Odbyt (anus) to końcowy odcinek przewodu pokarmowego. Budowa omawiana na przykładzie psa. Składa się z 3 podstawowych części/odcinków:
-strefa słupowa (zona columnalis) – od kilku mm do kilku cm (w zal.od gat. – u konia nie przekracza 2cm). Strefę słupową od śluzówki jelita prostego oddziela wąski (milimetrowej długości) odcinek zwany kresą odbytowo-odbytnicza (linea anorectalis). Jest ona strefą przejściową dwóch typów śluzówek (jakby oddziela je); błony śluzowej z nabł.cylindrycznym od bł.śl.z nabł.wielowarstwowym płaskim. Strefa słupowa (bo wysokie fałdy błony śluzowej (columnae anales albo słupy Morganiego), pomiędzy nimi zatoki (sinus anales) z gruczołami odbytowymi (glandulae anales)).
-strefa pośrednia (zona intermedia) = kresa odbytowo-skórna (linea anocutanea) – bardzo wąska (podobnie jak kresa odbytowo-odbytnicza), stanowi granicę między strefą słupową (z.columnalis), a skórną (z.cutanea).
-strefa skórna (zona cutanea) znajduje się na zewnątrz, otacza od zewnątrz otwór odbytowy i jest wyposażona w liczne gruczoły okołoodbytowe (glandulae circumanales).
Na wysokości mniej więcej linea anocutanea znajdują się u psa wejścia do zatok (prawej i lewej) przyodbytowych (sinus paraanalis deuter et sinister) a w nich znajdują się gruczoły zatok przyodbytowych (u mięsożernych) (glandulae sinus paraanalis).
Czyli mamy 3 typy gruczołów: odbytowe, około odbytowe i zatok przyodbytowych. Ich przewody są cienkie i często ulegają zatkaniu. Powstaje stan zapalny, wychodzenie sierści, świąd grzbietu itp.
W obrębie odbytu występują 2 zwieracze:
1-wewnętrzny (sphincter ani internus) – kom.mięśniowe gładkie,
2-zewnętrzny (sphincter ani externus) – kom.mięśniowe poprzecznie prążkowane.
BUDOWA UKŁADU POKARMOWEGO KONIA (specyficzny)
Koń posiada bardzo długie podniebienie miękkie (sięga do podstawy nagłośni), które dociskając się do korzenia języka w momencie wymiotowania często powoduje wypływanie treści pokarmowej przez nozdrza.
Procesy fermentacyjne, które mają na celu wykorzystanie nietrawionych przez inne gatunki składników pokarmu u konia zachodzą w jelicie grubym a u przeżuwaczy zachodzą w żołądku (żwaczu).
Przełyk – ok. 1,2m, żołądek (bardzo mały) – do 15 litrów, j.cienkie – ponad 20m, j.grube – odpowiednio duże – największe rozmiary ze wszystkich odcinków (bo tam procesy fermentacyjne). Ślinianka przyuszna wydziela do 70% ogólnej ilości śliny, a dzienne wydzielanie śliny dochodzi do 40l. Na 1kg siana zużywane jest ok.4l śliny, 1kg ziarna 2l.
Przełyk konia posiada najlepiej rozwiniętą mięśniówkę (wewnętrzna okrężna i zewnętrzna podłużna), jest wyposażony w spoltozwoje śródścienne (zwój mięśniówkowy Auerbacha i podśluzówkowy Meissnera) . W ramach tych splotozwojów występują zwoje nerwowe i olbrzymie ilości śródściennych neuronów.
Przełyk konia przebiega w odcinku szyjnym tak samo, jak u innych gatunków ( w 1/3 dolnej szyi schodzi na lewo przylegając do tchawicy), a potem przyjmuje znowu położenie tak jak w przednim odcinku szyi, przed wpustem doczaszkowym do jamy piersiowej przyjmuje położenie górne do tchawicy i dalej do rozworu przełykowego przepony.
W okolicach wpustu doczaszkowego do jamy piersiowej występuje pierwsze zwężenie światła przełyku, a drugie w okolicach rozworu przełykowego przepony, które mogą się zatykać.
U koni, ze względu na budowę układu pokarmowego, występują stosunkowo często zjawiska patologiczne dotyczące nieprawidłowości w przesuwaniu się treści pokarmowej – określane są mianem morzysk lub kolek.
