy u roślin:

-niewytwarzających nasion w naszym klimacie(czosnek, chrzan, niektóre cebule),

-gdy nie powtarzaja cech rodzicielskich przy rozmnażaniu z nasion, np. rabarbar, ziemniak,

- można rozmnażać z nasion, ale r. weg do uzyskania tego samego plonu jest prostsze np. szczypior rabarbar,

- cele hodowlane,

Wegetatywnie rozmnaża się warzywa z grupy cebulowych: cebula kartoflanka, wielopiętrowa, szalotka, siedmiolatka, czosnek (rozmnażanie z cebul), szczypiorek (podział kęp)
oraz rośliny wieloletnie: rabarbar, szparag (podział karp) i chrzan (sadzonki korzeniowe)

Rozmnażanie generatywne u warzyw następuje przy wykorzystaniu:

nasion – kapustne, motylkowe, dyniowate, psiankowate,

owoców – selerowate (seler, marchew, pietruszka), sałata

owocostanów – buraki

Nasienie = łupina nasienna+zarodek+zapasowe

substancje pokarmowe

Łupina:

Nasiona szybkopęczniejące:

• kapustne (brokuł, kalafior,…)

• brukiew,

• fasola,

• groch

Nasiona wolnopęczniejące:

burak, selerowate,

Zarodek = pąk+ skrócona łodyżka+korzonek+liścienie

Substancje zapasowe: mogą tworzyć:

osobną tkankę – bielmo,

liścienie,

liścienie i bielmo

Nasiona bielmowe:

pomidor,szpinak, cebula

Nasiona bezbielmowe:

fasola, groch, kapustne, dyniowate

Kiełkowanie nasion:

faza fizyczna – pęcznienie

f. biochemiczna – uruchamianie substancji zapasowych,

f. morfologiczna, wzrost i rozwój zarodka

Kiełkowanie epigeiczne (nadziemne) – łodyżka rośnie

szybciej w części podliścieniowej:

dyniowate, kapustne, fasola zwykła, pomidor

Kiełkowanie hypogeiczne (podziemne) – silnej rośnie część

nadliścieniowa – liścienie zostają pod powierzchnią gleby:

groch, fasola wielokwiatowa

Przygotowanie nasion do wysiewu

*moczenie nasion (Warzywa o długim okresie wschodów – MARCHEW, PIETRUSZKA, SZPARAG.Przy powtórnym siewie, dla uzupełnienia pustych miejsc – CEBULA.Woda o temp. 20 – 30 ºC,Czas moczenia 24 godziny

*Podkiełkowanie nasion

umieszczanie namoczonych nasion w ciepłym

pomieszczeniu, do momentu gdy 30-50% nasion

wypuści kiełki o długości ok. 2mm

*szczepienie Stosowanie Nitraginy pozwala na: zwiększenie intensywności wiązania azotu, poprawia warunki fitosanitarne gleby i jej strukturę, zwiększa plonowanie rośli

Frakcjonowanie nasion

zapewnia większą równomierność dojrzewania

zapewnia dokładność wysiewu (siewniki precyzyjne)

Zaprawianie nasion

Ma na celu zlikwidowanie chorób i szkodników

przenoszonych wraz z nasionami oraz zabezpieczenia

roślin przed infekcją z gleby.

Zaprawianie:

chemiczne: na sucho, na mokro

termiczne

Otoczkowanie nasion

Powlekanie nasion warstwą obojętnego materiału

(często z dodatkiem środków ochrony roślin,

składników odżywczych, stymulatorów wzrostu)

poprawia dokładność siewu, eliminuje wykonywanie przerywki

zmniejsza ilość zużytych nasion

poprawia kiełkowanie i równomierność

dojrzewania

Otoczki: glinka kaolinowa, węgiel drzewny.

Przedsiewna ocena jakości nasion:

Oznaczenie:

czystości nasion

żywotności nasion

liczby nasion innych gatunków

wilgotności

wigoru

zdrowotności

tożsamości odmianowej i gatunkowej

Żywotność nasion – zdolność do kiełkowania

Metoda zwykła (kiełkowania)

2 terminy:

1. Gdy siewki osiągną stadium umożliwiające ich ocenę

Określa się energią kiełkowania - % wszystkich roślin,

które normalnie skiełkowały w krótkim okresie czasu.

WYSOKA ENERGIA =RÓWNOMIERNE WSCHODY lub RÓWNOMIERNY

ROZWÓJ ROŚLIN

2. Gdy wszystkie żywe nasiona zdążyły skiełkować

Zdolność kiełkowania - % normalnie skiełkowanych nasion,

w określonych warunkach, w określonym czasie

Metoda tetrazolinowa – wykorzystuje reakcje barwną między żywymi

tkankami nasion a roztworem wskaźnika (chlorek trójfenylotetrazoliny)

Wigor nasion – zdolność do wytwarzania zdrowych i dobrze rozwijających się siewek oraz roślin w szerokich granicach różnych czynników środowiska

Czystość nasion – wydzielenie z materiału siewnego:

nasion czystych (wszystkich nasion danego gatunku), nasion innych roślin, zanieczyszczeń

Tożsamość gatunkowa i odmianowa

Metody oceny:

1. Histologiczna – badanie pod mikroskopem tkanek okrywy nasiennej,

2. Mikrochemiczna:

• na podstawie obecności i ilości barwników antocyjanowych i

flawonowych ( w nasionach, we wczesnych fazach rozwoju siewek),

• na podstawie różnic w rozdziale aminokwasów

met. chromatograficzna, kapustne

3. Fluorescencyjna – badanie fluorescencji siewek naświetlonych

promieniami UV

4. Wegetacyjna – na podstawie różnic wielkości i kształtu liścieni,

pierwszej pary listków oraz barwy i owłosienia łodyżki siewek

5. Metoda markerów molekuralnych

Markery białkowe, DNA pobrane z siewek lub nasion słuŜące do określenia przynaleŜności

(tzw. prąŜki)

Sztuczne nasiona:

• gwarantują zachowanie genetycznej jednolitości potomstwa

• mają wysoki współczynnik rozmnażania

- są pozbawione patogenów

- nadają się do długotrwałego przechowywania

- są łatwe w transporcie

Źródła komórek embrionalnych:

ogonki i blaszki liściowe, pylniki,

hipokotyle, słupki, płatki kwiatów,

wierzchołki korzeni

Kondycjonowanie nasion.

1. Hydrokondycjonowanie – zabiegi z udziałem wody

Hartowanie, nawilżanie wilgotnym powietrzem, parą wodną,

rozpyloną wodą

2. Osmokondycjonowanie

– podkiełkowywanie osmotyczne w roztworach soli (KNO_3, NaCl_2, K₃PO_4, MgSO₄, glikol polietylenowy PEG)

3. Monokondycjonowanie – kiełkowanie na matrycach – (zawiesinach wodnych absorbentów o dużej chłonności i powierzchni oraz wysokim potencjale osmotycznym) , które pobierają nadmiar wody, nie dopuszczając do skiełkowania nasion

4. Biokondycjonowanie – pokrywanie nasion zawiesiną bakterii i inkubacja w odp. warunkach termicznych i wilgotnościowych (np. Pseudomonas aureofaciens)

- ochrona przed chorobami grzybowymi

Skaryfikacja

Uszkodzenie pokrywy nasiennej:

• mechaniczne – ścieranie, szybkie ogrzewanie,

ochładzanie, zamrażanie

chemiczne – stężone kwasy lub zasady