Miejsca predylekcyjne do zalegania treści pokarmowej u konia i powstawanie kolek jelitowych. Miejsca usposabiające do problemów w przechodzeniu treści:
1) ostry kąt uchodzenia przełyku do żołądka 2) wąskie ujście ślepo-okrężnicze (długość 5 cm) 3) wąskie zgięcie miedniczne ( 7-9 cm, skręt 180) 4) bardzo wąskie przejście okrężnicy grubej – jej tzw. bańki ( 40 cm) – w okrężnicę cienką (długość 2,5 – 4 m, 10 – 15 cm) Dodatkowo: 1) zbyt długie podniebienie miękkie 2) za mało pojemny żołądek 3) niemożność odbijania gazów z żołądka do gardła
Przełyk uchodzi do żołądka pod kątem bardzo ostrym. Wpust do żoładka (cardia) i odźwiernik (pylorus) są zlokalizowane bardzo blisko siebie, stąd też krzywizna mniejsza żołądka ma kształt wybitnie litery V i wcięcia żołądka (incisura ventriculi). Żołądek położony jest całkowicie po lewej stronie jamy brzusznej w okolicy podżebrowej lewej, jedynie niewielka część odźwiernika przesunięta jest nieco na prawo od płaszczyzny przyśrodkowej. Żołądek konia nawet przy maksymalnym wypełnieniu nie osiąga dna jamy brzusznej, bo spoczywa na pokładach okrężnicy wielkiej. Worek ślepy w okolicy sklepienia żołądka po lewej stronie może dotykać powłok brzusznych w tej lewej okolicy podżebrowej. Żołądek konia sięga max 6-7 przestrzeni międzyżebrowej, a worek ślepy może znajdować się w okolicach 15-16 przestrzeni międzyżebrowej. Oś żołądka przebiega skośnie, jest to linia przeprowadzona przez krzywiznę mniejszą i większą. Jest ustawiona ostro ku przodowi tak, że żołądek ma kształt litery U. Typ żołądka konia określa się jako jednokomorowy złożony (czyli 2 obszary śluzówki – typu przełykowego w okolicy wpustu i typu jelitowego). 3 strefy gruczołów; wpustowe, odźwiernikowe i żołądkowe właściwe.
Worek ślepy (saccus cecus) sięga do okolicy strefy błony śluzowej wyposażonej w gruczoły wpustowe, a zatem na obszarze worka ślepego śluzówka pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Worek ten od reszty żołądka oddzielony jest okrężną bruzdą żołądka (sulcus ventriculi). Wyznacza ona granicę między workiem ślepym a pozostałą częścią żołądka. Strefa drobnych fałdów zlokalizowanych na granicy między workiem ślepym a trzonem żołądka, to tzw. brzeg sfałdowany/strzępiasty (margo plicatus), czyli wyznacza granicę między błoną śluzową z nabł.wielowarstwowym płaskim a jednowarstwowym cylindrycznym. Na wysokości brzegu strzępiastego znajduje się ten wąski pas błony śluzowej wyposażonej w gruczoły wpustowe.
KONSTRUKCJA MAKRO ŻOŁĄDKA KONIA:
Między odźwiernikiem, a początkiem dwunastnicy występuje zgrubienie mięśniówki okrężnej , która określana jest mianem zwieracza odźwiernika - mięsień zwieracz odźwiernika (musculus sphincter pylori) . W pewnym oddaleniu, kilku cm, od tego mięśnia zwieracza odźwiernika w str. zatoki(trzonu) żołądka występuje drugi zwieracz, który powoduje drugie lekkie zwężenie okolicy odźwiernikowej i między tym zwężeniem okolicy odźwiernikowej występuje lekkie rozszerzenie (między dwoma zwieraczami) okolicy końcowej odźwiernika zwane jamą odźwiernika(antrum pyloricum). Pierwszy zwieracz jamy odźwiernika (musculus sphincter antrii pylorici), dalej jama odźwiernika (antrum pyloricum) i na końcu mięsień zwieracz odźwiernika (musculus sphincter pylori) Nie wiadomo po co dokładnie jest ta jama odźwiernika, niektórzy twierdzą, żeby treść pokarmowa nie za szybko opuszczała żołądek.
Sieć większa oczywiście u konia występuje. Mowa o tym będzie w przyszłym tygodniu (:D)
PODSUMOWANIE KWESTII DOT. ŻOŁĄDKA:
-mała pojemność, -treść pokarmowa słabo mieszana, układa się warstwami, -pobierana woda słabo miesza się z treścią pokarmową (u innych gat. treść rozmywa się w wodzie),
-żoładek najlepiej funkcjonuje jeśli jest napełniony w 2/3 objętości, jak koń ten żołądek napcha, nabije, to może dojść do zjawisk patologicznych. Woda opływa bokami tą treść pokarmową, ta treść pokarmowa rozciąga ściany żołądka, jak ściany żołądka są rozciągnięte to nie ma tego impetu mięśniówkowego do wykonania odpowiednich ruchów perystaltycznych, zaleganie może wywołać nadmierne ilości gazu, które gromadzą się w worku ślepym, który jest najwyżej zlokalizowanym fragmentem żołądka. Sklepienie żołądka, jak sama nazwa mówi, to najwyższe partie żołądka. Te gazy w worku ślepym rozciągają go.
Wracając do mięśniówki okolicy wpustu żołądka - ta mięśniówka układa się w ten sposób,że pętlowato obejmuje sam wpust, pętlowato obejmuje ten końcowy odcinek przełyku. Mięśniówka po objęciu przełyku krzyżuje się za przełykiem i te skrzyżowane końce schodzą obejmując worek ślepy - to powoduje,że jak worek ślepy ulega rozszerzeniu to ciągnięte są końce tej mięśniówki i zaciskane są wokół szyi czyli pętlowato są zaciskane wokół przełyku. Im bardziej się gazy gromadzą, im bardziej się ten worek powieksza, tym bardziej zaciska się pętlowato mięśniówka wokół przełyku i są problemy z odbiciem (nie może beknąć). Może dojść do pęknięcia żołądka. Wtedy treść pokarmowa wylewa się do jamy otrzewnowej (tam trochę płynu). Ta treść pokarmowa nie ma szans u konia na całkowitą sterylizację, wyjałowienie. Koń jak człowiek jest b.wrażliwy na stany zapalne otrzewnej, u przeżuwaczy w miejscu stanu zapalnego dochodzi do nacieku elementów białokrwinkowych(obronnych), dochodzi do powstania linii demarkacyjnej oddzielającej granice ogniska zapalnego od reszty zdrowej otrzewnej i tam się specjalnie u tych gatunków nic nie dzieje, natomiast u konia i człowieka ten stan zapalny się rozszerza i mechanizmy miejscowej odporności sobie z tym nie radzą.
To gwałtowne wypuszczenie gazów, tej treści pokarmowej powoduje zapadnięcie się ścian żołądka, ale to pęknięcie jest poważnym urazem lokalnym. Jakieś sensacje bólowe prowadzą do powstania ruchów antyperystaltycznych i część tej treść dostaje się przez otwór w ścianie żołądka do jamy otrzewnowej, a część przez przełyk (bo mięśniówka ulega relaksacji) do jamy nosowej i koń zaczyna wymiotować. W momencie kiedy mamy do czynienia z nagromadzeniem się gazów w worku ślepym, to koń jest niespokojny, ma tendencje do przyjmowania pozycji siedzącego psa żeby odciążyć żołądek (trzewia osuwają się w stronę tylko-dolną) – przez to nadmiernie się poci.
-część wpustowa- wstępny rozkład węglowodanów pod wpływem enzymów roślinnych i mikroorganizmów,
-sok żołądkowy zawiera kwas solny (pH 1,5 ale pH treści może osiągać wartość nawet 5,4), pepsynę (rozkład białka w peptydy) oraz lipazę (w mniejszej ilości – rozkład tłuszczy na glicerol i kwasy tłuszczowe),
-treść pokarmowa zalega w żołądku 2-8 godzin, ale pierwsze partie pokarmu opuszczają narząd już po 6-12 min.,
-najszybciej opuszczają żołądek cukry i skrobia, dłużej zalega pokarm białkowy, a najdłużej tłuszcze.
Jelito cienkie (intestinum tenue) – ogólna długość 16-30m
>dwunastnica (duodenum; do 1m),
>jelito czcze (jejunum; do 28m),
>jelito biodrowe(ileum; do 70cm).
Dwunastnica posiada charakterystyczny jak u innych gat. układ (część doczaszkowa, zgięcie doczaszkowe, część zstępująca, zgięcie doogonowe i część wstępująca dwunastnicy ), ale część doczaszkowa dwunastnicy ma kształt leżącej litery S. Bańka dwunastnicy (ampulla duodeni).
W obrębie odgiętej ku dołowi części doczaszkowej dwunastnicy znajdują się obie brodawki; dwunastnicza większa i mniejsza (papilla duodeni maior et minor), na których uchodzą przewód żółciowy, trzustkowy główny i trzustkowy dodatkowy. Po przyjęciu przewodu żółciowego (ductus choledochus) [koń nie posiada woreczka żółciowego! – żółć ciągle spływa małymi porcjami do dwunastnicy] występuje zgięcie doczaszkowe dwunastnicy (flexura duodeni cranialis) i przez nie dwunastnica przechodzi w część zstępującą (biegnie ostro ku górze i ku tyłowi) i gdzieś za prawą nerką dwunastnica okrąża głowę jelita ślepego (ma kształt tzw. odwróconego przecinka) i poprzez zgięcie doogonowe (flexura duodeni cranialis) przechodzi w część wstępującą dwunastnicy (pars ascendens duodeni).
Część doczaszkową i zgięcie doczaszkowe (tak, jak u innych gatunków), a nawet początek części zstępującej mają połączenie z wątrobą za pośrednictwem więzadła wątrobowo dwunastniczego (lig. hepatoduodenale), czyli tego wchodzącego w skład sieci mniejszej. W okolicy prawej nerki dwunastnica przywiązana jest do niej fałdem otrzewnowym, który łączy je razem i jest to tzw. więzadło nerkowo-dwunastnicze (ligamentum renoduodenale), a tuż za nim występuje kolejny fałd otrzewnowy, który łączy dwunastnicę z głową jelita ślepego i jest to tzw. więzadło ślepo-dwunastnicze (lig. caecoduodenale). Część wstępująca dwunastnicy połączona jest z okrężnicą wstępującą (tak, jak u innych gatunków) fałdem dwunastniczo okrężniczym (plica duodenocolica). Okrężnica zstępująca (mała) u konia ma około kilku metrów długości (nawet do 4 m) i jest silnie spętlona. Przednia granica tego fałdu wyznacza granicę między dwunastnicą a jelitem czczym, które ma u konia dwadzieścia kilka metrów długości – tam jeszcze mamy (tak, jak u psa) zgięcie dwunastniczo-czcze (flexura duodeno jejunalis) i te dwie struktury (flexura i fałd dwunstniczo-okrężniczy; jego przednia krawędź) wyznaczają granicę dwunastnicą a jelitem czczym.
Jelito czcze (jejunum) w związku z długością musi posiadać bardzo długą krezkę, jest jelitem bardzo spętlonym i wchodzi wszędzie tam, gdzie tylko może się zmieścić (leży gdzieś w tylnej części jamy brzusznej pomiędzy pokładami okrężnicy wielkiej).
Jelito biodrowe (ileum) – jego przebieg jest typowy jak u innych gatunków.
Na brodawce dwunastniczej większej uchodzi u konia przewód żółciowy i przewód trzustkowy/Wirsunga (ductus pancreaticus), a na brodawce dwunastniczej mniejszej uchodzi przewód trzustkowy dodatkowy/Santoriniego ( u wszystkich gat. występują oba przewody trzustkowe).
Jelito cienkie (intestinum tenue)
pH treści pokarmowej – duodenum (7-7,5), jejunum (6,7-6,9), ileum (7,8).
Żółć wydzielana do ok. 4-6 litrów dziennie – emulgacja tłuszczów (ułatwia działanie lipazy). Sok trzustkowy wydzielany do ok. 7 l dziennie (nasilenie w 3 godz. Po posiłku), zawiera:
>lipazę – rozkład tłuszczów na glicerol i kwasy tłuszczowe,
>trypsynę i chymotrypsynę – wraz z peptydazami soku jelitowego rozkład białka do aminokwasów,
>amylazę trzustkową – rozkład skrobii,
>enzymy soku jelitowego (maltaza, laktaza, sacharaza) – rozkład dwucukrów.
Jelito grube (intestinum crassum)
>jelito ślepe (caecum; dł. do 1m, pojemność 30-40l)
>okrężnica (colon; dł. 5,5-8m, pojemność 80-90l): okrężnica wstępujaca/wielka/gruba (colon ascendens/crassum); dł. 3-4m, okrężnica poprzeczna (colon transversum); dł. 30-40cm, okrężnica zstępująca/mała/cienka (colon descendent/tenue); dł. 2,5-4m,
>odbytnica/jelito proste (rectum); dł. 20-30cm.
Ujście jelita biodrowego do jelita ślepego: jelito ślepe ma kształt odwróconego przecinka i zajmuje cała słabiznę po stronie prawej, a biodrowe biegnie od strony lewej dolnej w kierunku prawym do góry i od strony przyśrodkowej wchodzi do jelita ślepego w obrębie głowy/podstawy jelita ślepego (caput/basis caeci).
Od strony wnętrza głowy jelita ślepego ujście jelita biodrowego znajduje się w obrębie brodawki biodrowej (papilla ilearis). Ma ona w swojej ścianie sploty żylne, które przy napełnianiu się i odpływie krwi powodują zacieśnienie i rozluźnienie. Ujście jelita biodrowego do jelita ślepego nie wyznacza granicy między jelitem ślepym, a okrężnicą.
U konia sytuacja wygląda nieco inaczej: tzw. głowa jelita ślepego jest zaagnedowana/przejęta przez jelito ślepe początkową częścią okrężnicy. (Początek okrężnicy został przekształcony w głowę jelita ślepego.). Za tym początkiem mamy jej zwężenie i potem znowu rozszerzenie. To zwężenie wyznacza granice między głową jelita ślepego, a okrężnicą wielką. W obrębie głowy jelita ślepego mamy dwa ujścia: odrębne ujście jelita biodrowego i odrębne przejście jelita ślepego w okrężnicę wielką w postaci tzw. ujścia ślepo-okrężniczego (u innych gat. jest to ujście biodrowo-ślepo-okrężnicze). To ujście ślepo-okrężnice ma jeszcze kawałek do przejścia w okrężnice, do tego jest przejęte przez jelito ślepe początkową częścią okrężnicy wstępującej.
Ujście ślepo-okrężnicze (ciekawostka) głowa sama jest częścią okrężnicy wielkiej/wstępującej, dalej mamy to zwężenie, takie szczelinowate, przejście głowy we właściwą już okrężnice wstępującą zwaną wielką, czyli to drugie przejście to ujście ślepo-okrężnicze (ostium ceco coli). To ujście ma kształt szczeliny objętej dwiema takimi fałdami błony śluzowej i obie te fałdy tworzą zastawkę ślepo-okrężniczą (valva ceko .. )
Jelito ślepe – kształt odwróconego przecinka, składa się z 3 charakterystycznych części:
-głowa/podstawa (basis)
-trzon (korpus)
-wierzchołek (apex)
Głowa i trzon leżą w okolicy prawej. Głowa sięga, aż ku przodowi b. daleko, jest niezwykle rozległą częścią, sięga aż wątroby, wątroba posiada prawy wycisk głowy jelita ślepego, przepona jest uwypuklona, więc ten płat prawy jest mocno wygięty ku tyłowi.
Krzywizna większa i mniejsza posiada jelito ślepe.
Krzywizna większa sięga wpustu doczaszkowego do jamy miednicznej, dalej mamy w prawej części słabiznowej - trzon, aż znowu wierzchołek wchodzi między te podkowiaste pokłady okrężnicy wielkiej, szczególnie między ten dolny pokład i ten wierzchołek skierowany ku przodowi i dośrodkowo sięga, aż okolicy na dnie jamy brzusznej wyrostka mieczykowatego mostka.
W przypadku jelit grubych konia, ale także świni i człowieka, Mamy do czynienia z tzw. taśmami (tenia) i kieszonkami/uwypukleniami (haustre), Taśmy i kieszonki występują u tych gatunków, u których mięśniówka podłużna pewnych odcinków jelit grubych nie jest równomiernie rozmieszczona na całym obwodzie danego odcinka jelita tylko tworzy podłużne skupiska, czyli gdzie jest taśma jest taśma jest więcej mięśniówki podłużnej, tu gdzie taśmy nie ma to tej mięśniówki podłużnej jest mniej w obrębie ściany jelita grubego albo może zanikać, albo nie występować. To powoduje namarszczenie tych słabszych niewyposażonych lub w mniejszym stopniu wyposażonych w mięśniówkę podłużną pozostałych części na obwodzie jelita no i powstanie takich namarszczeń i uwypukleń zwanych kieszonkami. Każda kieszonka/uwypuklenie jest od drugiego oddzielona na zewnątrz bruzdą, którym to bruzdą na powierzchni wewnętrznej odpowiadają fałdy mające taki, ze względu na okrągły przekrój jelita, kształt wklęsły, dosyć ostry przebiegający między poszczególnymi taśmami.
Średnica jelit cienkich u mięsożernych jest prawie identyczna, jelita grube są grubsze o około 10%. Nie występują także taśmy i kieszonki u przeżuwaczy.
W poszczególnych odcinkach jelit grubych liczba taśm i kieszonek jest cechą charakterystyczną, jeśli chodzi o dany gatunek.
! Liczbę taśm i kieszonek musicie znać na pamięć, będzie to na pewno na egzaminie!
Po liczbie taśm i kieszonek, lekarz weterynarii, jest wstanie badaniem rektalnym u konia z łożyskiem odróżnić, z jaką częścią układu pokarmowego ma do czynienia.
Trzeba przebadać kilkadziesiąt koni żeby nabrać wprawy, bo to nie zawsze jest jak w teorii;)
Jelito ślepe wyposażone jest w 4 taśmy i 4rzędy kieszonek. Układają się one w ten sposób: taśma boczna – przebiega od głowy w kierunku wierzchołka, jej odpowiednikiem po stronie przyśrodkowej jest taśma przyśrodkowa, dalej: wzdłuż krzywizny większej przebiegającą taśmę tylnią/dobrzuszną, natomiast wzdłuż krzywizny mniejszej przebiega taśma przednia. Dwie z tych taśm to są taśmy wolne, dwie są miejscami przyczepu pewnych fałdów otrzewnowych, o jednym już słyszeliśmy: między taśmą dogrzbietową, a jelitem biodrowym przebiega tzw. fałd biodrowo ślepy. Ale uwaga! Jelito biodrowe leży przyśrodkowo, biegnie od strony dolnej przyśrodkowej w kierunku górnym, ale fałd biodrowo ślepy znajduje się nie na taśmie przyśrodkowej tylko na taśmie dogrzbietowej. Między taśmą boczną jelita ślepego, a taśmą boczną dolnego pokładu okrężnicy wstępującej przebiega fałd ślepo okrężnicy. Jelito ślepe jest dobrze ufiksowaną częścią jelita grubego.
Okrężnica wielka – wszystko zaczyna się w obrębie głowy jelita ślepego tam gdzie mamy ujście ślepo-okrężnicze (szczelinowate) z zastawką ślepo-okrężniczą (valva caecocolica). Samo ujście jest szczelinowate, wąskie, gwałtownie rozszerza się jelito grube przechodząc w okrężnicę wielką, czyli wstępującą, a właściwie w jej dolny pokład.
Okrężnica wielka jest skonstruowana na zasadzie dwóch podków, z których jedna leży na drugiej – ta pierwsza, zgodnie z kierunkiem przesuwu treści pokarmowej to podkowa dolna, a podkowa górna jest wtórna w stosunku do dolnej. Samo ujście biodrowo-ślepe jest też miejscem predylekcyjnym do zatrzymań treści pokarmowej, bo głowa jelita ślepego jest jakby początkowym fragmentem okrężnicy, potem mamy potężne zwężenie i znowu rozszerzenie okrężnicy to już przejście w ten dolny pokład okrężnicy.
JAK SIĘ OPISUJE OKRĘŻNICE WIELKĄ:
Okrężnika wielka to jest colon magnum lub colon crassum, czyli colon ascendens – okrężnica wstępująca.
Opisuje się je prosto, np.: okrężnica wstępująca, okrężnica poprzeczna, okrężnica zstępująca, to tutaj mówi się tak: okrężnica dobrzuszna prawa, zgięcie(flexura) , okrężnica dobrzuszna lewa, okrężnica dogrzbietowa lewa, zgięcie, dogrzbietowa prawa.
Colon dorsale dextrum ma w połowie długości, potężne rozszerzenie, które określa się mianem bańki okrężnicy lub rozszerzeniem żołądkowatym. To rozszerzenie ma objętość porównywalną z objętością żołądka, objętość kilkunastu litrów. Dalej jest gwałtowne zwężenie całej okrężnicy wstępującej i przejście w krótki 30-40 cm odcinek okrężnicy poprzecznej. Okrężnica poprzeczna przechodzi bez wyraźnej granicy w okrężnicę zstępującą, czyli małą. Okrężnica mała podobnie jak wielka ma 3-4 m długości, ale ma zdecydowanie mniejszą średnicę; od kilku do kilkunastu cm. Rozszerzenie żołądkowate ma ok. 30-40 cm średnicy. Cały dolny pokład posiada 4 taśmy i 4 rzędy kieszonek. Taśmy i kieszonki w tym miejscu gdzie jest flexura pelvina, po lewej, stronie zanikają i lewy dogrzbietowy pokład, który jest na razie cienki, pozbawiony jest prawie wszystkich taśm i kieszonek, natomiast pozostaje taśma tutaj na dole, która jak gdyby stanowi miejsce przyczepu struktury łączącej górny pokład z dolnym pokładem.
Taśmy i kieszonki zaczynają się pojawiać dopiero w zgięciu przeponowym dogrzbietowym, czyli przejście lewego górnego pokładu w prawy górny pokład w to rozszerzenie żołądkowate, dalej prawy górny pokład, czyli okrężnica dogrzbietowa prawa ma takie niezbyt wyraźne 3 taśmy i 3 rzędy kieszonek. 2 taśmy są taśmami wolnymi, dolna taśma, tak jak w przypadku lewego górnego pokładu tak i w przypadku prawego górnego pokładu, jest miejscem przyczepu fałdu otrzewnowego łączącego pokład górny z dolnym.
Okrężnica poprzeczna ma jedną taśmę i 1 kieszonkę, to jest taśma będąca przyczepem fałdu dwunastniczo trochę okrężniczego, na nim się zaczyna.
A okrężnica mała (zstępująca) ma 2 taśmy i 2 rzędy kieszonek, z czego 1 taśma jest wolna, a jedna jest taśmą krezkową, miejscem przyczepu krezki.
Jeśli chodzi o kwestie krezek w przypadku jelita ślepego, czy też jelita biodrowego, to mamy podwójną krezkę jelita biodrowego własną oraz fałd biodrowo-ślepy. Krezka pojawia się znowu za okrężnicą wielką, żeby podwiesić okrężnicę poprzeczną i zstępującą (małą).
Okrężnica mała i jelita czcze (posiadają długą krezkę) i zalegają w lewej, górnej okolicy biodrowej i pachwinowej.
Jelito grube (intestinum crassum)
jelito ślepe i okrężnica wielka to potężne komory fermentacyjne
>mikroorganizmy powodują rozkład błonnika (celuloza, hemiceluloza) do lotnych kwasów tłuszczowych (LKT; octowy, propionowy, masłowy, które zapewniają zwierzęciu do 30% absorbowanej energii),
>powstają gazy (CO2, H2, CH4, NH3, H2S) oraz pochodne aminokwasów aromatycznych (fenol, indol, skatol i krezol – nadają kałowi typowy zapach),
>procesy syntezy mikrobiologicznej – mikroorganizmy, pierwotniaki (z niedostępnych bezpośrednio dla organizmu związków azotowych) budują własne białko będące po ich rozkładzie źródłem egzogennych i innych aminokwasów,
>synteza i wchłanianie niektórych witamin (B1, B2, B4, niacyna, kwas pantotenowy, biotyna, kwas foliowy).
>jelito ślepe i okrężnica wielka to magazyny wody wykorzystywane zwłaszcza podczas wydzielania potu,
>okrężnica mała – treść pokarmowa ulega odwodnieniu i formowany jest kał,
>odbytnica – zatrzymuje masę kałową między kolejnymi defekacjami (5-10 razy dziennie w odstępach 30-90 min.)
Dorosły koń wydala w ciągu doby 15-22kg kału.
>normalna forma, konsystencja i woń – miarodajne kryterium prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego.
U świni wyjątkowo jelita ślepe i okrężnica wstępująca leżą po lewej stronie.